AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ VE İKİLİ İLİŞKİLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ VE İKİLİ İLİŞKİLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER T.C ŞİKAGO BAŞKONSOLOSLUĞU TİCARET ATAŞELİĞİ 1

ABD HAKKINDA GENEL BİLGİLER Yüzölçümü 1 9.161.923 kilometre kare Nüfus 2 308.643.307 (Şubat, 2010 tahmini) Nüfusun Kompozisyonu 3 (2009) %50,7 Kadın, %49,3 Erkek % 66 Beyaz, %15,1 Hispanik, %12,8 Afrika kökenli, %4.4 Asya kökenli, %1,0 Kızılderili ve Alaskalı, %0,2 Havaili ve Diğer Pasifik Adalılar %1,6 Kendini iki ya da daha fazla ırka dâhil edenler Nüfusun Yaş Grubuna Göre Dağılımı 0 14 yaş arası %20,2 (2009) 4 15 64 yaş arası %67 65 yaş ve üstü %12,8 Nüfus Büyüme Hızı (2009) 2009 yılında, yıllık nüfus büyüme hızının % 1 oranında olduğu tahmin edilmektedir. 5 1950-70 yılları arasında yıllık ortalama 1,3 milyon göçmenin ABD e geldiği; 2000-09 yılları arasında nüfus artışının %42 isinin göçmenlerden, %58 inin doğal büyümeden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. Nüfusun 2020 yılında 336 milyona ve Hispanik kökenli nüfusun da toplam nüfusun %18 oranına ulaşması öngörülmektedir. 2005 yılında nüfusun üçte ikisini oluşturan beyazların 2050 yılında nüfusun ancak yarısını oluşturacağı tahminler arasında yer almaktadır. Yurtdışında doğup ABD vatandaşı olan kişi sayısı ise 34 milyon civarındadır. ABD nde yasa dışı çalışan 10-11 milyon insan olduğu öngörülmektedir. Tarım çalışanlarının %80 ini Meksikalılar oluşturmaktadır. 2020 yılında 65 yaş üstündeki nüfusun toplam nüfus içindeki payının %16, 2040 yılında ise %20 e ulaşacağı beklenmektedir. 1 http://quickfacts.census.gov/qfd/states/00000.html 2 http://www.census.gov/ 3 http://quickfacts.census.gov/qfd/states/00000.html 4 CIA The World Factbook: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html 5 CIA The World Factbook: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html 2

Önemli Kentleri İklim Ölçüler (1 Temmuz 2008, ABD Nüfus Bürosu) (çevre banliyöler dâhil değildir) 1. New York 8.274.527 2. Los Angeles 3.834.340 3. Şikago 2.836.658 4. Houston 2.208.180 5. Philadelphia 1.449.634 6. Phoenix 1.552.259 7. San Antonio 1.328.984 8. San Diego 1.266.731 9. Dallas 1.240.499 10. San Jose 939.899 11. Detroit 916.952 12. Boston 599.351 13. Vaşington 588.292 14. Atlanta 519.145 15. Miami 409.719 Kuzeyde Nemli karasal iklim ile Güneyde Subtropikal iklim arasında değişmektedir. 1 galon = 3,785 litre 1 yard = 0,914 metre 1 ons = 28,349 gram 1 pound = 0,453 gram Saat Farkı T.C. Şikago Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliğinin içinde bulunduğu Orta-Batı Merkez Bölgesi (Central Zone) Greenwich e göre 6 saat geride (ülkemize göre 8 saat geride), Doğu yakası (Eastern Zone) Greenwich e göre 5 saat geride, Pasifik yakası (Pasifik Zone) Greenwich e göre 8 saat geride, Hawaii Greenwich e göre 10 saat geridedir. Mali Dönem Kasım 1-Eylül 30 Politik Yapı ABD egemenlik gücü, yasama, yürütme ve yargı ile federal yönetim ve eyaletler arasında paylaşılmıştır. Yürütmenin başı başkandır. Yasama ise eyaletlerdeki nüfusa göre seçilen Temsilciler Meclisi ve her eyaletten 2 kişinin seçildiği Senatodan oluşmaktadır. Başkanın görev süresi 4 yıldır ve en fazla iki dönem seçilebilir. Temsilciler Meclis üyeliğinin süresi iki yıldır. Senatörler için görev süresi altı yıldır. Ancak, Senatonun üçte biri her iki yılda bir yenilenmektedir; bir sonraki seçim 2 Kasım 2010 tarihinde yapılacaktır. 3

ABD NİN EKONOMİK GÖSTERGELERİ (2009) 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Gayri Safi Milli Hâsıla(GSMH) 6 11.867 12.638 13.398 14.077 14.441 14.258 GSMH Büyüme Oranı 7 %3,6 %3,1 %2,7 %2,1 % 0,4 %-2,4 Tüketici Enflasyonu (ortalama) 8 %2,68 %3,39 %3,24 %2,85 %3,85 %-0.34 Mal İhracat (milyar ABD doları) 9 816,5 904,3 1.037,1 1.162,7 1.300,1 1.056,9 Mal İthalat (milyar ABD doları) 10 1.469,6 1.670,9 1.855,1 1.953,6 2.100,1 1.557,8 Cari Denge 11-653,1-766,5-769,3-790,9-800 -500,9 Milli Gelir içinde Sektörlerin payı Tarım %1,2 (2009) 12 Sanayi %21,9 Hizmetler %79 Kişi Başına GSMH (2009) 13 46.443 ABD doları Harcanabilir Kisisel Gelir (2009) 14 10.609 milyar ABD doları Medyan Ev Halkı Geliri (2009) 15 68.533 ABD doları 6 ABD Ticaret Bakanlığı, Ekonomik Analiz Bürosu: http://www.bea.gov/national/nipaweb/tableview.asp?selectedtable=5&viewseries=no&java=no&request3p lace=n&3place=n&fromview=yes&freq=year&firstyear=2004&lastyear=2009&3place=n&update=upd ate&javabox=no 7 ABD Ticaret Bakanlığı, Ekonomik Analiz Bürosu İstatistikleri http://www.economicindicators.gov/ 8 ABD İş İstatistikleri Bürosu, http://www.bls.gov/cpi/ 9 ABD Uluslararasi Ticaret Komisyonu http://dataweb.usitc.gov/scripts/report.asp 10 ABD Uluslararasi Ticaret Komisyonu http://dataweb.usitc.gov/scripts/report.asp 11 Economic Intelligence Unit, ABD Ülke Raporu 12 Central Intelligence Agency https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html 13 IMF Purchasing Power Parity Calculations http://wwww.imf.org/external/pubs/ft?survey/so/2008/reso18a.htm 14 ABD Ticaret Bakanlığı, Ekonomik Analiz Bürosu: http://www.bea.gov/newsrelease/national/pi/pinenewsrelease.htm 15 ABD Ticaret Bakanlığı, Ekonomik Analiz Bürosu: http://www.eiu.com/index.asp?layout=displayissuearticle&region_id=1510000351&geography_id=1530000153 &eiu_geography_id=&article_id=94436394 4

Perakende Satışlar (2009) 16 4,11 trilyon ABD doları Hane Halkı Sayısı (2010 tahmini) 17 78.000.000 Hane Halkı Tüketimi (Kişi Başına- 31.188 ABD doları 2009) 18 Enflasyon Oranı 19 % 2,82 (Subat 2010 itibariyle) İstihdam (2009) 20 155 milyon kişi İşsizlik Oranı (Şubat 2010) 21 % 9.7 Ortalama Saatlik Ücret (Şubat 2010) 22 20,32 ABD doları Tüketici Fiyat Endeksi (2009) 23 214,537 Telekomünikasyon 22 (2009 rakamlarına göre) 270.333.881 24 cep telefonu ve kablosuz iletişim abonesi 16 Economic Intelligence Unit http://www.eiu.com/index.asp?layout=displayissuearticle&issue_id=1704753155&article_id=1714753156 17 Nüfus Bürosu Mevcut Nüfus Raporları http://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:qrdgho1wihij:www.census.gov/prod/1/pop/p25-1129.pdf+the+number+of+us+household+2009&hl=en&gl=us&pid=bl&srcid=adgeesjx6mbt7k2un_rsryl1 y-cumpkmis4ltw_rldfkaxgqtlsszpp2ssed7nw1q4w_thkzwu8uy568m5gbld6mag Ag9ZPJT8hI7 HLMDjZV9QmoNo_j1VespSVHIPHbjeCy7_ipRkrI&sig=AHIEtbRtkwGOHN8OuuJEM-3cOYkG9uDVWA 18 Economic Intelligence Unit http://www.eiu.com/index.asp?layout=displayissuearticle&region_id=1510000351&geography_id=1530000153 &eiu_geography_id=&article_id=94436394 19 Financial Forecast Center http://forecasts.org/cpi.htm 20 ABD İş İstatistikleri Bürosu, http://www.bls.gov/news.release/empsit.nr0.htm. 21 ABD İş İstatistikleri Bürosu. http://www.bls.gov/news.release/empsit.nr0.htm 22 ABD İş İstatistikleri Bürosu, Feb 2010 Occupational Employment Statistics http://www.bls.gov/oes/ 23 USA Consumer Price Index (CPI) http://www.rateinflation.com/consumer-price-index/usa-historical-cpi.php 24 CTIA Wireless Association, Annualized Wireless Industry Survey Results: http://files.ctia.org/pdf/ctia_survey_midyear_2009_graphics.pdf 5

Doğrudan Yabancı Yatırımlar 1,185 trilyon ABD doları (2009) 25 ABD nin Doğrudan Yabancı Yatırımları (2009) 26 ABD Yatırımlarının Yöneldiği Başlıca Sektörler ABD Yatırımlarının Yöneldiği Başlıca Ülkeler Yabancı Yatırımların Yöneldiği Başlıca Sektörler Başlıca Yatırımcı Ülkeler ABD ndeki Yerleşikleri Başka Ülkelerdeki Portföy Yatırımları Stoku (2009) 27 Yabancıların ABD deki Portföy Yatırımları Stoku (2009) Gayrisafi Yurtiçi Hâsılasına Göre Eyaletler (2008) 1,086 trilyon ABD doları İmalat 519,4 milyar ABD doları Finans & Sigorta 206 milyar ABD doları Toptancılık Sektörü 201,1 milyar ABD doları İngiltere 251,6 milyar ABD doları Japonya 176,9 milyar ABD doları Almanya 163,4 milyar ABD doları Fransa 148,2 milyar ABD doları Kanada 133,8 milyar ABD doları Finans & Sigorta 371 milyar ABD doları İmalat 428,2 milyar ABD doları Toptancılık Sektörü 136,9 milyar ABD doları İngiltere 302,5 milyar ABD doları Kanada 216,5 milyar ABD doları Hollanda 201,9 milyar ABD doları Bermuda 91,3 milyar ABD doları Japonya 80,2 milyar ABD doları Almanya 79,6 milyar ABD doları 2,4 trilyon ABD doları 3,3 trilyon ABD doları Kaliforniya 1,621 milyar ABD doları Texas 982,4 milyar ABD doları New York 963,5 milyar ABD doları Illinois 560,2 milyar ABD doları Pensilvanya 487 milyar ABD doları Ohio 442 milyar ABD doları New Jersey 430,8 milyar ABD doları Michigan 378 milyar ABD doları Georgia 374 milyar ABD doları 25 ABD Ticaret Bakanlığı, Ekonomik Analiz Bürosu: http://www.eiu.com/index.asp?layout=displayissuearticle&region_id=1510000351&geography_id=1530000153 &eiu_geography_id=&article_id=345200819 26 Economic Intelligence Unit http://www.eiu.com/index.asp?layout=displayissuearticle&region_id=1510000351&geography_id=1530000153 &eiu_geography_id=&article_id=345200819 27 Central Intelligence Agency https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html 6

En Hızlı Büyüme Gösteren Eyaletler Florida %5,3 Arizona %4,9 Virginia %3,9 Maryland %3,6 ABD DE TÜKETİM HARCAMALARININ DAĞILIMI Harcama Kalemleri 2005 2006 2007 2008 2009 2010 (Milyar dolar) Gıda, içecek ve tütün mamulleri 919 907 916 935 960 993 Barınma ve hane içi enerji 1,753 1,716 1,738 1,778 1,831 1,897 tüketimi Giyim eşyaları 443 425 426 432 442 453 Ev eşyaları ve ev hizmetleri 461 446 449 456 467 481 Sağlık harcamaları 1,926 1,894 1,924 1,975 2,042 2,124 Ulaşım ve haberleşme 1,304 1,214 1,222 1,256 1,302 1,359 Eğlence ve eğitim 1,180 1,152 1,166 1,192 1,229 1,275 Otel konaklama ve restoranlar 622 606 614 629 649 675 Diğer harcamalar 1,449 1,414 1,436 1,473 1,524 1,588 Toplam 10,058 9,774 9,891 10,127 10,447 10,845 Harcama Kalemleri (% olarak) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Gıda, içecek ve tütün mamulleri 9.137005 9.279722 9.260944 9.232744 9.189241 9.156293 Barınma ve hane içi enerji tüketimi 17.42891 17.55678 17.57153 17.55703 17.52656 17.49193 Giyim eşyaları 4.404454 4.348271 4.306946 4.265824 4.23088 4.17704 Ev eşyaları ve ev hizmetleri 4.583416 4.563127 4.53948 4.502814 4.470183 4.435224 Sağlık harcamaları 19.14894 19.37794 19.45203 19.50232 19.54628 19.58506 Ulaşım ve haberleşme 12.9648 12.42071 12.35467 12.40249 12.46291 12.53112 Eğlence ve eğitim 11.73195 11.78637 11.78849 11.77051 11.76414 11.75657 7

Otel konaklama ve restoranlar 6.184132 6.200123 6.207664 6.211119 6.21231 6.224066 Diğer harcamalar 14.40644 14.46695 14.51825 14.54528 14.58792 14.64269 Toplam 100 100 100 100 100 100 GSMH'ye Göre Reel Harcamalar (Milyar dolar) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 GSMH 10,990 11,295 11,524 11652 11274 11,346 Özel Tüketim 7,792 8029 8253 8272 8,104 8143 Devlet Tüketimi 1,939 1,971 2,012 2,070 2,115 2,165 Gayri Safi Sabit Yatırımlar 1,830 1,866 1,809 1,719 1,452 1,426 İhracat 1,205 1,315 1,426 1,514 1,351 1,358 İthalat 1,822 1,931 1,972 1,904 1,754 1,773 Hisse Senedi yatırımları 39 42-2 -29-9 13 İç Talep 11,599 11,908 12,071 12,032 11,663 11,747 Toplam 37,216 38,357 39,065 39134 37704 37,971 GSMH'ye Göre Reel Harcamalar (% olarak) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 GSMH 2.9 2.8 2 1.1-3.2 0.6 Özel Tüketim 3 3 2.8 0.2-12.8 0.5 Devlet Tüketimi 0.4 1.7 2.1 2.9 2.2 2.4 Gayri Safi Sabit Yatırımlar 6.8 2-3.1-5 -15.5-1.8 İhracat 7 9.1 8.4 6.2-10.8 0.5 İthalat 5.9 6 2.2-3.5-7.9 1.1 Total 26 24.6 14.4 1.9-48 3.3 Hisse Senedi yatırımları -0.1 0-0.4-0.2 0.2 0.2 İç Talep 4.2 3 2.7 1.4-0.3-3.1 8

ABD DIŞ TİCARETİ (2009) 28 Mal İhracatı 1.056,9 milyar ABD doları ABD İhracatında Başlıca Ürünler Sermaye Malları % 36,5 Tüketim Malları %12,5 Endüstriyel mallar % 30,1 Otomotiv % 9,4 Diğer % 11,5 Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler Mal İthalatı Kanada 205 milyar ABD doları Meksika 129 milyar ABD doları Çin 70 milyar ABD doları Japonya 51 milyar ABD doları İngiltere 46 milyar ABD doları Almanya 44 milyar ABD doları 1.557,8 milyar ABD doları ABD İthalatındaki Başlıca Ürünler Tüketim Malları % 22,9 Sermaye Mallari % 21,6 Endüstriyel Mallar % 36,9 Otomotiv % 11,1 Diğer % 7,5 Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler Çin 296 milyar ABD doları Kanada 224 milyar ABD doları Meksika 177 milyar ABD doları Japonya 96 milyar ABD doları Almanya 71 milyar ABD doları 28 ABD Uluslararasi Ticaret Komisyonu Ithalat ve Ihracat Veri Tabani http://dataweb.usitc.gov/ 9

Otomotiv Sektörü 29 2007 2008 2009 Binek Araçlar 449.600 457.800 448.800 Binek Araç Kaydı Artış Oranları Hafif Ticari Taşıt Kayıtları Orta ve Ağır Ticari Taşıt Kayıtları Ticari Taşıt Kaydı Artış Oranı %-2,5 %-18,4 %-27.2 9.044.000 8.253.500 5,046.5 365.900 235.600 134.000 %1,6 %-11,2 %-38,0 Tüketim Malları 30 2007 2008 2009 Yiyecek, İçecek ve Tütün Malları (Milyar ABD Doları) Et Tüketimi (Kişi başına düşen kilo) Balık Tüketimi (Kişi başına düşen kilo) Meyve Tüketimi (Kişi başına düşen kilo) Sebze Tüketimi (Kişi başına düşen kilo) Süt Tüketimi (Kişi başına düşen litre) 872 919 909 94,3 94 91,3 23,7 23,7 23,5 124,9 125 124,7 126,6 127,7 125,4 270,3 270,5 269,7 29 Economic Intelligence Unit ://www.eiu.com/index.asp?layout=displayissuearticle&issue_id=594745844&article_id=814745866 30 ABD Ticaret Bakanlığı, Ekonomik Analiz Bürosu: 10

Kahve Tüketimi (Kişi başına düşen kilo) Çay Tüketimi (Kişi başına düşen kilo) 4,2 4,2 4,2 0,3 0,3 0,3 Giyim (Milyar ABD Doları) Ayakkabı (Milyar ABD Doları) Ev Eşyası (Milyar ABD Doları) Ev Tekstili (Milyar ABD Doları) Temizlik Malzemesi (Milyar ABD Doları) Elektrikli Ev Eşyası (Milyar ABD Doları) Görüntü ve Ses Cihazları (Milyar ABD Doları) Televizyon Setleri (1000 kişiye düşen) 120 123 50 29 30 11 162 166 57 140 144 48 129 137 41 65 66 21 34 34 15 709 700 847 Bilgisayar 262 273 281 11

ABD NİN ÖNEMLİ İKİLİ VE BÖLGESEL İLİŞKİLERİ ABD, Latin Amerika ülkeleri ile (Küba hariç) ticari ilişkilerine oldukça önem vermekte ve bu ülkelerin birçoğu ile Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzalamış bulunmaktadır. Son olarak CAFTA (Central America Free Trade Agreement) imzalanmıştır. Öte yandan ABD, son dönemlerde Orta ve Uzak Doğu ülkeleri ile de ticari ilişkilerini geliştirmektedir. Orta Doğu Serbest Ticaret Alanı kurulması için çalışmalar sürmektedir. Kanada ve Meksika, ABD nin en önemli iki ticaret ortağıdır. Diğer yandan, Çin, ABD nin ticaretinden giderek daha büyük bir pay almaya başlamıştır ve bu ülkeye verilen ticaret açığı bazı kesimlerde tedirginlik yaratmaktadır. ABD Kongresi tarafından, Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi son olarak 31 Aralık 2010 tarihine kadar uzatılmıştır. İsrail ile 1985 yılında yapılmış olan Serbest Ticaret Anlaşması çerçevesinde Ürdün ve Mısır da Nitelikli Sanayi Bölgeleri kurulmuş, bu bölgelerde belirli şartlarda üretilen ürünlerin ABD ye gümrüksüz ihracatına imkân tanınmıştır. Öte yandan, Pakistan ve Afganistan da Yeniden Yapılandırma İmkânı Alanları Reconstruction Opportunity Zones kurulmasına yönelik bir yasa tasarısı Kongre nin gündemindedir. ABD ayrıca, DTÖ çerçevesinde yürütülen çok taraflı ticaret müzakerelerinin de önde gelen aktörlerinden birisidir. ABD nin Serbest Ticaret Anlaşması İmzaladığı Ülkeler: İsrail (1985), Kanada (1989, 1994 yılında NAFTA ile birleştirilmiştir), NAFTA (1994, Meksika ve Kanada yı kapsamaktadır), Ürdün (2001), Singapur (2004), Şili (2005), Avustralya (2005), Fas (2006), CAFTA ve Dominik Cumhuriyeti (2006) (CAFTA kapsamında El Salvador, Guatemala, Honduras ve Nikaragua ile STA yürürlüğe girmiştir), Bahreyn (2006), Oman Sultanlığı (2006), Peru (2007). Ayrıca, Kolombiya, Panama ve Güney Kore ile müzakereler tamamlanmış; ancak bu ülkeler ile STA lar henüz Kongre tarafından onaylanmamış ve yürürlüğe girmemiştir. Malezya ile müzakereler devam etmektedir. Öte yandan, Güney Afrika Gümrük Birliği, Tayland, Amerikalar Serbest Ticaret Bölgesi (FTAA), Ekvador, Birleşik Arap Emirlikleri ile müzakereler askıya alınmıştır. 12

TÜRKİYE-ABD İLİŞKİLERİ Yasal Altyapı Anlaşmanın Adı İmza Tarihi İmza Yeri RG Tarih ve No su Yürürlüğe Giriş Tarihi YKTK 03.12.1985 13.08.1989-20251 18.05.1990 ÇVÖ 26.03.1996 31.12.1997-23217 19.12.1997 ABD ile Ticari İstişare Mekanizması Kurulmasına İlişkin Mutabakat Zaptı Ticaret ve Yatırım İlişkilerinin Geliştirilmesine İlişkin Anlaşma 2. Dönem Ticaret ve Yatırım Konseyi Ortak Bildirisi 1. Dönem Ekonomik Ortaklık Komitesi Toplantısı 3. Dönem Ticaret ve Yatırım Konseyi Toplantısı 2. Dönem Ekonomik Ortaklık Komitesi Toplantısı 4. Dönem Ticaret ve Yatırım Konseyi Toplantısı 3. Dönem Ekonomik Ortaklık Komitesi Toplantısı 5. Dönem Ticaret ve Yatırım Konseyi Toplantısı 4. Dönem Ekonomik Ortaklık Komitesi Toplantısı 6. Dönem Ticaret ve Yatırım Konseyi Toplantısı 20.01.1998 29.09.1999 Vaşington 11.02.2000-23961 11.02.2000 12.07.2001 Ankara Yayımlanmıyor 12.07.2001 26-27.02.2002 Ankara 25.04.2002 Vaşington 1-2.12.2003 Vaşington 24.01.2006 Ankara 8-9.02.2007 Ankara 12-13.04.2007 Vaşington 16-17.04.2008 Vaşington 13.01.2009 Ankara 13

2000 den Bu Yana İkili Ticaretin Durumu İhracat (milyon $) Türkiye İhracatı İçindeki Pay (%) A.B.D. İthalatı İçindeki Pay (%) İthalat (milyon $) Türkiye İthalatı İçindeki Pay (%) A.B.D. İhracatı İçindeki Pay (%) Hacim (milyon $) Denge (milyon $) 2000 3.135 10,8 0,3 3.911 7,2 0,5 7.046-77 2001 3.126 10,0 0,2 3.261 8,0 0,5 6.373-133 2002 3.356 8,5 0,2 3.099 6,0 0,4 6.279 179 2003 3.751 7,8 0,2 3.496 5,0 0,4 7.246 256 2004 4.860 7,7 0,3 4.745 4,8 0,5 9.517 137 2005 4.911 6,7 0,3 5.376 5,1 0,6 10.193-439 2006 5.061 5,9 0,3 6.261 4,3 0,6 11.322-1.200 2007 4.171 3,9 0,2 8.166 4,8 0,7 12.337-3.995 2008 4.290 3,3 0,2 11.971 5,9 0,9 16.261-7.681 2009 3.662 3,5 0,2 7.088 5,03 0,6 10.750-3.426 ABD'nin Türkiye'den İthalatının Aylık Dağılımı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Ara. Top. Yıl Milyon dolar 2007 373 346 444 376 409 373 382 357 388 406 393 353 4.601 2008 358 322 340 448 372 346 336 325 517 445 497 335 4.642 2009 324 345 301 236 236 258 321 327 311 334 314 356 3.662 Kaynak: ABD Uluslararası Ticaret Komisyonu-USITC (http://dataweb.usitc.gov) ABD nin Türkiye ye İhracatının Aylık Dağılımı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aralık Top. Yıl Milyon dolar 2007 414 469 634 580 577 568 529 501 532 537 618 626 6.586 2008 596 718 734 723 994 1.37 4 1.275 1.109 900 705 580 732 10.440 2009 480 493 422 626 604 706 513 652 515 734 526 818 7.088 Kaynak: ABD Uluslararası Ticaret Komisyonu-USITC (http://dataweb.usitc.gov) 14

Türkiye nin ABD ye İhraç Ettiği Başlıca Mallar ÜRÜNLER 2006 2007 X 1000 Dolar 2008 2009 1 Kara Taşıtları, Aksam ve Parçaları 2 Makineler, Mekanik Aletler, Kazanlar, Aksam ve Parçaları 3 Doğal Taş, Alçı, Çimento, Mika, Amyant ve Benzeri Ürünler 150.631 132.747 195.008 536.607 276.214 335.304 366.505 301.808 428.882 448.901 360.469 233.438 4 Tütün ve Tütün Ürünleri 167.030 185.133 105.875 215.705 5 Demir ve Çelikten Yapılmış Ürünler 149.907 64.493 206.472 205.356 6 Demir ve Çelik 923.251 270.902 594.645 192.301 7 Hazır Tekstil Ürünleri, Elişi, Dokuma 349.717 328.127 270.633 186.338 8 Giyim ve Konfeksiyon Ürünleri 385.488 279.525 235.818 149.476 9 Kuyumculuk Ürünleri (altın mücevherat, işlenmiş elmas, gümüş ürünleri, değerli taşlar, taklit mücevherat) 10 Hava Araçları, Aksam ve Parçaları 362.750 361.795 209.707 129.160 67.559 80.945 90.773 122.241 TOPLAM İHRACAT 5.363.766 4.600.537 4.641.984 3.662.126 15

Türkiye nin ABD den İthal Ettiği Başlıca Mallar ÜRÜNLER 2006 2007 2008 2009 X 1000 Dolar 1 Hava Araçları, Aksam ve Parçaları 1.528.523 73.240 1.779.303 1.114.943 2 Demir ve Çelik 592.470 930.308 2.054.086 947.793 3 Makineler, Mekanik Aletler, Kazanlar, Aksam ve Parçaları 602.320 708.087 909.306 710.847 4 Pamuk 519.018 772.404 537.359 488.791 5 Mineral Yakıtlar, Yağlar ve Mustahzarları, Mumlar 6 Elektrikli Makine ve Cihazlar, Aksam ve Parçaları 7 Yağ Tohumları, Çeşitli Hububatlar, Meyve ve Tohumlar, Endüstriyel ve Tıbbi Amaçlı Bitkiler 8 Optik, Fotoğraf, Ölçme, Medikal ve Cerrahi Aletler ve Ekipmanlar 180.724 268.113 1.300.054 434.704 211.584 312.761 372.754 410.660 170.590 160.700 241.087 387.158 255.020 300.932 314.749 303.589 9 Plastik ve Plastik Yan Ürünleri 134.236 336.903 267.769 234.049 10 Kâğıt Ürünleri (Beyaz kâğıt, gazete kâğıdı, kâğıt hamuru, hurda kâğıt ve diğerleri) 227.538 325.942 280.253 205.050 TOPLAM İTHALAT 5.729.587 6.585.654 10.439.710 7.088.987 16

GENEL DEĞERLENDİRME Ticari İlişkiler 2009 yılında ABD ve Türkiye arasındaki dış ticaret hacmi 10.750 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu tutarın 3.662 milyar dolarlık kısmını Türkiye nin ABD e gerçekleştirdiği ihracat, 7.088 milyar dolarlık kısmını ise ABD den yaptığı ithalat oluşturmaktadır. Ülkemiz ile ABD arasındaki ticaret dengesinin 2009 yılı sonu itibariyle yaklaşık 3.426 milyar dolar açık verildiği görülmektedir. 2009 yılı itibari ile Türkiye nin ABD e yapmış olduğu ihracatın en önemli kalemini, gecen yıla oranla % 175 lik rekor bir artış gösteren kara taşıtları ihracatı oluşturmaktadır. Makine ve doğal taş ihracatı 2008 yılına göre % 17 ve % 35 oranında düşüş göstermesine karşın, ihracatımızda ilk sıralarda yer almaktadır. 2009 yılında ABD e ihracatta genel düşüş trendine rağmen, Türkiye nin tütün (% 103,7) ve hava aracı ( % 35) ihracatında önemli artışlar gözlenmiştir. 2008 yılı ihracatımızda ilk sıralarda yer alan tekstil ürünlerinde 2009 yılında önemli bir düşüş kaydedilmiştir. Gecen yıla oranla hazır tekstil ve el işi ihracatı % 31, giyim ve konfeksiyon ürünleri ihracatı ise % 37 oranında azalmıştır. İhracatında düşüş yaşanan bir başka ürün demir ve çeliktir. 2009 yılını etkisi altına alan ekonomik kriz nedeniyle ABD ye demir-çelik ihracatında halen 2006 yılı seviyesinin yakalanamadığı görülmektedir. Demir-çelik ihracatı 2009 yılında % 68, demir-çelikten yapılmış ürünlerin ihracatı ise % 0,5 oranında gerilemiştir. Diğer yandan, ABD ye mücevher ihracatımızda 2008 yılında görülen düşüşün 2009 yılında da % 38 oranında devam ettiği gözlenmiştir. Bu durumun öncelikli sebebinin altın zincir dışında kalan altın mücevherin (özellikle GTİP kodu 7113.19.50 olan ürün) 2008 yılı ikinci yarısında ABD nin Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi kapsamından çıkartılması olduğu düşünülmektedir. 2009 yılında Amerika dan yaptığımız ithalatta ilk sıralarda hava araçları ve parçaları, demirçelik, makine ve mekanik araçlar yer almaktadır. 2009 yılında bir önceki yıla oranla ABD den demir-çelik ithalatımızda % 54 oranında bir azalma gözlenmiştir. Bu dönemde, ABD den ithalatımızda düşüş görülen başlıca ürün grupları hava araçları, aksam ve parçaları (% 35), makineler (% 12), pamuk (% 9), mineral yakıtlar ve yağlar (% 67), plastik ve plastik ürünleridir ( %12). 2009 yılı itibari ile ABD den elektrikli makine ve cihazlarin ithalatı % 10, yağ tohumları, meyve, çeşitli hububatlar, tohumlar, endüstriyel ve tıbbi bitkilerin ithalatı % 61 oranında artış göstermiştir. Yatırım İlişkileri 2006 yılında ülkemizde faaliyet gösteren 733 ABD sermayeli şirketin toplam yatırımı 848 milyon dolar iken, 2007 yılında bu miktar yaklaşık 4,2 milyar dolar, 2008 yılında ise tekrar 848 milyon dolar olarak gerçekleşmiş ve ülkemizde faaliyet gösteren ABD sermayeli toplam firma sayısı 929 a, ABD menşeli toplam sermaye miktarı ise 10 milyar dolara ulaşmıştır. Buna göre, ülkemizde faaliyet gösteren uluslararası sermayeli şirketlerin %4,4 ü ABD sermayelidir. 17

2006 yılı içerisinde Texas Pacific Group tarafından Mey İçki için ödenen yaklaşık 350 milyon dolarlık tutar, bu dönemde Türkiye ye yapılan ABD menşeli en büyük sermaye transferi olmuştur. 2007 yılında gerçekleştirilen yatırımların ise 3,2 milyar dolarlık kısmı Ocak ayında gerçekleşmiş olup, bu miktarda Citibank tarafından Akbank a yapılan yatırımın payı büyüktür. 2009 yılı itibari ile ABD nin Türkiye deki doğrudan yatırım stokları 6,1 milyar dolar civarındadır. ABD ve Türkiye arasında Aralık 2009 da başlatılan ve iki ülke arasindaki ticaret ve yatırımların arttırılmasını hedefleyen Stratejik Ekonomik ve Ticari İşbirliği Çerçevesi nin, ikili ticari bağları güçlendirmesi, her iki ülkedeki iş ortamını iyileştirmesi ve ticaret ve yatırıma engelleri kaldırmaya yönelik ortak politikaların oluşturulmasına katkıda bulunması beklenmektedir. Bu süreç kapsamında her iki ülkedeki özel sektörün, devletlerarası müzakerelere daha fazla dâhil olması amaçlanmaktadır. İki ülke arasındaki ekonomik bağların kuvvetlenmesini sağlayacak yolları tespit etmek amacı ile Amerikalı ve Türk iş dünyası liderlerini bir araya getirecek süreçte Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı ve Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Ali Babacan, Dış Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanı Zafer Çağlayan, ABD Ticaret Bakanı Gary Locke ve ABD Ticaret Temsilcisi ve Büyükelçi Ron Kirk liderliğinde bir ekonomik komisyon oluşturulmuştur. 18

Fuarlar 2008 ve 2009 yıllarında milli düzeyde katılımın olduğu fuarların listesi aşağıda yer almaktadır. FUAR ADI TARİH SEKTÖR ŞEHİR ORGANİZATÖR New York Türk Tekstil Ürünleri Fuarı New York Türk Deri Fuarı Wwd Magic & Magic Show The International Home and Housewares Show Coverings Int'l Tile and Stone Exhibition Jck Las Vegas Show Fancy Food & Confection Show Wwd Magic & Magic Show Aapex Otomotiv Yan Sanayi Fuarı Wwd Magic & Magic Show Coverings International Tile, Stone & Flooring 22-23 Ocak 2008 28-30 Ocak 2008 12-15 Şubat 2008 16-18 Mart 2008 29 Nisan-2 Mayıs 2008 30 Mayıs-3 Haziran 2008 29 Haziran-1 Temmuz 2008 24-27 Ağustos 2008 4-6 Kasım 2008 Şubat 2009 21-24 Nisan 2009 Konfeksiyona Yönelik Her Türlü Kumaş Deri Konfeksiyon, Ayakkabı, Deri Hammaddeleri Konfeksiyon, Deri Hazır Giyim ve Aksesuarları Mutfak Eşyaları, Ev ve Bahçe Ürünleri, Hediyelik Eşya Mermer, Doğaltaş, Seramik Kaplama Ürünleri Değerli Takı ve Mücevher New York New York Las Vegas Şikago Orlando Las Vegas İTKİB İTKİB İTKİB İMMİB İMMİB İMMİB Gıda ve İçecek New York EİB Konfeksiyon, Deri Hazır Giyim ve Aksesuarları Las Vegas İTKİB Yan Sanayi Las Vegas İTO Konfeksiyon - Deri Hazır Giyim ve Aksesuarları Las Vegas İTKİB Doğaltaş Chicago İMMİB Jck Show - Las Vegas Mayıs Mücevher Las Vegas İMMİB Fancy Food & Confection Aapex 2009 Otomotiv Yan Sanayi Fuarı 28-30 Haziran 2009 3-5 Kasım 2009 Gıda ve İçecek New York EGE Otomotiv Yan Sanayi Las Vegas İTO 19

FASILLAR İTİBARİYLE ABD YE YÖNELİK İHRACATTA POTANSİYEL ARZ EDEN ÜRÜN GRUPLARI TARIMSAL ÜRÜNLER HAYVANSAL VE BİTKİSEL YAĞLAR 15 NOLU FASIL 1509-Zeytinyağı KAKAO VE MÜSTAHZARLARI 18 NOLU FASIL 1806-Kakaolu Çikolata ESASINI HUBUBAT, UN, NİŞASTA, SÜT TEŞKİL EDEN MÜSTAHZARLAR-19 NOLU FASIL 1905-Ekmek, Pasta, Kek, Bisküvi GIDA MUSTAHZARLARI-21 NOLU FASIL 2106- Çeşitli Gıda Mustahzarlari KİMYASALLAR SABUNLAR, YÜZEY AKTİF ORGANİK MADDELER-34 NOLU FASIL 3402- Yüzey Aktif Organik Maddeler PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA-39 NOLU FASIL (OLUMLU) 3917-Plastik tüp, boru, hortumlar 3920-Plastik levha 3921-Plastikten diğer levhalar 3923-Plastik ambalaj malzemesi 3926- Plastikten diğer eşya KAUÇUK VE KAUÇUKTAN EŞYA-40 NOLU FASIL 4016-Vulkanize Kauçuktan Eşya 20

DERİ VE DERİ MAMULLERİ DERİ EŞYA, SARACİYE VE EŞYASI 42 NOLU FASIL 4203- Deri-Kösele Giyim Eşyası POSTLAR, KÜRKLER, TAKLİT KÜRKLER VE MAMULLER 43 NOLU FASIL 4303- Kürkten Giyim Eşyası TEKSTİL DOKUMAYA ELVERİŞLİ SUNİ VE SENTETİK LİFLER-54 NOLU FASIL 5402- Sentetik Lif İpliği (Dikiş İpliği Hariç)-Perakende Değil HAZIRGİYİM ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI-61 NOLU FASIL 6109- Tişörtler, Fanilalar ve Diğer İç Giyim Eşyası 6110- Kazaklar, Süveterler, Hırkalar ve Yelekler 6111- Bebekler İçin Giyim Eşyası ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI-62 NOLU FASIL 6203- Erkekler için Takım Elbise, Ceket 6204- Kadınlar için Takım Elbise, Ceket EV TEKSTİLİ-63 NOLU FASIL 6302- Yatak Çarşafları, Masa Örtüleri, Tuvalet, Mutfak Bezleri 6303- Perdeler Ve İç Storlar, Perde Ve Yatak Farbalaları 6304- Diğer Mefruşat Eşyası (94.04 Pozisyonundakiler Hariç) 6305- Eşya Ambalajında Kullanılan Çuvallar Ve Torbalar TOPRAK VE TOPRAK ÜRÜNLERİ TAŞ, ALÇI, ÇİMENTO 68 NOLU FASIL 6802- İşlenmiş Mermer SERAMİK MAMULLERİ-69 NOLU FASIL 6908-Seramik Kaplama Malzemesi 6910- Seramik Sağlık Gereçleri 21

CAM VE CAM EŞYA 70 NOLU FASIL 7007- Emniyet Camları 7013- Camdan Masa, Mutfak ve Sofra Eşyası 7019- Cam Lifleri, Cam Yünü ve Mamulleri-İplik, Dokuma DEĞERLİ TAŞ VE MÜCEVHERAT 7113- Kıymetli Metaller Ve Kaplamalarından Mücevherci Eşyası DEMİR DIŞI METALLER BAKIR VE BAKIRDAN EŞYA-74 NOLU FASIL 7408-Bakır Teller ALUMİNYUM VE ALUMİNYUMDAN EŞYA -76 NOLU FASIL 7604-Alüminyum Çubuk ve Profil 7606-Alüminyum Saç ve Levha 7610- Alüminyum İnşaat ve Aksamı ELEKTRİK-ELEKTRONİK VE MAKİNA MAKİNALAR-84 NOLU FASIL 8413- Sıvılar için Pompalar 8414- Hava-Vakum Pompası, Hava/Gaz Kompresörü, Vantilatör, Aspiratör 8415- Klima Cihazları 8418- Buzdolapları, Dondurucular, Soğutucular 8421- Santrifüjle Çalışan Kurutma, Filtre, Arıtma Cihazları 8431- Ağır İş makinaları Aksam ve Parçaları 8462- Metalleri Dövme-Kesme ve İşleme Makinaları 8474- Toprak, Taş, Metal Cevheri Vb. Ayıklama, Eleme İçin Makinalar 8481- Muslukçu-Borucu Eşyası 8482- Rulmanlar ELEKTRİKLİ MAKİNA-CİHAZLAR, AKSAM VE PARÇALARI-85 NOLU FASIL 8504- Elektrik Transformatörleri, Statik Konvertisörler, Endüktörler 8516- Elektrikli Su Isıtıcıları, Elektrotermik Cihazlar (Şofbenler) 8544- Kablolar OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİİ 4011- Kauçuktan Yeni Dış Lastikler 8409- İçten Yanmalı, Pistonlu Motorların Aksam-Parçaları 8483- Transmisyon Milleri, Kranklar, Yatak Kovanları, Dişliler, Çarklar 8708- Taşıt Araçları Aksam ve Parçaları 22

AĞAÇ VE AĞAÇ MAMULERİ MOBİLYALAR, AYDINLATMA LAMBALARI, PREFABRİK YAPILAR- 94 NOLU FASIL 9401- Oturmaya Mahsus Mobilyalar, Aksam-Parçaları 9403- Diğer Mobilyalar vb. Aksam, Parçalar 9405- Aydınlatma Cihazları, Lambalar 23