BAZI AVRUPA ÜLKELERİNDE AVUKATLARIN UZMANLAŞMASINA, REKABET VE REKLAM YASAĞINA VE ORTAKLIKLARA İLİŞKİN UYGULAMALAR

BAZI AVRUPA ÜLKELERİNDE AVUKATLARIN UZMANLAŞMASINA, REKABET VE REKLAM YASAĞINA VE ORTAKLIKLARA İLİŞKİN UYGULAMALAR I. UZMANLIK Bu çalışma da Avrupa ülkelerinde avukatların uzmanlaşmasına ilişkin düzenlemeler ışığında bir değerlendirme yapılmaya çalışılacaktır. Hemen belirtelim ki, bu konu Avrupa ülkelerinde dahi istenilen düzeyde yaygınlaşmamıştır. Bilineceği gibi, bir avukatın sunduğu hizmetlerle ilgili olarak vereceği bilgilerin gerçek ve doğru olması hem etik hem de yasal açıdan bir zorunluluktur. Ancak, yapılan değerlendirmeler doğrultusunda uzmanlaşma konusunun farklı ülkelerde farklı bir şekilde algılandığı saptanmış bulunmaktadır. Diğer taraftan, uzmanlık konusu tamamen ulusal düzenleme ile belirlenmekte ve boyutu da ulusal olmaktadır. Konuya ilişkin farklılıklar da yasal düzenleme ile belirlenmektedir. Bazı ülkelerin düzenlemeleri, avukatların uzmanlığını kabul etmediği gibi bu sıfatın kullanılmasına da izin vermemektedir. Bu bağlamda, bazı ülkeler düzenlemelerinde uzmanlık konusu hiç yer almamakta, bazı ülke düzenlemelerinde yasaklanmakta diğer bazı ülkelerde ise konuya ilişkin düzenleme ve standart bulunmamaktadır. Hemen belirtelim ki Avrupa ülkelerinde uzmanlık sisteminin uygulandığı ülkelerde avukatlar için sürekli eğitim sistemi de mevcut bulunmaktadır. Avukatlıkta uzmanlığın düzenlendiği sistemlerde uzmanlık üç şekilde elde edilmektedir: sınavla, başvuru ve değerlendirmeyle, sınav ve pratik deneyimin ispatıyla. Bu kısa açıklama ışığı altında bazı kıta Avrupa sı ülkelerinde avukatların uzmanlığına ilişkin uygulamalara ilişkin açıklamalar aşağıda yer almaktadır. ALMANYA Almanya da avukatlık mesleğinde uzmanlık sistemi uygulanmaktadır. Almanya da uzunca bir süre üç kategoride reklam yapabilmek mümkündü. Bunlar; ilgi alanları (Interessengebeite), ilgimerkezi (Taetigkeitsschwerpunke) ve uzman avukatlar(fachanwalt) olarak belirlenmişti. Ancak, tüketici açısından ortaya çıkan karmaşa nedeniyle günümüzde sadece Fachanwalt (uzman avukat) kullanılmaktadır. Uzman avukat olabilmek için teorik ve pratik bilgi kanıtlanmalıdır. Diğer bir ifade ile uzman avukat o konuda 120 saat teorik eğitim almalıdır. Pratik yeterlik için ise yeterli sayıda dava takip etmiş olması gerekmektedir. Avukatlıkta uzmanlık söz konusu avukatın belli bir alanda sahip olduğu dava dosyası sayısı ile belirlenmektedir. Bu doğrultuda, iş davalarında uzmanlık için 100 davaya, aile hukuku davalarında uzmanlık için 120 davaya, trafikle ilgili davalarda uzmanlık için 160 davaya bakmak gerekmektedir. Buna ilaveten, avukatın uzmanlık için başvuracağı baroda en az 3 yıldır kayıtlı ve uzmanlık istediği alanda en az 6 yıllık deneyimi olması aranmaktadır. Resmi 1

verilere göre 2007 itibariyle Almanya da 147.000 avukattan 28.000 kayıtlı uzman avukat faaliyet göstermektedir. Bu sayı, toplam avukatların %20 sini oluşturmaktadır. Uzmanlık ın muhafaza edilmesi için yılda 10 saat sürekli eğitim alınması gerekmektedir. Diğer taraftan, Uzmanlığa ilişkin yasal düzenleme(fachanwaltsordnung) nin 3. Maddesine göre; bir avukatın uzmanlık unvanı için başvurabilmesi için bağlı bulunduğu yerel baroda en az üç yıldır kayıtlı bulunması ve uzmanlık konusu alanında en az 6 yıldır çalışıyor olması gerekmektedir. BELÇİKA Belçika da avukatlar için uzmanlık rejimi bulunmaktadır. ÇEK CUMHURİYETİ Çek avukatları bir uzmanlık rejimine tabi bulunmamaktadırlar. Bununla beraber, avukatlar kendilerini, çoğunlukla aldıkları davalar kapsamında uzman sayabilmektedir. DANİMARKA Avukatlıkta uzmanlık uygulaması bulunmamaktadır. Danimarka Barosu, avukatların uzmanlığı konusunu pek çok defa gündeme getirmiş ve konuya ilişkin tartışma açmıştır. Ancak, Baronun bu girişimi kabul görmediği gibi, uzmanlık rejiminin baro tarafından takip edilmemesine karar verilmiştir. Bununla beraber, 1 Ocak 2008 tarihinden itibaren zorunlu staj döneminin bir yıllık bölümünde 20 günlük kursun alınması gerekmektedir. Bu kurlar; 3 gün dava açma ve takibi(davanın hazırlanması), 2 gün müvekkil ilişkileri ve hukuk metodu, 3 gün iletişim, 3 gün avukatın görev ve yetkileri, 2 gün duruşma tekniği, 2 gün mali analiz, 3 gün müzakere, müvekkil hesapları, defter tutma, kara para aklamanın önlenmesi olmak üzere 20 gündür. ESTONYA Estonya da avukatlık uzmanlığına ilişkin tek düzenleme Estonya Barosu Yönetim Kurulu nun avukatlık sınavına ilişkin kararıdır. Uzmanlık konusu avukatlık sınavı esnasında değerlendirilmektedir. Bu konu yasal düzenleme ile değil Baro Yönetim Kurulu kararı ile düzenlenmiş bulunmaktadır. Avukatın uzmanlık alanı konusunda bir şikayet söz konusu olduğu zaman; Baro söz konusu avukatın sınavda uzman olduğunu söylediği alanda başarı gösterdiğini ileri sürebilmektedir. Baro sınavında uzmanlaşmanın saptanmasının amacı bir kolaylık olarak yapılmaktadır. Zira, aday sadece uzman olduğunu iddia ettiği konuda çalışarak sınava girmektedir. Sınav sözlü ve yazılı olarak yapılmaktadır. Konuya ilişkin düzenlemeye göre, avukatlık sınavına girecek olanlar sınav konularını ilgili listede yer alan konular arasından seçmek zorundadır. 2

FRANSA Fransa da avukatların uzmanlık sahibi olmalarına olanak sağlayan bir sistem mevcut bulunmaktadır. Fransa da 2005 yılında yapılan mevzuat değişikliği ile baroya kayıtlı tüm avukatların meslek içi eğitim almaları zorunlu kılınmıştır. İki yıl için toplam 40 saat olarak ön görülen meslek içi eğitim alma zorunluluğu; doğrudan Bölgesel Staj Eğitim Merkezlerinin düzenlediği derslere katılma ve/veya bilimsel makale yayınlama ve/veya eğitim verme şeklinde tamamlanabilir. 2005 yılından bu yana uygulanan sistem genç avukatlarda büyük başarı ile sürdürülmektedir. 40 saatlik mesleki eğitimin tamamlanmaması halinde avukatların baro kayıtlarının silinebilmesi mümkün olmasına rağmen meslekte deneyimli avukatların eğitimlere rağbet etmediği görülmektedir. Meslek içi eğitim desteklenebilmesi amacıyla 40 saatlik mesleki eğitim süresinin en az % 50 sinin uzmanlaşmak istenilen konuda alınması durumunda uzman avukat unvanı kullanılabilmektedir. Ancak unvanın kullanılması için her iki senede bir en az 20 saat uzmanlık konusuna ilişkin ders alınmalı veya yukarıda da bahsedilen denk faaliyetler gerçekleştirilmelidir. FİNLANDİYA Finlandiyalı avukatlar uzmanlık rejimine tabi bulunmamaktadırlar. Avukatların uzmanlığını kontrol edecek bir mekanizma olmadığı için, uzmanlık sisteminin ne günümüzde ne de yakın gelecekte uygulanma olasılığının olmadığı belirtilmektedir. Bununla beraber, avukatlar ne kendi ülkelerinde nede sınır ötesi faaliyetlerinde uzman olmamaları nedeniyle, herhangi bir sorunla karşılaşmamaktadırlar. HIRVATİSTAN Hırvatistan Barolar Birliği avukatlar için uzmanlık uygulaması bulunmaktadır. Hırvatistan Avukatlık Kanunu ve Kanunu na göre; anayasa, ceza, medeni ve aile, idare, iş, deniz, demiryolu taşımacılığı, sigorta, gümrük, vergi, banka, telif hakkı, fikri haklar, ticaret hukuku, iflas, uluslar arası, AB, sosyal sigorta, uluslar arası ödemeler hukuku alanlarında uzmanlık sertifikası verilebilir. HOLLANDA Pek çok AB üyesi ülkede olduğu gibi, Hollanda da da resmi olarak uygulanan bir uzmanlık programı veya rejimi mevcut değildir. Ancak, farklı alanlarda 25 uzmanlık birliği mevcuttur. Bunların, eğitim ve deneyim bakımından, kendi belirledikleri üyelik koşulları mevcuttur. 3

İNGİLTERE İngiltere de avukatlar için uzmanlık rejimi bulunmaktadır. İngiltere de duruşmaya girmeyen avukatlar (solicitor) için akreditasyon sistemi uygulanmaktadır. Pek çok alanda akreditasyon sistemi bulunmaktadır. Bu sistemlerden Çocuk Paneli, Ceza Muhakemeleri Akreditasyon Programı gibi programlara üye olunması zorunlu bulunmaktadır. Bu bağlamda mesleki akreditasyon programları sistemini üyesi olan avukatlar; bu alanda yeterlik, deneyim ve başarıları ile tanınırlar, imtiyazlı bir kayıtlı marka olmaya hak kazanırlar, Baronun bir avukat bul sitesinde belli bir konuyla ilgili kimlik kazanırlar, konularıyla ilgili bir yeterlik brövesi alırlar. Her programa üyelik 3 ila 5 yıldır. Üyelikler yenilenebilir, diğer bir ifade ile avukatlar yeniden akredite olabilirler. Tüm avukatlar Süregelen Mesleki Gelişme programının kurallarına uymakla yükümlü bulunmaktadır. İSKOÇYA Avukatlar için uzmanlaşma uygulaması vardır. İngiltere uygulaması benzeri akreditasyon uygulaması İskoçya da da uygulanmaktadır. İSVEÇ Yasal düzenleme kapsamında, İsveçte avukatların uzmanlığını öngören bir rejim ve sertifika sistemi bulunmamaktadır. Ancak, pratikte avukatlar belli bir konuda uzmanlaşmaktadırlar. Uzmanlaşma özellikle ticari davalarda görülmekte olup uzmanlık yabancı avukatlarla rekabet için gerekli bulunmaktadır. Bu bağlamda, İsveç Barolar Birliği bu konuda düzenleme yapmak için çalışmalar yapmıştır. 1 Ocak 2009 tarihi itibariyle İsveçli avukatların mesleki eğitim ve yeterlilikleri etik bir yükümlülük olarak düzenlenmiş bulunmaktadır. Bu bağlamda, her avukat mesleki bilgi ve yeterliliğini sürdürmek ve geliştirmek için mesleki eğitim almakla yükümlü bulunmaktadır. Diğer bir deyişle, bir avukat meslek hayatı süresince sürekli mesleki eğitim almakla yükümlü bulunmaktadır. İSVİÇRE İsviçre de avukatlar için uzmanlık rejimi ve buna ilişkin düzenleme bulunmaktadır. Uzmanlık için öngörülen kursların tarihi çok eski olmayıp, uygulama 2006 yılında başlamış bulunmaktadır. Eldeki verilere göre avukatlar arasında 5 ayrı alanda 150 sertifika sahibi uzman avukat bulunmaktadır. Uzman olabilmek için 1 yıl içinde 120 saatlik kurs görmek gerekmektedir. Kurslar sonunda yazılı ve sözlü sınav yapılmaktadır. İTALYA Bu gün itibariyle, İtalya da avukatlar için bir uzmanlık zorunluluğu ve programı bulunmamaktadır. Ancak, uzmanlığa ilişkin bir sistemin geliştirilmesi çalışmaları 4

yapılmaktadır. Bununla beraber, İtalyan avukatlarının uzmanlık sistemine tabi olmaması, sınır ötesi faaliyetlerini engeller nitelikte değildir. İtalya da Avukatlık Meslek Kurallarının 17. Maddesi mesleki uzmanlık ve unvan konularında reklamı yasaklamakta idi. Ancak, İtalyan Barolar Birliği(Consiglio Nazionale Forense)(CNF) 16 Ekim 1999 tarihinde aldığı bir kararla anılan 17. Maddeyi yumuşatmıştır. Şöyle ki; avukatlar bundan böyle potansiyel müvekkillerine; doğruluk, adalet, mesleki onur gibi ilkeleri göz önüne alarak, mesleki icraat alanlarına ilişkin bilgi verebilecektir. Buna ilaveten, 16 Aralık 2006 tarihinde 17. Maddede yapılan bir değişiklikle avukatların yüksek lisans uzmanlıklarını belirtmelerine olanak sağlanmıştır. KIBRIS Kıbrıs ta Avukatlık Kanunu uzmanlık sistemini öngörmemektedir. Baroya kayıtlı her avukat istediği alanda avukatlık hizmeti sunabilir. Kıbrıs Barolar Birliği yetkili organları bu konuda bir düzenleme yapmayı düşünmemektedir. KUZEY İRLANDA Kuzey İrlanda da avukatlar için bir uzmanlık rejimi ve programı mevcut değildir. Bununla beraber, avukatların faaliyet alanını göstermelerine izin veren bir Kayıt sistemi mevcuttur. LİHTENŞTAYN Lihtenştayn da uzmanlık sistemi mevcut değildir. MACARİSTAN Kurumsal olarak uzmanlığa ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, avukatlar sürekli takip ettikleri dava ve işler nedeni ile uzmanlık kazanmaktadırlar. Bu doğrultuda edinilen uzmanlıklar avukatların antetli kağıtlarında veya kart vizitlerinde yer alabilmektedir. Bununla beraber, Avukatlık Kanununda gerekli değişiklikler için çalışmalar yapılmaktadır. Buna göre, uzmanlıkla ilgili bir madde eklenmesi düşünülmektedir. NORVEÇ Norveç te avukatların tabi olduğu bir uzmanlık programı ve rejimi bulunmamaktadır. Konu, Norveç Barolar Birliği tarafından pek çok kez gündeme getirilmiş ancak kabul görmemiştir. POLONYA Avukatların uzmanlıklarına ilişkin düzenleme Meslek Kurallarında yer almaktadır. Bir avukat mesleki faaliyet alanı, akademik unvanı veya düzeyi, bildiği diller konusunda bilgi verebilir. Ancak, uzmanlığın kontrolü konusunda bir sistem bulunmamaktadır. Ortaklıklar limitet şirket şeklinde kurulabilir, anonim şirket kurulmasına izin verilmemektedir. 5

PORTEKİZ Portekiz de avukatların uzmanlığına ilişkin uygulama, Avukatlık Kanunu doğrultusunda Baro tarafından çıkarılan bir Yönetmelikle düzenlenmiş bulunmaktadır. 2004 tarihli bu Yönetmeliğe göre; avukatlar idare hukuku, vergi hukuku ve iş hukuku alanlarında uzmanlık sahibi olabiliyordu. Baro nun 5 Nisan 2004 tarihinde aldığı bir Karar ile uzmanlık alanları artırılmış ve finans hukuku, AB ve rekabet hukuku, fikri haklar ve anayasa hukuku uzmanlık alanları olarak ilave edilmiştir. 2006 tarihinde yapılan bir değişiklikle uzmanlık için on yıllık deneyime ilave olarak yazılı ve sözlü sınav gerekmektedir. ROMANYA Romanya da halihazırda avukatların uzmanlığını zorunlu kılan bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, yakın gelecekte Almanya da uygulanan uzmanlık sistemi benzeri bir uygulama yapılmasının mümkün olduğu belirtilmektedir. Bununla beraber, avukatların niteliklerini artırmaları bakımından Romanya Barolar Birliği Konseyi 2007 tarihinde bir karar almıştır. Bu karar doğrultusunda; 1 Ocak 2008 1 Ocak 2011 arasında her avukat 2 yıllık dönemler içinde en az 3 mesleki etkinliğe (konferans, seminer, toplantı) katılmakla yükümlü bulunmaktadır. Bu tür etkinliklere katılım avukatın unvanına katkı yapan bir sertifika olarak kabul edilmektedir. Bu sertifika her iki yılda bir yenilenir. SLOVAKYA Slovak Barosuna kayıtlı avukatlar için uzmanlık zorunlu değildir. Baro ya kayıt olabilmek girilen sınav tüm alanları kapsadığı gibi staj döneminde de stajyer avukatın bütün alanlarda eğitim alması zorunlu bulunmaktadır. Bununla beraber, kaliteli hizmet vermek isteyen bir avukat, kendisini istediği alanda eğitebilmektedir. SLOVENYA Avukatlık Kanunu nun 33. Maddesi uyarınca; uzmanlık unvanı veya belli bir hukuk dalında mastır derecesi alan avukatın talebi halinde ve kayıtlı olduğu baroda en az beş yıl avukatlık yapmış olması halinde verilmektedir. Diğer taraftan; hukuk fakültesinde asistan, doçent ve profesör olunması halinde, beş yıl aynı yerde avukatlık yapıp yapmamasına bakılmaksızın o kişiye uzmanlık unvanı verilmektedir. Slovenya da faaliyet gösteren 1,200 avukattan 16 sı uzman olarak kayıtlıdır. Slovenya Barolar Birliği uzman avukatların kaydını tutmaktadır. YUNANİSTAN Yunanistan da uzmanlık sistemi bulunmamaktadır. Böyle bir uygulama düşünülmemektedir. 6

II. REKABET ve REKLAM YASAĞI Rekabet hukuku alanında Avrupa genelinde avukatlık mesleğine uygulanmakta olan kısıtlayıcı kurallar bulunmaktadır. Bu kuralların en belirgini ücret tespitinin yasaklanmasıdır. Diğer taraftan, reklamı ve ücretlerin düşürülmesi gibi konular bakımından getirilen sınırlamaları haklı göstermek mümkün bulunmamaktadır. Bununla beraber, günümüzde reklam ve ücret belirleme konularındaki yasakların kaldırıldığı gözlenmektedir. OECD; mesleğe giriş, reklam yasağı ve ücretlerin serbestçe tespitinin kısıtlanması hallerini rekabet yasakları olarak değerlendirmektedir. CCBE tarafından yayımlanan; Avrupalı Avukatların Tabi Olduğu Meslek Kuralları nın 2.6. maddesi Kişisel reklamı düzenlemekte olup; Bir avukat, verdiği bilgilerin yanlış ve aldatıcı olmaması, sır saklama yükümlülüğüne ve sair temel değerlerine aykırı olmamak kaydıyla, sunduğu hizmetlerle ilgili olarak kamuyu bilgilendirme hakkına sahiptir. Bir avukatın yukarıda sayılanlara uygun olmak koşulu ile yazılı basın, radyo, televizyon, elektronik ticari iletişim araçları ve diğer vasıtalarla kişisel reklam yapmasına izin verilir. Hükmünü içermektedir. ÇEK CUMHURİYETİ Çek Barolar Birliği bütün üyeleri için bağlayıcı olan meslek kurallarını düzenlemektedir. Meslek(Etik) Kuralları; avukatların uymakla yükümlü bulunduğu mesleki etik ve rekabete ilişkin kuralları düzenlemektedir. Bu düzenlemeye göre; avukatlar diğer avukatlarla adil rekabet kuralları doğrultusunda ilişki kurmakla yükümlü bulunmaktadır. Bu bağlamda bir avukat bilerek yanlış/sahte ve yanıltıcı bilgiler vermemelidir. Ayrıca, diğer bir avukatla ilgili olarak da küçültücü ifadeler kullanması yasaklanmıştır. Yalan veya sahte bilgi şüpheye ve sonuç olarak şikayete mahal verecek veya yüksek beklenti ve vaatler içeren bilgi anlamına gelmektedir. Bir avukat rekabet konusunda Ticaret Kanunu nun İktisadi Rekabetin Korunması na ilişkin kurallara tabi bulunmaktadır. Söz konusu düzenleme, reklam konusuna kısaca değinmektedir. BU düzenlemeye göre bir avukat; mahremiyet ilkelerini ve diğer temel ilkeleri göz önüne almak suretiyle, yanıltıcı olmamak kaydı ve doğru olması koşulu ile verdiği hizmetlere ilişkin bilgiyi kamuya duyurabilir. Benzer şekilde, değinilen kurallara uyulması koşuluyla avukatın medya, basın, radyo, televizyon, elektronik ticari iletişim ve diğer medya aracılığı ile kişisel reklam yapması mümkün bulunmaktadır. Diğer taraftan, avukatların ücretleri, Barolar Birliği nin görüşü alınarak Adalet Bakanlığı tarafından, bir kararname(ücret tarifi) ile belirlenmektedir. 7

DANİMARKA Danimarkalı avukatlar ücretlerini, adil ve makul olmak kaydıyla, serbestçe belirleyebilmektedirler. Yargının Yönetimi Kanunu nun 126.bölümünün (2) maddesine göre bir avukatın talep edeceği ücretin tavanı adil ve makul ücreti aşamayacaktır. Avukatların reklam yapmasına izin verilmektedir. Ancak, avukatlar reklam konusunda Danimarka Pazarlama Kanunu hükümlerine tabi bulunmaktadır. Bu bağlamda avukatlar sundukları hizmetlerin reklamını yapabilmektedirler. Anılan Kanun reklam konusunda herhangi bir sınırlama getirmemektedir. Örneğin; uzmanlık alanı, ücret düzeyi, diğer meslekler ve yabancı avukatlarla yapılan işbirliği de reklamlarda belirtilebilir. Bununla beraber, reklam içeriğinin yalan, yanlış, yanıltıcı, hatalı beyanlara izin verilmemektedir. HOLLANDA Hollanda da avukatlar ücretlerini belirlemekle serbesttir. Barolar Birliği nin ücretler konusunda bir kuralları veya önerdiği ücret tarifesi bulunmamaktadır. Ancak, ücretsiz hizmet sunmak yasaktır. Diğer taraftan, avukatların reklamlarına bazı yasaklar getirilmiştir. İTALYA İtalyan avukatları ücretlerini, davanın sonucuna göre, serbestçe belirleyebilmektedirler. Yeni kurallar asgari ücret uygulamasını ve şarta veya geleceğe bağlı ücret uygulamasına son vermiş bulunmaktadır. Bununla beraber talep edilen ücretlerin verilen hizmetle orantılı olması gerektiğine ilişkin hükümler mevcuttur. 2002 yılında Meslek Kurallarında yapılan değişiklik doğrultusunda avukatların reklam yapmaları konusuna esneklik getirilmiştir. Bunlar; bina dışına tabela, broşür, internet siteleri, hukuki yayınlar, bir dava ile ilgili olarak(gizli olmadığı sürece) basın ve medyaya görüş vermek şeklinde sıralanabilmektedir. Diğer taraftan, avukatlar verdikleri hizmetlere ilişkin her türlü bilgiyi verebilmektedirler. Hemen belirtelim ki verilen bilgilerin açık ve doğru olma koşulu vardır. Barolar Birliği bu konularda denetim yapma hakkına sahip bulunmaktadır. Özet olarak, Meslek Kurallarında yapılan değişiklik doğrultusunda, yapılan hizmetlere ilişkin bilgi vermeye yönelik reklamlar serbesttir. İSPANYA Ücret konusunda avukat iş sahibi ile serbest bir şekilde anlaşabilmektedir. Bununla beraber, meslek kuruluşları ücretlere ilişkin göstergeler belirleyebilir. Barolar Birliği reklam vs. konularındaki uygulamayı Genel Reklam Yasası ve Haksız Rekabet Kanunu ile uyumlaştırmak için çalışmalarını sürdürmektedir. 8

İSVİÇRE İsviçre de Kantonlar arasında farklı uygulamalar olmakla beraber Avukatlık Kanunu na göre avukatlar reklamlarında toplumun gereksinimlerine uymak, gerçekleri yansıtmak, sır saklama yükümlülüğüne ve avukatlık yükümlülüklerine riayet etmek zorunda bulunmaktadır. Bu bağlamda, ücretler, uzmanlık konusu gibi konularda reklam yasağı bulunmamaktadır. Diğer taraftan, yeni büro açılması veya nakli gibi konularda gazete ilanı verilmesi mümkün bulunmaktadır. Geçmişte Kantonal Baro Birliği ücret tarifesi yayımlamakta idi. Zürih ve Cenevre Kantonlarında ücret tarifesi uygulaması tamamen terk edilmiştir. Avukatların sabit ücret sözleşmesi yapmaları mümkünüdür. Ancak, dava sonucuna göre şartlı ücret sözleşmesi veya davanın kazanılmaması halinde ücret alınmayacağına ilişkin sözleşmeler geçersiz bulunmaktadır. LİTVANYA Avukatlar verdikleri hukuki hizmet karşılığı alacakları ücreti serbestçe belirleyebilmektedir. Diğer bir deyişle asgari, azami veya sabit ücret gibi uygulamalar bulunmamaktadır. Bununla beraber, Avukatlık Kanunu davanın karmaşıklığı, avukatın deneyimi, müvekkilin mali durumu gibi kriterlerin ve davanın sonunda alınacak neticenin de ücret belirlemede göz önüne alınacağını düzenlemektedir. Diğer taraftan, Adalet Bakanlığı hukuk mahkemelerinde görülen davalarda alınacak tavan ücreti belirlemiştir. Litvanya da avukatlara reklam yasağı uygulanmaktadır. MACARİSTAN Macaristan Avukatlık Kanunu uyarınca avukatlar ücretlerini serbestçe belirleyebilmektedir. Macaristan Barolar Birliği mecburi veya önerilen ücretler e ilişkin düzenleme getirmeye yetkili bulunmamaktadır. Kanunda herhangi bir açıklama olmamakla beraber Macaristan Barolar Birliği Avukatlık Meslek Kuralları ile avukatlara reklam yasağı getirmiştir. Kanunda böyle bir yasaklama olmadığı için Macar Rekabet Kurulu Meslek Kuralları nı incelemeye almıştır. Rekabet Kanunu doğrultusunda yapılan bu inceleme doğrultusunda, reklam yasağına ilişkin düzenleme kaldırıldığı gibi Macaristan Barolar Birliği ne 18.000. EURO para cezası vermiştir. POLONYA Avukatlar veya hukuk müşavirleri ücret konusunda müvekkilleriyle serbestçe uzlaşabilirler. Rekabet Hukukuna aykırı olduğu için Barolar ücret konusunda bir düzenleme 9

yapmamaktadır. Bununla beraber Meslek Kuralları davanın sonucuna göre ücret tahsil edilmesi hususunu yasaklamıştır. Reklam konusunda Meslek Kurallarında düzenleme getirilmiş bulunmaktadır. Konuya ilişkin yanıltıcı bilgi verilmesi halinde haksız rekabet kuralları uygulanmaktadır. Hemen belirtelim ki, Polonya da avukat ve hukuk müşaviri ayırımı mevcuttur ve iki grubun kendisine ait yasal düzenlemeleri mevcuttur. Bu bağlamda, reklam konusunda hukuk müşavirlerine daha esnek kurallar uygulanmaktadır. Polonya da rekabet hukuku avukatlar bakımından da uygulanmaktadır. Rekabet Kanununa aykırı hususlar yasaklanmıştır. PORTEKİZ Avukatlar ücretlerini serbestçe belirleyebilmekte olup herhangi bir ücret tarifesi mevcut bulunmamakla beraber bazı kriterler geçerli bulunmaktadır. Ücret belirlenirken göz önüne alınacak olan bu kriterler; konu için harcanan zaman, davanın değeri, saat, avukatın niteliği, davanın niteliği, ve davanın sonucu şeklinde sıralanmaktadır. Bununla beraber sadece davanın sonucuna göre ücret belirlemek yasaklanmıştır. Hemen belirtelim ki Portekiz de de avukat hukuk müşaviri ayırımı bulunmaktadır. Reklam konusunda diğer ticari işlere uygulanan kısıtlama ve kolaylıklar avukatların reklamları konusunda da geçerli bulunmaktadır. Şöyle ki; avukatlar ücretleri ile ilgili reklam veremezler, bununla beraber uzmanlık alanları konusunda reklam serbesttir. ROMANYA 2004 yılına kadar minimum ücret uygulaması mevcuttu. Yapılan değişiklikle avukat ücretini müvekkili ile serbestçe saptamak hakkına sahip bulunmaktadır. Asgari, azami veya sabit ücret konusunda, yetkili organlarca yapılacak düzenlemeler yasaklanmıştır. Ücret; işin hacmi, davanın zorluğu, taraflar, avukatın uzmanlığı ve deneyimi, davanın sonucu, müvekkilim mali konumu gibi kriterler göz önüne alınarak saptanır. Bu bağlamda saatlik, sabit veya başarıya göre ücret belirlemesi yapılabilmektedir. Avukatlar reklam yapamaz. Avukatlar ancak; bürolarının ismini rehbere yazdırmak, konferans davetleri yapmak, broşürler veya davetiye göndermek, web sitesi, kart vizit kullanabilirler. SLOVENYA Avukatların uygulayacakları ücretler Slovenya Barolar Birliği ve tarafından Adalet Bakanlığı ile uyum halinde belirlenebilmektedir. 10

III. AVUKATLIK ORTAKLIĞI Bilindiği gibi Avukatlık Kanunu nun 44. Maddesi avukatların aynı büroda birlikte veya avukatlık ortaklığı şeklinde çalışabilecekleri hususunu düzenlemiş bulunmaktadır. Ülkemizdeki durum ve yasal düzenleme bu şekilde olup Avrupa ülkelerinde avukatlar kendi meslektaşları ile ortaklık kurabilecekleri gibi diğer meslek grupları(muhasebeciler gibi) ile de ortaklıklar kurabilmektedir. ALMANYA 1 Temmuz 1995 yılında yürürlüğe giren, Ticari Bir Mesleği İcra Etmeyen Kişilerin Ortaklık Kurarak Mesleklerini Yapmalarına Dair Kanun ile Almanya da avukatlık ortaklıklarının kurulmasına olanak sağlanmıştır. AVUSTURYA Avukatlar şirket şeklinde ortaklık kurabilirler. BELÇİKA Avukatlar şirket şeklinde ortaklık kurabilirler. ÇEK CUMHURİYETİ Avukatlar şirket şeklinde ortaklık kurabilirler. Avukatların yapacağı ortaklıklar birliğe üyelik veya şirket ortaklığı şeklinde oluşturulabilir. Kurulacak avukatlık birliğine üyelik koşulları esas mukavelede belirlenecektir. Diğer taraftan, avukatlar ortaklıklar oluşturabilirler. Çek Avukatlık Kanunu nun 11. Bölümü uyarınca avukatlar konsorsuyum veya şirket şeklinde ortaklıklar oluşturabilmektedirler. Anılan düzenlemenin 14. Bölümüne göre; bir konsorsuyum şeklinde bir araya gelen avukatların Medeni Kanun hükümleri doğrultusunda bir konsorsuyom anlaşması yapmaları gerekmektedir. Hemen belirtelim ki bu konsorsuyom avukatlardan meydana gelebilir. Diğer taraftan, avukatlar; Ticaret Kanunu hükümleri doğrultusunda, adi, kollektif, limitet ortaklıklar oluşturabilirler. DANİMARKA Danimarka da avukatlar hukuk firması olarak tek tüzel kişilik altında kendi hesaplarına ya da aynı ofisi paylaşmak suretiyle çalışmaları sürdürebilirler. Diğer bir anlatımla Danimarka da avukatlar halka açık veya kapalı limitet şirket şeklinde ortaklıklar oluşturabilmektedirler. Adalet Bakanlığı avukatlık ortaklıklarına ilişkin kurallar belirlemeye yetkili bulunmaktadır. 11

Danimarka Yargının Yönetimi Kanunu uyarınca avukatlar limitet ortaklık veya şahıs şirketi şeklinde ortaklıklar kurabilmektedir. FRANSA Avukatlar bağımsız işbirliği veya maaş karşılığı işbirliği şeklinde ortaklık kurabilmektedir. Fransa da avukatlar ikinci bir büro açabilir. İkinci büro ülke dahilinde veya yurt dışında açılabilir. HOLLANDA Hollanda da avukatlık ortaklıkları kurulabilir. Bu kuruluş ortaklık(şahıs şirketleri) veya anonim şirket şeklinde yapılanabilir. Hollanda da ikinci büro açılmasına olanak tanınmamaktadır. İSPANYA Avukatlık Yönetmeliğinde 10 Temmuz 2001 tarihinde yapılan değişiklikle avukatların avukatlık şirketi kurmalarına izin verilmektedir. İSVEÇ İsveç te avukatlar bireysel veya ortaklık şeklinde çalışırlar. İSVİÇRE Avukatlık Kanunu, avukatların oluşumuna ilişkin bir kısıtlama getirmemektedir. Limitet veya anonim şirket şeklinde ortaklıklara izin verilmektedir. LİTVANYA Avukatlar hükmü şahsiyeti olmayan ortaklıklar ve avukatlar birliği kurabilmektedir. MACARİSTAN Macaristan da avukatlar tek başlarına, tek başlarına hukuk firması kurarak veya ortaklık şeklinde faaliyet gösterebilmektedir. PORTEKİZ Avukatlar ortaklık oluşturabilmektedirler. Avukatların oluşturacağı ortaklıklar limitet şirket veya sınırsız sorumlu/kolektif şirket şeklinde ortaklık kurabilmektedirler. ROMANYA Avukatlar limited şirket veya iki kişilik anonim şirket şeklinde ortaklık kurabilirler. 12

SLOVENYA Slovenya Avukatlık Yasasının 35. Maddesi uyarınca avukatlar, Ticaret Kanunu hükümleri doğrultusunda, sınırsız sorumlu şirket şeklinde avukatlık ortaklığı oluşturabilmektedirler. 13