Tahribatsız Muayene TestBeri >- Seviye II! uzmanlık hizmetleri >- Uîtrasonik muayeneler > Radyografik muayeneler > Yüzey çatlak muayeneleri > Manyetik parçacık île >- Stvı penetrant İle > Girdap akımları ile muayene Malzeme Testieri >- Makro ve mikro yapı incelemeleri > Kalan ömür analizleri 1 TE ON T E K K O N Teknoloji ve Kontrol Malana - Metalürji Mühendislik Tîc. ve San. Ltd. Şti. Kaynak Tetcnoloiisi SLV-Berlin Brandenburg yetkilendirmesi ile >- EN 287 normuna göre kaynakçı kalifikasyon testleri > EN 288-3 normuna göre kaynak yöntem testleri onayı > DİN 18800 Büyük Uygunluk Sertilikasyonu > Kaynak mühendisliği danışmanlık hizmetleri BASSNCLİ EKİPMAN KONTROLLARI Servis öncesi yeni ekipmanların testleri Ekipmanların tamir ve modifikasyon sonrass kontrolü İmalat süresince gözetim ve kontrol Periyodik kontroilar HİZMET ALANLARIMIZ Q Fabrikalar Kaynaklı imalat atölyeleri Dökümhaneler Enerji Santralları Rafineriler Boru hatları Kimya endüstrisi Tersaneler Savunma sanayi Tüm endüstriye! kuruluşlar TEKKON İLE UALSSMANSZ İÇİN 5 NEDEN O Güvenilirlik O Emniyet O Hizmet kalitesi O Alanında uzman kalifiye personel O Modem ekipman ve donanım ADRESİMİZ Gewat Dündar Cad. KaYacıkiı iş Merkezi No: 15/12 OStlM 06370 AHKARA Tel : (0312) 354 46 78 Fax : (0312) 354 47 97 E-mafl : teicton@tyrnet.net.fr.
tmmob makina mühendisleri odası KAYNAK TEKNOLOJİSİ II. ULUSAL KONGRESİ BILDIRILER KITABI mmo yayın no : 238 ANKARA KASIM 1999
tmmob makina mühendisleri odası Sümer 2 Sokak No : 36 /1-A Demirtepe/ANKARA Tel : (0312) 231 31 59 Fax : (0.312)231 31 65 ODAYAYINNO:238 ISBN 975-395 - 353-4 BU YAPITIN YAYIN HAKKI MAKINA MÜHENDİSLERİ ODASI'NA AİTTİR. MMO. hu ıımkıik-ık'ki ılaıkk-nk'iı. likiilcrik-ii, lophııılulii çıkım MUiııçkıul.ın basım liiilaliiııiki.ın simimin ık.\ûıklıı. KAPAK FOTOĞRAFI : MİNE ÜRETEN KAPAK TASARIMI, DİZGİ, BASKI : DETAMAT - ANKARA Tel: (0312) 384 47 21
SUNUŞ Günümüzde Kaynak tekniği uygulamaları; bütün dünyada ve buna paralel olarak ülkemizde birçok sanayi kolunu ilgilendirmesi bakımından hızla artmaktadır. Basınçlı kap imalatı, gıda endüstrisindeki uygulamalar, inşaatlarda çelik konstrüksiyon uygulamaları, boru hatları, gemi inşa sektöründeki uygulamalar vb. kaynak tekniği uygulamalarının hızla artan örnekleri olarak gözlenmektedir. Uygulama alanındaki hızlı artış sonucunda, modern tekniklerin ülkemize girişinde de artış yaşanmaktadır. Ancak dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, bu gelişmeye paralel olarak ortaya çıkan her düzeyde nitelikli eleman ihtiyacının karşılanması gereğidir. İlk kongre sonrasında geçen iki yıl içerisinde uluslararası platformda Türkiye' yi temsil edecek, özellikle eğitim, belgelendirme alanında dünya kaynak organizasyonları ile paralel haklar elde edebilecek nitelikteki örgütlenme çalışmaları sürdürülmüştür. Makina Mühendisleri Odası bugüne kadar başarıyla sürdürdüğü çalışmalarında kazandığı deneyim ve birikimi, kaynak teknolojisi alanında faaliyet gösteren kişi ve kuruluşlarla paylaşmak, bu alanda çalışmalarını sürdüren değerli uzmanların deneyimlerini aktarmalarına zemin hazırlamak, sektörün sorunlarının - çözüm üretmek üzere - tartışılmasına katkıda bulunmak, Kaynak Teknolojisi I. Ulusal Kongresi ile tartışmaya başlanan "Ulusal Örgütlülük" konusunun netleştirilmesi amacıyla Kaynak Teknolojisi II. Ulusal Kongresi'ni gerçekleştirmektedir. Odamız adına Ankara şubemiz sekreteryalığında yürütülen Kaynak Teknolojisi II. Ulusal Kongresinin gerçekleştirilmesini sağlayan Düzenlenme Kurulu'na, Yürütme Kurulu'na, Kongre Sekreteryası'na, Danışmanlar Kurulu'na, Ankara Şubesi Yönetim Kurulu ve çalışanlarına, bildiri sunan, panelist olan, delege ve izleyici olarak kongremize katılan değerli meslektaş ve uzmanlarımıza, bildiriler kitabımıza reklam yoluyla katkıda bulunan firmalara teşekkür ediyoruz' Katkı ve varlığınızla sürdüreceğimiz daha nice Kaynak Teknolojisi Kongrelerinde tekrar birlikte olabilmek umudumuzla. Saygılarımızla TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu III
KONGRE DÜZENLEME KURULU S. Melih ŞAHİN Yunus YENER Elif ÖZTÜRK İ. Özgür AKÇAM C. Taki SAHAN Yaşar ÇEVİK Metin YÜCEL İzzet TÜRKOCAĞI Zeki YAZICI Mehmet ÖZSAKARYA Ahmet CERAN Hasan ESEN Cemal MERAN İbrahim ÖZÇAKIR Tufan TELATAR Murat AYDIN Nejdet KURNAZ Oğuzhan ALTAN Şahismail YUSUMUT KONGRE YÜRÜTME KURULU S. Melih ŞAHİN Yunus YENER İ. Özgür AKÇAM Yaşar ÇEVİK Metin YÜCEL Zafer FİLİZ Cemil Hakan GÜR Zeynep SAHAN KONGRE SEKRETERYASI İ. Özgür AKÇAM Zeynep SAHAN KONGRE DANIŞMANLAR KURULU Prof. Selahattin ANIK Prof. Dr. Alpay ANKARA Yrd. Doç. Dr. Hacer AYGÜN Veli AYKANAT Doç. Dr. Vural CEYHUN Prof. Dr. Bülent DOYUM Doç. Dr. İbrahim ERTÜRK Bülent ESİNOĞLU Doç. Dr. Alper GÜLSÖZ Ömer Faruk İLDAY Prof. Dr. Süleyman KARADENİZ Prof. Dr. M. Baki KARAMIŞ Tandoğan KARGIN Ümit KESER Aykut KIRB AŞ Yrd. Doç. Dr. Füsun MÜFTÜOGLU Durmuş ODABAŞ Cengiz SENYEN Devrim Kemal SİLAN Hayati SOYKAN Doç. Dr. Murat VURAL Doç. Dr. Nurettin YAVUZ Prof. Dr. Mehmet YÜKSEL iv
PROGRAM 12 KASIM 1999 09:30-10:30 Kayıt 10:30-11:15 Açılış Konuşmaları 11:15-11:30 Sanayi Kuruluşlarında Doğal Afet Güvenliği C. Silan 11:30-12:50 I. OTURUM Oturum Başkanı: Melih Şahin Kaynak Personelinin Belgelendirilmesi ve Akraditasyon üzerine Prof. S. Anık Kaynak Teknolojisi Alanında Ulusal Örgütlenmeye Doğru Prof. Dr. E. Kaluç Türkiye'de Tahribatsız Muayenenin Gelişimi ve Metalürji Mühendisleri Odası Tahribatsız Muayene Komisyonu Doç. Dr. H. Gür / M. Gümrükçüoğlu 13:00-14:00 YEMEK 14:00-15:30 H. OTURUM Oturum Başkanı : Prof. Selahattin Anık Farklı Malzemelerin Kaynağının Deneysel ve Teorik İncelenmesi Doç. Dr. A. Çelik / A. Özel / A. Alsaran 15Mo3 Çeliğinin Kaynağında Enerji Girişinin Kaynak Bölgesinin Mikroyapısı ve Mekanik Özelliklerine Etkisi Yrd. Doç. Dr. M. Eroğln / M. Aksoy Paslanmaz Çeliklerin Kaynak Sonrası Yapıları Prof. Dr. M. Yüksel / Ar.G. H. Can / Prof. Dr. R. König Paslanmaz Çelik ve Bakırın Difüzyon Kaynağında Kırkendal Etkisinin Kullanılmasıyla Gerçek Difüzyon Sabitlerinin Hesaplanması O. Yılmaz / M. Aksoy 15:30-16:00 ARA 16:00-17:30 III. OTURUM Oturum Başkanı : Prof. Dr. Süleyman Karadeniz Nokta Direnç Kaynağında Sıcaklık Dağılımının İncelenmesi Yrd. Doç. Dr. Ş. Çimen / A. Akkuş Direnç Punto Kaynaklarının Ultrasonik Muayenesi Prof. Dr. B. Doyum / M. Sonat Direnç Nokta Kaynağında Elektrot Ömürünün Deneysel Analizi Prof. S. Anık / Doç. Dr. M. Vural / S. Yener Galvaniz Kaplanmış Mikro Alaşımlı Çelik Saçların Elektrik Direnç Nokta Kaynağında Kaynak Akım Şiddetinin Çekme-Makaslama Dayanımına Etkisi Prof. S. Anık / Prof. Dr. A. Oğur / Dr. S. Aslanlar Sürtünme Kaynağı H. Ateş / A. Kurt / M. Türker 13 KASIM 1999 09:00-11:00 IV. OTURUM Oturum Başkanı: Cemal Meran Kaynak Makinalarındaki Son Gelişmeler ve Kaynak Kalitesine Etkileri : Prof. Dr. S. Karadeniz / H. Günay Ergitme Kaynak Yöntemlerinde Kullanılan Elektrot ve Gazlara Avrupa Standartları ile Getirilen Yenilikler Doç. Dr. A. Gülsöz İndüksiyonla Kaynak Güç Sistemleri ve Kullanılan Yarı İletken Anahtar Elemanlarındaki Gelişmeler Yrd. Doç. Dr. B. S. Sazak Merdanelerin Kaynakla Kaplama Yöntemi ile Yenilenmesi, Islah Edilmesi İ. Karahan Alevle Isıl Püskürtme Uygulanarak Ç1050 (C45E) Çeliğinin Abrezif+Erozif Aşınma Davranışının İyileştirilmesi Dr. N. San / Prof. Dr. E. Kaluç / Prof. Dr. K. Tülbentçi 11:00-11:30 ARA 11:30-13:00 V. OTURUM Oturum Başkanı: Mehmet Özsakarya Bakır Boruların Sert Lehimlenmesinde Hatalar B. Karamış / A. Taşdemir / F. Nair CuZn37 Pirinç Malzemesinin Kaynak Edilebilirliği C. Meran / Prof. Dr. M. Yüksel / R. König Borlamanın Kaynak Bölgesine Etkisinin İncelenmesi Yrd. Doç. Dr. C. Meriç / S. Şahin / M. Uzkut Kaynak Uygulamalarında Robot Teknolojisi G. Gök/Ç.Afyon Kaynak Dikişlerinin Tahribatsız Yöntemlerle Muayenesinde Avrupa Standartları Doç. Dr. C. H. Gür 13:00-14:00 YEMEK 14:00-15:30 VI. OTURUM ' Oturum Başkanı : Metin Yücel Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Politikaları ve Çalışmaları O. Kuru İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Denetimlerinde Karşılaşılan Problemler F. Ölmez İş Güvenliğinde Oda Politikaları Y. Çakar Kaynak İşlerinde Karşılaşılan Sağlık Sorunları Prof. Dr. A. G. Fişek 15:30-16:00 ARA 16:00-17:30 PANEL Kaynak Tekniği Alanında Ulusal Örgütlülük ve Bu Konudaki Gelişmeler
İÇİNDEKİLER Sayfa No Kaynak Personelinin Belgelendirilmesi ve Akreditasyon Üzerine Prof. SelahaddinANIK 1 Kaynak Teknolojisi Alanında Ulusal Örgütlenmeye Doğru Prof. Dr. -Müh. Erdinç KALUÇ 5 Türkiye'de Tahribatsız Muayenenin Gelişimi ve Metalürji Mühendisleri Odası Tahribatsız Muayene Komisyonu Doç. Dr. C. Hakan GÜR, Murat GÜMRÜKÇÜOĞLU 13 Farklı Malzemelerin Kaynağının Deneysel ve Teorik İncelenmesi Doç. Dr. Ayhan ÇELİK, Adnan ÖZEL, Akgün ALSARAN 21 15Mo3 Çeliğinin Kaynağında Enerji Girişinin Kaynak Bölgesinin Mikroyapısı ve Mekanik Özelliklerine Etkisi Yrd. Doç. Dr. Mehmet EROGLU, Mustafa AKSOY 31 Paslanmaz Çeliklerin Kaynak Sonrası Yapıları Prof. Dr. Mehmet YÜKSEL, Araş. Gör. Hilal CAN, Prof. Dr. Rolf KÖNIG 41 Paslanmaz Çelik ve Bakırın Difüzyon Kaynağında Kırkendal Etkisinin Kullanılmasıyla Gerçek Difüzyon Sabitlerinin Hesaplanması Osman YILMAZ, Mustafa AKSOY 53 4340 Çeliğinin Kaynak Edilebilirliği Ahmet YALVAÇ, Yrd. Doç. Dr. İbrahim ERTÜRK, Prof. Dr. Süleyman SARITAŞ 63 Nokta Direnç Kaynağında Sıcaklık Dağılımının İncelenmesi Yrd. Doç. M. Şemseddin ÇİMEN, Ahmet AKKUŞ 85 Direnç Punto Kaynaklarının Ultrasonik Muayenesi Mehmet SONAT, Prof. Dr. A. Bülent DOYUM 97 Direnç Nokta Kaynağında Elektrot Ömrünün Deneysel Analizi Prof. Selahaddin ANIK, Doç. Dr. Murat VURAL, Y. Müh. Selim YENER 107 t Galvaniz Kaplanmış Kromatlı Mikro Alaşımlı Elik Saçların Elektrik Direnç Nokta Kaynağında Kaynak Akım Şiddetinin Çekme-Makaslama Dayanımına Etkisi Prof. S. ANIK, Prof. Dr. A. OĞUR, Dr. -Müh. S. ASLANLAR 117 Sürtünme Kaynağı Hakan ATEŞ, Adem KURT, Mehmet TÜRKER 125 Kaynak Makinalarındaki Son Gelişmeler ve Kaynak Kalitesine Etkileri Prof. Dr. Süleyman KARADENİZ, Mak. Müh. Hakan GÜNAY 133 Ergitme Kaynak Yöntemlerinde Kullanılan Elektrot ve Gazlara Avrupa Standartlarıyla Getirilen Yenilikler Doç. Dr. Alper GÜLSÖZ 145 VI
İndüksiyonla Kaynak: Güç Sistemleri ve Kullanılan Yan İletken Anahtar Elemanlarındaki Gelişmeler Yrd. Doç. Dr. Bekir Sami SAZAK 157 Merdanelerin Kaynakla Kaplama Yöntemi İle Yenilenmesi Islah Edilmesi İbrahim KAYAHAN 163 Alevle Isıl Püskürtme Uygulanarak Ç 1050 (C45 E) Çeliğinin Abrazif + Erozif Aşınma davranışının İyileştirilmesi Dr. Nejat Y. SARI, Prof. Dr. Erdinç KALUÇ, Prof. Dr. Kutsal TÜLBENTÇİ 177 Bakır Boruların Sert Lehimlenmesinde Hatalar M. Baki KARAMIŞ, Alper TAŞDEMİRCİ, Fehmi NAİR 187 CuZn37 Pirinç Malzemesinin Kaynak Edilebilirliği Cemal MERAN, Prof. Dr. Mehmet YÜKSEL, Prof. Dr. Rolf KÖNIG 199 Borlamahın Kaynak Bölgesine Etkisinin İncelenmesi Yrd. Doç. Cevdet MERİÇ, Salim ŞAHİN, Mehmet UZKUT 211 Kaynak Uygulamalarında Robot Teknolojisi Gökhan Vargın GÖK, Çağatay AFYON 221 Kaynak Dikişlerinin Tahribatsız Yöntemlerle Muayenesinde Avrupa Standardları Doç. Dr. C. Hakan GÜR 231 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Politikaları ve Çalışmaları Onan KURU 239 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Denetimlerinde Kaynak İşinde Karşılaşılan Problemler Fazıl ÖLMEZ 249 İşçi Güvenliği Oda Politikaları Yıldırım ÇAKAR * 251 Kaynak İşlerinde Karşılaşılan Sağlık Sorunları Prof. Dr. A. Gürhan FİŞEK 255 Alüminyum, Gaz Altı Kaynağında Kısmi Nufuziyetli Alın Kaynak Birleştirmelerinde Yığılan Kaynak Metal Oranının Bilgisayarla Hesaplanması Hüseyin YÜCE, Arif ÇANACIK, A. İrfan YÜKLER 257 VII
DİZİN ANIK Selahaddin Sayfa No Kaynak Personelinin Belgelendirilmesi ve Akreditasyon Üzerine 1 ANIK S., OĞUR A., ASLANLAR S. Galvaniz Kaplanmış Kromatlı Mikro Alaşımlı Elik Saçların Elektrik Direnç Nokta Kaynağında Kaynak Akım Şiddetinin Çekme-Makaslama Dayanımına Etkisi 117 ANIK Selahaddin, VURAL Murat, YENER Selim Direnç Nokta Kaynağında Elektrod Ömrünün Deneysel Analizi 107 ATEŞ Hakan, KURT Adem, TÜRKER Mehmet Sürtünme Kaynağı 125 ÇAKAR Yıldırım İşçi Güvenliği Oda Politikaları 251 ÇELİK Ayhan, ÖZEL Adnan, ALSARAN Akgün Farklı Malzemelerin Kaynağının Deneysel ve Teorik İncelenmesi 21 ÇİMEN M. Şemseddin, AKKUŞ Ahmet Nokta Direnç Kaynağında Sıcaklık Dağılımının İncelenmesi 85 EROĞLU Mehmet, AKSOY Mustafa 15Mo3 Çeliğinin Kaynağında Enerji Girişinin Kaynak Bölgesinin Mikroyapısı ve Mekanik Özelliklerine Etkisi 31 FİŞEK A. Gürhan Kaynak İşlerinde Karşılaşılan Sağlık Sorunları 255 GÖK Gökhan Vargın, AFYON Çağatay Kaynak Uygulamalarında Robot Teknolojisi 221 GÜLSÖZ Alper Ergitme Kaynak Yöntemlerinde Kullanılan Elektrod ve Gazlara Avrupa Standartlarıyla Getirilen Yenilikler 145 GÜR C. Hakan Kaynak Dikişlerinin Tahribatsız Yöntemlerle Muayenesinde Avrupa Standartları 231 GÜR Hakan, GÜMRÜKÇÜOĞLU Murat Türkiye'de Tahribatsız Muayenenin Gelişimi ve Metalürji Mühendisleri Odası Tahribatsız Muayene Komisyonu 13 KALUÇ Erdinç Kaynak Teknolojisi Alanında Ulusal Örgütlenmeye Doğru 5 KARADENİZ Süleyman, GÜNAY Hakan Kaynak Makinalarındaki Son Gelişmeler ve Kaynak Kalitesine Etkileri 133 VIII
KARAMIŞ M. Baki, TAŞDEMÎRCÎ Alper, NAİR Fehmi Bakır Boruların Sert Lehimlenmesinde Hatalar 187 KAYAHAN İbrahim Merdanelerin Kaynakla Kaplama Yöntemi İle Yenilenmesi Islah Edilmesi 163 KURU Onan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Politikaları ve Çalışmaları 239 MERAN Cemal, YÜKSEL Mehmet, KÖNIG Rolf CuZn37 Pirinç Malzemesinin Kaynak Edilebilirliği 199 MERİÇ Cevdet, ŞAHİN Salim, UZKUT Mehmet Borlamanın Kaynak Bölgesine Etkisinin İncelenmesi 211 ÖLMEZ Fazıl İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Denetimlerinde Kaynak İşinde Karşılaşılan Problemler 249 SARI Nejat Y, KALUÇ Erdinç, TÜLBENTÇİ Kutsal Alevle Isıl Püskürtme Uygulanarak Ç 1050 (C45 E) Çeliğinin Abrazif + Erozif Aşınma Davranışının İyileştirilmesi 177 SAZAK Sami Bekir İndüksiyonla Kaynak: Güç Sistemleri ve Kullanılan Yarı İletken Anahtar Elemanlarındaki Gelişmeler 157 SONAT Mehmet, DOYUM A. Bülent Direnç Punto Kaynaklarının Ultrasonik Muayenesi 97 YALVAÇ Ahmet, ERTÜRK İbrahim, SARITAŞ Süleyman 4340 Çeliğinin Kaynak Edilebilirliği 63 YILMAZ Osman, AKSOY Mustafa Paslanmaz Çelik ve Bakırın Difüzyon Kaynağında Kırkendal Etkisinin Kullanılmasıyla Gerçek Difüzyon Sabitlerinin Hesaplanması 53 YÜCE Hüseyin, ÇANACIK Arif, YÜKLER A. İrfan Alüminyum, Gaz Altı Kaynağında Kısmi Nufuziyetli Alın Kaynak Birleştirmelerinde Yığılan Kaynak Metal Oranının Bilgisayarla Hesaplanması 257 YÜKSEL Mehmet, CAN Hilal, KÖNIG Rolf Paslanmaz Çeliklerin Kaynak Sonrası Yapıları 41 IX