MAYIS 2012 Yıl: 1 Sayı: 4 İşte Yeni Teşvik Sistemi Güney Marmara Termal Turizm potansiyelinde Türkiye de 1.Sırada
MAYIS 2012 Yıl: 1 Sayı: 4 İÇİNDEKİLER GÜNEY MARMARA KALKINMA AJANSI Yönetim Kurulu Adına İmtiyaz Sahibi Mustafa GÜNDOĞAN Genel Yayın Yönetmeni Esra ALPAY Sorumlu Yazı İşleri ve Editör A. Tuğrul AYDIN Yayına Hazırlayan Dış İlişkiler ve Tanıtım Birimi: Abdullah GÜÇ, Seray SERVİ, Merve SAYILGANOĞLU Katkıda Bulunanlar Candan Ceylan Yayın Kurulu Yunus KUBAT, Esra KARABUĞA, E. Burak MERİÇ, Emrah BOZKURT, Yakup SALMAN, Cengizhan AYKAN Ekrem ÖZŞEN, Recai BAŞARAN İletişim Güney Marmara Kalkınma Ajansı Paşaalanı Mah. Gaffar Okkan Cad. No:36/B BALIKESİR +90 266 246 10 00 gmdergi@gmka.org.tr Tasarım RK Renkli Kalem Medya Yapım Turizm Reklam Paz. Ltd. Şti. 1480 Sok. No: 7 Alsancak / İZMİR Tel: +90 232 463 75 40 (pbx) Faks: +90 232 421 92 24 www.rkrenklikalem.com.tr bilgi@rkrenklikalem.com.tr Baskı Dileksan Kağıtçılık Organize Sanayi Bölgesi / Balıkesir Tel: +90 266 2811303 Faks: +90 266 2811302 www.dileksan.com.tr TİM ihracat rakamları için GMKA da İşte Yeni Teşvik Sistemi GMKA Teknik Destek Programına çıktı Yeni bir gündemle merhaba, 2 4 12 Yoğun bir Mayıs ayı gündemimizin yanında Güney Marmara Dergi mizde bu ay, iki ilimizi de yakından ilgilendiren ve Sayın Başbakanımızın açıkladığı, ekonomi çevrelerinde büyük heyecan uyandıran Yeni Teşvik Sistemine yer vermeye çalıştık. Açıklanan teşvik sisteminin henüz resmi gazetede yayınlanmamış olması ve detaylarındaki belirsizlikler yüzünden sizlere ayrıntılı bir dosya yerine genel hatlarıyla sistemin neleri kapsadığını anlatmaya çalıştık. Hiç şüphesiz bunun gibi teşvik sistemleri, ülkemize ve bölgelerimizdeki yeni yatırımların önünü açacak ve yatırımcıyı cesaretlendirecek nitelikte. Son teşvik sistemi eskiye oranla ithalata bağımlılığı azaltmak, stratejik ve büyük ölçekli yatırımların önünü açmak üzere kurgulanmış bir sistem. Yeni Teşvik Sistemi önümüzdeki süreçte de Ajansımızın gündeminde olacaktır. Bu konuda, özellikle yeni yatırım düşünen girişimcilerimize yönelik bilgilendirme çalışmalarına devam edeceğiz. Bu sayımızda teşvik sistemiyle bağlantılı bir başka konu ise bölgemizin termal turizm potansiyeli. Önümüzdeki yayınlarımızda ayrıntılara yer vereceğimiz termal turizm konusu bölgemiz açısından son derece önemli bir konu. Türkiye de termal potansiyelde Güney Marmara bölgesinin 1. sırada oluşu da önümüzdeki dönemlerde termal yatırımcılar ve turistler açısından bölgemizin bir cazibe merkezi olacağının işareti. Bunun için altyapımızı oluşturmamız ve özellikle yatırımcılar açısından bölgemizi yatırımcı dostu bir yer haline getirmemiz gerekiyor. Güney Marmara Termalde Türkiye de 1. sırada Kepsut taki kadınların pembe evi var Bölgemizden Haberler Ajanstan Haberler 14 18 21 23 Dergimizin içeriğinde hazırlıkları çok önceden başlayan ve 1 Mayıs ta Ajans binamızda gerçekleşen Türkiye İhracatçılar Meclisi Türkiye nin Nisan Ayı İhracat Rakamları açıklandığı toplantıyla ilgili bir haberimiz yer alıyor. Özellikle İhracat konusunda yürüttüğümüz birçok çalışmayla birlikte bu toplantının Ajansımızda gerçekleşmesi bile bölgemizin ihracatının arttırılmasına verdiğimiz önemin bir göstergesi. Toplantı ile tüm Türkiye nin dikkatini bölgemizin ihracatına çekme ve birçok değerli konuğu Ajansımızda ağırlama fırsatına sahip olduk. Güney Marmara Dergi de bu toplantıyla ilgili detayları bulabileceksiniz. Ajansımızın bir başka destek programı olan Teknik Destek programıyla ilgili haberimiz ve tabi ki yararlanıcılarla ilgili dosyalarımızla bu ay da yine keyifle okuyacağınızı düşündüğüm bir dergi hazırladık. Yararlı olması temennisiyle saygılarımı sunuyorum. Mustafa GÜNDOĞAN Genel Sekreter Mayıs 2012 1
TİM ihracat rakamları için GMKA da TİM in Türkiye nin Nisan ayı ihracat rakamlarını açıkladığı toplantının açılış konuşmasını yapan GMKA Genel Sekreteri Mustafa Gündoğan, Türkiye nin 2023 vizyonu olan 500 milyar dolar ihracat rakamına daha önce ulaşacağını söyledi. 2012 yılı Nisan ayı ihracat rakamları Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından Güney Marmara Kalkınma Ajansı (GMKA) ında yapılan basın toplantısıyla kamuoyuna açıklandı. TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi nin açıkladığı nisan ayı ihracat rakamları geçen senenin aynı ayına oranla yüzde 2,9 azalarak 11 milyar 407 milyon 106 bin dolar olarak gerçekleşti. GMKA nın konferans salonunda düzenlenen basın toplantısında GMKA Yönetim Kurulu Başkanı ve Balıkesir Valisi Yılmaz Arslan, Balıkesir Milletvekili Ahmet Edip Uğur, Kale Grubu Onursal Başkanı İbrahim Bodur, Ege İhracatçı Birlikleri Başkanı Mustafa Türkmenoğlu, Balıkesir Sanayi Odası Başkanı Ahmet Kula, Balıkesir Ticaret Odası Başkanı Mahmut Yavuz, İGM Başkanı Ramazan Bahçavan, Balıkesir Üniversitesi Rektörü Mahir Alkan, sektör temsilcileri, işadamları ve çok sayıda davetli katıldı. Bölgenin ihracatının arttırılması için çaba sarf ediyoruz Toplantının açılış konuşmasını yapan GMKA Genel Sekreteri Mustafa Gündoğan, toplantıya katılan Kale Grubu Onursal Başkanı İbrahim Bodur u kısaca takdim ederek, Ajans ın bölgenin ihracatını arttırmaya yönelik çalışmaları hakkında bilgiler verdi. Mustafa Gündoğan, Bölgesel gelişmenin sağlanmasına yönelik planlama, mali ve teknik desteklerimizin yanında, odaklandığımız çalışmaların en önemlilerinden birisi de bölgemizde ihracatın arttırılmasına yönelik çabalardır. Türkiye nin nüfusunun %1,5 inden fazlasına sahip Balıkesir iline, yıllık 400 milyon dolar gibi 3 lük bir ihracat rakamı hiç yakışmamaktadır. Bölgenin mevcut ihracat rakamlarımızın hızla yukarı çekilmesi gerekmektedir. Biz bunun mümkün olduğuna inanıyoruz. Bu nedenle bölge Balıkesir 2011 yılında ihracatta Türkiye de 24. sırada. 2012 nin ilk 4 ayında ise Balıkesir, bir önceki yılın aynı dönemine göre ihracatını %10 artırdı. ihracatının arttırılması için yoğun bir çaba sarf ediyoruz diye konuştu. 500 Milyar Dolar Hedefe 2023 ten Önce Ulaşılır İhracata yönelik çalışmalarıyla Türkiye Cumhuriyeti nin 2023 vizyonu olan 500 milyar dolar ihracat rakamına ulaşmasına anlamlı bir katkı sunmak istediklerini ifade eden Gündoğan, Türkiye nin bu rakama 2023 den önce ulaşacağına inandığımı ayrıca belirtmek isterim. Önemli olan, bu rakama ulaşan Türkiye de Balıkesir ve Çanakkale nerede olacak. Benim inancım, bölge rakamımızın da en az 10 milyar dolar olacağı yönündedir. dedi.
Balıkesirli Kendi Memleketine Yatırım Yapıyor GMKA Genel Sekreterinden sonra konuşan GMKA Yönetim Kurulu Başkanı ve Balıkesir Valisi Yılmaz Arslan ise bu tür bir programın Balıkesir de gerçekleştiriliyor olmasından memnuniyet duyduğunu söyledi. Türk insanının ihracat ve dış ticareti merhum Turgut Özal dan öğrendiğine işaret eden Vali Arslan, Müteşebbislerin o dönemden sonra kendilerini geliştirdiğini ve ihracat yapar hale geldiğini söyledi. Balıkesir sanayicisinin kendi memleketine yatırım yapmasından övgüyle bahseden Vali Arslan, Balıkesir sanayicisi Balıkesir teşvikte 1. Bölgede yer alsın kendi memleketine yatırım yapıyor. Bu çok güzel bir özellik. Bundan dolayı kendilerini tebrik ediyorum dedi. Konuşmasından bölgeye çok büyük yatırımcı ilgisi olduğunun altını çizen Vali Arslan, Yatırımcılarımıza sadece şunu söylüyoruz: Burası gıda şehri. Doğamıza ve hayvancılığımıza zarar vermeyecek her yatırımcıya kapımız açık dedi. İlk 4 ayda Balıkesir in ihracatı arttı Daha sonra söz alan TİM Başkanı Büyükekşi, 2012 yılı nisan ayı ihracat rakamlarını açıkladı. Sözlerine ilk olarak Balıkesir in ekonomik verileriyle başlayan Büyükekşi, Balıkesir in 2011 yılında en fazla ihracat yapan 24. il olduğunu söyledi. TİM Başkanı, 2012 yılının ilk 4 ayında Balıkesir in ihracatının yüzde 10 artırdığını söyledi. Balıkesir in ihracat potansiyelinin çok daha yüksek olduğuna inandığını ifade etti. Nisan ayı ihracatı azaldı Açıklanan rakamlara göre bu yıl Nisan ayının geçen yılın aynı ayına göre 1 iş günü eksik olmasının ihracat rakamlarına yansıdığı bildirildi. Nisan ayında ihracat, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2,9 azalışla 11 milyar 407 milyon 106 bin dolar oldu. Yılın ilk 4 ayında ise ihracat yüzde 5,9 artışla 45 milyar 663 milyon dolara yükseldi. Nisan ayında en fazla ihracatı, otomotiv sektörü 1 milyar 636 milyon dolar ile yaptı.kimyevi maddeler sektörü 1 milyar 498 milyon dolar ile ikinci, çelik sektörü ise 1 milyar 332 milyon dolar ile üçüncü sırada yer aldı. Tarım sektörleri Nisan ayında 1 milyar 511 milyon dolarla toplam içinde yüzde 13.2 pay aldı, 9 milyar 572 milyon dolar ihracat gerçekleştiren sanayi sektörlerinin payı yüzde 83.9 oldu. Madencilik ürünleri sektörü ise Nisan ayında 323 milyon dolar ihracat ile toplam ihracattan yüzde 2.8 pay aldı. Nisan ayında en fazla ihracat artışını yüzde 85.7 ile tütün ve mamulleri sektörü, yüzde 82 ile savunma ve havacılık sektörü ve yüzde 29.5 ile hububat, bakliyat ve yağlı tohumlar sektörü yakaladı. İl bazında ihracatını en fazla artıran il ise yüzde 36 ile Manisa oldu. Gaziantep in ihracatı yüzde 24, Ankara nın yüzde 16, Sakarya nın yüzde 11, Hatay ın ihracatı yüzde 6, İzmir in yüzde 2 arttı. İstanbul un ihracatı yüzde 5 geriledi, Denizli nin yüzde 11, Bursa nın yüzde 12 ve Kocaeli nin yüzde 17 düştü. Toplantının sonunda Balıkesir de 2011 yılında en fazla ihracat gerçekleştiren ilk üç firması olan Banvit, İşbir ve BEST temsilcilerine plaket verildi. Mayıs 2012 3
İşte Yeni Teşvik Sistemi İşte Sistemi Uzun zamandır beklenen son teşvik paketi, 5 Nisan tarihinde Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklandı. Hükümetin uygulamaya koyacağı 4. teşvik paketi olan yeni düzenlemeyi diğerlerinden ayıran özelliği temel ihtiyaçlara daha fazla odaklanması. Başbakanımızın geçtiğimiz ay açıkladığı teşvik sistemi Güney Marmara bölgesini yatırımın merkezi haline getirecek önemli fırsatlar sunuyor. 4 farklı bileşeni bulunan yeni teşvik sistemi bir dizi yeni düzenlemeyi beraberinde getiriyor. Yeni teşvik sistemi için çalışmalara 2011 yılında yatırım, üretim, istihdam ve ihracat süreçlerinin yani reel ekonominin eşgüdümünü sağlamak üzere Ekonomi Bakanlığı nın tesis ederek başlayan hükumet, Teşvik ve Uygulama Genel Müdürlüğü ile Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünü aynı çatı altında birleştirdi. Tüm bakanlıkların üzerinde koordineli şekilde çalıştığı yeni teşvik sisteminin hazırlanmasında, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve Türkiye İhracatçılar Meclisi ve YASED başta olmak üzere, ilgili bütün sivil toplum kuruluşlarıyla, odalarla, birliklerle, derneklerle ve bireysel yatırımcılarla yoğun istişarelerde bulunuldu. Ortaya çıkan yeni teşvik paketinde ön plana çıkan temel konular ise şu şekilde: Cari açığın azaltılması amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek olan ara malı ve ürünlerin üretiminin artırılması, En az gelişmiş bölgelere sağlanan
Mayıs 2012 5
Yeni Teşvik Sistemi Genel Teşvik Uygulamaları Bölgesel Teşvik Uygulamaları Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki Stratejik Yatırımların Teşviki KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Yatırım Yeri Tahsisi Faiz Desteği KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Yatırım Yeri Tahsisi KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Yatırım Yeri Tahsisi Faiz Desteği KDV İadesi yatırım desteklerinin artırılması, Bölgesel gelişmişlik farklılıklarının giderilmesi, Destek unsurlarının etkinliğinin artırılması, Kümelenme faaliyetlerinin desteklenmesi, Teknolojik dönüşümü sağlayacak yüksek ve orta-yüksek teknoloji içeren yatırımların desteklenmesi. Yeni Teşvik Paketi nin temel amacı ise Türkiye Cumhuriyeti nin 100. Yılında dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olmak, 500 Milyar dolar ihracat rakamlarına ulaşmak ve kişi başına milli geliri 25 bin dolara ulaştırmak. Yeni Teşvik Sistemi 4 Ana Bileşenden Oluşuyor Başbakan Erdoğan ın açıklamasında ön plana çıkan hedefler doğrultusunda oluşturulan yeni teşvik sistemi, dört ana bileşenden oluşuyor. Genel Teşvik Uygulamaları, Bölgesel Teşvik Uygulamaları, Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki, Stratejik Yatırımların Teşviki Genel Teşvik uygulamaları, teşvik sitemine konu olamayacak yatırımların desteklenmesi amacıyla oluşturulmuş. Genel Teşvik Uygulaması bölge ayrımı yapılmaksızın, teşvik edilmeyecek yatırım konuları ile diğer teşvik uygulamaları kapsamında yer almayan ve belirlenen asgari sabit yatırım tutarı şartını sağlayan yatırımları kapsıyor. Bu kapsama giren yatırımlar eski sistemde olduğu gibi KDV İstisnası vegümrük Muafiyeti destekleri ile desteklenmeye devam ediliyor. Genel Teşvik Uygulamaları kapsamında getirilen yeni bir uygulamayla, yatırımın 6. Bölgede yapılması halinde ise asgari ücret üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi Stopajı Desteği ve Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği sağlanıyor. Bölgesel teşvikte Balıkesir 3, Çanakkale 2. Bölgede Açıklanan yeni sistem dolayısıyla Kalkınma Bakanlığı, İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması çalışmasını da yeniledi. İller, sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyine göre, 6 ayrı bölgede sınıflandırıldı. Böylece, bu yeni teşvik uygulamasında, bölgesel sistem yerine, İl Bazlı Bölgesel Teşvik Sistemi ne geçilmiş oldu. Yeni teşvik sisteminde TR22 Güney Marmara Bölgemizdeki illerden Balıkesir 3. bölgede, Çanakkale ise 2. bölgede yer alıyor. Yeni teşvik sisteminde Bölgesel Teşvik uygulamaları ise şu şekilde hayata geçirilecek: Yeni Bir Bölgesel Harita-İl Bazlı Bölgesel Teşvik Sistemine Geçiş Destek Unsurlarında Değişen Süreler ve Oranlar Desteklenecek Sektörlerin Güncellenmesi Sosyo-Ekonomik Açıdan Görece Az Gelişmiş Bölgeye (6. Bölge) Cazip Destekler Öncelik Arz Eden Yatırımlar Bölgesel Teşvik uygulamalarında getirilen bir başka yenilik ise öncelikli yatırım konularında yapılacak yatırımların bölge fark etmeksizin 5. Bölge destek-
SEGE 2011 Düzey-3,6 Bölge lerinden yararlanabilmesi. Buna göre öncelikli alanlarda yapılacak yatırımlar, 1., 2., 3., 4., 5. bölgelerde yer alması durumunda 5. Bölge desteklerinden yararlanabiliyor. Teşvik Sisteminde öncelikli alanlar ise şöyle belirlenmiş: Madencilik yatırımları, Demiryolu ve denizyolu ile yük veya yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar, Test merkezleri, rüzgâr tüneli ve benzeri nitelikteki yatırımlar, KültürveTurizmKorumaveGelişimBölgelerindeyapılacakturizmyatırımları, Özel sektör tarafından gerçekleştirilecek ilk, orta ve lise eğitim yatırımları Yatırımtutarı20Milyon üzerinde olan; Belirli ilaç yatırımları, Savunma sanayi yatırımları, Yeni Teşvik Sisteminde iller, sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyine göre, 6 ayrı bölgede sınıflandırıldı. Teşvik Bölgelerinde yer alan iller değişebilir Yeni teşvik sisteminde getirilen bir başka yenilik ise siteme esas olan veri tabanının güncellenecek olması. Böylece İllerin, bölgesel dağılımdaki Mayıs 2012 7
SEGE 2011 Düzey -3, 6.Bölge 1.Bölge 2.Bölge 3.Bölge 4.Bölge 5.Bölge 6.Bölge Ankara Adana Balıkesir Afyonkarahisar Adıyaman Ağrı Antalya Aydın Bilecik Amasya Aksaray Ardahan Bursa Bolu Burdur Artvin Bayburt Batman Eskişehir Çanakkale Gaziantep Bartın Çankırı Bingöl İstanbul Denizli Karabük Çorum Erzurum Bitlis İzmir Edirne Karaman Düzce Giresun Diyarbakır Kocaeli Isparta Manisa Elazığ Gümüşhane Hakkari Muğla Kayseri Mersin Erzincan K.Maraş Iğdır Kırklareli Samsun Hatay Kilis Kars Konya Trabzon Kastamonu Niğde Mardin Sakarya Uşak Kırıkkale Ordu Muş Tekirdağ Zonguldak Kırşehir Osmaniye Siirt Yalova Kütahya Sinop Şanlıurfa Malatya Tokat Şırnak Nevşehir Tunceli Van Rize Yozgat Sivas 8 il 13 il 12 il 17 il 16 il 15 il yerleri, daha sonra TÜİK in periyodik çalışmaları sonucunda elde edilecek veriler çerçevesinde gözden geçirilebilecek, bir değişim varsa, illerin listedeki yeri de ona göre değişiklik gösterebilecek. OSB ler imtiyazlı konumda Yeni teşvik sisteminde organize sanayi bölgeleri için de yeni bir uygulamaya gidilmesi söz konusu. Açıklanan sisteme göre eğer yatırım, organize sanayi bölgesinde yapılıyorsa; aynı sektörde faaliyet gösteren en az 5 yatırımcı bir araya gelip yatırım yapıyorsa; AR-GE projeleri neticesinde geliştirilen ürünün üretimine yönelik bir yatırım yapılıyorsa, o zaman yatırımcı, bir alt bölgede uygulanan teşvik oranından ve sürelerinden yararlanabilecek. Bölgesel Teşvik Uygulamalarının yatırım havzalarının oluşturulması ve kümelenmenin desteklenmesi hedefleri çerçevesinde; Ekonomide kümelenmeyi cazip hale getirmek ve yatırım havzalarının oluşturulması için öncelikle OSB lerde yapılacak yatırımlar, Sektörel işbirliğine dayalı yatırımlar, TÜBİTAK tarafından desteklenen Ar Ge projeleri neticesinde geliştirilen ürünün üretimine yönelik yatırımlar, vergi indirimi ve sigorta primi işveren hissesi destekleri açısından bir alt bölgede uygulanan desteklerden yararlanabilecekler. Bu göre Çanakkale de bulunan OSB lere gelecek bir yatırımcı 3. Bölge teşviklerinden yararlanırken, Balıkesir de OSB lere gelecek yatırımcı ise 4. Bölge teşviklerinden yararlanabilecek. Bunun yanında yeni teşvik sisteminde demir cevheri ve linyit kömürü yatırımları bölgesel teşvik sistemi kapsamında desteklenecek. Yine Tersanelerin inşa edecekleri gemilerde, yatırım döneminde istihdam edilen işçiler için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı Ekonomi Bakanlığınca karşılanması yeni teşvik sisteminin getirdiği yenilikler arasında. Büyük ölçekli yatırımlar Yeni Teşvik Paketiyle teknoloji ve Ar- Ge kapasitesini artıracak uluslararası alanda rekabet üstünlüğü sağlayacak minimum 50 milyon TL ve üzeri büyük ölçekli yatırımlar özel destek kapsamında alındı. Bu niteliğe sahip yatırımlar KDV İstisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti, Vergi İndirimi, Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği ve Yatırım Yeri Tahsisi İle desteklenecek. Yatırımın 6. Bölgede yapılması halinde ise yeni bir uygulama olarak asgari ücret üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi Stopajı Desteği ve Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği sağlanıyor. Yeni teşvik sistemi içinde yer alan yatırım konuları ise Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı, Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı, Transit Boru Hattıyla Taşımacılık Hizmetleri Yatırımları, Motorlu Kara Taşıtları Ana Sanayi Yatırımları, Motorlu Kara Taşıtları Yan Sanayi Yatırımları, Demiryolu ve Tramvay Lokomotifleri ve/veya Vagon İmalatı Yatırımları, Liman ve Liman Hizmetleri Yatırımları, Elektronik Sanayi Yatırımları, Tıbbi Alet, Hassas ve Optik Aletler İmalatı Yatırımları,
İlaç Üretimi Yatırımları, Hava ve Uzay Taşıtları ve/veya Parçaları İmalatı Yatırımları, Makine (Elektrikli Makine ve Cihazlar Dahil) İmalatı Yatırımları ve Metal Üretimine Yönelik Yatırımlar şeklinde belirleniyor. Stratejik Yatırımlar ayrı değerlendiriliyor Yeni teşvik paketinin son bileşenini ise %50 den fazlası ithalatla karşılanan ara malları veya ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar (münhasıran bu yatırımların enerji ihtiyacını karşılamak üzere gerçekleştirilecek enerji yatırımları dâhil) olarak tanımlanan Stratejik Yatırımlar oluşturuyor. Yeni sistemde Stratejik Yatırımların ayrı olarak değerlendirilmesinin sebebi ise GİTES ve İthalat Haritası çerçevesinde, cari açığın azaltılması amacıyla ithalat bağımlılığı yüksek ara malları ve ürünlerin üretimine yönelik, uluslararası rekabet gücünü artırma potansiyeline sahip, yüksek teknolojili ve yüksek katma değerli yatırımları teşvik etmek. Teşvik Sisteminde Stratejik Yatırımları değerlendirme kriterleri ise ithalat bağımlılığı yüksek ara malı veya ürünlerin üretimine yönelik, asgari yatırım tutarı 50 milyon olan, %50 den fazlası ithalatla karşılanan, asgari %40 katma değer üreten, üretilecek ürünle ilgili toplam ithalat değeri son 1 yıl itibariyle en az 50 Milyon $ olan (yurt içi üretimi olmayan mallarda bu şart aranmayacaktır) yatırımlar şeklinde yer alıyor. Yeni sistem 1 Ocak 2012 itibariyle geçerli Yeni teşvik sistemi, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere uygulamaya konulacak. Açıklanan yeni teşvik paketi henüz resmi gazetede yayınlanmadı. Ancak Ekonomi Bakanlığının hazırladığı sunum ile kamuoyuna duyurulan yeni teşvik sisteminin, resmi gazetede yayınlanmasından sonra ise sistemin nasıl uygulanacağı ve detayları ortaya çıkacak. Yeni teşvik sistemine göre TÜİK in periyodik çalışmaları sonucunda elde edilecek veriler güncellenerek illerin durumu bölgesel teşviklerde değişiklik gösterebilecek. Mayıs 2012 9
Türkiye de Teşviklerin Kısa Tarihi Türkiye de teşvikin tarihçesi 1913 yılına kadar gider. 1913 yılında çıkarılan ilk teşvik yasası Teşvik-i Sanayi Kanunu Muvakkatı dır. Söz konusu kanun, ekonomideki kötü gidişata bir son vermek ve Osmanlı sanayisini güçlendirmek amacıyla V. Mehmet döneminde geç de olsa alınmış bir tedbirdi, çok da işe yaramadı. Cumhuriyetin ilk yıllarında, kurtuluş mücadelesi verilirken İzmir de 1923 yılında bir iktisat kongresi toplandı. Bu kongrede, özel müteşebbislerin teşvik edilmesi yönünde bazı tedbirler alınması düşünüldü. Bu kararlar da maalesef istenildiği ölçüde hayata geçirilememiştir. Cumhuriyet döneminin ilk teşvik yasası 1927 yılında çıkarılan Teşvik Sanayi Kanunu yasasıdır. Bu kanunla yurtiçindeki işletmeleri korumak amaçlanmıştı. Böylece işletmelerin gereksinimleri daha pahalıya da mal olsa, yurtiçinden sağlanacaktı. Daha sonra 1942 yılında bu kanun da yürürlükten kaldırılacak ve bu yasa da Meclis arşivlerindeki yerini alacaktır. Vergisel teşvikler anlamında yapılan düzenlemelere örnek 1963 yılında çıkarılan Gelir Vergisi kanunu ile indirim ve muafiyetlerin düzenlenmesidir. 1967 de de Kalkınma Planlarının Uygulanması Esaslarına dair diğer bir yasa çıkarılmış ve ihracata vergi iadesi getirilmiştir. 24 Ocak 1980 yılında bir takım kararlar alınmıştır. Buna göre koruma politikaları, teşvik aracı olmaktan çıkarılmış, Teşvik dairesi Devlet Planlama Teşkilatı birimi haline getirilmiştir. Bu kapsamda gümrük muafiyeti, yatırım finansman fonu, bina vergi istisnası, taksitlendirme, vergi, resim ve harç istisnası, döviz tahsisi imkânı gibi çeşitli mali teşvikler sağlanmıştır. Uluslararası ticaretin önündeki engellerin kaldırılması için ithalat vergilerini azaltmayı öngören, uluslararası ticareti, haklar ve sorumluluklar açısından düzenleyen çok taraflı bir anlaşma olan Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) Sübvansiyon Kodu 1985 yılında imzalanmıştır. Daha sonra 1989 da da ihracat vergi iadesi uygulamasına son verilmiştir. Bu şekilde Cumhuriyet tarihi boyunca devlet teşvikleri dönem dönem gündeme gelmiş ve iş dünyasına yön verme aracı olarak kullanılmıştır. Bununla birlikte genel çerçeveden bakılırsa Türk teşvik uygulamaları uzun yıllar boyunca parasal destekleme ağırlıklı ve sık sık değiştirilen bir yapıda olmuş ve bu da eleştiri konusu olmuştur.
Uzman Görüşü Uzman Görüşü Yeni teşvik sistemi yatırımcıyı cesaretlendirecek Geçtiğimiz ay bölgesel gelişmişlik farklarını ve cari açığı azaltmayı hedefleyen yeni teşvik sistemi açıklandı. Yeni sistemin eskisine göre daha etkin bir düzenleme olduğu konusunda genel bir kanı var. Yeni uygulamada bölgesel sistem yerine il bazlı teşvik sistemine geçildi. Türkiye de İstatistiki Bölge birimleri sınıflamasına göre iller Düzey 3 olarak; ekonomik, sosyal ve coğrafi yönden benzerlik gösteren komşu iller ise bölgesel kalkınma planları ve nüfus büyüklükleri dikkate alınarak Düzey 2 olarak tanımlanmış durumda. Eski teşvik sisteminde Düzey 2 bölgeleri, bölgesel gelişmişliğe göre 4 bölgeye ayrılarak desteklenirken, yeni sistemde illerin sosyoekonomik gelişmişlik düzeyleri dikkate alınmış ve Türkiye 6 bölgeye ayrılarak desteklenecek şekilde bir sistem oluşturulmuştur. Eski sisteme göre Çanakkale ve Balıkesir den oluşan TR22 Düzey 2 bölgesi 4 bölgeden 2. Bölgede yer alıyordu. Ancak yeni teşvik sistemiyle sınıflamalarda ölçek olarak Düzey 3 ler ele alınınca Çanakkale 2. Bölgede Balıkesir ise 3. Bölgede yer aldı. Ancak tabii ki diğer taraftan bakarsak teşvik sistemi sadece bölgesel teşvik uygulamalarından oluşmuyor, yeni teşvik sisteminde her bölgenin bölgesel ayrım gözetmeksizin faydalanabileceği diğer kırılımlar da var. Yeni sistemde ithalat bağımlılığı yüksek ara malı veya ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar, asgari yatırım tutarı 50 milyon dolar olan, %50 den fazlası ithalatla karşılanan, asgari %40 katma değer üreten gibi kriterlerle belirlenen stratejik yatırımlara hangi ilde yapılırsa yapılsın aynı destek verilecek. Aynı şekilde öncelikli alan olarak belirlenmiş madencilik, demiryolu ve denizyolu ile yük veya yolcu taşımacılığına, test merkezleri, rüzgar tüneli ve turizm gibi belirlenmiş konulardaki yatırımlar da hangi bölgede olursa olsun 5. bölge desteği alacak ki bu yatırım alanları ne Çanakkale ne de Balıkesir ilimiz için uzak konular. Teşvik sisteminde ölçeklerin bölgelerden illere küçülmüş olması aynı zamanda sistemin daha da küçük ölçek de bile çalışılabileceğine dair soru işaretlerini akıllara getirdi. Örneğin ilçelerin de sosyo ekonomik gelişmişlik sıralaması var ve aynı ilin bir ilçesi gelişmişlik endeksine göre çok önlerde olabiliyorken, bir diğeri çok geride olabiliyor. Yeni teşvik sistemine geçiş nedenlerinden biri de bölgelerde desteklenen yatırım konularının yeniden gözden geçirilmesi idi. Bölgesel desteklerden yararlanacak yatırım konuları, ilgili kamu kurumları ile özel sektör kuruluşlarının görüş ve önerileri doğrultusunda gözden geçirildi ve buna göre desteklenecek sektörler il bazında yeniden güncellendi. Eski sistemde Balıkesir ve Çanakkale için teşvike konu olan sektörler madencilik, gıda, entegre hayvancılık, soğuk hava depoları, seracılık, su ürünleri, makine ve teçhizat gibi konular iken şimdi yenisi açıklandığından muhtemelen iki ilin sektörlerinde de farklılıklar ve daha illere özel sektörler görüyor olacağız. Bu anlamda sektörleri gördükten sonra yorum yapmak daha kolay olur ancak ölçek küçüldüğü için illerimize daha uyumlu sektörlerin seçilmiş olmasının daha olası olduğunu düşünüyorum. Sanayinin artık İstanbul, Bursa, İzmir metropollerinden taşıyor oluşu yeni projelerle gelişen ulaşım ağımız ile birlikte bölgemiz akıllı yatırımcı için çok cazip bir yatırım havzası durumunda. Balıkesir ve Çanakkale deki idari yöneticilerimiz vizyonları geniş ve yatırımcıya dost insanlar, bu verilen imkanları akıllı yatırımlara dönüştürmek bu teşviklerle daha da cesaretlendirecek gibi görünüyor. Esra ALPAY Dış İlişkiler ve Tanıtım Birimi Başkanı Mayıs 2012 11
GMKA Teknik Destek Programına çıktı Güney Marmara Kalkınma Ajansı, Balıkesir ve Çanakkale illerini kapsayan Güney Marmara Bölgesindeki yerel aktörlerin bölgesel kalkınma açısından önemli olan ancak kapasite eksikliği nedeniyle hazırlık ve uygulama aşamalarında sıkıntı ile karşılaşılan çalışmalarına yönelik 2012 Yılı Teknik Destek Programı na çıktı.uzman/danışman desteği sağlamak amacıyla çıkılan program için toplam 200 bin TL lik bir bütçe ayrıldı. Ajans, Teknik Destek Programı için ayrılan kaynak miktarı tamamen kullandırılana kadar başvuru almaya devam edecek.teknik Destek, bölgedeki kurumların kurumsallaşma yolundaki kapasitelerini artırmak amacıyla Kalkınma Ajanslarının kullandığı bir destek türüdür. Kalkınma Ajansları; Teknik Destek Programları ile yerel yönetimlerin, başta planlama çalışmaları olmak üzere, yerel kalkınma kapasitesini artırıcı faaliyetlerini, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının ve bölgedeki sivil toplum kuruluşlarının yerel ve bölgesel kalkınmaya katkıda bulunabilecek çalışmalarını, kurumsal nitelikli ve kapasite geliştirici hizmetleri mevcut imkânları çerçevesinde kendi personeli eliyle ya da hizmet alımı yoluyla sağlayarak bölgesindeki kurumların bu yöndeki eksikliklerini gidermek için kullanabilir. Kurumsal kapasite geliştirici faaliyetler destekleniyor Ajans, Teknik Destek Programıyla kurumsal nitelikli ve kapasite geliştirici faaliyetlere destek sağlayabiliyor. Kurumların eğitim verme, program ve proje hazırlanmasına katkı sağlama, geçici uzman personel görevlendirme, danışmanlık sağlama ve lobi faaliyetleri ve uluslararası ilişkiler kurma gibi faaliyetlerine en fazla 10 bin TL lik destek sağlayabiliyor. Teknik Destek Programı Ajansın en çok bilinen Proje Teklif Çağrısından farklı olarak başvuru sahiplerine doğrudan mali destek sağlanmıyor. Başvuran projelerle talep edilen Teknik Destek, Ajans tarafından doğrudan veya hizmet alımı yoluyla sağlanıyor. Proje Süresi en çok 1 ay Ajansın Teknik Destek Programıyla desteklenecek faaliyetin azami süresi en fazla 1 ay olabiliyor. Geçici uzman görevlendirme için gelen başvurularda ise azami süre iki hafta olarak belirlendi. Teknik Destek Programı 2012 yılı içerisinde beş dönem halinde gerçekleştirilerek, her dönemi takip eden ayın 15. ile 20. günleri arasında ilgili döneme ait başvuru taleplerinden destek alamaya hak kazananların listesi Ajansın internet sitesinden ilan edilecek. Teknik Destek Programı hakkında detaylı bilgi için teknikdestek@gmka.org.tr adresinden başvurulması yeterli. Kimler başvurabiliyor? Teknik Destek Programı Balıkesir ve Çanakkale illerinde bulunan, Valilikler, Kaymakamlıklar, Yerel yönetimler (Belediyeler, İl Özel idareleri, Köy Muhtarlıkları), İl ve İlçe Müdürlükleri, Üniversiteler, Meslek Yüksekokulları, Araştırma Enstitüleri-Merkezleri, Diğer kamu kurum ve kuruluşları, Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları (Ticaret ve Sanayi Odaları vb.), Sivil toplum kuruluşları, Kooperatifler, birlikler, Organize Sanayi Bölge Müdürlükleri, Küçük Sanayi Siteleri Müdürlükleri, Teknoparklar, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Endüstri Bölgeleri, İş Geliştirme Merkezleri, Bu kurum ve kuruluşların kurduğu veya ortağı olduğu işletmeler.
Uzman Görüşü Uzman Görüşü 2012 Teknik Destek Programına Başvurmak İsteyenleri Hangi Değişiklikler Bekliyor? 2012 Teknik Destek Programına başvuruda bulunacaklar birçok yenilikle karşılaşacaklar. Bu yeniliklerin başında çevrimiçi (online)sistem var. 2011 yılı Teknik Destek programında başvuru sahipleri Teknik Destek talep formu ve eklerini Ajansa elden teslim ettiklerinde veya posta yoluyla ulaştırdıklarında başvuru yapmış sayılırken; bu programda ve bundan sonra çıkılacak tüm destek programlarında başvuru formu çevrimiçi sistem üzerinden doldurulacak, destekleyici belgeler sisteme taranarak eklenecek, ardından sistem üzerinden alınan çıktının Ajansa ulaştırılmasıyla başvuru tamamlanmış sayılacaktır. Bu sistem, herhangi bir evrak eksikliğinde veya başvuru formunda boş alan bırakılması durumunda başvuruyu tamamlamaya izin vermeyeceğinden, projelerin henüz mali ve teknik değerlendirmeye girmeden ön inceleme safhasında elenme riskini azaltacaktır. Oluşturulan sistemde başvuru kabulü modülünün yanı sıra, uzman proje değerlendirmesi, Teknik Desteğin hizmet alımı yoluyla yapılması halinde eğitmen seçimi için kullanılan eğitmen/danışman havuzu, eğitim verecek kurumla ve yararlanıcılarla yapılacak sözleşme modülleri de bulunacak, böylelikle sistem, destek sürecinin her bir aşamasının etkin ve sağlıklı bir şekilde yürütülmesine katkı sağlayacaktır. Geçtiğimiz yıl başvuru formunda talep edilen teknik desteğin içeriği, beklenen sonuçları ve Teknik Destek ihtiyacının gerekçesinin anlatılması yeterli görülürken, bu yıl Ajans başvuru sahiplerinden, başvurunun Teknik Destek kapsamında desteklenecek alanlarla ne kadar ilgili olduğunu, kurumun ihtiyaç ve sorunlarının teknik destek talebiyle ilgisini, uygulanacak faaliyetin katma değer yaratacak unsurlar içerip içermediğini, beklenen çıktıların kullanım alanlarının ne olacağını yanıtlamalarını bekleyecektir. Böylelikle Teknik Desteği neden talep ettiğini iyi bilen, eğitim veya danışmanlık çıktılarını kurumsal aktivitelerinde etkin olarak kullanabilecek başvuru sahiplerinin destek alma olasılığı yüksek olacaktır. Geçtiğimiz yılki programda destekleyici belge olarak teknik şartname beklenmezken, bu yıl yararlanıcı adayları talep ettikleri eğitmen veya danışmanın özelliklerini tanımlayacakları teknik şartname formunu doldurmakla ve fiyat tekliflerini bu forma istinaden almakla yükümlü olacaklardır. Diğer destek programlarında olduğu gibi Teknik Destek programında da başarılı olabilmenin sırrı, rehberin ve eklerinin iyi okunup anlaşılmasından, faaliyet sonuçlarının Bölge Planına katkısının iyi açıklanmasından geçmektedir. Bu nedenle başvuru sahiplerince Bölge Planının ilgili bölümlerinin okunması ve bunun forma yansıtabilmesi büyük önem taşımaktadır. Başvuru sahiplerine Teknik Destek için ayrılan kaynağın tükenmesi durumunda program kendiliğinden kapanacağından, en kısa zamanda başvuru yapmalarının faydalı olacağını hatırlatır, tüm kurum ve kuruluşların yapacakları başvurularda başarılı olmasını temenni ederim. Candan Ceylan Uzman Program Yönetimi Birimi Uzmanı Mayıs 2012 13