Royalti ve Lisans Ödemelerine İlişkin Son Yapılan Düzenlemeler Üzerine Bir Değerlendirme

Royalti ve Lisans Ödemelerine İlişkin Son Yapılan Düzenlemeler Üzerine Bir Değerlendirme ERSİN NAZALI Eski Hesap Uzmanı / Avukat ERDEM AKILOTU Gümrük ve Ticaret Müfettişi Öz Gümrüklerde ödenen vergilerin en belirleyici unsurlarından olan gümrük kıymetinin belirlenmesinde royalti ve lisans ödemeleri önemli bir yer tutmaktadır. Gümrük mevzuatında İthal eşyasının imalatı, ihraç edilmek üzere satışı veya kullanımı ya da yeniden satışı ile ilgili hakların kullanımı nedeniyle patent, dizayn, know-how, model, marka, tescilli tasarım, telif hakkı ve imalat prosesleri gibi adlar adı altında yapılan ödemeler" olarak tanımlanan royalti ve lisans ödemelerinin gümrüğe beyanında sıkıntılarla karşılaşılmaktadır. Bu açıdan royalti ve lisans ödemelerinin gümrük idarelerine beyanının nasıl ve ne şekilde yapılacağını düzenleyen 28.06.2014 günlü 2 Seri No lu Gümrük Genel Tebliği, bu ödemeleri yapan firmalar için önemli bir kaynaktır. Anahtar Kelimeler: Royalti, lisans, gümrük kıymeti, KDV, ÖTV, 2 Seri No lu Gümrük Genel Tebliği. 1- GİRİŞ Ülkeler için küresel düzlemde uzun vadeli ve sürdürülebilir bir büyümenin sağlanması ve uluslararası camianın saygın bir ferdi olmanın vazgeçilmez unsurlarından bir tanesi royalti ve lisans ücretlerinin korunmasıdır. Ülkemizde artan dış ticaret rakamlarına paralel olarak firmalar arasında yapılan royalti ve lisans ödemelerinin de öneminin ve yoğunluğunun arttığını söylemek hatalı olmayacaktır. Daha çok firma uluslararası ticaretinde bu ödemeleri yapmak durumunda kalmaktadır. Uluslararası ticaret yapan firmalar çok kez royalti ve lisans ödemelerini kasıt olmaksızın çeşitli nedenlerle gümrük idarelerine bildirmemektedirler. Firma içindeki birimler arasında iletişim kopukluğu, belirli birimlerin gümrük ve dış ticaret mevzuat ve terimlerine dolayısıyla yükümlülüklerine karşı olan bilgisizlikleri bu duruma yol açmaktadır. Royalti ve lisans ödemeleri genellikle farklı bir sözleşmenin konusu olmaktadırlar ve ithalat anında kullanılan fatura üzerinde gösterilmemektedirler. Dolayısıyla firmanın dış ticaret departmanı veya outsource olarak firma adına hareket eden gümrük müşavirleri bazı durumlarda böyle bir ödemeden haberdar bile olmamaktadırlar. Bu ve benzeri durumlar firmaların gümrük idarelerine eksik beyan yapmalarına veya hiç beyan yapmamalarına yol açmakta, daha sonra ortaya çıkan böyle durumlarda ekstra külfet haline dönüşmektedir. Royalti ve lisans ödemelerinin kamu otoritelerinden hangisine, ne zaman ve nasıl bildirileceğine ilişkin uygulamada yaşanan sıkıntıların açıklığa kavuşturulması amacı güden 28.06.2014 günlü Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren Gümrük Genel Tebliği- Gümrük Kıymeti (Seri No:2) bu makalemizin temel çerçevesini oluşturmaktadır. 106 VERGİ DÜNYASI, SAYI 396, AĞUSTOS 2014

2- ROYALTİ VE LİSANS ÜCRETLERİ NEDİR? Gümrük Yönetmeliği nin 43. Maddesinde royalti ve lisans ücretleri İthal eşyasının imalatı, ihraç edilmek üzere satışı veya kullanımı ya da yeniden satışı ile ilgili hakların kullanımı nedeniyle patent, dizayn, know-how, model, marka, tescilli tasarım, telif hakkı ve imalat prosesleri gibi adlar adı altında yapılan ödemeler olarak tanımlanmaktadır. Gümrük Kıymetine dahil edilecek unsurların sayıldığı 4458 sayılı Gümrük Kanununun 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca kıymeti belirlenecek eşyanın satış koşulu olarak, alıcının doğrudan veya dolaylı olarak ödemesi gereken, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmemiş royalti veya lisans ücretleri gümrük kıymetine dahil edilir. 28.06.2014 günü yürürlüğe giren 2 Seri No lu Gümrük Genel Tebliği nin 4. Maddesi 2.fıkrası Royalti veya lisans ücretlerine ilişkin alınacak kararlar nesnel ve ölçülebilir verilere dayanmalıdır. Bu tür verilerin olmadığı anlaşıldığında satış bedeli 24 üncü madde hükümlerine göre belirlenemez. Bu durumda eşyanın gümrük kıymeti Gümrük Kanununun 25 ve 26 ncı maddelerine göre tespit edilir. hükmüne amirdir. Bu madde ile bir ödemenin royalti ve lisans ücreti olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceği kararı nesnel ve ölçülebilir verilere dayanma şartına bağlanmıştır. Eğer nesnel ve ölçülebilir veriler bulunmuyorsa, eşyanın gümrük kıymetinin satış bedeli yöntemine göre değil, Gümrük Kanunu nun 25 ve 26 maddelerinde sayılan aynı eşyanın satış bedeli, benzer eşyanın satış bedeli, indirgenmiş kıymet, hesaplanmış kıymet ya da GATT anlaşması hükümlerine göre hesaplamaya dayalı diğer metodlarla hesaplanması gerektiği belirtilmektedir. Bu Tebliğ uyarınca; nesnel ve ölçülebilir verilere dayandığı anlaşılan royalti ve lisans ücretleri Gümrük Yönetmeliği nin 56 ncı maddesinde belirtilen genel esaslar çerçevesinde gümrük kıymetine ilave edilmektedir. Gümrük Yönetmeliği nin 56 ncı maddesi Kanunun 27 nci maddesinin beşinci fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, ithal eşyasının gümrük kıymeti satış bedeli yöntemine göre belirlenirken, royalti veya lisans ücreti ödemeleri fiilen ödenen veya ödenecek fiyata aşağıdaki koşullarla ilave edilir. a) Ödeme kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olmalıdır. b) Ödeme bu eşyanın satış koşulu olarak yapılmalıdır. İthal eşyasının sadece Türkiye de imal edilen eşyanın karışımındaki maddelerden biri veya bir parçası olması durumunda, ithal edilen eşya için fiilen ödenen veya ödenecek fiyatta düzeltme sadece royalti veya lisans ücreti bu eşya ile ilgili ise yapılabilir. Eşyanın monte edilmemiş bir şekilde ithal edilmesi ya da yeniden satılmadan önce sulandırma ya da paketleme gibi önemsiz işlemlerden geçmesi durumunda, bu, bir royalti veya lisans ücretinin ithal edilen eşya ile ilgili kabul edilmesini engellemez. Eğer royalti veya lisans ücretleri kısmen ithal edilen eşya ile kısmen de ithal edilmelerinden sonra eşyaya eklenen unsur ya da parçalarla veya ithalat sonrası faaliyetler veya hizmetler ile ilgiliyse, uygun bir paylaştırma sadece nesnel ve ölçülebilir verilere dayalı olarak açıklayıcı notlar çerçevesinde yapılır. Bir markanın kullanılmasına ilişkin bir royalti veya lisans hakkı, ithal edilen eşya için fiilen ödenen veya ödenecek fiyata sadece aşağıdaki durumlarda ilave edilir. a) Royalti veya lisans ücreti, aynı durumda yeniden satılan veya ithal edildikten sonra sadece önemsiz işlemden geçen eşyaya ilişkin ise, b) Eşya, ithalattan önce veya sonra yapıştırılan ve royalti veya lisans ücretinin ödendiği marka altında pazarlanıyorsa, c) Alıcı, bu tür eşyayı satıcı ile ilişkisi olmayan diğer satıcılardan temin etme özgürlüğüne sahip değilse. Alıcının bir üçüncü kişiye royalti veya lisans ücreti ödemesi durumunda, birinci fıkrada öngörülen koşullar, satıcı veya satıcı ile ilişkili olan bir kişinin alıcıdan bu ödemeyi yapmasını istememesi durumunda yerine getirilmiş sayılmaz. Bir royalti veya lisans ücretinin miktarı ithal edilen eşyanın fiyatına bağlı olarak belirleniyor ise, aksi yönde bir kanıt bulunmadığı sürece, bu royalti veya lisans ücretinin ödenmesinin kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olduğu varsayılır. Ancak, bir royalti veya lisans ücretinin miktarı ithal edilen eşyanın fiyatına bakılmaksızın belirleniyor ise, bu royalti veya lisans ücreti ödenmesinin de kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olduğu kabul edilebilir. Düzenlemelerini kapsamaktadır. 3- ROYALTİ VE LİSANS ÜCRETİNİN İTHAL EDİLEN EŞYA İLE İLGİLİ OLMASI VE SATIŞ KOŞULU OLMASI ŞARTLARI Gümrük Yönetmeliği ndeki düzenlemelere paralel olarak 28.06.2014 günlü 2 Seri No lu Tebliğ de de gümrük kıymetine eklenecek royalti ve lisans ücretinin VERGİ DÜNYASI, SAYI 396, AĞUSTOS 2014 107

a) Kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olması b) Kıymeti belirlenecek olan eşyanın satış koşulu olarak yapılması gerekmektedir. Bahse konu Tebliğde hangi hallerde royalti ve lisans ücretinin ithal edilen eşya ile ilgili olduğunun kabul edilmesi gerektiği sayılmıştır. Buna göre öz olarak aşağıdaki hallerde royalti ve lisans ücreti ithal edilen eşya ile ilgili olarak değerlendirilmelidir: 1) Lisans ve royalti sözleşmesi kapsamında devredilen haklar ithal konusu eşyada cisim buluyorsa veya ithal eşyası söz konusu haklar kullanılarak imal ediliyorsa, royalti ve lisans ücreti ithal eşyası ile ilgilidir. 2) Royalti ve lisans ücreti; ithal edilen eşyanın fiyatı, miktarı veya tutarına bağlı olarak belirleniyorsa, aynı durumda ithal edilip satılan eşyanın yeniden satışına bağlı olarak hesaplanıyorsa, ithal edildikten sonra sulandırma, ambalajlama veya montaj gibi küçük işlem gören eşyada işlem sonrası elde edilen ürüne bağlı olarak hesap ediliyorsa ithal edilen eşya ile ilgili sayılır. 3) İthal eşyasının, küçük işlemler haricindeki imalat nedeniyle bir başka eşyanın bünyesindeki maddelerden biri veya bir parçası olması, royalti veya lisans ücretinin ithal edilen bu eşya ile ilgisinin kurulmasına engel teşkil etmez. Ödenen veya ödenecek royalti veya lisans ücretinin hesaplanabilmesi halinde nesnel ve ölçülebilir verilerin bulunduğu kabul edilir. Bu kuralların yanı sıra yine Tebliğ de royalti ve lisans ücretinin patent, dizayn hakkı, marka, telif hakkı veya ticari sırla ilgili olduğu hangi hallerde ithal eşyası ile ilgili olduğu sırasıyla sayılmaktadır. Öte yandan 28.06.2014 günlü 02 Seri No lu Tebliğ nin 7. Maddesinde de royalti ve lisans ücretinin eşyanın satış koşulu olması şartları düzenlenmiştir. Buna göre Royalti veya lisans ücretinin kıymeti belirlenecek eşyanın satış koşulu olması, ithal edilen eşyaya ilişkin olarak ithalatçı tarafından yapılan veya yapılacak royalti veya lisans ödemesinin ihracatçı ve ithalatçı arasındaki alım-satımın gerçekleşmesinde vazgeçilmez ve esaslı bir unsur olmasını ifade eder. Alıcının royalti veya lisans ücretini satış koşulu olarak ödeyip ödemediğinin tespitinde belirleyici unsurlardan biri, alıcının söz konusu eşyaları royalti veya lisans ödemesi yapmadan alıp alamayacağıdır. Royalti veya lisans ücreti satışın koşulu olarak ödendiği sürece üçüncü kişiye ödeme yapılmasının satıcıya yapılan ödemeden bir farklılığı yoktur. Üçüncü taraflara ödenen royalti veya lisans ücretleri de dahil olmak üzere royalti veya lisans ödemesinin ithal edilen eşyaların satış koşulu olarak yapılıp yapılmadığının tespit edilmesi için her olay bazında, satış ve lisans anlaşmaları ile diğer ilgili bilgiler arasındaki bağlantı da dahil olmak üzere satış ve ithalatı ilgilendiren tüm faktörlerin değerlendirilmesi gerekir. Royalti veya lisans ödemesinin satış koşulu olup olmadığının tespitinde; a) Satış sözleşmesi veya ilgili dökümanlarda royalti veya lisans ödemesine bir atıfta bulunulması, b) Royalti veya lisans sözleşmesinde eşyaların satışına ilişkin bir atıfta bulunulması, c) Satış sözleşmesi veya royalti veya lisans sözleşmesi şartlarına göre; satış sözleşmesinin, royalti veya lisans ücretinin lisans verene ödenmemesi sebebiyle söz konusu sözleşmeye aykırı davranıştan dolayı sona ereceği şeklinde bir hüküm içerip içermediği, ç) Royalti veya lisans sözleşmesinde royalti veya lisans ücretinin ödenmemesi durumunda imalatçının lisans verenin hakları ile ilişkili eşyayı imal etmesini veya satmasını yasaklayan bir hüküm bulunması, d) Royalti veya lisans sözleşmesinin, kalite kontrolünü aşan, lisans verenin imalatçı ve ithalatçı arasındaki üretim veya satışı kontrol edebilmesine imkan veren hükümler içermesi, hususları dikkate alınır. Söz konusu şartlardan en az birinin bulunması halinde royalti veya lisans ödemesi eşyanın satış koşuludur. 4- ROYALTİ VE LİSANS ÜCRETLERİNİN ÖDENME YERİ VE BEYAN EDİLME ŞEKLİ Gümrük kıymetine dahil edilecek olan royalti ve lisans ücretini alacak olan kişinin yerleşik olduğu ülke dikkate alınmaz. Royalti ve lisans ücretinin kıymete dahil edilmesi sürecinde de iki basamak bulunmaktadır. Burada ithal anında belirli ise; söz konusu ücret eş zamanlı olarak kıymete dahil edilir ve gümrük idaresine beyan edilmiş olur. Royalti ve lisans ücretinin ithal anında belirli olmadığı durumlarda ise Gümrük Yönetmeliğinin istisnai kıymetle beyana ilişkin hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Royalti veya lisans ücreti tutarının net veya brüt satış hasılatı veya kâr üzerinden hesaplanması gereken durumlarda, yükümlülerin talebi ve gümrük idaresinin uygun bulması şartıyla, ithal eşyasının gümrük kıymetine dahil edilecek royalti veya lisans ücreti, eşyanın FOB bedeli esas alınarak sözleşme gereği net veya brüt satış hasılatı veya kârına uygulanacak royalti oranına göre yapılacak uygun bir paylaştırma sonucunda 108 VERGİ DÜNYASI, SAYI 396, AĞUSTOS 2014

hesaplanır. Tamamlayıcı beyan, royalti veya lisans ücreti ödemesinin tahakkuk ettiği ayı takip eden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar verilir ve vergileri de aynı süre içinde ödenir. Royalti veya lisans ücreti ödemelerinin dönemsel olarak belirlendiği durumlarda, yükümlünün talep etmesi ve gümrük idaresinin izin vermesi şartıyla; royalti veya lisans ücretlerinin dönemsel olarak beyan edilmesi mümkündür. Tamamlayıcı beyan, matbu form kullanılarak royalti veya lisans ücretinin tahakkuk ettiği ayı takip eden ayın yirmi altıncı günü akşamına kadar ilgili gümrük idarelerine verilir ve vergileri de aynı süre içinde ödenir. Ödemeye ilişkin bilgi ve belgeler gümrük idaresince bölge müdürlüğüne gönderilir. Bölge müdürlüğünce; ibraz edilen bilgi ve belgeler verilen izin çerçevesinde kontrol edilir. İstisnai kıymetle beyana ilişkin tamamlayıcı beyanların süresi içerisinde verilmemesi nedeniyle zamanında ödenmeyen gümrük vergileri için eşyanın serbest dolaşıma girişine ilişkin beyannamenin tescil tarihinden itibaren Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre belirlenen gecikme zammı oranında gecikme faizi tahsil edilir ve Gümrük Kanunu uyarınca usulsüzlük cezası tatbik edilerek işlem yapılır. İthal eşyasının gümrük kıymetinin bir parçası olmasına karşın gümrük idaresine beyan edilmeyen royalti veya lisans ücreti ödemesine ilişkin KDV nin 1 veya 2 nolu KDV Beyannamesi ile vergi dairesine ödenmesi durumunda, gümrük idaresine beyan edilmeyen ve sadece KDV ye tabi her bir beyan için Gümrük Kanunu uyarınca usulsüzlük cezası uygulanır. Dünya Gümrük Örgütü Gümrük Kıymeti Teknik Komitesinin royalti veya lisans ücretlerinin değerlendirilmesine ilişkin Tavsiye Kararları karşılaşılacak durumların değerlendirilmesinde yönlendirici mahiyette dikkate alınması gerekir. 5-28.06.2014 GÜNLÜ 2 SERİ NO LU TEBLİĞ ile 11.12.2001 GÜNLÜ 1 SERİ NO LU TEBLİĞ- LERİN KARŞILAŞTIRILMASI İlk bakışta 28.06.2014 günlü 2 Seri No lu Tebliğ, selefi 1 seri no lu Tebliğe göre daha detaylı düzenlemeler içermektedir. Yapılan tanım ve düzenlemelerde Dünya Gümrük Örgütü Teknik Komitesi kararlarının ve çalıştaylarının tarandığı ve paralel düzenlemelere mümkün olan ölçekte yer verilmeye gayret edildiği görülmektedir. Royalti ve lisans ücretlerinin gümrük kıymetine dahil edilmesinin ön koşulları olan kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olma ve kıymeti belirlenecek eşyanın satış koşulu olması durumları detaylı olarak tanımlanmaya gayret edilmiştir. Kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olma koşulu; devredilen hakların ithal konusu eşyada cisim bulması veya ithal eşyasının söz konusu haklar kullanılarak imal edilmesi tanımı ile genişletilmiştir. Ayrıca patent, dizayn, marka, telif ve faydalı model haklarına ilişkin yapılan ödemelerin de hangi koşullarda ithal eşyası ile ilgili kabul edileceği tek tek sayılmaktadır. Yine mülga 1 Seri no lu Tebliğden farklı olarak diğer haklara ilişkin ödemeler de ise sayılan haklardan en çok benzerlik arz eden bende göre değerlendirme yapılır düzenlemesine yer verilerek açık nokta bırakılmamak istenilmiştir. Aynı şekilde royalti ve lisans ödemesinin ithal eşyasının satış koşulu olması hali mülga tebliğde Royalti/Lisans ödemesinin kıymeti belirlenecek eşyanın satış koşulu olması, ithal edilen eşyaya ilişkin olarak ithalatçı tarafından yapılan veya yapılacak royalti/lisans ödemesinin ihracatçı ve ithalatçı arasındaki alımsatımın gerçekleşmesinde vazgeçilmez ve esaslı bir unsur olmasını ifade eder. Şeklinde düzenlenmişken 2 Seri no lu tebliğde konu detaylandırılmıştır. 2 Seri No lu Tebliğde vazgeçilmez ve esaslı bir unsur olmasının yanında ödemenin 3. Kişilere yapılmış olmasının bir farklılık yaratmayacağı hususuna yer verildiği gibi yukarıda etraflıca anlatıldığı gibi sözleşmelerin neleri içermesi halinde satış koşulu olarak kabul edilip edilmeyeceği düzenlenmiştir. Yine 2 Seri no lu tebliğde marka kullanımına ilişkin royalti ve lisans ücretlerinin de gümrük kıymetine ilave edilebilmesi için aşağıdaki şartlardan en az birinin mevcudiyetinin gerekli ve yeterli olduğu belirtilmektedir: a) 6 ncı maddenin dördüncü fıkrasının (c) bendi uyarınca royalti veya lisans ücreti, aynı durumda yeniden satılan veya ithal edildikten sonra sadece önemsiz işlemden geçen eşyaya ilişkin ise, b) Eşya, ithalattan önce veya sonra yapıştırılan ve royalti veya lisans ücretinin ödendiği marka altında pazarlanıyorsa, c) Alıcı, bu tür eşyayı satıcı ile ilişkisi olmayan diğer satıcılardan temin etme özgürlüğüne sahip değilse. Ayrıca yine 2 Seri No lu tebliğde tamamlayıcı beyanın nasıl ve ne zaman verileceği açıklanmış, süresi içerisinde yapılmayan bildirimler için Gümrük Kanunu uyarınca Usulsüzlük Cezası tatbik edileceği VERGİ DÜNYASI, SAYI 396, AĞUSTOS 2014 109

hükme bağlanmıştır. Yine 1 veya 2 Nolu KDV Beyannameleri ile vergi dairelerine beyan edilen ancak gümrük idarelerine bildirilmeyen ve sadece KDV ye tabi eşya için Gümrük Kanunu uyarınca usulsüzlük cezası uygulanması hükme bağlanmıştır. 2 Seri No lu tebliğ, royalti ve lisans ücretlerinin beyanname ile ilişkilendirilerek tahakkuk ettirilmesi usulü yanında bu ücretlerin dönemsel olarak belli olması halinde de gümrük otoritelerinin izni alınarak global olarak bu ödemelerin beyan edilmesinin önünü açmıştır. Bu tebliğin getirdiği ve uygulamada yaşanan en büyük sıkıntılardan olan tek tek beyannamelerle ilişkilendirme zorunluluğunu ortadan kaldırmış ve uygulama kolaylığı sağlamış olumlu bir adımdır. Detaylandırıldığı üzere 2 Seri No lu Gümrük Genel Tebliği; mülga 1 Seri No lu Tebliğ e göre daha kapsamlı bir düzenleme ortaya koymakla birlikte uygulamada hala bazı problemler yaşanacağı düşünülmektedir. 6- SONUÇ Bazı firmalar ve sektörler tarafından; uluslararası fon transferi ve global firmanın karını dağıtmasının bir aracı olarak kullanılan royalti ve lisans ödemelerinin gümrük kıymetine dahil edilerek ithalde alınan tüm vergilerin matrahını etkilediği gerçeği bilerek ya da bilmeyerek göz ardı edilmektedir. Çok kere firma içi birimler arası iletişimsizlikten ve muhasebe ve finans bölümlerinin gümrük yükümlülüklerinden ve mevzuatından haberdar olmamasından kaynaklanan bu sıkıntı, gümrük idarelerinin royalti ve lisans ödemeleri üzerinde hassasiyetle durması sonucuna yol açmaktadır. 28.06.2014 günlü 02 Seri Numaralı Gümrük Genel tebliği royalti ve lisans ödemelerinin ne şekilde gümrük kıymetine dahil edileceğini uygulamada yaşanan sıkıntıları gözönündebulundurarak açıklama amacı gütmüştür. Ancak konunun karmaşıklığından ve doğasından ötürü halen uygulamada bir takım sıkıntılar yaşanabileceği gözlemlenmektedir. 2 Seri No lu Tebliğ, mükelleflerin 1 veya 2 nolu KDV Beyannamesi ile royalti ve lisans ödemesinin gümrük idareleri yerine vergi dairelerine yapılması ve sadece KDV konusu olması halinde Gümrük Kanunu uyarınca usülsüzlük cezası uygulanmasını kurala bağlamıştır. Ancak müfettişlerin veya gümrük idaresinin bizzat tespit etmesi hali dışında mükellefin bizzat başvurusu olmadan gümrük idaresinin bu ödemelerden ve hatta royalti lisans ödemesi yapıldığını gösterir vergi dairesine verilmiş beyannamelerden nasıl haberdar olacağı konusu muğlaktır. Bu noktada vergi daireleri ile gümrük idareleri arasında ortak bir yazılım ile veya en azından şekli belirlenmiş bir bildirim vasıtası ile iletişim sağlanması uygun olabilir. Ayrıca gümrük kıymetine dahil edilecek olan royalti ve lisans ödemeleri ürünün niteliğine göre ithalde alınan diğer vergi ve ek mali yükümlülüklerinde konusunu teşkil edebilir. Bu durumda KDV nin yanı sıra Gümrük Vergisi, ÖTV ya da bir başka ek mali yükümlülüğün matrahını yapılan royalti ödemesinin etkileyeceği ortadadır. FOB bedel üzerinden uygun bir paylaştırmanın yapılabilmesinin sağlanması için gümrük idaresinin elinde sözleşme örneği tüm detayları ile ve tercüme edilmiş bir biçimde bulunmalıdır. Dönemsel olarak yapılacak olan beyanlarda ilgili Gümrük Bölge Müdürlükleri tarife tespitlerini doğru olarak yapmak ve bağlı idareleri tarayarak ilgili GTIP undaki yükümlülüklerin tamamının yerine getirilmesini sağlamak zaruretine düşmüşlerdir. Keza sözleşme örneklerinin gümrük idaresine bildirilmesi ve detaylı bir incelemeden geçirilmesi, daha sonra yapılan Sonradan Kontrol de veya denetimlerde tespit edilen farklılıklarda yapılan ödemenin; gerçekten royalti ve lisans ücreti olarak ödendiğini tevsik etmesi açısından önem arz etmektedir. Zira mükelleflerin ödeme türünden kaynaklanan mükellefiyetlerinden kaçınma amacı ile aslında royalti ve lisans bedeli değil gerçekte mal bedeli olan bir tutarı bu ad altında beyan etmeleri mümkün bulunmaktadır. Örneğin ödeme türüne göre KKDF mükellefiyeti doğacak bir durumda ödeme royalti bedeli adı altında yapılırsa bu durumun gümrük idarelerinde nasıl değerlendirileceği noktası açıkta durmaktadır. Bu noktadan hareketle yapılan tamamlayıcı beyanların mümkün olduğu kadar çok tevsik edici belge ve bilgiye dayandırılması gerekmektedir. Uygulamada yaşanacak önemli bir sıkıntı da çok kez firmaların royalti sözleşmelerinin çok iptidai olması hatta devamlılık arz etmeyen ithalat işlemlerinde böyle bir sözleşmenin yazılı olarak bulunmamasıdır. Bu durumda ödemeden haberdar olunması ancak mükelleflerin insiyatifine kalmaktadır. Diğer bir durumda royalti sözleşmesinin genel olarak düzenlenmesi halidir. Çok beğenilen bir çizgi roman ürününün hak sahibine global bir ödeme yapılır ve elde edilen izin ile bardak, tekstil ürünleri, kırtasiye malzemelerine kadar çok çeşitli ürün için baskı yapma hakkı elde edilirse, verilecek olan tamamlayıcı beyan üzerine vergi yükü hangi eşyaların Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu na göre belirlenecektir. Farklı GTIP ları üzerinde farklı vergi yükleri olduğundan gümrük idareleri tercihen en yüksek vergili GTIP unu tercih edecekler bu da mükellefler üzerinde fazladan vergi yükü doğuracaktır. 110 VERGİ DÜNYASI, SAYI 396, AĞUSTOS 2014

2 Seri No lu Tebliğ ile çoğaltma hakkı tanımı da genişletilmiş, ithal eşyasına dahil edilen buluş, kreasyon, düşünce ve fikirleri de kapsayacağı belirtilmiştir. Daha önceki Tebliğe paralel olarak çoğaltma hakkı için yapılan ödemeler yine gümrük kıymetine dahil edilecek kalemler arasında sayılmamıştır. Böylece çoğaltma hakkı ifadesi genişletilerek, uygulamada mükelleflerin royalti ödemelerini gümrük kıymetine dahil edeceği durumlar daraltılmaktadır. Tebliğ ekinde yer alan Dünya Gümrük Örgütü Gümrük Kıymeti Teknik Komitesi nin Tavsiye Kararları örnek olaylar üzerinden konuyu açıklama amacı gütmektedirler.her bir konunun kendi özelinde değerlendirilmesi gerektiği düşünüldüğünde, bu tavsiye kararlarının çok detaylı değerlendirilmeden ve eldeki örnek ile sağlıklı olarak karşılaştırma yapılmadan uyarlanması uygulamada yanlış sonuçlar doğurabilecek niteliktedir. KAYNAKÇA - World Trade Organization- Intellectual Property Rights; http://www.wto.org/english/tratop_e/trips_e/ intel1_e.htm, Erişim tarihi: 08.07.2014 - Soyak A.(2005), Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları: Tanımı, Tarihi ve Gelişmekte Olan Ülkeler için Önemi, Legal ve Fikri Haklar Dergisi-Sayı:1, 11-30. - World Customs Organiation, Commentaries 25.1, The Third Party Royalties and License Fees, 2011-4458 sayılı Gümrük Kanunu - Gümrük Kanunu na bağlı Gümrük Yönetmeliği - Kazgan, G., Yeni Ekonomik Düzen de Türkiye nin Yeri, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi, 2.Baskı, Nisan 1995 - Gümrük Kıymetine İlişkin 2 Seri No lu Gümrük Genel Tebliği, 28.06.2014 - Mülga 1 Seri No lu Gümrük Genel Tebliği, 2001 VERGİ DÜNYASI, SAYI 396, AĞUSTOS 2014 111