BELGESELC N N GÖZÜYLE Çetin mir Manyas Kufl Cenneti Evliya Çelebi, ünlü Seyahatname sinde Kufl Gölü ile Kufl Cenneti ni flöyle anlatmaktad r. lyasp nardan do an Türkmenler buraya Manyas derler. O kadar derin olmayan suyu ab- hayata benzer, içinde alabal k, turna bal çeflit çeflit nefis bal k avlan r. Devlete vergi ödeyen avc lar da vard r. Öyle herkes zevk için bal k avlayamaz. K fl n bu göl; kaz, ku u, karabatak, yeflilbafl, mart kuflu ve di er güzel kufllarla dolar. Her gece kaz ve ku u sesinden kanat flak rt s ndan Manyas sahas titrer. Sakakuflu ve di er güzel kufllarla dolar. Bir de bu gölde bir çeflit pamu a benzer kav biter ki, su içinden ç kar p çakmak tafl üzerine koyarak çakmak ile vursan, derhal atefl al r. Ve her fleyde kullan l r. Ama ad geçen kav kurutup da çaksan yanmaz. Her tarafta meflhur bir kavd r. Bu Manyas Gölü nün kenarlar nda yüksek sazlar yetiflir. Bu göl etraf ndaki halk o sazlar mevsiminde kopar p, terbiye ettikten sonra 116
renk renk has r seccadeler, minderler ve döflemeler dokurlar ki insan hayran olur. Kuş Cenneti ne Bandırma- Balıkesir karayolunda Bandırma'nın 15. kilometresinden güneye sapan 3 km'lik bir yolla ulaşılır. Manyas gölü; Bal kesir ilinin, Band rma ilçesi s n rlar içinde yer almaktad r. Marmara Denizi nin güneyinde, Uluda ve Biga Yar madas aras nda uzanan bir çöküntünün taban n Kufl ve Uluabat (Apolyont) gölleri ve bu göllerin çevresinde yer alan genifl ovalar, kenarlar n ise yüksek da ve yaylalar oluflturmaktad r. Kufl Cenneti ne Band rma-bal kesir karayolunda Band rma' n n 15. kilometresinden güneye sapan 3 km'lik bir yolla ulafl l r. Do u-bat do rultusunda uzanan Kufl Gölü nün uzunlu u 20 km. geniflli i 14 km'yi bulur. Manyas lçesindeki en büyük turizm potansiyeli Manyas Kufl Cenneti ve Milli Park d r. Avrupa konseyince A s n f diploma ile ödüllendirilen Milli Park, bu özelli i ile en çok ziyaretçi çeken milli parklardan biridir. Eski ad Aphmitis Limne olan Kufl Gölü k y lar nda yer alan Milli Park bu gölün kuzeydo usunda yer almaktad r. Kuflcenneti nin "Milli Park" olarak ayr lmas n n tek nedeni, bar nd rd kufl topluluklar d r. Kufl Cenneti ülkemizdeki milli parklar içinde en küçük olan d r. Küçüklü üne ra men, Kufl Cenneti en çok ziyaretçi çeken milli parklar m zdan biridir. M.Ö. 547-335 y llar nda Daskileon satrapl - taraf ndan özel bir saha olarak ayr lan Kufl Cenneti ile ilgili o y llarda yap lan envanter çal flmalar Ege Üniversitesi nin kaz lar nda ortaya ç kmaktad r. Kufl Gölü 1 Nisan 1938 tarihinde Prof. Dr. Curt 117
Manyas Kuş Cenneti nin barındırdığı çeşitli kuş topluluklarından biri olan Pelikanlar kuluçkada Kosewig ve efli taraf ndan bulunmufl ve buraya Kufl Cenneti ad verilmifltir. 2. Dünya Savafl y llar nda, 1936 da Braunschweig Teknik Üniversitesi nde Genetik Profesörü ve Do a Bilimleri Müzesi yöneticisiyken ülkemize savafl n dehfletinden kaçarak gelen Prof. Curt Kosewig, 1937 y l nda stanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Zooloji Kürsüsü Baflkan oldu. 1938 Prof. Curt Kosewig ve eflinin 1959 y l na kadar gayret ve özverileriyle korudu u Kufl Cenneti ancak 1959 y l nda Milli Park olarak kabul edilebildi... 118 y l nda Kufl Gölü ve eski S rc Köyü çevresinde incelemelerde bulunan Prof. Kosewig ve efli Leonorre Kosewig, bir anlamda Kufl Gölü ve Kufl Cennetini keflfederek, Cennetin milli bir park alan haline getirilmesinin öncülü ünü üstlendi. Prof. Kosewig ve eflinin, Cennetin, gerçek anlamda do al bir cennet oldu unu ilgili makamlara kabul ettirmesi de kolay olmad. 1938 y l ndan 1959 y l na kadar flahsi gayretleriyle ve özverisi ile korudu u Kufl Cenneti ancak 1959 y l nda Milli Park olarak kabul edilebildi... 1959 y l nda Milli Park statüsüne al nan Manyas Kufl Cenneti Orman Genel Müdürlü ü ne ba lanm fl ve bundan sonra gerçeklefltirilen etkili koruma ile daha da geliflmifl,
BD TEMMUZ 2012 buradaki kufl topluluklar nda önemli art fllar olmufltur. Bunun sonucunda da, yap lan baflvuru üzerine Avrupa Konseyi taraf ndan 1976 y l nda "A S n f " diploma ile ödüllendirilmifltir. yi korunan do a parçalar na verilen A S n f diplomas, daha sonra 1981, 1986, 1991 ve 1996 y llar nda yenilenmifltir. Manyas Kufl Cenneti Milli Park 1981 y l nda do al sit alan ilan edilmifl ve koruma imar plân yap lm flt r. 2004 y l nda yeniden A S n f Avrupa Diplomas na sahip olmufltur. Kuflcenneti nde 1975 Haziran na kadar 238 kufl türünün varl tespit edilmifltir. Daha sonra çeflitli zamanlarda yap lan say mlar sonucunda bu rakam 266 ya ç km flt r. Kufl türlerinden 66 tanesi Milli Park'ta düzenli olarak her y l kuluçka toplulu una kat lmaktad r. Geri kalanlar ise, göç s ras nda Kuflcenneti ne u ramaktad r. Kufl Cenneti Milli Park, Marmara Bölgesi nin l man iklimi içerisinde ve k talar aras göç yollar üzerinde kufllar n vazgeçilmez u rak yeridir. Kufllar göç yerlerine gidifl ve dönüfllerinde Kufl cenneti ne misafir olur, dinlenir, kar nlar n doyurarak yollar na devam ederler. Kufl Cenneti nde konaklama zamanlar türlerine göre 1 saatle 1 ay aras nda de iflmektedir. Bir y lda Kufl Cenneti ne gelen kufl say s n n 2-3 milyon kadar oldu u tahmin edilmektedir. Burada, tan t m vitrinlerinin yer ald bir de müze de bulunmaktad r. Park her y l ortalama 67 ayr ülkeden 80 bin kifli ziyaret etmektedir. Kufl Cenneti nde canl organizmalar ve do a bir ekosistem yaratm flt r. Burada canl ve cans z varl klar bir uyum içindedir. Kuflkusuz bütün bu unsurlar birlefltiren, bütünleyen gölün l k sular d r. Sular k fl n yükselir, yazlar geri çekilir. Bu ritmik düzen yuva zaman nda a açlar n alt nda su bulungünümüzde 255 kuş türünün yaşadığı Manyas Gölü nün doğal bitki örtüsü 119
Manyas Kuş Cenneti nde yaşayan kuş türlerinden birkaçı Dikkuyruk Flamingo Kaşıkgaga Balaban durarak kufllar n yuva yapmalar sa lamaktad r. FLORA: Göl k y lar nda bitki toplulu unun en gür oldu u yer Kufl Cenneti dir. Özellikle yaz aylar nda sular n çekildi i göl k y lar zengin bir bitki örtüsü ile kaplanmaktad r. Kufl Cenneti nde en çok görülen bitki türü sö üttür. K y larda ise dü ün çiçe i, lg n, Pelikan has r otu, kam fl, süsen, saz, ayakotu, k nd ra ayr ca mefle palamut, zeytinlikler, k z lçam, karaçam, kay n, gürgen, ç nar hlamur ve k z la aç diflbudak da görülmektedir. Kufl cenneti Milli Park bitki ve hayvan toplulu u aç s ndan Kufl Gölü nün en yo un yeridir. Burada yetiflen bafll ca a açlar; okaliptüs, sö üt ve lg nd r. Bu a açlar gölün güney 120
ve do u k y lar nda yer al r. FAUNA: Göl biyolojik üretim yönünden ülkemizin en verimli göllerinden biridir. Baflta su kufllar olmak üzere çok zengin bir yaban hayata sahiptir. Burada; gri bal kç l, flamingo, gri karga, leylek, karabatak, dikkuyruk, küçük balaban, tepeli pelikan, kafl kç, çeltikçi ve ötücü kufllar n büyük üreme kolonileri bulunmaktad r. Tatl Su istakozu gölde bol miktarda bulunmakta olup, ticari amaçla avlan r. Gölde 20 den fazla bal k türü yaflamaktad r. Bafll calar ; sazan, yay n, turna, tatl su kefali, filise, karabal k ve ac bal kt r. Pürtüklü semender, yeflil kurba a, a aç kurba as ile ince kertenkele, benekli kaplumba a kar faresi koruma alt na al nan türlerdir. Kirpi, köstebek, uzun ayakl yarasa göl çevresinde yaflayan bafll ca türlerdir. Hayvan toplulu u aç s ndan ekonomik de eri olan tatl su stakozu avc l yap lmakta, bal k türlerinin art fl için çal fl lmaktad r. Manyas lçesi Kufl Cenneti Milli Park 'na ismini vermesine ra men bu potansiyelden yararlanamamaktad r. Parka yak nl nedeniyle Band rma ilçesi bu aç dan flansl durumdad r. Ancak Manyas Belediyesi, Ergili köyü yak nlar nda (Daskyleon) antik kentinin yan nda Kara Dere nin göle döküldü ü yer aras nda kalan 650 dönümlük alan kufl cenneti olarak düzenlemifl, bu alan D.S.. den kiralanarak, a açland rma çal flmalar na bafllam flt r. cetinimir@ butundunya. com.tr Göldeki türlerden tatlısu istakozu ve balıkçılık 121