29 BİLGİSAYAR DESTEKLİ ELEKTRİK PROJE ÇİZİM KURSU DRAW (ÇİZİM) KOMUTLARI
AutoCAD 2014 Kullanımı Çizim Komutları LINE (ÇİZGİ) Line komutu, çizim alanında belirlenen iki nokta arasına düz doğru çizer. Komut: line Komut kısayolu: l Çekme menü: Draw>Line Araç çubuğu: Draw araç çubuğu POLYLINE(ÇOKLU DOĞRU) Line komutu gibi iki nokta arasında hat çizer. Ancak çizgiler birbirinden bağımsız değildirler. Polyline ile çizilmiş nesnelerde seçme işlemi yapıldığında nesnenin tamamı seçilir. Daha önceden polyline ile çizilmiş nesneler Explode komutu ile parçalara ayrılır. Komut: pline Komut kısayolu: pl Çekme menü: Draw>Polyine Araç çubuğu: Draw araç çubuğu 30
AutoCAD 2014 Kullanımı Çizim Komutları MULTILINE (ÇOKLU DOĞRU) Birbirine paralel olarak çizgi çizilmesini sağlayan komuttur. Komut: mline Komut kestirmesi: ml Çekme menü: Draw>Multiline CONSTRUCTION LINE (YAPIM DOĞRUSU) Çizim sırasında yardımcı çizgi olarak kullanılır. Çizim bitirildikten sonra silinir. Komut: xline Komut kısayolu: xl Çekme menü: Draw>Construction Line Araç çubuğu: Draw araç çubuğu ELLIPSE (ELİPS) Ellipse, belirlenen koordinatlara istenilen ölçü ve konumda elips çizilmesine yarayan komuttur. Komut: ellipse Komut kısayolu: el Çekme menü: Draw>Ellipse Araç çubuğu: Draw araç çubuğu Elips eksenlerine göre çizim: Command: Ellipse Specify axis endpoint of ellipse or [Arc/Center]: Specify other endpoint of axis: Specify distance to other axis or [Rotation]: (3) Birinci eksen İkinci eksen 31
AutoCAD 2014 Kullanımı Çizim Komutları RECTANGLE (DİKDÖRTGEN) Kenar ölçüler girilerek dikdörtgen çizimi için kullanılır. Komut: rectangle Komut kısayolu: rec yada rectang Çekme menü: Draw>Rectangle Araç çubuğu: Draw araç çubuğu Serbest olarak dikdörtgen çizimi: Command: rectang Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]: 50,50 Specify other corner point or [Dimensions]: 250,150 250,150 Ölçülü olarak dikdörtgen çizme: Command: rec Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]: Specify other corner point or [Dimensions]: d (length=50) 50 Specify length for rectangles <0.0000>: 50 Specify width for rectangles <0.0000>: 35 50,50 (3) 35 (width=35) 32 50,50
AutoCAD 2014 Kullanımı Çizim Komutları POLYGON (ÇOKGEN) Kenar ve merkez noktası verilerek çokgen çizilmesini sağlayan komuttur. Komut: polygon Komut kısayolu: pol Çekme menü: Draw>Polygon Araç çubuğu: Draw araç çubuğu Kenar uzunluğu vererek çokgen çizme: Command: Polygon Enter number of sides <4>: 6 Specify center of polygon or [Edge]: E Specify first endpoint of edge: 250,300 Specify second endpoint of edge: 300,300 250,300 300,300 Merkez noktası belirleyerek çokgen çizme: Command: pol Enter number of sides <4>: 5 Specify center of polygon or [Edge]: 200,200 Enter an option [Inscribed in circle/circumscribed about circle]<i>: I Specify radius of circle: 50 200,200 50 (3) 33
AutoCAD 2014 Kullanımı Çizim Komutları CIRCLE (ÇEMBER) Bu komut istenilen ölçüde merkez, çap yada yarıçap girilerek çember çizer. Komut: circle Komut kısayolu: c Çekme menü: Draw>Circle Araç çubuğu: Draw araç çubuğu Merkez Noktası ve Yarıçap İle Çember Çizme: Command: circle Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr(tan tan radius)]: 200,200 Specify radius of circle or [Diameter] <155,0896>: 50 200,200 Radius: Yarıçap Diameter: Çap 50 34
AutoCAD 2014 Kullanımı Çizim Komutları ARC (YAY) Bu komut, belirlenen bir koordinata istenilen ölçü ve konumda yay çizilmesini sağlar. Komut: arc Komut kısayolu: a Çekme menü: Draw>Arc>3P Araç çubuğu: Draw araç çubuğu Başlangıç, Merkez ve Bitiş Noktası İle Yay Çizme: Command: Arc Specify start point for arc or [Center]: Specify second point of arc or [CEnter/ENd]: ce Specify center point of arc: Specify end point of arc [Angle/chord Lentgh]: (3) 35
AutoCAD 2014 Kullanımı Çizim Komutları Ana menüdeki Draw komutundan sonra Arc seçeneği seçilerek değişik özelliklerde de yay çizilebilir. Girilen açı pozitif yönde (saat yönünün tersi) çizim yaptırır. 3P: Üç noktadan geçen yay çizer. Start Center End: Başlangıç noktası, Merkez noktası, Bitiş noktası. Start Center Angle: Başlangıç noktası, Merkez noktası, Açısı. Start Center Length: Başlangıç noktası, Merkez noktası, Kiriş uzunluğu. Start End Angle: Başlangıç noktası, Bitiş noktası, Açısı. Start End Radius: Başlangıç noktası, Bitiş noktası, Yarıçapı. Start End Direction: Başlangıç noktası, Bitiş noktası, Doğrultu Center Start End: Merkez noktası, Başlangıç noktası, Bitiş noktası. Center Start Angle: Merkez noktası, Başlangıç noktası, Açısı. Center Start Length: Merkez noktası, Başlangıç noktası, Kiriş uzunluğu. Continue: Sürekli 36
AutoCAD 2014 Kullanımı Çizim Komutları DONUT (SİMİT) Donut, içi boş halka (simit) çizmeye yarayan komuttur. Command: Donut Specify inside diameter of donut<10.0000>: 35 Specify outside diameter of donut<20.0000>: 50 Specify center of donut or<exit>: Specify center of donut or <exit>: Komut: donut Komut kestirmesi: do Çekme menü: Draw>Donut (3) POINT (NOKTA) Point komutu, çizim üzerinde herhangi bir noktayı işaretlemek yada Divide ve Measure komutlarında da kullanıldığı gibi işaretlenecek yere konulan noktanın şeklini ve büyüklüğünü ayarlamak için kullanılan bir komuttur. Komut: point Komut kısayolu: po Çekme menü: Draw>Point>Single Point Araç çubuğu: Draw araç çubuğu Command: point Current point modes: PDMODE=3 PDSIZE=5.0000 Specify a point: 37
AutoCAD 2014 Kullanımı Çizim Komutları DIVIDE (BÖL) Çizgi, yay ve daire gibi tek nesneler üzerinde eşit bölüntüler oluşturmaya yarayan komuttur. Bu komut ile nesnelerin hangi aralıklarla bölüneceği değil, kaç eşit parçaya bölüneceği belirtilir. Komut: divide Komut kısayolu: div Çekme menü: Draw>Point>Divide Araç çubuğu: Draw araç çubuğu Command: divide Select object to divide: Enter the number of segments or [Block]: 5 MEASURE (ÖLÇEREK BÖL) Divide komutundan farklı olarak bölme işleminin kaç parça olacağı değilde hangi aralıklarla olacağı belirtilir. Komut: measure Komut kısayolu: me Çekme menü: Draw>Point>Measure Araç çubuğu: Draw araç çubuğu Command: measure Select object to measure: Specify length of segment or [Block]: 10 50 38
39 BİLGİSAYAR DESTEKLİ ELEKTRİK PROJE ÇİZİM KURSU MODIFY (DÜZENLEME) KOMUTLARI
NESNELERİ DÜZENLEME KOMUTLARI (MODIFY) Daha önceden çizilmiş olan nesneler üzerinde gerekli düzenlemeleri gerçekleştirmek için kullanılan komutlardır. Erase: Silme Copy: Copyalama Mirror: Aynalama Offset: Öteleme Array: Matrissel Kopyalama Move: Taşı Rotate: Döndür Scale: Ölçek Stretch: Germe Trim: Budama Extend: Dayama Break at Point: Bir noktadan kırma Break: Kırma Join: Birleştir Chamfer: Pah kırma Fillet: Kavis Blend Curves: Eğrileri kaynaştır Explode: Patlatmak 40
NESNELERİ DÜZENLEME KOMUTLARI (MODIFY) Daha önceden çizilmiş olan nesneler üzerinde gerekli düzenlemeleri gerçekleştirmek için kullanılan komutlardır. ERASE(SİL) Erase komutu, çizim üzerinde istenmeyen çizim nesnelerini siler. Bazen silme işleminde kullanılan Delete ile silinemeyen nesnelerin silinmesi için bu komut kullanılır. İstenmeyen çizim nesnelerini silebilmek için nesne veya nesneleri seçmek gerekir. Command: erase Select object: (Nesne Seçiniz.) Select object: (Nesne Seçiniz.) Select object: (Komuttan çıkmak için ENTER tuşuna basınız.) Not: Silinen nesneleri geri getirebilmek için UNDO veya Oops komutu kullanılması yeterlidir. Komut: erase Komut kısayolu: e Çekme menü: Modify>Erase Araç çubuğu: Modify araç çubuğu 41
COPY (KOPYALA) Copy komutu, resim üzerinde seçilen bir çizim nesnesinin istenilen sayıda kopyasını belirtilen koordinatlarda oluşturur. Command: copy Select Object: Select Object: Current settings: Copy mode = Multiple Specify base point or [Displacement/mOde] <Displacement>: Specify second point or [Array] <use first point as displacement>: 1500 Specify second point or [Array/Exit/Undo] <Exit>: (3) (4) Komut: copy Komut kısayolu: co Çekme menü: Modify>Copy Araç çubuğu: Modify araç çubuğu Alternatif uygulama: Ctrl+C tuş kombinasyonu ile daha önceden seçilmiş olan nesne kopyalanabilir. Ancak yapılan işlem Copy komutunun yaptığı işi tam karşılamaz. 42
MOVE (TAŞI) Bu komut, seçilen nesneleri bulundukları koordinatlardan başka bir koordinata taşımak için kullanılır. Komut: move Komut kısayolu: m Çekme menü: Modify>Move Araç çubuğu: Modify araç çubuğu Command: m Select Object: Select Object: Specify base point or displacement: Specify second point or displacement or <use first point as displacement>: (3) (4) 43
Alternatif Uygulama: Nesne sol tıklama ile seçilip tuş bırakılmadan istenilen yere taşınabilir ve istenilen yere taşındıktan sonra sol tuş bırakılmalıdır. Nesne seçildiğinde üzerinde başlangıç, bitiş, dönüş yada orta noktası gibi noktaları mavi renkli olur. Bunlardan herhangi biri tıklandığında renk kırmızıya döner. Orta noktadakinden tutularak taşıma işlemi gerçekleştirilebilir. Bununla birlikte seçilen nesne üzerinde herhangi bir nokta üzerinde farenin sol tuşu basılı iken taşıma işlemi yapılabilir. Seçilen nesne Orta noktası seçili nesne Taşıma işlemi yapılmış nesne 44
OFFSET (ÖTELE) Önceden çizilen nesnelere belirlenen uzaklıkta paralel kopyalama işlemi yapar. Command: o Specify offset distance or [Through]<Through>: 10 Select objects to offset or <Exit>: Specify on side to offset: Komut: offset Komut kısayolu: o Çekme menü: Modify>Offset Araç çubuğu: Modify araç çubuğu Through: Daha önceden belirlenmiş olan offset uzaklığına göre belirlenen yönde paralel kopyalama yapar. 10br Dışa ötelenmiş 10br İçe ötelenmiş 45
MIRROR (AYNALAMA) Çizimin ayna görüntüsünün alınmasını sağlayan konuttur. Command: mi Select objects: Select objects: Specify first point of mirror line: Specify second point of mirror line: Delete source objects? [Yes/No]<N>: N Komut: mirror Komut kısayolu: mi Çekme menü: Modify>Mirror Araç çubuğu: Modify araç çubuğu (referans eksen) (4) 46 (3)
Mirror komutu kullanılarak çizimlerin ayna görüntüsü alındığında çizimle beraber yazılar da ters dönmektedir. Ayna görüntüsünde yazıların da ters dönüp dönmeyeceği MIRRTEXT komutuyla belirlenmektedir. Bunun için yapılacak işlem aşağıda verilmiştir. Mirrtext = 1: Ayna görüntüsü ile birlikte yazı da ters döner. Mirrtext = 0: Ayna görüntüsü ile birlikte yazı ters dönmez. Ayna görüntüsü ile yazıların ters dönmemesi isteniyorsa Command: mirrtext Enter new value for MIRRTEXT<1>: 0 (Ayna görüntüsü ile birlikte yazılar ters dönmez) Ayna görüntüsü ile yazıların ters dönmesi istenmiyorsa Command: mirrtext Enter new value for MIRRTEXT <1>: 1 (Ayna görüntüsü ile birlikte yazılar ters döner) 47
ROTATE (DÖNDÜR) Rotate, seçilen nesneleri bir nokta etrafında istenilen açıda döndürülmesine yarayan komuttur. Command: ro Current positive angle in UCS: ANGDIR=counterclockwise Select objects: Select objects: Specify base point: Specify rotation angle or [Copy/Referance]: Komut: rotate Komut kısayolu: ro Çekme menü: Modify>Rotate Araç çubuğu: Modify araç çubuğu ANGBASE=0 (3) (4) (döndürme merkezi) 48
TRIM (BUDA) Bu komut, çizilen nesnelerde istenmeyen kısımları budamak amacıyla kullanılır. Komut: Trim Komut kısayolu: tr Çekme menü: Modify>Trim Araç çubuğu: Modify araç çubuğu Command: tr Select Object: Select Object: Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]: (3) (4) (5) (3) (4) (5) budanacak nesneler budanacak uçları tıklayınız sonuç budanacak nesneler budanacak uçları tıklayınız sonuç Project: Budanacak nesnelerin aynı veya farklı düzlemlerde yer alması durumunda izdüşüm seçeneklerini ayarlar. 49 Edge: Budanacak nesnelerin birbiriyle kesişip kesişmediklerinin kontrolünü yapar. Undo: Hatalı budamada budanan kısmı geri alır.
ARRAY (DİZİN) Matris formatta veya bir çemberin çevresine eşit aralıklı kopyalama işleminde kullanılır. Komut girildikten sonra gelen pencere ile komut ile ilgili işlemler gerçekleştirilir. Komut: Array Komut kestirmesi: ar Çekme menü: Modify>Array Araç çubuğu: Modify araç çubuğu STRETCH (GERME) Bu komut bir çizim veya çizgi grubunu bir noktasından tutarak başka bir noktaya kadar germeye yarayan komuttur. Komut: stretch Komut kısayolu: s Çekme menü: Modify>Stretch Araç çubuğu: Modify araç çubuğu Alternatif Uygulama: Nesne seçildiğinde üzerinde başlangıç, bitiş, dönüş yada orta noktası gibi noktaları mavi renkli olur. Bunlardan herhangi biri tıklandığında renk kırmızıya döner. Başlangıç yada bitiş noktadasından tutularak germe işlemi gerçekleştirilebilir. Seçilmiş nesne Gerilecek noktası seçilmiş nesne Germe işleminin sonucu 50
SCALE (ÖLÇEK) Scale, çizim elemanlarını istenilen oranda büyütmeye yada küçültmeye yarayan komuttur. Command: Scale Select objects: Select objects: Specify base point: Specify scale faktor or [Referance]: 1.5 seçili nesne Komut: Scale Komut kısayolu: sc Çekme menü: Modify>Scale Araç çubuğu: Modify araç çubuğu temel nokta 1,5 kat büyütülmüs nesne Scale factor (Ölçek katsayısı): Seçili olan nesneyi büyütmek yada küçültmek için girilen katsayısıdır. Katsayı olarak 1 den büyük sayı (1.5-3 vb.) girildiğinde nesne büyürken, katsayı 1 den küçükse (0.1, 0.5 vb.) küçültme işlemi gerçekleştirilir. Referance: Nesnelerin üzerinde bulunan herhangi bir uzunluğu referans alarak nesnenin yeniden ölçeklendirilmesi sağlar. 51
EXTEND (DAYA/YASLA) Extend, uzantıları birbirini kesen ancak temas etmeyen nesneleri kesişecek şekilde uzatır. Command: extend Current settings: Projection=UCS Edge=None Select boundary edges... Select objects: Select objects: Komut: Extend Komut kısayolu: ex Çekme menü: Modify>Extend Araç çubuğu: Modify araç çubuğu Select object to extend or shift-select to trim or [Fence/Crossing/Project/Edge/Undo]: Select object to extend or shift-select to trim or [Fence/Crossing/Project/Edge/Undo]: uzatılacak nesne uzatılacak nesneye tıklayın yaslanılacak nesneyi seçin sonuç 52
BREAK (KIRMA) Break, bir elemanını belirli bir kısmını silmeye yada iki parçaya ayırmaya yarayan komuttur. İstenilen uzunlukta parça koparma: Command: break Select object: (Nesneyi seçiniz) Specify second break point or [First point]: nesneyi seçin 1.nokta Komut: Break Komut kısayolu: br Çekme menü: Modify>Break Araç çubuğu: Modify araç çubuğu 2.nokta kopmus nesne Elemanı iki parçaya bölme: Command: br Select object: (Nesneyi seçiniz.) Specify second break point or [First point]: F Specify first break point: Specify second break point: 1.nokta 2.nokta kopmus nesne 53
FILLET (KAVİS) Fillet komutu, birbirini kesen doğruların oluşturduğu köşelere kavis yerleştirilir. Kavis Yarıçapını Belirleyerek Kavis Çizme Command: fillet Current settings: Mode = TRIM, Radius = 0.0000 Select first object or [Polyline/Radius/Trim/mUltiple]: r Specify fillet radius <0.0000>: 20 Select first object or [Polyline/Radius/Trim/mUltiple]: Select second object: Kavis Çizme Command: f Current settings: Mode = TRIM, Radius = 20.0000 Select first object or [Polyline/Radius/Trim/mUltiple]: Select second object: Komut: Fillet Komut kısayolu: f Çekme menü: Modify>Fillet Araç çubuğu: Modify araç çubuğu kavis yapılacak nesne seçim işlemi R20 no trim sonuç 54
CHAMFER (PAH KIRMA) Chamfer komutu, birbirini kesen doğruların oluşturduğu köşelere pah yerleştirilir. Pah Boyutlarını Girerek Pah Kırma: Command: chamfer (TRIM mode) Current chamfer Dist1 = 0.0000, Dist2 = 0.0000 Select first line or [Polyline/Distance/Angle/Trim/Method/mUltiple]: d Specify first chamfer distance <0.0000>: 20 Specify second chamfer distance <0.0000>: 30 Select first line or [Polyline/Distance/Angle/Trim/Method/mUltiple]: Select second line: Komut: Chamfer Komut kısayolu: cha Çekme menü: Modify>Chamfer Araç çubuğu: Draw araç çubuğu 30 2. pah 20 1. pah 55 pah kırılacak nesne seçim işlemi sonuç
EXPLODE(PATLATMA) Daha önce Pline ile çizilmiş doğru ve yayları parçalara ayırır. Yani tek bir kerede çizilmiş olan çizimler ayrı parçalara bölünür. Command: x Select object: (Nesneleri seçiniz.) Komut: Explode Komut kısayolu: x Çekme menü: Modify>Explode Araç çubuğu: Modify araç çubuğu JOIN (BİRLEŞTİR) Birbirinden bağımsız çizgisel nesneleri bir bütün haline getirir. Command: j Select object: (Nesneleri seçiniz.) Komut: Join Komut kısayolu: j Çekme menü: Modify>Join Araç çubuğu: Modify araç çubuğu 56 Nesnenin Join komutuyla birleştirilmeden önce ve sonraki halleri
ÖZELLİKLER (PROPERTIES) AutoCAD ile çizim yapılan her nesnenin kendine özgü özellikleri vardır ve bunlar istenildiğinde değiştirilebilir. Properties komutu ile nesnenin katman, çizgi tipi, çizgi kalınlığı, rengi gibi özellikleri değiştirilebilir. Komut: properties Komut kısayolu: mo veya ch veya pr Klavye kombinasyonu: Ctrl+1 Çekme menü: Modify>Properties Araç çubuğu: Standart araç çubuğu 57
MATCH PROPERTIES (ÖZELLİK EŞLEŞTİRME) Seçili bir nesnenin katman, çizgi tipi, çizgi kalınlığı, rengi gibi özelliklerini daha sonra seçilen nesneye kopyalama işlemi yapar. Komut: matchtprop Komut kısayolu: ma Çekme menü: Modify>Match Properties Araç çubuğu: Standart araç çubuğu Komut aktif hale getirildikten sonra özellikleri kopyalanacak olan nesne seçilir. Sonrasında bir boya fırçası haline gelen imleç ile nesne yada nesneler seçilerek komut işlevi yerine getirilir. 58