Adam Kayalar ve Şeytan Deresi Kanyonu Mersin Erdemli Kızkalesi nden Uzuncaburç a giden yola girip 6 km'lik kısa bir yolculuk yapınca solumuzda Adam Kayalar tabelasını görüyoruz. Hüseyinli Köyü nü görürseniz bilin ki patikanın sapağını kaçırdınız. Sapaktan sonral iki km. kadar gidilecek ama taşlı, bozuk bir hamyol. Otomobil gidebiliyor ama otomobilini esirgeyenler girişte bırakıp biraz yürüyebilirler. Adam Kayalar a inen patika bile denilemeyecek keçiyolu taşlara boyalı ok işaretleri ile gösteriliyor. Burası yöre halkı tarafından Şeytan Deresi olarak adlandırılan çok derin bir kanyon. Kanyonun dibinde de Kazıdere akıyor. Kanyonun bazı yerleri neredeyse 90 derecelik diklikte yükselen kayalar ürkütücü görüntüler sunuyor. Şeytan deresi Kanyonu nun kıyısına gelince taşlara işaretlenmiş okları izleyerek ve çok ama çok dikkatli olarak aşağıya doğru inişe başlanıyor. Bu iniş çok uzun değil ama epeyce zorlu. Özellikle de Mersin sıcağında ve öğlen saatlerinde gitmekten kaçınmalı. İnerken çok sorun yok, dikkatli olmak gerekiyor, o kadar. Ama neredeyse dik bir merdiveni andıran inişin bir de çıkışı olduğunu unutmamak gerekiyor. (Küçük çocukların ve yaşlıların denememesini hatırlatıyoruz.) İniş bir uçurumun üzerindeki kayalık düzlükte son buluyor. Karşımızda bir sur gibi dimdik yükselen kaya yüzeyinde insan kabartmaları bütün eziyete değdiği duygusu yaratıyor insanda. MS. II. yüzyılda Roma dönemine tarihlenen bu kabartmalar dokuz niş içerisine alınmış olup, on bir (11) erkek, dört (4) kadın, iki (2) çocuk ve bir (1) dağ keçisi figürleri kayalara işlenmiştir. Aynı zamanda nişlerin alınlığına da bir Roma kartalı kabartma olarak yapılmıştır.
AYAŞ Önemli turizm merkezlerinden biri olan Ayaş, Erdemli ye 15-19, Mersin'e 57 km mesafededir. Günün her anında Mersin, Erdemli ve Silifke'ye ulaşmak mümkündür. Ayaş, tarih içinde Romalılar ve Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar'ın hâkimiyetinde kalmış yerleşim bölgesidir. Yapılan kazılarda buraya yerleşimin MÖ. 4. yüzyıla ait olduğunu gösteriyor. Kasabada, gün ışığına çıkarılmayan birçok tarihi eser mevcuttur. Ayaş Merdivenlikuyu'da Roma Üniversitesi ve Vehbi Koç Vakfı tarafından finanse edilen kazı ve restorasyon çalışmaları devam etmektedir. Yerli ve yabancı turistlerin ilgi ile gezdikleri Antik tiyatro ve Agora'nın bir bölümünün restorasyonu yapılmıştır. Kazılarda Liman Hamamı ortaya çıkarılmıştır. Ayaş, Erdemli turizminin sembolü haline gelmiştir. Yemişkumu ve Merdivenlikuyu mahalleleri eğlence ve alışveriş merkezleriyle dikkatleri çekmektedir. Yaz mevsimi geldiği zaman Akpınar(Pınarbaşı) ve Kuşluca yaylalarına çıkarlar. 1999 yılına kadar Tırtar(Kumkuyu) kasabasının mahalleleri iken referandum sonucu buradan ayrılarak kasaba statüsüne alındı ve belediyelik oldu. Ayaş Belediyesi Ayaş kasabası, Kumkuyu Merkez, Çanakçı, Yemişkumu ve Merdivenlikuyu olmak üzere dört mahalleden oluşmuştur. Başlıca kalıntıları tiyatro, tapınak, liman kompleksi, su deposu ve su kemeri, hamamlar, lahitler, anıt mezarlar ile Bizans döneminden kalma bazilikalardır. Kapadokya Kralı Arkeolos'un sarayının ada üzerinde olduğu söylenir. Ada ile kara arasında deniz, zamanla dolarak bugünkü duruma gelmiştir.
Cennet Cehennem Mağarası Cennet Çöküğü Bir yeraltı deresinin yol açtığı kimyasal erozyonla tavanın çökmesi sonucu meydana gelmiş büyük bir çukurdur. Elips biçimindeki ağız kısmı çapları 250 m ve 110 m olup derinliği 70 metredir. Çökük tabanının güney ucunda 200 m uzunluğunda ve en derin noktası 135 m olan büyük bir mağara girişi ve bu mağaranın ağzında küçük bir kilise vardır. Kilisenin giriş kapısı üzerindeki 4 satırlık kitabede, bu kilisenin V. yüzyılda Paulus adında dindar bir kişi tarafından Meryem Ana'ya ithafen yaptırılmış olduğu yazılmaktadır. Cennet çöküğünün içine her biri oldukça geniş 452 basamaklı taş bir merdivenle inilir. Kiliseye 300. basamakta varılır. Kiliseden sonraki mağaranın bitim noktasında mitolojik bir yeraltı deresinin sesi duyulur. Cehennem Çukuru Cennet çöküğünün 75 m. kuzeyindeki Cehennem çukuru da Cennet çöküğü gibi oluşmuştur. Ağız çember çapları 50 m ve 75 m, derinliği 128 metredir. Kenarları içbükey olduğu için içerisine inmek mümkün olmamaktadır. Mitolojiye göre; Zeus, alevler kusan yüz başlı ejderha Typhon'u buradaki bir kavgada yendikten sonra, onu Etna Yanardağı'nın altına sonsuza dek kapatmadan önce bir süre Cehennem çukurunda hapsetmiştir.
Kanlıdivane (Kanytelleis) Kanlıdivane Erdemli-Silifke karayolunun 3 km. kuzeyindedir. Antik çağdaki adı, Kanytelis olan kent büyük bir obruğun etrafına kurulmuştur. Burası Helenistik, Roma ve Bizans dönemlerinde yerleşim merkezi olarak kullanılmıştır. Helenistik Kule, bazilikalar ve nekropoller en önemli arkeolojik kalıntılardır.
KIZKALESİ Erdemli Korikos sahil kalesinin 200 m. açığındaki küçük adacık üzerindeki kaleye Kız Kalesi denir. Büyük bölümü ayakta olan Kızkalesi nin kuzey ve güney uçları sekiz kuleyle korunmuştur. Kalenin dış çevre uzunluğu 192 m. dir. Kızkalesi ile sahildeki kale denizden bir yolla bağlanmış, denizden gelecek saldırılara karşı önlem alınmıştı. Karamanoğlu İbrahim Bey tarafından 1448 yılında onarılan Kızkalesi bugün İçel turizminin sembolü haline gelmiştir. KIZKALESİ EFSANESİ Korikos ta yaşayan Krallardan biri, bir kız çocuğu olsun diye gece gündüz Tanrıya yakarmaktadır. Sonunda dileği yerine gelir ve kız büyüdükçe güzelliği ve yardımseverliği ile herkesin sevgisini kazanır. Günlerden bir gün kente bir falcı gelir. Kral onu saraya çağırtır, kızının geleceğini öğrenmek ister. Falcı prensesin eline bakınca irkilir ama bir şey söylemez. Kral zorlayınca, Kralım Kızınızı bir yılan sokacak, bu yazgıyı hiçbir şey bozamayacak, siz dahi engel olamayacaksınız deyip oradan ayrılır. Kral, kıza bir şey söylemez ama düşüncelere dalar. Sonunda kıyıya yakın üçük bir adacık üzerinde, ak taşlardan bir kale yaptırmaya karar vererek kaleyi yaptırır ve kızını buraya kapatır. Olan biteni bilmediğinden kızı üzülmekte, günden güne eriyip gitmektedir. Günün birinde saraydan kaleye gönderilen bir üzüm sepetinin içinden çıkan bir yılan kızı sokar ve öldürür.
Korikos Kalesi Mersin-Erdemli-Silifke karayolunun 60. Km'sinde Kızkalesi beldesindedir. Roma ve Bizans dönemlerinde yoğun olmak üzere, İslami devirlerde de iskan görmüştür. Nekropol alanından çıkarılan eserlerden burada ilk yerleşimin M.Ö 4. yüzyıla ait olduğu anlaşılmıştır. MÖ 1.yüzyılda kendi adına sikke darp ettirmiştir. Herodot bu kenti Gorges adında Kıbrıslı bir prensin kurduğunu yazar. Korikos, Kilikya bölgesinin bir liman kenti olduğundan çok el değiştirmiştir. M.Ö 4. yüzyılın sonunda Seleukhos Nikador Silifke kentini kurduğunda, Korikos'u yönetimi altına almıştır. Kent, MS 72 yılında Roma egemenliğine girmiş ve 450 yıl Roma yönetimine bağlı kalmış, bu dönemde tarım alanında büyük bir gelişme göstererek zeytinyağı ihraç merkezi olmuştur. Bizanslılar zamanında Arap istilalarına karşı etrafı kuvvetli surlarla çevrilmiştir. 13. yüzyılda Kilikya Ermeni Krallıkları döneminde önemli bir ticaret limanı olmuş, Ceneviz ve Venedik gemilerinin uğrak limanı durumuna gelmiştir. Korikos 1448 yılında Karamanoğlu İbrahim Bey tarafından ele geçirilerek, yeniden imar edilmiştir. Örenyerinde iç ve dış kale kiliseler, sarnıçlar, su kemerleri, kaya mezarları, lahetler ve taş döşemeli Roma yolları kısmen ayaktadır. Adını, adadaki kaleden almaktadır. Kare planlı kale, içiçe iki sıra surdan oluşmaktadır. Etrafı hendekle çevrilmiştir. Kaleye giriş bugün mevcut olmayan hareketli bir köprüyle sağlanmakta idi. Bugünkü haliyle kale, tipik Orta Çağ mimari özelliklerini yansıtmaktadır.
Narlıkuyu Müzesi Narlıkuyu Müzesi'nde M.S. 4. yüzyılda yapılan bir hamamın taban mozaikleri sergilenmektedir. Bu mozaik Üç Güzeller Mozaiği olarak adlandırılmaktadır. 1950'li yıllarda gerçekleşen bir kazıda tesadüfen bulunmuş ve koruma altına alınarak müzeleştirilmiştir. Mozaiğin sergilendiği Narlıkuyu Müzesi'ne giriş ücretsizdir. Üçgüzeller Mozaik Müzesi Kızkalesi'ne 4 Km.mesafede Narlıkuyu'da denize çok yakın konumda isimleri Aglaie, Euphrosyne ve Thalia olan üç güzelin mozaiği vardır. Taş yapı içerisinde saklanan mozaik İS.4.yy'a ait bir yapıdır.
Öküzlü Ören Yeri Öküzlü Ören Yeri, Ayaş'a 12 Km.uzaklıkta, Hellenistik, Roma, Bizans dönemlerinde yerleşim alanı olarak kullanılmış tarihi bir yerdir. Taş yapılardan oluşan kentin bazı bölümleri yer yer ayakta kalmıştır. Öküzlü Ören Yeri Kızkalesi'ne 25 Km. mesafededir. Öküzlü Ören Yeri, Ayaş'a 12 Km.uzaklıkta, Hellenistik, Roma, Bizans dönemlerinde yerleşim alanı olarak kullanılmış tarihi bir yerdir.
Ören yerleri Tırtar-Akkale Mersin - Silifke Karayolu'nun 49. km'sinde, Tırtar Köyü'nün deniz kıyısı tarafındadır. Geç Roma Dönemi'nde kurulmuştur. Kalıntılar arasında saray olabilecek bir yapı, hamam, sarnıç vs. bulunmaktadır. 15.000 ton zeytinyağı alabilecek kapasitedeki yapı hâlen ayaktadır. İmirzeli Örenyeri Mersin İli, Erdemli İlçesi, Ayaş Kasabası'nın 11 km kuzeybatısındadır. Karaahmetli Köyü'ne bağlıdır. Antik kentte Helenistik, Roma, Geç Roma, Erken Bizans dönemi yerleşim izlerine rastlanmaktadır. Oldukça sağlam durumdaki Kilise, kule, sarnıç, peristilli ev kalıntılardan birkaçıdır. Çatıören Örenyeri Mersin ili, Erdemli İlçesi, Ayaş Kasabası'nın 8 km kuzeybatısındadır. Helenistik Dönemde tapınak, yerleşim alanı ve nekropol alanı olarak kullanılmıştır. Poligonal duvar tekniğinde yapılmış Hermes Tapınağı bulunmaktadır. Roma Dönemi'nde de iskân görmüştür. Öküzlü Örenyeri Mersin İli, Erdemli İlçesi, Ayaş Kasabası'na olan uzaklığı 15 km. kadardır. Kanlıdivane - Çanakçı Köyü yol ayrımından stabilize bir yolla gidilmektedir. Örenyeri Geç Helenistik, Roma, Erken Bizans dönemlerinde yerleşim görmüştür. Antik kentin taş döşeli alt yapısı sağlam durumdadır. Bazilikası, sarnıçları hâlen ayaktadır. Lahitler kente girişi sağlayan stabilize yolun kenarında bulunmaktadır. Korykos-Kızkalesi Örenyeri Mersin-Silifke karayolunun 63 km sinde, Kızkalesi Beldesi'ndedir. Roma ve Bizans dönemlerinde yoğun olmak üzere İslâmî devirlerde de iskân görmüştür. Nekropol alanından çıkarılan eserlerden burada ilk yerleşimin MÖ 4. yüzyıla ait olduğu anlaşılmıştır. MÖ 1. yüzyılda kendi adına para bastırmıştır. M.S. 12. yüzyılda kıyıya yakın adacık üzerinde beldenin adını aldığı kale yaptırılmıştır. Zeytinyağı ihraç merkezi olan örenyerinde iç ve dış kale, kiliseler, sarnıçlar, su kemerleri, kaya mezarları, lahitler ve taş döşemeli Roma yolları çok sağlam ve ayaktadır. Elaiussa-Sebaste (Ayaş) Örenyeri Mersin-Silifke karayolunun 55. km'sindedir. [Ayaş] Belediyesi sınırları içerisinde yer alan [Ayaş] Elaiussa-Sebaste örenyeri MÖ 2. yüzyılın sonlarında kurulmuştur. Özellikle Roma ve Bizans dönemlerinde iskân görmüştür. Sit alanı içerisinde nekropol, antik tiyatro, sarnıçlar, su kemerleri vs. yer almaktadır. İtalyan bir heyet tarafından 1995 yılında bilimsel kazı çalışmaları başlatılmıştır. Arpaçbahşiş Erdemli'ye 5 km uzaklıktadır. Tömük Höyük Mersin-Erdemli karayolunun 28 km'sinde bulunan "Tömük" Kasabasında yolun solundadır. Kanytelleis-Kanlıdivane Örenyeri Mersin-Silifke karayolunun 50. km'sinde, Ayaş Mevkii'nin 3 km kuzeyinde yer alır. Eski adı Kanytelleis olan örenyerinde ilk iskân MÖ 3. yüzyıl sonlarına rastlamaktadır. Helenistik Döneme ait bir kulenin bulunduğu şehir 11. yüzyıla kadar varlığını korumuştur. Çanakçı kaya mezarları da örenyeri sit alanı içerisindedir. Şehrin içerisindeki obruk da, eskiden suçluların vahşi hayvanlara parçalatıldığı inancından halk arasında "Kanlı Divane" diye anılmaktadır. Obruğun kuzey tarafında zırhlı ve kılıçlı bir asker, güneyinde beş kişilik bir aile kabartması bulunmaktadır. Helenistik kulenin batı duvarındaki kitabede, kulenin rahip krallardan Olbalı Tarkyaris' in oğlu Teukros tarafından Zeus için yaptırıldığı belirtilmektedir. Şehrin kuzeyindeki hiç bozulmadan gelebilmiş anıt mezarda Kanytelleis' in önde gelenlerinden Aba, kocası ve iki oğlu için yaptırmıştır. Geniş bir obruğun etrafında II. Teodosius (408-450)
tarafından kurulan bu şehirde bazilikalar, sarnıçlar, lahitler, anıt mezarlar bulunmaktadır. Kocahasanlı Erdemli İlçesi, Kocahasanlı sınırları içerisinde Yapısıgüzel, Hayrat, Köşkerli, Üçtepeler mevkilerinde Roma ve Bizans Devrinden kalma çok sağlam durumda antik kalıntılar mevcuttur. Erdemli Çamlığı Çamlık Erdemli'nin Kocahasanlı çıkışında bulunmaktadır. Yazın piknik yapmak isteyen Erdemliler ve çevre şehirlerden gelen vatandaşlar denize de girebilmekteler. Erdemli'nin Geleneksel Türkmen Şöleni'ne her yıl mayıs ayında ev sahipliği yapmaktadır.