18. ÜNİTE BİR VE ÜÇ FAZLI MOTORLAR

18. ÜNİTE BİR VE ÜÇ FAZLI MOTORLAR KONULAR 1. DOĞRU AKIM MOTORLARI, YAPILIŞLARI VE ÇEŞİTLERİ 2. ÜÇ FAZLI ASENKRON MOTORLARIN YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ 3. BİR FAZLI ASENKRIN MOTORLARIN YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ 4. BİR FAZLI ÜNİVERSEL MOTORLARIN YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ 5. MOTOR ETİKETLERİNİN İNCELENMESİ

18.1 DOĞRU AKIM MOTORLARI, YAPILIŞLARI VE ÇEŞİTLERİ Doğru akım elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren elektrik makinelerine doğru akım motoru adı verilir. Doğru akım motorlarının çalışma prensibi hakkında sizlere l6.ünitede gerekli bilgiler verilmiştir. Bu ünitede doğru akım motorlarının çeşitleri hakkında sizlere bilgi verilecektir. Doğru akım motorları; dinamolarda olduğu gibi uyartım (kutup ) sargılarının endüviye bağlanış şekline göre; Seri motor, Şönt motor ve Kompunt motor olmak üzere üç kısma ayrılır. 8.1.1 Seri Motor Seri motorlarda endüvi sargısı ve uyartım sargıları birbirine seri olarak bağlıdır. Bu makinelerde yük akımının tamamı seri sargıdan geçer. Bunun için uyartım sargıları kalın telden az sarımlı olarak yapılır. Şekil 18.1 de seri motora ait bağlantı şeması görülmektedir. Şekil 18.1-a Seri motorun bağlantı şeması Şekil 18.1-b Seri motorun açık bağlantı şeması Seri motorların endüvi uçları A-B, uyartım sargı uçları E-F, endüvi sargısına seri olarak bağlanacak yardımcı kutup sargısının çıkış ucu ise H harfi ile gösterilir. Seri motorların ilk yol alma anında devreden aşırı akım çekmesini önlemek için L, R harfleri ile gösterilen yol verme direnci kullanılır. 251

Şekil 18.1-c Seri motorun akım takip yolu 18.1.1.1 Seri Motorların Özellikleri Seri motorlar yol alma anında yüksek kalkınma momentine sahiptir. Bu nedenle yol alma anında yüksek kalkınma momentinin istendiği yerlerde kullanılır, b- Seri motorların devir sayısı yük ile orantılı olarak değişim gösterir, c- Seri motorların, devir sayısı her yük durumuna göre değişir. Bundan dolayı seri motorlar yüksüz iken (boşta) asla çalıştırılmazlar. Aksi hâlde motorun devir sayısı artarak endüvinin parçalanmasına sebep olur, d- Seri motorlarda aşınma olayı fazladır. Bu nedenle aşınma olayının etkisini azaltmak için seri motorlar fazla çalıştırılmazlar. Elektrikli tramvay, tren, troleybüs, spiral taşı, elektrik süpürgesi, asansör ve vinçlerde seri motorlar tercih edilir. 12.1.2 Şönt Motorlar Şönt motorlar da uyartım sargısı endüvi sargısına paralel olarak bağlanır. Motorun kutup sargıları ince kesitli ve çok sarımlı iletkenden meydana gelir. Şekil 18.2 de şönt motora ait bağlantı şeması görülmektedir. Motorun endüvi uçları A-B, uyartım sargı uçları C-D, endüvi sargısına seri olarak bağlanacak yardımcı kutup sargısının çıkış ucu ise H harfi ile gösterilir. İlk yol alma anında şönt motorun devreden fazla akım çekmesini önlemek için yol verme reostası kullanılır. Yol verme reostası doğru akım motorlarında endüviye seri olarak bağlanır. Reostanın L ile gösterilen bağlantı ucu şebekeye, M ucu uyartım sargısının C ucuna, R ucu ise endüvinin A ucuna bağlanır. Motorlar çalıştırılmadan önce yol verme reostasının direnci mutlaka en büyük değere getirilir. Motor devreye girdikçe reostanın direnci yavaş yavaş küçültülür. Motor yol aldıkça reosta devreden yavaş yavaş çıkarılır. 252

Şekil 18.2-a Yardımcı kutuplu şönt motorun bağlantı şeması Şekil 18.2-b Yardımcı kutuplu şönt motorun açık bağlantı şeması Şekil 18.2-c Yardımcı kutuplu şönt motorun akım takip yolu 18.1.3 Kompunt Motorlar Kompunt motorlarda seri ve şönt sargı olmak üzere iki ayrı sargı bulunur. Seri sargı endüviye seri, şönt sargı ise uyartım sargısına paralel olarak bağlıdır 253

Şekil 18.3-a Kompunt motorun Kompunt motorun bağlantı şeması Şekil 18.3-b Kompunt motorun açık bağlantı şeması Kompunt motorların uyartım sargıları kalın kesitli ve az sarımlı iletkenden meydana gelir. Seri sargı, uyartım sargısının meydana getirdiği manyetik alanı azaltıp çoğaltacak biçimde çalışır. Seri sargının bağlantı şekline göre kompunt motorlar; eklemeli veya eksiltmeli olarak isim alır. Şekil 18.3 de kompunt motora ait değişik bağlantı şemaları görülmektedir. 254

Şekil 18.3-c Kompunt motorun akım takip yolu Seri sargı uyartım sargısını kuvvetlendirecek biçimde bağlı ise eklemeli, zayıflatacak yönde bağlı ise bu motora da eksiltmeli kompunt adı verilir. Kompunt motorların endüvi uçlan A-B, uyartım sargı uçlan C-D, seri sargı uçlan E-F, endüvi sargısına seri olarak bağlanacak yardımcı kutup sargısının çıkış ucu ise H harfi ile gösterilir. 18.1.3.1 Kompunt motorların özellikleri Eklemeli Kompunt motorlar yol alma anında yüksek kalkınma momentine sahipken, eksiltmeli motorlarda ise kalkınma momenti düşüktür, Eklemeli ve eksiltmeli kompunt motorlar boşta çalıştırılırsa devir sayıları seri motorda olduğu gibi yüksek değerlere çıkmaz, Eklemeli Kompunt motorların, devir sayısı seri ve şönt motor arası bir değere sahipken, eksiltmeli kompunt motorlar da yükselen veya değişmeyen bir devir sayısı elde edilir. Seri motor özelliğine sahip Olan eklemeli kompunt motorlar vinç, asansör ve hadde makinelerinde, şönt motor özelliğine sahip olan eksiltmeli kompunt motorlar ise dokuma tezgâhlarında, televizyon anten yönlendiricilerinde ve sesli sinema makinelerinde kullanılır. 255

18.2 ÜÇ FAZLI ASENKRON MOTORLARIN YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ 18.2.1 Üç Faz Gerilimin Karakteristikleri Üç fazlı AC makinelerde üretilen üç fazlı gerilim, endüstride R-S-T (L1-L2-L3) olarak bilinir. R-S-T gerilimleri, aralarında 120 şer derece faz farkı bulunan gerilimlerdir. Şekil 18.4 te üç faz gerilim eğrisi görülmektedir. Şekil 18.4 3 fazlı AC eğrisi Üç fazlı gerilim generatörlerde üretilir. Generatör bobinleri içerde yıldız bağlanırken dışarıya üç uç alınır. Yıldız noktasında gerilim sıfırdır. Bu noktadan nötr hattı alınır. Üç fazın da gerilimleri eşittir. Generatör fiziki yapısı gereği üç faz sinüs eğrisi şeklinde ortaya çıkar. Üç fazlı makinelerde nötr hattı kullanılmaz. Üç faz, kendi aralarında sıra ile nötr görevi görür. Zaman eğrisi akımın yön değişim noktasıdır. Zaman eğrisinin altında ve üstünde akım yönleri farklıdır. Üç faz gerilimde her fazın değeri ayrı ayrı olmak üzere, zamanla artı ve eksi maksimum değerleri arasında değişim gösterir. 18.2.2 Üç Faz Motor Parçaları 18.2.2.1 Stator Resim 18.1 Değişik statorlar 256

Stator üç fazlı motorun hareket etmeyen kısmıdır. DC makinelerin indüktörüne benzer. Üç fazlı döner manyetik alan sargıları burada bulunur. Şekil 18.5 te değişik statorlar görülmektedir. 18.2.2.2 Rotor Üç fazlı motorların dönen kısmına rotor denir. Sincap kafesli ve sargılı olmak üzere iki çeşidi vardır. Bunlar; Sincap Kafesli Rotor Stator gibi silisli saclardan preslenerek paket edildikten sonra, üzerindeki kanallara eritilmiş alüminyum dökülüp, dökülen alüminyum çubukların iki baştan kısa devre edilmesi ile elde edilir. Alüminyum çubuklar kafes şeklinde görülür. Resim 18.2 Sincap kafesli rotor Sincap kafesli rotorun stator içerisindeki pozisyonu Şekil 18.5 te görülmektedir Şekil 18.5 Sincap kafesli AC motor Bilezikli (Sargılı) Rotor Rotor sacları da endüvileri gibi kanallı olarak preslenir. Kanallara 120 şer dere- 257

ce faz farklı üç fazlı AA sargıları yerleştirilir. Sargılar yıldız veya üçgen bağlandıktan sonra çıkarılan üç uç, rotor miline sabitlenmiş olan bileziklere tutturulur. Her bilezik, milden ve diğer bileziklerden yalıtılmıştır. Bu bilezikler, rotor sargılarına üç faz enerji taşıyan fırçalar basar. Resim 18.3 te sargılı rotor görülmektedir. Resim 18.3 Sargılı rotor bizlikleri ve rotor 18.3 BİR FAZLI ASENKRIN MOTORLARIN YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ 18.3.1 Bir Fazlı Yardımcı Sargılı Motorların Yapıları Bir fazlı endüksiyon motorlarının en çok kullanılan tipidir. Stator, rotor, gövde ve kapaklardan oluşur. 18.3.1.1 Stator Üç fazlı asenkron motorun statoruna benzer. İnce silisli sacların iç yüzeylerine presle oluklar açılıp paketlenmesiyle meydana gelmiştir. Stator oluklarına 90 faz farklı olarak ana sargı ve yardımcı sargılar yerleştirilmiştir. Ana sargı, kalın telden fazla sarımlı olarak sarılmış ve stator oluklarının 2/3 ünü kaplar. Stator oluklarının geri kalan 1/3 üne de ince telden az sarımlı olarak sarılmış olan yardımcı sargı yerleştirilmiştir. Yardımcı sargının görevi Bir fazlı asenkron motorlarda yalnız bir sargı ile döner alan elde edilmez. Bu nedenle ana sargının dışında yardımcı sargıya ihtiyaç vardır. Ana sargı ile yardımcı sargı, birbirine paralel bağlanır. 90 açı farklı oluklara yerleştirilir. Bu sargılara bir fazlı gerilim uygulandığında sargılara uygulanan gerilim, aynı fazlı olduğundan oluşan manyetik alanlar da aynı fazlıdır. Bu nedenle iki sargı, döner alan meydana getirmez. Motorun kendiliğinden yol alabilmesi için motorun ana sargısına dik olan ikinci bir yardımcı sargı statora yerleştirilir. Yardımcı sargı akımı ile ana sargı akımı arasında suni bir faz farkı oluşturulur. Böylece iki fazlı bir sistem oluşturularak bir döner alan oluşturulur. Ana sargı ile yardımcı sargı akımları arasındaki 90 ye yakın faz farkı 258

üç yöntemle oluşturulabilir. Yardımcı sargı devresine seri olarak; Omik direnç Kapasitör (kondansatör) Endüktans (bobin) bağlanabilir. 18.3.1.2 Rotor Bir fazlı asenkron makinelerin rotoru, genel olarak sincap kafesi biçiminde kısa devre çubuklarından oluşur. Bu çubuklar genellikle alüminyumdan yapılmıştır. Çubuk yerine sargı da kullanılabilir. Gövde ve kapaklar Küçük güçlü motorlarda gövde düz yüzeyli, orta güçlü motorlarda ise ısıyı havaya aktarmak amacıyla gövde çıkıntılı yüzeyli olarak yapılır. Kapaklar gövdeye saplamalarla monte edilir. Kapaklardaki oyuklar rulmanlar aracılığıyla rotora taşınır. 18.4 BİR FAZLI ASENKRIN MOTORLARIN YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ Stator ve rotor manyetik gövdeleri sac paketlerden oluşan A. A. seri motoru, hem alternatif hem doğru akım ile ve benzer karakteristik özellikler göstererek çalışabildiğinden bu motorlara üniversal motorlar da denilir. Aynı zamanda kutup ve endüvi sargıları birbirine seri olarak bağlanan seri motorların yapı ve çalışma karakteristiklerini de taşıdığından bu motorlara üniversal seri motorlar da denilir. 18.4.1Üniversal motorların özellikleri Üniversal motorlar 1 / 500 HP ile 2 / 3 HP arasında çok küçük güçte imal edilir. Kalkınma ve döndürme momentleri yüksektir. Devir sayıları yükle değişir. Boştaki devir sayıları çok yüksektir. Devirleri 15000-20000 d/d ya kadar çıkarılabilir. Üniversal motorlar A. A. ile çalıştırıldığı zaman D. A. göre devir sayısı - yük karakteristiği düşüktür. 18.4.2 Üniversal Motorların Yapısı Üniversal motorların yapısında hem D. C.de hem de A. C.de çalışma özelliğini 259

gösterebilmesi için stator (endüktör), rotor (endüvi)nin yanında kolektör ve fırçaları bulunmaktadır. Resim 18.4 de üniversal motor ve parçaları görülmektedir. 18.4.2.1 Endüktör (Kutup) Resim 18.4 Üniversal motor ve parçaları Üniversal motorlarda manyetik alanın meydana geldiği kısımdır. Endüktöre kutup da denilmektedir. Kutup uzunluğu, yaklaşık olarak endüvi uzunluğuna eşittir. Endüktörler kutuplara sargılar sarılarak bu sargıların enerjilendirilmesiyle mıknatıslık özelliği kazandırılmış elektromıknatıslardan yapılır. Resim 18.5 de üniversal motorun boş kutupları ve sargısı sarılmış kutuplar görülmektedir. 18.4.2.2 Endüvi Resim 18.5 Üniversal motorların kutup yapısı Gerilim indüklenen ve iletkenleri taşıyan kısma endüvi denir. Üniversal motorlarda endüvi, doğrudan doğruya milin üzerine istiflenmiş dinamo sac paketlerinden meydana gelen endüvi çekirdeği ile silindir şeklinde olan bu çekirdeğin dış kısmına açılmış oluklara yerleştirilen sargılardan meydana gelir. 260

Endüvi, kalınlığı 0,30-0,70 mm arasında değişen dinamo saclarından yapılır. Dinamo sacları, istenen şekil ve ölçüde preslerle kesildikten sonra tavlanır ve birer yüzeyleri yalıtılır. Yalıtma işleminde kâğıt, lak kullanılır ve oksit tabakası oluşturulur. Resim 1.8 de endüvi -kolektör- mil görülmektedir. 18.4.2.3 Kolektör Resim 18.6 Kolektör -endüvi mil Üniversal motorlarda kolektör, endüvi sargılarına D.C gerilim uygulanmasını sağlar. Kolektör dilimleri, haddeden geçirilmiş sert bakırdan pres edilerek yapılır. Bakır dilimleri arasında 0, 5-1,5 mm kalınlığında mika veya mikanit yalıtkan konulur. Bu kalınlık, kolektörün çapı ve komşu dilimler arasındaki gerilim farkına göre değişir. Bobin uçlarının kolektöre yerleştirilmesi için dilimlere yarıklar açılır ve bobin uçları buralarda yerleştirilerek lehim yapılır. 18.4.2.4 Fırçalar Üniversal motorlarda şebeke akımını endüvi sargılarından geçirmek için fırçalar kullanılır. Fırçalar, makinenin akım şiddeti ve gerilimine göre sert, orta sert ve yumuşak karbon veya karbon alaşımdan yapılır. Üniversal motorlarda bütün fırça çeşitleri ile iyi çalışabilir. Mümkün olduğu kadar bir makinede aynı cins fırçalar kullanılmalı ve fırça boyları da eşit olmalıdır. Üniversal motorlarda fırçalar, kapak üzerine açılmış ve yalıtılmış yuvalara konulur. Fırçaların kolektör yüzeyine oturup işletme boyunca durumunu muhafaza edebilmelerini fırça tutucuları sağlar. Fırça bir taraftan kolektör yüzeyine oturur ve 261

diğer taraftan ise fırça tutucusunun yay tertibatı tarafından kolektör yüzeyine itilir. 18.4.2.5 Yataklar ve diğerleri Elektrik makinelerinin en önemli parçalarından biri de yataklardır. Yataklar, çok arıza yapan ve bakım isteyen kısımdır. Yataklarda meydana gelen aşınmalar, sürtünmeler komütasyonun bozulmasına ve en büyük arızaların doğmasına neden olur. 18.4.2.6 Üniversal Motorların Çalışma Prensibi Üniversal motorlar, hem D. C. de hem de A. C. de çalışma özelliğini gösterdiğinden A.C. çalışma özelliğini incelediğimizde çalışma prensibi anlaşılacaktır. Üniversal motorlara bir fazlı alternatif gerilim uygulandığında statordaki (kutup) sargılarından ve rotordaki (endüvi) sargılarından akım geçer. Bu akım, kutup sargılarında manyetik alan meydana getirirken endüvi sargılarından da geçer. Manyetik alan içerisinde bulunan iletkenden akım geçirilirse iletkenler, manyetik alanın dışına doğru itilir. İndüksiyon prensibine göre üniversal motorlarda da meydana gelen kutup sargılarındaki manyetik alan içerisinde bulunan endüvi sargılarından akım geçtiği için endüvi iletkenleri, manyetik alanın dışına doğru itilir. A.C gerilim uygulanmaya devam ettiği müddetçe de motor çalışmaya devam eder. 18.5 MOTOR ETİKETLERİNİN İNCELENMESİ Her elektrik motorunun gövdesi üzerinde dikdörtgen veya elips şeklinde bir etiket bulunur. Etiketler prinç veya çinkodan yapılır ve motor gövdesine perçinle tutturulur. Etiket üzerinde motorla ilgili gerekli olan bilgiler yer alır. Motorla ilgili bu bilgiler etiket üzerinde sembol veya yazı ile silinemeyecek biçimde hazırlanır. Şekil 18.6 da iki ayrı motora ait etiket değeri görülmektedir. Etiketlerden solda yer alanı yatay olarak incelendiğinde İlk üç satırda motoru yapan firmanın adı, motorun tipi, faz sayısı ve motorun seri numarası, dördüncü satırda motorun dakikadaki devir sayısı ile motorun çalışacağı şebekenin frekans değeri, beşinci satırda motorun çalışma gerilimi ve bu gerilim değerinde motorun çektiği akım, altıncı satırda motorun gücü ve güç katsayısı, yedinci satırda motorun ağırlığı, sekizinci satırda motorun çalışma süresince dayanabileceği maksimum sıcaklık değeri son satırda ise bu motorun üretiminin yapıldığı ülke adı yazılıdır. İkinci etikette ise Motorun hangi firma tarafından yapıldığı, kaç fazlı olduğu, yıldız ve üçgen bağlantıda kaç voltluk gerilimin kullanılacağı, yük akımının değeri, motor gücü, motorun şebeke frekansı, güç katsayısı ve devir sayısının değerleri rahatlıkla görülür. 262

Şekil 18.6 Çeşitli tip motor etiketleri Bir motor etiketinde genel olarak aşağıdaki bilgiler yer almaktadır. Firma adı AEG, Siemens Güç katsayısı Cos cp = 0,8 Çalışma gerilimi 220/380 V Ağırlığı 10 kg Kullanılacağı akım türü D.C veya A.C Frekansı 50Hz veya 60 p/s gibi Gücü W-KW HP- PS Devir sayısı 980 U/min RPM 2780 gibi Modeli Type W 800 Bağlantı şekli k/a Yıldız, Üçgen Çektiği akım (Yük akımı) Seri numarası NR: 4974094 0,82 A Çalışma süresincedayanacağı max. sıcaklık 60 C Bu bilgilerin dışında motor üretimi yapan diğer üreticiler de kendisine ait özel etiketler kullanmaktadır. 263

ÖZET Doğru akım elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren elektrik makinelerine doğru akım motoru adı verilir. Doğru akım motorları; dinamolarda olduğu gibi uyartım (kutup ) sargılarının endüviye bağlanış şekline göre seri motor, şönt motor ve kompunt motor olmak üzere üç kısma ayrılır. 1- Seri Motorlar: Seri motorlarda endüvi sargısı ve uyartım sargıları birbirine seri olarak bağlıdır. Bu makinelerde yük akımının tamamı seri sargıdan geçer. Bunun için uyartım sargıları kalın telden az sarımlı olarak yapılır. Seri motorların ilk yol alma anında devreden aşırı akım çekmesini önlemek için L,R harfleri ile gösterilen yol verme direnci kullanılır. 2- Şönt Motorlar: Şönt motorlar da uyartım sargısı endüvi sargısına paralel olarak bağlanır. Motorun kutup sargıları ince kesitli ve çok sarımlı iletkenden meydana gelir. İlk yol alma anında şönt motorun devreden fazla akım çekmesini önlemek için yol verme reostası kullanılır. Yol verme reostası doğru akım motorlarında endüviye seri olarak bağlanır. Reostanın L ile gösterilen bağlantı ucu şebekeye, M ucu uyartım sargısının C ucuna, R ucu ise endüvinin A ucuna bağlanır. Motorlar çalıştırılmadan önce yol verme reostasının direnci mutlaka en büyük değere getirilir. Motor devreye girdikçe reostanın direnci yavaş yavaş küçültülür. Motor yol aldıkça reosta devreden yavaş yavaş çıkarılır. Böylece endüviden geçen akım güvenli sınırlar içinde tutulur. 3- Kompunt Motorlar: Kompunt motorlarda seri ve şönt sargı olmak üzere iki ayrı sargı bulunur. Seri sargı endüviye seri, şönt sargı ise uyartım sargısına paralel olarak bağlıdır. Kompunt motorların uyartım sargıları kalın kesitli ve az sarımlı iletkenden meydana gelir. Seri sargı, uyartım sargısının meydana getirdiği manyetik alanı azaltıp çoğaltacak biçimde çalışır. Seri sargının bağlantı şekline göre kompunt motorlar, eklemeli veya eksiltmeli olarak isim alır. Seri sargı uyartım sargısını kuvvetlendirecek biçimde bağlı ise eklemeli, zayıflatacak yönde bağlı ise bu motora da eksiltmeli kompunt adı verilir. Asenkron motorlar Faraday ın manyetik alan etkisinde kalan ve içerisinden akım geçen bir iletkende meydana gelen kuvvet prensibine göre çalışan makinelerdir. Bütün asenkron motorlar genel olarak alternatif gerilimin uygulandığı stator adı verilen sabit kısım ile stator içerisinde dönen ve rotor olarak isimlendirilen iki ana parçadan meydana gelir. Asenkron motorlar da bu parçaların dışında gövde, kapak ve yatak gibi yardımcı kısımlar bulunur. 264

Asenkron motorlar da transformatörler gibi indükleme esasına göre çalışırlar. Bundan dolayı asenkron motorlara indüksiyon motoru da denilir. Asenkron motor ile transformatörlerin aralarındaki tek fark transformatörler duran, asenkron motorlar ise hareket eden makinelerdir Rotor hızı ve kayma: Asenkron motorun statorunda, alanın döndüğü hıza senkron hızı denir. Rotor hiçbir zaman senkron hızla dönemez. Eğer rotor senkron hızla dönecek olursa ; stator alanı rotor çubukları ile aynı doğrultuda bulunacağı için, çubuklar alan tarafından kesilmez. Bu durumda çubuklarda bir e.m.k. indüklenmez ve bir moment de oluşmaz. İndükleme ile e.m.k elde etmek için rotor iletkenlerinin bir alan tarafından kesilmesi gerekir. Bu nedenden dolayı rotor hızı, mutlaka döner alanın hızından geride olmak zorundadır. Motor miline bir yük uygulandığında, rotor hızı daha da düşer. Senkron hızla dönen stator alanı rotor çubuklarını daha büyük hızla keseceği için çubuklarda indüklenen akım ve gerilim değerleri de artar. Rotor hızının azalması ile indüklenen akım ve gerilim ile birlikte döndürme kuvvetini veya döndürme momenti de artar. 265

DEĞERLENDİRME SORULARI 1-Aşağıdakilerden hangisi doğru akım motorlarından değildir? A. Sönt motorlar B. Seri motorlar C. Asenkron motorlar D. Konpunt motorlar 2- Aşağıdakilerden hangisi şönt motorların uyartım sargısı uçlarını ifade eder? A. C-D B. A-B C. E-F D. H 3- Aşağıdakilerden hangisi Seri motorların yol alma anında devrede aşırı akım çekmesini önlemek için kullanılan yol verme direncini ifade eder? A. E-F B. L-R C. A-B D. C-D 4- Aşağıdakilerden hangisi üç fazlı asenkron motorun parçalarından değildir? A. Stator B. Rotor C. Kapaklar D. Endüvi 5- Aşağıdakilerden hangisi Gölge kutuplu motorların kullanım alanlarından değildir? A. Aspiratörlerde B. Vantilatörlerde C. Buzdolabında D. Reklam tesislerinde 266