Spray Nozzles Spray Control Spray Analysis Spray Fabrication Toz Kontrolü için Püskürtme Teknolojisi Rehberi
Toz Önleme ve Toz Bastırma için Verimli ve Etkili Çözümler. İşlemleriniz için en iyi toz kontrol çözümünü bulmak birçok faktöre bağlıdır: Tozu üreten malzeme (kömür, maden cevheri, vs.) Tozu üreten maden çıkarma veya işleme metodu. Tozu üreten işlemin fiziksel lokasyonu (yeraltı, yerüstü, kapalı veya açık alanlar, vs). Kullanılabilir kaynaklar Elektrik, basınçlı hava, su ve işçilik Toz kontrolü için birçok seçenek mevcuttur, fakat dört temel yaklaşım vardır: Tozu önlemek veya havada asılı vaziyette bulunan tozu yakalamak için su kullanan ıslak sistemlerin kullanılması. Tozu içeride tutmak için kapalı kaplar kullanılması. Tozu ötelemek için vantilasyon/ egzoz sistemleri kullanılması. Bu tekniklerin bir kombinasyonunun kullanılması. Bu rehber, toz kontrolü için özellikle püskürtme teknolojilerinin kullanıldığı ıslak sistemlere odaklanmaktadır. Çoğu ortamlarda su spreyleri kullanılması tercih edilir, çünkü: Çok etkilidir. Çoğu zaman diğer teknolojilerden daha ekonomiktir. Uygulanması özellikle hızlı ve kolay anlaşılırdır. Düzenli bakım ile yıllarca sorunsuz hizmet verebilen uzun soluklu bir çözümdür. 2 Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com
Toz kontrolü için bir püskürtme sisteminin belirlenmesinde dikkate alınması gereken birçok değişken vardır: Toz partiküllerinin boyu. Püskürtme damlacık boyu. Püskürtme düzeni. Püskürtme açısı. İşletme basıncı. Yüzey ıslanması. Nozul yerleşimi. Suyun kalitesi ve yeterliği. Kontrol seçenekleri. Bu ve birçok diğer faktörler, sonuç üzerinde büyük etkiye sahip olabilirler. Püskürtme teknolojisinde her bakımdan uzman olan tek bir tedarikçi ile çalışmak, istenen en üst düzeyde toz kontrolünü sağlamanın en iyi yoludur. Ürünlerimiz tedarikçi olmak adına çok kalitelidir. Sahip olduklarımız: Tüm çeşitleriyle çözüm ürünleri: Püskürtme nozulları, Aksesuarlar, Püskürtme Otomatik püskürtme kontrol cihazları ve sistemleri, İçindekiler Tablosu Islak Toz Kontrol Sistemlerinin Temel İlkeleri. 4 Dikkate Alınacak Temel İlkeler 5-7 Püskürtme Nozulu Seçimi için Kılavuz 8-12 Sistem Kontrolü 13 Püskürtme Optimizasyonu için İpuçları 14-15 Bakım için İpuçları 16 Nozullar, Otomatik Sistemler ve Aksesuarları 17-19 Birçok sanayi kolunda toz kontrolü konusunda onlarca yıllık tecrübe, Özellikle püskürtme teknolojisine yoğunlaşmış küresel satış organizasyonu, Çevrenin iyileştirilmesi için güçlü bir kararlılık. Bu bülten, toz kontrolü için püskürtme teknolojisinin nasıl kullanılacağı konusunda anlayışınızı artırmak ve püskürtme sisteminizi belirlerken, işletirken ve bakımını yaparken kullanabileceğiniz özel bilgileri size sağlamak amacıyla tasarlanmıştır. Daha fazla yardıma ihtiyaç duymanız halinde bizimle temas kurmakta tereddüt etmeyiniz. Teknik uzmanlarımız danışmak için her zaman hazırdırlar. Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com 3
Islak Toz Kontrol Sistemlerinin Temel İlkeleri Islak sistemler şunlar için kullanılır: Toz önleme: Tozun havalanmasını önlemek için malzemenin rutubet/nem içeriği arttırılır. Toz Bastırma Tozu bastırma/yakalama: Havalanmış olan toz partiküllerini yakalamak için havaya rutubet/nem eklenir. Bu sistemler, toz partiküllerine ıslatma, köpükleme ve bağlama amacıyla su ve/veya kimyasallar uygulamak için püskürtme nozullarını kullanırlar. Bununla birlikte, sistem konfigürasyonu amaca bağlı olarak değişir - toz önleme ya da havalanmış tozu bastırma. Birçok işletme tozu etkili bir biçimde kontrol edebilmek için hem önleme yöntemini ve hem de bastırma yöntemini birlikte kullanırlar. 1, 2 ve 3 no lu şekillere bakınız. Uygun püskürtme nozulu özelliklerini ve operasyonu sağlamak için önleme ve bastırma sistemleri arasındaki farkları iyi anlamak önemlidir. Şekil 1 Tozun havalanmasını önlemek için nem doğrudan malzemeye eklenir. Havalanmış toz partikülleri de, malzemenin boşaltılması sırasında püskürtme tarafından yakalanır. Toz Önleme Oluk Tipik Operasyonlar Tozun önlenmesini gerektiren operasyonlar: Dökerek boşaltmak, Taşımak, Transfer noktaları, Stoklamak/yeniden kullanmak. Bu operasyonlarda nem malzemeye, durmakta iken veya hareket halindeyken ya da her iki halde de uygulanabilir. Havalanmış tozun bastırılması için gereken operasyonlar: Taşıyıcı bant takma, Makaslama, biçme. Sürekli maden çıkarma, Ufalama ve eleme, Kurutucular, Transfer noktaları, Paketleme/ doldurma. Nozullar, havalanmış olan toz partikülleriyle çarpışan damlacıklar üretirler. Nem parçacıkları ağırlaştırarak malzemenin kaynağına veya yere inmelerine neden olur. Toz Bastırma Şekil 2 Malzeme ambara boşaltıldıktan sonra havalanan tozu bastırmak için püskürtme kullanılır. Toz Önleme Toz Bastırma Toz Bastırma Daha önce tartışıldığı gibi, hem toz önlemeye ve hem de toz bastırmaya gerek duyulabilir. Sistemin türü tozun kaynağına ve işlemleme operasyonunun hangi aşamada olduğuna bağlıdır. Şekil 3 Ambar arabasından ambar deposuna transfer edildiği sırada oluşacak tozu önlemek için malzemeye nem eklenir. Malzeme taşıyıcı bant üzerinde ilerlerken de havalanan tozu yakalamak için püskürtme kullanılır. 4 Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com
İşe Bu Temel İlkelerle başlayın Temelde, ıslak toz kontrol sistemleri hep aynıdır - hepsi su püskürtme kullanırlar. Bununla birlikte, aralarındaki benzerlik burada biter. Sistem konfigürasyonu bazı önemli sorulara cevap vermekle başlar. Tozu önlemeniz gerekiyor ise: Hangi malzemeyi nemlendiriyorsunuz? Malzemeler neme farklı farklı tepkiler verirler. Ne kadar nem verilmesi gerektiğini tam olarak bilmek önemlidir. Az nemlendirme, tozun hala sorun olacağı anlamına gelir. Çok fazla nem ve malzemenin bütünlüğü halledilebilir ve fakat sonunda kalite sorunlarıyla neticelenebilir. Mesela, maden cevherine nem uygularken, ton başına bir galon eklemek yeterli nemlilik sağlar ve süreç ve üretim sorunlarına neden olmaz. Çok fazla nem de çamur ve sinir bozucu, pahalı ve potansiyel olarak tehlikeli bakım sorunları demektir. Malzeme ayrıca, bastırmayı iyileştirmek ve/ veya genel uygulama masraflarını düşürmek için kimyasallar eklenmesinin gerekip gerekmediğini belli eder. Mesela, kömür suyu iter ve emilmeyi arttırmak için genellikle kimyasal katkı maddeleri kullanılmasını gerektirir. Ayrıca, işleme aşamasını da dikkate alın. Kırılma sırasında oluşan çoğu toz partikülleri havaya salınmaz. Toz kırılan malzemenin yüzeyine yapışık kalır. Tozun yapışık kalmasını sağlamak için yeterli ıslatma çok önemlidir. Kısmen işlenmiş minerallerin ve kömürün neme karşı, işlenmemiş malzemeden daha hassas olabileceğini akıldan çıkarmayın. Havalanmış tozu yakalamanız gerekiyor ise: Tozun partikül boyu nedir? Toz yakalanması toz partikülleri denk boyda su damlacıklarıyla çarpıştığında en etkili olur. (Damlacık boyu bilgisi için sayfa 8 e bakınız.) Çok büyük olan damlacıklar daha küçük boydaki toz partikülleri ile çarpışmaz, çok küçük olan damlacıklar ise hızla buharlaşır ve yakalanmış olan toz partiküllerini serbest bırakırlar (Şekil 4 e bakınız). Tozun partikül boyunu anlamak, sistemin tasarlanmasında çok önemlidir. Toz partikül boyu hakkında bu genel kuralları kullanabilirsiniz. Bununla birlikte, malzemeye ve malzemenin işlenmesinin ne aşamada olduğuna bağlı olarak daha ileri bir araştırma yapılması gerekli olabilir. Partikül çapı, mikron olarak: Toz kireçtaşı: 10 to 1000 μm Kül: 10 to 200 μm Kömür tozu: 1 to 100 μm Çimento tozu: 3 to 100 μm Kömür isi: 0.01 to 0.3 μm Toz kömür: 3 to 500 μm Toz nerededir? Havalanmış tozun su püskürtmesi ile yakalanması, hava türbülansının az olduğu yerlerde en çok etkilidir. Çevre şartlarına bağlı olarak, muhafaza altına almak gerekebilir. Toz Partikülü Malzeme hareket halinde mi yoksa hareketsiz mi? Damlacık boyu ve püskürtme açısı, hareketsiz malzemeye püskürtme yapılırken yüzeyin kapsanmasını etkiler. Hareketli malzemeye püskürtme yapılırken ise, yüzeyin kapsanmasını damlacık boyu ve damlacık hızı etkiler. Püskürtme nozullarını seçerken ve yerleştirirken bu faktörler göz önüne alınmalıdır. Püskürtme Damlacığı Püskürtme Damlacığı Toz Partikülü Şekil 4 Eğer damlacık çapı toz partikülünün çapından büyük ise, toz partikülü damlacığın etrafındaki havanın akımını izleyecektir. (Solda gösterildiği gibi.) Damlacığın ve toz partikülünün çapları denk ise, toz partikülü hava akımını izleyecek ve damlacık ile çarpışacaktır. (Sağda gösterildiği gibi.) Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com 5
Islak Toz Kontrol Sistemlerinin Temel İlkeleri Islak Toz Kontrolünde Dikkate Alınacak Genel İlkeler Toz üretim akışına döndürülecek mi? Eğer öyle ise, kalite sorunlarını önlemek için ıslatmanın derecesi özellikle önemli olacaktır. Geri püsküren toz bir sorun oluyor mu? Geri püsküren toz genellikle, önden yüklemeli araçların, kırıcıların, öğütücülerin, dökme mekanizmalarının altından, kesici başlardan ve temizleme filtrelerinden gelir. Geri püsküren toz önemli bir sorun olabilir ve bastırmak için ayrı bir sistem gerektirebilir. Suyun kalitesi nedir? Kötü kalitedeki su çoğu toz kontrol uygulamalarında sorun kaynağı olabilir. Temiz su kullanırken dahi filtreler gerekebilir - çünkü aşınmış paslanmış borulardan suya pislikler karışabilir. Kötü su kalitesi ayrıca daha sık nozul bakımını da gerektirir, nozulların aşınma hızını arttırır ve hizmet ömrünü kısaltır. Sistem nereye kurulacak? Eğer donma dereceleri olası ise, ısıtıcılar ve zemin drenajları düşünmek gerekir. Püskürtme ekipmanının kış şartlarına göre hazırlanması gerekebilir. Eğer rüzgar bir faktör ise, büyük boyda damlacıklar üreten nozullar sürüklenmeye daha iyi karşı koyarlar ve bunlar kullanılmalıdır. Su kaynaklarını korumak ne kadar önemli? Suyun korunması birçok yerde artık bir seçenek değil. Aşırı püskürtmeyi ve su israfını minimize eden nozulları belirlemek önemlidir. Sistemin aktif olduğunu sağlayan kontroller yalnız gerektiği zamanlarda yapılmalıdır. Açık/kapalı kontrolü için kullanılan basit solenoid supaplılardan gelişmiş püskürtme kontrol cihazlarına kadar çok çeşitli çalışma şartlarını izleyen ve otomatik ayarlamalar ve düzeltmeler yapan birçok seçenek mevcuttur. Basınçlı hava mevcut mudur? Hava parçalamalı nozullar sıvıyı ve basınçlı havayı karıştırır çok küçük boyda damlacıklar üretirler. Küçük damlacıklar hızla buharlaşır ve ıslatmanın istendiği ama aşırı nemin tolere edilemeyeceği işlerde kullanmak için istenir. Küçük damlacıklar havalanmış küçük toz partiküllerinin yakalanması istendiğinde de gereklidir. Püskürtme çözümü nedir? Sade su püskürtme sistemleri tipik olarak en düşük maliyetli ve kurulması ve uygulanması en kolay olanlardır. Suya aktif maddeler eklemek yüzeyin gerilimini azaltır ve su emilimine direnç gösteren bazı toz türleri ile su arasında daha iyi etkileşime izin verir. Köpük sistemleri daha az su kullanırlar fakat genellikle basınçlı hava kullanımını gerektirirler. Bağlayıcılar nem buharlaştıktan sonra partikülleri bir araya getirirler. Bununla birlikte, bağlayıcılar tıkanmalara ve nozullarda, konveyörlerde ve diğer ekipmanlarda birikmelere neden olabilirler. Sızıntı olması durumunda suda çözünen bağlayıcılar çevre sorunlarına neden olabilirler. Şekil 5, çeşitli çözümlerin avantaj ve dezavantajlarını kıyaslamaktadır. 6 Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com
Şekil 5 Çeşitli Çözümlerin Avantajları ve Dezavantajları ARTILARI EKSİLERİ Sade su En az pahalı. Tasarlanması ve işletmesi basit. Limitli aktarma etkisi olasıdır. Su ve malzemenin iyi karışımı mümkün olduğunda oldukça etkili. Muhafazanın tam kapalı olması çok önemli değil. Aşırı nemi tolere edemeyen ürünlerle birlikte kullanılamaz. Bazı malzemeler suyu iter. Donma dereceleri olası ise kullanılamaz. Büyük miktarlarda su kullanımını gerektirir ve aşırı ıslanma sık görülür. Su buharlaşır - tekrar uygulama gerektirir. Yüzey aktif madde Toz kontrol etkinliği sade sudan daha yüksek olabilir. Denk etkinlik daha az su kullanmakla mümkün olabilir. Her malzeme yüzey aktif maddeleri tolere etmez. Malzeme yüzey aktif maddelerden kirlenir. Daha büyük sermaye, işletme ve bakım giderleri. Köpük Köpük ve malzemenin etkin karışımı sağlanabildiğinde en iyi verim alınır. Nem eklenmesi az. Malzeme köpükten kirlenir. Basınçlı hava genellikle gerekir. Daha büyük sermaye, işletme ve bakım giderleri. Bağlayıcılar Tekrar uygulama ihtiyacını ortadan kaldırır. Çoklu transfer noktalarında en iyi verim. Üretim sorunlarına ve nozul/ekipman hasarına neden olabilir. Daha büyük sermaye, işletme ve bakım giderleri. Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com 7
Püskürtme Nozulu Seçimi için Öneriler Püskürtme nozulu özellikleri birçok faktöre bağlıdır. Bununla birlikte, kendi özel çevresel ve işletme koşullarınız için ihtiyaç duyduğunuz performansı almanızı sağlamak amacıyla püskürtme teknolojisi alanında uzmanlaşmış bir şirket ile temas kurmanız önerilir. Damlacık Boyunun Rolünü Anlamakla Başlayınız. Damlacık büyüklüğü, bir nozulun püskürtme düzenine uygun gelen damlacıkların büyüklüğü anlamına gelir. Her bir püskürtme düzeni, bir damlacık büyüklüğü dizesi sağlar. Bu dize, damlacık büyüklüğü dağıtımıdır. (Şekil 6 ya bakınız). Damlacık büyüklüğünü birçok faktörler etkileyebilir: sıvının özellikleri, nozul kapasitesi, püskürtme basıncı ve püskürtme açısı. Damlacık Büyüklüğü Temel Bilgileri Sayım Count 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 Şekil 6 D V0.5 (34.6 µm) 0% 1 51 101 151 Damlacık Drop Diameter Çapı (µm) D V0.5 Volume Median Diameter dir (Hacim Ortalama Çapı), VMD veya MVD olarak da bilinir. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% D V0.5, püskürtülen toplam sıvı hacminin %50 sinin, çapları ortalama değerden büyük olan damlacıklardan ve diğer %50 sinin de ortalama değerden küçük olan damlacıklardan oluştuğu bir değerdir. Hacim Volume % % Hava parçalamalı nozullar en küçük boy damlacıklar oluştururlar, bunların ardından ince püskürtme, içi boş koni, yassı fan püskürtme ve içi dolu koni nozullar gelir. Yüksek basınçlar daha küçük boyda damlacıklar yaratır ve düşük basınçlar daha büyük boyda damlacıklar yaratır. Düşük debili nozullar en küçük boyda damlacıklar oluşturur ve yüksek debili nozullar en büyük boyda damlacıklar oluşturur. Yüzey gerilimindeki artışlar damlacık boyutunu da arttırır. Damlacığın hızı damlacığın büyüklüğüne bağlıdır. Küçük damlacıklar yüksek bir ilk hıza sahip olabilir ama bu hız çabucak düşer. Daha büyük boydaki damlacıklar hızlarını daha uzun süre muhafaza ederler ve daha uzun mesafelere giderler. Hava Parçalamalı Nozul İnce Püskürtme Nozulu İçi Boş Koni Nozul Yassı Fan Nozulu İçi Dolu Koni Nozul En Küçük Damlacık Boyu En Büyük Damlacık Boyu 8 Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com
Nozul Tipleri: Hidrolik Parçalamalı - Hava Parçalamalı Çoğu işlerde, boyu 200 µm den küçük olan damlacıklar, ki onlar da çok küçüktür, toz partiküllerini, bastırmakta daha iyi iş görürler. Parçalama, yüzey gerilimini azaltmak ve belli bir alana isabet eden damlacık sayısını arttırmak suretiyle suyu çok küçük partiküllere ayırır. Parçalama, suyu nozullardan yüksek basınçla pompalayarak veya çok küçük boyda damlacıklar ya da sis oluşturmak için alçak basınç altında pompalanan basınçlı hava ve su karışımı kullanarak sağlanır. Daha küçük boyda damlacıklar yarattıkları için hava parçalamalı nozulların kullanılması genellikle tercih edilir. Bununla birlikte, basınçlı hava tesisinin kurulum ve işletme maliyeti bazı işletmelerde engel teşkil edebilir. Hidrolik ince püskürtme nozullar yaygın olarak kullanılıyorlar ve birçok işletmede kabul edilebilir performans veriyorlar. Kıyaslama tablosu için Şekil 7 ye bakınız. Şekil 7 Hidrolik İnce Püskürtme - Hava Parçalamalı Nozul Kıyaslaması Nozul Tipi ARTILARI EKSİLERİ Yüksek basınçlarda işletmek elektrik tüketimini ve pompanın yıpranmasını arttırır. Kolay kurulum. Suyun kalitesi hassas bir konudur. Küçük Hidrolik İnce Düşük işletme giderleri - basınçlı çıkış deliklerinin küçük pisliklerle bile Püskürtme hava gerektirmez. tıkanması olasıdır. En iyi, hava hareketinin az olduğu kapalı (Duvara Monteli) alanlarda kullanılır. H a v a Parçalamalı Daha küçük damlacık boyu. Yüksek debi akışları ve daha az tıkanma. Basınçlı hava maliyeti. Alana ilave hava enjekte etme olasılığı - hızdaki artış fazladan toz hareketi oluşturabilir. En iyi, hava hareketinin az olduğu kapalı alanlarda kullanılır. Toz önlemek için, genellikle 200 ve 1200 µm arası boylarda damlacıklar üreten standart hidrolik nozullar kullanılır. Havalanmış tozun önlenmesi için, 20 ve 200 µm arası boylarda damlacık üreten hava parçalamalı nozullar veya hidrolik ince püskürtme nozullar kullanılır. Şekil 8, havalanmış toz bastırmanın nozul tiplerine göre etkinliğini göstermektedir. Equivalent Volume of Air in Cubic Feet Cleaned bir Birim Su Miktarı ile Tozdan %100 Temizlenir 100% Free of Dust by a Unit of Volume of Water Eşdeğer Hava Miktarı, (cubic feet) Şekil 8 1800 1600 1400 1200 1000 Parçalamalı Atomizing Nozul Nozzle 800 İçi Boş Koni Hollow Cone Nozul 600 Nozzle İçi Dolu Koni Full Cone 400 Nozul Nozzle Yassı 200 Püskürtme Flat Spray Nozulu Nozzle 0 0 50 100 150 200 250 Water Su Pressure, Basıncı, psi psi Maden Teknolojileri Bürosu (Bureau of Mines Technology News) Haberleri 150, Temmuz 1982, Su Püskürtme Nozullarının Toz İndirme Performansı Spray Nozzles Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com 9
Püskürtme Nozulu Seçimi için Kılavuz Püskürtme Düzeni Seçimi Hangi nozul stilinin ve püskürtme düzeninin en iyi performansı vereceğini işletme koşulları belirler. Bu öneriler, seçenekler alanınızı daraltmanıza yardımcı olacak bir genel bakış sağlar, fakat seçiminizin en iyi olabilmesi için performans tablolarını ve damlacık boyutlarını iyi incelemeyi ihmal etmeyiniz. Şekil 9, birçok nozul tipi için tipik operasyonların genel görünüşünü vermektedir. İçi Boş Koni Nozulların özellikleri: Dairesel su halkası Tıkanmayı azaltan büyük çıkış delikleri Küçük damlacık boyu - diğer nozul tiplerinden genellikle daha küçük Tipik olarak tozun geniş yayıldığı yerlerde kullanılır Toz önlemede en yaygın olarak kullanılır B ve BD WhirlJet içi boş koni nozullar Yassı Püskürtme Nozullarının özellikleri: Konik kenar, dikdörtgen veya eşit püskürtme düzeni Küçük-orta boy damlacıklar Tipik olarak dar veya dikdörtgen şekilli kapalı alanlarda kullanılır Toz önlemede yaygın olarak kullanılır İçi Dolu Koni Nozulların özellikleri: VeeJet yassı püskürtme nozullar Dairesel püskürtme düzeni Uzun mesafede yüksek hız Orta-büyük boy damlacıklar Nozulların, çoklukla toz bastırmanın istendiği veya mekanik engellerin giderilmesinin istendiği yerlere yeteri kadar uzak bir mesafeye yerleştirilmesi gerektiği hallerde kullanılır. Toz önlemede yaygın olarak kullanılır FullJet içi dolu koni nozullar 10 Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com
Hava Parçalamalı Nozulların özellikleri: Püskürtme düzenlerinin seçimi - dairesel, dolu ve yassı. Çok küçük damlacıklar. Sürüklenmenin önüne geçmek için çoklukla kapalı mekânlarda küçük toz partiküllerini yakalamak için kullanılır. Yaygın olarak havalanmış tozu bastırmak için kullanılır. Flat (yassı) Dairesel Geniş Açılı Harici Püskürtme Püskürtme Püskürtme Karışım Hidrolik İnce Sis Püskürten Nozulların özellikleri: İçi boş koni püskürtme düzeni. Çok küçük damlacıklar. Sürüklenmenin önüne geçmek için çoklukla kapalı mekânlarda küçük toz partiküllerini yakalamak için kullanılır. Havalanmış tozu bastırma ve hafif sis gerektiren işlemlerde yaygın olarak kullanılır. LN Hidrolik İnce Sis Püskürten nozullar Şekil 9 Püskürtme Nozul Türüne göre Tipik Uygulamalar Uygulama Hava Parçalamalı Hidrolik İnce Püskürtme İçi Boş Koni Flat (yassı) Püskürtme İçi Dolu Koni Toz Önleme İstifleyiciler, tekrar değerlendiren Stoklar Transfer noktaları Taşıma alanları/yolları Havalanmış Toz Bastırma Konkasörler Yükleme terminalleri Birincil dökme ambarı Transfer noktaları Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com 11
Püskürtme Nozulu Seçimi için Kılavuz Püskürtme Açısı Seçimi Nozulun püskürtme açısı uygulamaya göredir. Püskürtme düzenine, kullanılan nozul sayısına ve nozulların yerleşimine bağlıdır. Püskürtme açıları 0 den 175 ye kadar değişir. İşletme Basıncı Dar Açı 35 Standart Açı 90 Geniş Açı 150 İdeal işletme basıncı uygulamaya özel çok sayıda değişkenlere bağlıdır. Bununla birlikte, karar vermenizde temel ilkeler size yardımcı olacaktır. Basınçta artış damlacık boyunu düşürür. Yüksek basınçlı püskürtmeler kapalı mekânlar için daha uygundur. Yüksek basınçta çalışan nozullar, püskürtme yolu üzerinde hareket halindeki hava miktarını minimize etmek amacıyla toz kaynağına yakın yerleştirilmelidir. Transfer Noktalarında Nozul Yerleştirilmesi Toz önlemede kullanılan nozullar, mümkün olduğu kadar transfer noktasının başlangıcına yakın yerleştirilmelidir. Hareketli malzemenin gücü, malzeme transfer noktasından geçerken suyun malzemenin içine işlemesine yardım eder. Havalanmış tozun bastırılması sistemlerindeki nozullar, malzemeden çok malzemenin etrafındaki havaya etki ederler. Bu nozullar genellikle, malzeme yükü çözülüp çökebilsin diye transfer noktasının sonuna ve malzemenin üstüne değil üzerine püskürtecek şekilde konumlandırılırlar. Dikkate alınacak diğer hususlar: Nozulları, malzemelerden ve hasara neden olabilecek düşen molozlardan uzakta tutunuz. Nozulların bakım işleri için erişilebilir olmalarına dikkat ediniz. Nozulların tam ve hassas olarak konumlandırılması birçok faktöre bağlıdır. Önerileri için nozul tedarikçinize danışınız. Yüzey Islatma Yüzey ıslanmasını arttırmak için, çok sayıda küçük damlacık oluşturan nozullar kullanın ve püskürtmenin malzeme üzerine temas ettiği açıyı küçültün. Çarpma etkisi de yüzey ıslanmasını arttırabilir. Yüzey ıslakliğını arttırmak için püskürtmenin malzeme üzerine düştüğü temas açısını burada gösterildiği gibi düşürünüz. İşletme basıncını arttırmakla çarpma etkisi de arttırılabilir. Damlacıkların malzemeye ulaşmadan önce normal olarak çalkantılı (türbülanslı) bir havanın içinden geçtiğini akılda tutunuz. Su damlacığı nozul deliğinden çıkıp uzaklaştıkça havanın sürtünme gücü çarpma hızını azlatır. Toz önlemek için nozulları transfer noktasının başlangıcına yerleştirin. Havalanmış tozu bastırmak için nozulları transfer noktalarının sonundaki malzemenin üst kısmındaki havaya püskürtecek şekilde yerleştirin. Su Kalitesi Suyun sertliği yüzey gerilimini arttırır ve yeterli bir ıslanma için gerekecek su miktarının yükselmesine neden olabilir. Su kaynağında mevcut bulunan kirletici maddeler nozul seçimi konusunda etkili olabilir. Su pislik içeriyor ise, tıkanmayı minimize etmek için maksimum serbest geçişli nozul kullanmayı ve/veya nozulun maksimum serbest geçiş boyutunun %50 sinden daha aza indirmek üzere suyu filtreden geçirmeyi düşünmelisiniz. 12 Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com
Tozu minimize etmek amacıyla titreyen elekleri yıkama için püskürtme sistemi. Tozu önlemek için taşıma bandı üzerindeki malzemeyi nemlendirme uygulaması. Tozu önlemek için stok yığınlarını nemlendirme uygulaması. Toz Sisteminizi Kontrol Etme Islak sistemleri izlemenin ve kontrol etmenin birçok yolları vardır. AutoJet Toz Kontrol Sistemi Basit ve elle çalıştırılan sistemlerden çok daha gelişmiş otomatik sistemlere kadar değişen seçenekler mevcuttur. Püskürtmenin sadece gerek duyulduğu zamanlarda çalışmasını sağlamak üzere solenoid valflar kullanmakla temel on/off çalışma yapılabilir. Bununla birlikte, püskürtmelerin yeterli kapsama sağlamaları önemlidir. Mesela, transfer noktalarında, toz havalandığında yeterli yakalamayı sağlamak amacıyla, sistemin püskürtmeyi malzeme geçişi tamamlandıktan azıcık sonra yapılması gerekir. Anahtar teslimi bir püskürtme sistemi kullanmakla toplam sistem otomasyonu sağlanabilir. Bu sistemler malzemenin hareketini, kimyasal/su kullanımını, ısıyı, nemi, taşıyıcı bantın hızını ve daha fazlasını algılamak üzere çalışma koşullarını sensörler kullanarak izlerler. Sensörler bilgiyi püskürtme kontrol cihazına gönderirler. Püskürtme kontrol cihazı önceden yüklenmiş olan programa uygun olarak, pompalar, nozullar ve diğer elektrik ve pnömatik cihazlar dahil tüm diğer sistem bileşenlerini otomatik olarak ayarlar ve düzenler. Eğer kontrol cihazı gerekli ayarlama ve düzeltmeleri yapamazsa veya tıkalı nozullar tespit edilirse, operatörün müdahale etmesi için sesli alarmlar devreye girer. Otomatik sistemlerin birçok faydaları vardır: Daha hassas püskürtme - gereken tam zamanında uygun miktarda sıvı püskürtülür. Uygun ıslanma sağlanır. Su, polimerler ve yüzey aktif maddeler gibi kimyasallar, köpük ve elektrik tüketimi kontrol edilir ve önemli olarak azaltılır. Çalışanların püskürtme işlemini denetlemeleri artık gerekmez ve diğer işlerde kullanılabilirler. Kontrollü püskürtme aşırı ıslanma durumlarını azaltır ve zamana mal olan bakım sorunlarını bertaraf eder. Bakım süreleri azaldığı için üretim süreleri uzar. Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com 13
Toz Kontrolü için Püskürtme Optimizasyonu Önerileri Besleme şutları kullanılan işlemlerde, basıncın kaplar içindeki tozları havalanmaya zorlaması durumlarının oluşmasını önlemek için su basıncını 60 psi ın (4.1 bar) altında tutun. Daha fazla sayıda düşük debili nozullar kullanmak ve onları malzemeye yakın konumlandırmak, daha az sayıda yüksek debili nozullar kullanmaktan çoğunlukla daha avantajlıdır. Maksimum önlemi sağlamak için taşıyıcı bantlar üzerindeki ürünün tüm genişliğince ıslanmasını sağlayınız. Ortak Sorunların Çözülmesi Islak toz sistemlerindeki problemleri belirleyip ortaya çıkarmak kolaydır. Toz hâlâ bir sorun veya malzeme çok ıslak ve kalite konuları ve aşırı bakım gibi yeni sorunlar çıkıyor. Maalesef, bu sorunların çözümleri her zaman kolay değildir ve işlemin özelliklerine bağlıdır. Bununla birlikte, aşağıda verilen öneriler yararlı olabilir. Sorunlar: Malzemenin eleklere/taşıyıcı bantlara yapışması. Şutlarda ve transfer noktaları civarlarında çamur/ balçık birikmesi. Bant kayması. Uygulanan: su miktarını azaltmak için çözümler. Debiyi azaltın. Daha az sayıda nozul kullanın. Nozulların aşınmasını kontrol edin - nozulların çıkış delikleri aşındıkça miktar artar. Nozulların sadece gerektiği zamanlarda püskürtme yapmalarını sağlamak için püskürtme kontrolü yapmayı dikkate alın. 14 Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com
Hedef olmayan alanların istenmeyen ıslanmaları ve muhafaza altına alınmaları için su püskürtme alanlarının etraflarında esnek plastik şeritler kullanın. Tesisin zeminlerini temizlemek için süpürge yerine su kullanın. Taşıma bantlarını temiz tutun - bantların üzerlerinde oluşan birikintileri püskürtme ile gidermek için bir su ile yıkama sistemi kullanın. Kuru bir banttan gelecek tozu azaltmak için, dönen bantların altına püskürtme uygulayın. Çalışanları gözden kaçırmayın - üniformalar üzerindeki tozları gidermek için giysi temizleme sistemleri kurun. Sorun: Çok fazla toz. Uygulanan: Debiyi arttırın. Kullanılan nozul sayısını arttırın. Püskürtmenin hedef alana eriştiğini sağlamak üzere nozul konuşlandırmasını düzenleyip ayarlayın. Sorun: İşlenen malzeme zor. Uygulanan: Malzemeyi inceleyin. Suyun eşit uygulanmaması malzeme tutarsızlığı ile sonuçlanır. Daha eşit kapsama için nozulların yerlerini değiştirin. Tutarlı bir kapsamayı temin için nozul tipini ya da püskürtme açısını değiştirmeyi düşünün. Nozulları hava/rüzgârdan korumak için muhafazalar kullanmayı düşünün veya püskürtme hedeften şaşıyor ise daha büyük damlacık boyutlu nozullar kullanın. Havalanmış toz bastırma için, toz partiküllerinin büyüklüğünü saptayın ve nozul damlacık boyutunun buna denk olmasını sağlayın. Tıkanmaya karşı nozulları kontrol edin. Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com 15
Bakım Önemlidir Önleyici Bakım Püskürtme nozulları uzun süre dayanmak ve sorunsuz çalışmak üzere tasarlanmışlardır. Bununla birlikte, her hassas parçada olduğu gibi nozullar da zamanla aşınırlar. Püskürtme performansı sorunlu olabilir ve maliyetler artabilir. Aşınmanın ne kadar çabuk oluştuğu uygulamaya özel çeşitli faktörlere bağlıdır. Püskürtme nozullarının performansını olumsuz etkileyebilen diğer faktörler tıkanma, aşınma, kireçlenme ve kabuk bağlamadır. Bir nozul bakımı programının oluşturulması ve uygulamaya konması, pahalı püskürtme nozulu sorunlarını önlemenin en etkili yoludur. Tıkanma: Uygun su temizleme cihazları kullanın. Süzgeç kullanın. Yeterli serbest geçişli nozullar seçilmesini sağlayın. Bakım işlemlerini düzenli bir programla yapın. Aşınma (korozyon): Püskürtülensolüsyonlar için doğru malzemeden yapılmış nozulları belirleyin. Kireç oluşumu. Suyun sertlik derecesini kontrol ed,in. Gerektiğinde kimyasal katkılar kullanın. Bakım işlemlerini düzenli bir programla yapın. Kabuk Bağlama: Bakım için İpuçları İşlerinizin özelliğine göre uygun olacak en iyi bakım programını belirleyin. Nozulların içlerinde ya da dış kısımlarında oluşacak birikintileri gidermek için düzeli bir programla bakım uygulayın. Püskürtme düzenlerini inceleyin ve püskürtme açılarındaki, dağılımdaki değişimleri ve ağır kenarları gözle izlemleyin. Aşınmanın fark edilmesi zor olabilir, bunun için nozulları görsel kontrolden daha ilerisini yapın. Sistem düzeyinde debiyi ve püskürtme basıncını kontrol edin. Nozul çıkış deliği hassas bir mühendislik işidir, bu nedenle hasar görmemelerine dikkat edin aksi halde değiştirmek gerekir. Aşınmış Püskürtme Memesi Aşınmış Nozul Püskürtme Dağılımı Temizlemede kullanılan aletler, nozulların imal edildikleri kendi malzemelerinde çok daha yumuşak olmalıdır - diş fırçası veya kürdan. Çıkış ağızlarını hiçbir zaman metal objelerle temizlemeyin. Doğru Püskürtme Dağılımı Birikintileri uygun ekipman ile kolayca gidermek için yumuşak bir çözücü içine daldırın. İyi Püskürtme Memesi 16 Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com
Yaygın Kullanılan Nozullar, Kontrol Sistemleri ve Aksesuarları J Serisi Hava Parçalamalı ve Otomatik Püskürtme Nozulları Çok küçük damlacık boyu - havalanmış toz bastırmada kullanmak için ideal. Her bir hacim sıvı karşılığında daha büyük alanda ıslatma temin eder ve su kullanımını azaltır. Daha çok ıslanma için yüzey gerilim maddeleri ile kullanım için uygun ve su kullanımını azaltır. FogJet Serisi Çoklu Çıkış Delikli Hidrolik İnce Püskürtme Nozulları. Küçük damlacık boyu - havalanmış toz bastırmada ve bazı toz önleme işlemlerinde kullanmak için ideal. Geniş bir alan üzerinde ince pus veya sis oluşturur. Nozuldan önce bir TW hat süzgeçi yerleştirildiğinde kötü kalite suyla kullanmak için uygun. İnce Sis Püskürten İçi Boş Koni Hidrolik Hava Parçalamalı Püskürtme Nozulları. Çok küçük damlacık boyu - havalanmış toz bastırmada kullanmak için ideal. Standart ve geniş açı püskürtme düzenleri mevcuttur. Kötü kalite sularla kullanmak için uygun - içine entegre filtresi bulunan çeşitleri de vardır. Hat içi BD ve Dik-Açı Serisi WhirlJet İçi Boş Koni Hidrolik Nozullar. Küçük-orta damlacık büyüklüğü. Geniş çeşitlilikte debilerde eşit dağılım. Te veya boru kolektöründe kurulum için düşük profil projeksiyon. UniJet nozulların değiştirilebilir meme uçları vardır; gövdeleri tekrar kullanılır. T-W ve TX LN Serisi Nozullar UniJet Nozullar Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com 17
Yaygın Kullanılan Nozullar, Kontrol Sistemleri ve Aksesuarları SpiralJet Hidrolik Püskürtme Nozulları Orta-büyük damlacık büyüklüğü Her tür boru ölçüsü için maksimum sıvı geçişi sağlar. İçi dolu koni püskürtme düzeni veya içi boş koni püskürtme düzeni. VeeJet Yassı Püskürtme Hidrolik Nozullar Küçük-orta damlacık büyüklüğü. Dardan genişe kadar püskürtme açıları. Tıkanmayı önlemek için engelsiz akış yolları. Ekstra geniş serbest geçişli çeşitleri vardır. FullJet Serisi İçi Dolu Koni Hidrolik Nozullar. Orta-büyük damlacık büyüklüğü. Diğer her nozuldan daha büyük çarpma. Kolay kontrol ve temizleme için birçok modelde çıkartılabilir somunlar ve kanatçıklar. Tıkanmasız çalışmalar için maksimum serbest geçiş (MFP) modelleri vardır. AutoJet Toz Kontrol Sistemleri Önceden ambalajlanmış, önceden monte edilmiş, önceden test edilmiş, teslimatın hemen ardından iş görmeye hazır sistemler. Bir veya daha fazla sayıda nozul, lens veya kolektörü çalıştırabilir. Kimyasal katkı maddelerinin otomatik enjeksiyonu israfı minimize eder ve istikrarlı uygulama sağlar. Püskürtme nozullarının seçimi - çok geniş çeşitlilikte yassı püskürtme, içi dolu koni veya hidrolik ince sis püskürtme nozulları. MFP FullJet Nozullar. G ve H Serisi FullJet Nozullar. 18 Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com
T-Stili Filtreler Etkin bir sıvı filtrelemesi için geniş açık bir yüzey. 36275 Ayarlanabilir Küresel Bağlantı Elemanları En az bakım gerektirecek şekilde tasarlanmış. Temizleme seçenekleri: Filtre takımının tamamiyle çıkartılabilmesi için çıkartılabilir alt somun veya tapa, çabuk ve hızla bol su ile temizlik yapabilmek için alt boru tapası bir boşaltma musluğu ile değiştirilebilir, çıkartılabilir kılavuz tasları ve daha fazlası. Gereksiz püskürtmeleri minimize eder ve tam yerine püskürtme sağlar. Boru bağlantılarını etkilemeksizin nozul yerleştirilmesini kolaylaştırır. Pürüzsüz işlenmiş yüzeyler sızıntıları bertaraf eder. Kendi Kendini Temizleyen Filtreler AWS ve AWT kendi kendini temizleyen filtreler, kötü kalitede su kullanılırken dahi optimal püskürtme sistemi temin etmek için çok ince filtre koruması sağlar. Eşsiz filtreleme süreci birçok pisliği yakalar ve böylece filtre yıkama aralıklarını uzatır. Geniş filtre yüzeyi birçok pisliği yakalar. Geniş filtreleme aralığı - 20 ilâ 600 meş (800 ilâ 10 µm). Temizleme ve bol suyla yıkama için minimal düzeyde su akışı kullanılır, böylelikle su beslemesi etkilenmemiş olur. Split-Eyelet Bağlantılar Nozulları, göstergeleri ve hortumları borular sistemine çabuk ve hızla bağlamakta kullanın. Nozulları takarken/çıkartırken flanş içindeki gövde dönüşünü bertaraf eder. Deliklere diş açma ihtiyacını bertaraf eder ve dişlerin yalama olmasını önlemek için üstün diş uyumu temin eder. Tortulaşmayı ve tıkanmayı azaltır - giriş ağzı borunun içine uzanır. Tel: +90 (212) 274 21 55 spraying@spraying.com.tr http://tr.spray.com 19
Diğer Yardımcı Kaynaklar Püskürtme Teknolojisi Referans Kılavuzu: Damlacık Boyunu Anlamak. Bülten 459C 36 sayfalık eğitim kılavuzu parçalamaya (atomization), damlacık boyunu ölçme tekniklerine, veri toplamaya ve analizlere derinliğine bir bakış sağlıyor. Endüstriyel Püskürtme Ürünleri. Katalog 70 Püskürtme nozullarını ve aksesuarlarını, teknik bilgileri ve sorun giderme fikirlerini içeren tam ürün katalogu. Püskürtme Sisteminizi Optimize Etmek Teknik El Kitabı 410 52 sayfalık el kitabı, püskürtme sisteminizi nasıl değerlendirmelisiniz, pahalı sorunları nasıl ortaya çıkartır ve çözersiniz, kalitenizi nasıl artırırsınız, bakım sürelerini nasıl kısaltırsınız ve daha birçok konuda açıklamalar veriyor. Tıkanmayı Minimize Etmek için Püskürtme Yönteminizi Değiştirin. Beyaz Sayfa 100 Bu teknik makalede, pahalı tıkanma problemlerine karşı çok çeşitli çözümlere değiniliyor. Teknik Kaynaklar Giysi temizleme işlemi, DVD ve Açiklayıcı Malzemeler. İndirebilirsiniz: http://www.cdc.gov/niosh/mining/products/product21.htm Spraying Systems Ltd. Türkiye Kaya Aldoğan Sok. 3/3 34394 Zincirlikuyu İstanbul, Turkey Tel : +90 (212) 274 21 55 Faks : +90 (212) 274 18 46 Spray Nozzles Spray Control Spray Analysis Spray Fabrication Brosür No. 652 Basım Tarihi 2014 Türkiye Spraying Systems Co.