T.C. Marmaris ve Çevresi Turizm Alanı Altyapı Hizmet Birliği MARTAB

1

2 3

Karyalılar, Milattan önce 11. yüzyıl ile 5. yüzyıl arasında Anadolu nun güneybatı köşesinde üst düzey bir medeniyet geliştirmiş olan bir Anadolu kavimi. Bu bölgede kurdukları ilk ve önemli liman kenti ise Physkos, yani bugünkü adıyla Marmaris. Physkos, Karya dilinde doğakenti anlamına geliyor. Karyalılar kurdukları şehre bu ismi, çevresinde doğanın tüm güzelliklerini barındırdığı için vermişler. Marmaris in çevresi bugün de Dünyanın en özel doğal alanla- T.C. Marmaris ve Çevresi Turizm Alanı Altyapı Hizmet Birliği MARTAB Ücretsiz Tanıtım Yayını Bu yayın T.C. Güney Ege Kalkınma Ajansı nın desteklediği Marmaris Turizm Birliği Köyleri Kırsal Turizm Envanteri projesi kapsamında hazırlanmıştır. İçerik ile ilgili tek sorumluluk Marmaris Turizm Birliği ne aittir ve T.C. Güney Ege Kalkınma Ajansı nın görüşlerini yansıtmaz. Proje Sahibi Marmaris Turizm Birliği (MARTAB) Proje İştirakçileri Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği Marmaris BYK Marmaris Tüm Muhtarlar Derneği Faaliyet Koordinatörü Sedat KİRT Faaliyet Koordinatör Yardımcısı Ayça Asuman KÖPRÜLÜ Pazarlama ve Tanıtım Uzmanı İsmail Nejat ÖZBOZDAĞ Köy Envanter Danışmanı M. Şükrü DENİZHAN Katkı Sağlayanlar Vahap AKKAYA, Nurdan KAN, İsmet Kamil ÖNER, MARFOD Grafik / Tasarım Ferhat ÜZÜM Bölge Haritası Künye ve İçindekiler Sunum Akçapınar Gökçe Çetibeli Çamlı Karaca Yeşilbelde Hisarönü Orhaniye Turgut Selimiye Söğüt Taşlıca Bayır Osmaniye Adaköy Köy Pazarları ve Ulaşım Tabloları Meteorolojik Veriler Tablosu 1 2 3 5 11 17 23 29 35 41 47 53 59 65 71 77 83 89 95 96 rından birisi. Bölgenin büyük bölümü milli park alanı. Çeşitli yasalarla uzun yıllardır koruma altında. Marmaris merkezi her ne kadar çağdaş bir kent haline dönüşmüş olsa da yanıbaşındaki doğal güzellikleri ve kırsal yaşam alanlarını görenler kendilerini Yeryüzündeki Cennet e gelmiş kabul ediyorlar. Marmaris çevresindeki 15 köy, bu Yeryüzü Cenneti nin gerçek hazinesi. Topraklarının altında henüz el değmemiş binlerce yıllık tarihi saklayan, verimli arazilerinde Türkiye nin en lezzetli sebze ve meyvelerini yetiştiren, dantel gibi koylarıyla Dünya denizcilerinin buluşma noktası olan 15 köy. Her geçen gün daha fazla yerli ve yabancı turistin ziyaret ettiği köylerin neredeyse tamamı antik döneme ait kalıntılar barındırıyor. Loryma (Bozukkale), Kedrai (Sedir Adası), Hydas (Selimiye), Erine (Hisarönü), Castabus (Pazarlık), Thyssanos (Söğüt), Phoenix (Taşlıca), Bybassos (Orhaniye), Euthenna ve Amnistos (Karaca), Syrna (Bayır) ile Nimara (Adaköy) asırlar öncesinden günümüze miras kalan izlere sahip. Bölgede bastığınız her toprak parçasının üstünde binlerce yıl önceden başlayarak sırasıyla Karya, Yunan, Mısır, Asur, İyon, Pers, Makedon, Suriye, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetlerinden insanların adım attığını düşünmek farklı bir heyecan yaratıyor. 4 Haziran, 2012 5

Yılın en az 300 gününü güneşli geçiren, kış aylarında ılık ve yağmurlu bir iklim yaşayan 15 köyde organik tarım yapılıyor. Sebze ve meyvenin en doğalı, en lezzetlisi yılın 12 ayı boyunca köy kahvaltılarında, öğle ve akşam yemeklerinde masanıza geliyor. Dünyaca ünlü Marmaris çam balı da yine bu köylerde üretiliyor. Mavi Yolculuk turlarının ortaya çıktığı koyların kenarında kurulu köyler her yıl tekneleriyle gelen Dünya ünlülerini de ağırlıyor. Küçük ama ihtiyaca cevap verebilecek tesislerin bulunduğu koylar, yeşil çam ormanlarıyla türkuaz mavi suların iç içe olduğu çok özel yerler. Ege ve Akdeniz in buluştuğu bu bölge, bol oksijeni ve düşük nem oranıyla da ömrü uzatıyor. Bugün Marmaris çevresinde 100 yaşına yaklaşmış ancak dinç ve çalışkan köylülere sık sık rastlayabilirsiniz. Kırsal Turizm İçin 15 Özel Köy isimli bu yayın sizi Gökova Körfezi kıyısındaki Akçapınar köyünden başlayan bir yolculuğa çıkaracak. Sırasıyla Gökçe, Çetibeli, Çamlı, Karaca, Yeşilbelde, Hisarönü, Orhaniye, Turgut, Selimiye, Söğüt, Taşlıca, Bayır ve Osmaniye köyleriyle süren keyifli seyahat Marmaris kent merkezi yakınlarındaki Adaköy de son bulacak. Yoğun iş temposundan ve sıradan şehir yaşantısından uzakta bir tatil düşleyenlerin ilgisini çekeceğine inandığımız Marmaris Köyleri ni önce okuyup, sonra keyifle yaşamanızı diliyoruz. 6 Muğla nın Ula ilçesine bağlıdır. Okaliptüs ağaçlarının tünel şeklinde sıralandığı yol köyün en önemli simgesi durumundadır. Ağaçlar, zamanın Muğla Valisi Recai Güreli tarafından 1939 yılında bataklığı kurutmak ve Gökova dan Marmaris e geçişi sağlamak amacıyla diktirilmiş. Uzun yıllar kullanılmış. Bugün, turist gruplarına özel olarak fotoğraf molası verilen bir anıt yol işlevini görüyor. 7

Balıkçılığın ana geçim kaynağı olduğu köyde evlerde ve 2 restoranda deniz ürünleri ile yapılan yemekler öne çıkar. Balık buğulama, kalamar dolma, karides dolmanın yanısıra bulgur pilavı, yoğurtlu biber, keşkek, kış aylarında tarhana çorbası ve turşu başı çeker. Köy, adını köyün içinden geçen pınardan almış. Göçlerle kurulmuş, geçmişi çok eski olmayan bir köydür. Doğal sit alanı içinde yeralmaktadır. Bölgedeki diğer köyler gibi aynı zamanda Özel Çevre Koruma Alanları içerisindedir. Bu nedenle, imarlaşma oranı çok düşük kalmış. Marmaris e gelen veya ayrılan yolcuların uğrak yerlerinden birisi olan Akçapınar ı en önemli ziyaret nedeni tost, ayran veya taze meyve suyu ile tatlandırılan kısa molalardır. Köyün bakkal ve marketlerinde satılan tarhana çorbası, reçel, turşu, bal, yağ, kuru ot, kurutulmuş gıda, pekmez, ezme, salça, tarhana, erişte, nar ekşisi, bulgur, zeytin, sabun gibi organik ürünler de ziyaretçiler için önem taşıyor. Dünyaca ünlü Gökova Körfezi kıyısındaki köylerden birisi olmasına rağmen asıl geçimini turizmden değil, ama yine aynı körfezin bir başka zenginliği olan balıkçılıktan sağlar. Yine tarım ve hayvancılık turizm sektöründen önde gelir. Köyde yetişen tarım ürünleri arasında susam, narenciye çeşitleri, nar, avokado ve kivi bulunuyor. 8 9

Köy turizmini canlandırmak için muhtarlığın Akçapınar azmağını kano sporuna elverişli duruma getirme yolunda girişimleri var. Ayrıca rüzgâr sörfü ve uçurtma sörfü (kite surf) açısından yanıbaşındaki Akyaka beldesi gibi gelecekte tercih edilen bir yer olması bekleniyor. Uzun Plaj olarak adlandırılan plajı, henüz çok bilinmeyen, bakir kalmış haliyle ve kumsalıyla sakin bir yer arayanlar için önemli özelliklere sahip. Kuşların göç yolu üzerinde bulunan Akçapınar da Kuş Gözlemciliği son yıllarda ziyaretçi çeken bir turizm hareketi. Köyü en çok mesken tutan kuş türü ise leylekler. 10 11

Tarihi: Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman ın 1522 yılındaki Rodos Seferi geçiş yolu üstünde olan bu bölgede bataklık araziden ordusunun geçişi için çok sayıda taş köprü yaptırdığı biliniyor. Köprülerden geriye çok fazla bir şey kalmamış. Köy halkının çoğunluğu Toros yörüklerinden. Köyün adı resmi kayıtlarda ilk kez 1944 yılında anılmış. Nüfus: 563 (2011 yılı) Konut sayısı: 258 Okuma-yazma oranı: % 95 Görülecek yerler: Okaliptüslü yol, Uzun Plaj (uçurtma sörfü), azmak Ana geçim kaynağı: Balıkçılık, tarım, hayvancılık, arıcılık Bitki türleri: Kızılçam, okaliptüs Hayvan türleri: Leylek, domuz, su kaplumbağası, yaban kazı, yaban ördeği, su lökleşesi, balık çeşitleri (lagos, sinarit, kefal, kalamar, karides) Yol ve ulaşım: Marmaris e 24 km, Muğla ya 32 km uzaklıktadır. Marmaris-Muğla arasında her 15 dakikada bir karşılıklı yapılan seferlerle ulaşılabilir. 12 İdari olarak Muğla nın Ula ilçesine bağlı olan köy, Marmaris-Muğla karayolu üstünde, narenciye bahçeleriyle dikkat çeker. Gökova Körfezine bakan yamaçta; beyaz renkli, 2 katlı, kiremit çatılı yöreye özgü evler köye bir kimlik kazandırır. Komşu köyler gibi halkın kökeni Yörüklerdir. İlk yerleşim bugün Eski köy adıyla anılan güneydoğu yamacında bulunuyor. Burada yaşayan insanlar uzun yıllar hayvancılıkla uğraşmışlar, yazın yaylalarda, kışın köyde bulunmuşlar. 13

Asıl geçim kaynağı tarımdır. Narenciye, arıcılık, hayvancılık köy halkının yaşam temelidir. Yılın 12 ayı yol kenarında bulunan restoran ve marketlerde taze portakal suyu içmek mümkün. Köyde üretilen çam balı da yine yol kenarında tezgâhlarda satışa sunulur. Yaz aylarında köyün balıkçılarının günlük olarak yakaladığı balıklar da yine aynı şekilde yol kenarında satılır. Yerleşik hayata geçilmesiyle birlikte tarımla uğraşmaya başlanmış. 1992-93 yıllarında yerleşim alanı genişlemiş ve köyün nüfusu hızla artmış. Bugün köydeki hane sayısı 600 civarında. Gökçe köyünün Gökova kıyısındaki denizi, komşu Akçapınar köyü gibi rüzgâr sörfçülerinin uğrak yerlerinden birisidir. Köy içinde ise şu anda turizm amaçlı 5 villa yıl boyunca hizmet vermektedir. Köy merkezinden denize doğru doğa yürüyüşü yapacak olursanız mevsimine göre çok çeşitli kuş türü görme olanağına sahipsiniz. Kasım-Mart ayları arasındaki narenciye mevsiminde altın sarısı portakal ve mandalina ağaçları arasındaki beyaz renkli köy evleri ise fotoğraf meraklıları için gerçek bir Akdeniz tablosu oluşturur. Yürüyüşünüz sırasında ya da aracınızla geçerken zaman yaratabilirseniz Marmaris-Muğla karayolu kenarındaki tezgâhlardan taze sıkılmış portakal suyu içebilir, gözleme yiyebilirsiniz. 14 15

Köyde özellikle kadınlar için el beceri ve halıkilim dokuma kursları sürekli olarak düzenlenmektedir. Köy düğünlerinin vazgeçilmezi keşkek burada daha fazla sevilir. Köy halkı arasında Düğün ne zaman yapılacak? yerine Ne zaman keşkek yiyeceğiz? diye sorulur. Kız isteme geleneksel olarak pazar veya perşembe günleri olur. Keşkek, bölge köylerinin en sevilen düğün yemeğidir. Deniz Börülcesi, Gökçe nin kıyı kesiminde yoğun şekilde yetişen bir bitkidir. 16 17

Tarihi: Köyün ilk yerleşimcileri olan Yörükler Teke yöresinden gelmişler. Bölgenin bir başka köyü Hisarönü nden ve Denizli nin Kozdağı ndan da gelenler olmuş. Göçebe yaşamdan köy düzenine 1939 yılında geçilmiş. Ünlü seyyah Evliya Çelebi Marmaris e gelirken buralardan geçmiş ve Cennetin başlangıcı burası olsa gerek diyerek sığla, buhur, çam ormanlarını anlatmış. İlk kurulduğu yıllarda adı asma çardağı anlamına gelen Ferek miş. 1989 yılında Gökçe ismiyle köy statüsü kazanmış. Nüfus: 1328 (2011 yılı) Konut sayısı: 600 Okuma-yazma oranı: % 99 Geçim kaynağı: Tarım, narenciye, balıkçılık, arıcılık Görülecek yerler: Narenciye bahçeleri, plaj Yol ve ulaşım: Marmaris e 22 km, Muğla ya 34 km uzaklıktadır. Muğla- Marmaris karayolu köyün ortasından geçer. Muğla-Marmaris arasında her 15 dakikada bir karşılıklı sefer yapan midibüslerle rahatlıkla ulaşılır. 18 Bitki türleri: Kızılçam, sığla, okaliptüs, bergamot, kekik, adaçayı, karabaş otu Hayvan türleri: Yaban domuzu, tilki, balarısı, ayı Nüfusuyla ve konut sayısıyla bölgenin en küçük köylerinden birisidir Çetibeli. Marmaris e ve Gökova ya karşı çok yakın olmasına karşın turizmden neredeyse hiç pay alamayan köyün ana geçim kaynağı hayvancılık. Arıcılık, bal üretimi ve tarım da köy ekonomisinin diğer önemli gelir kapıları. Köyün adının kaynağı için 2 farklı söylenti var. Yaygın söylentiye göre köy adını bir zamanlar bölgede yol kesen çetelerin varlığından dolayı çetelerden almış ve Çetebeli ismi zaman içinde Çetibeli ne dönüşmüş. Diğer inanış ise bölgede görülen dikenli çeti bitkisinin köye adını verdiği yönünde. 19

Köyün içinden geçen dere, köy toprağına bereket katar. Çevresi çam ve sığla ağaçlarıyla kaplı olan köy, yürüyüş yapmak isteyenler için de uygun coğrafi koşullar sunar. Marmaris bölgesinin en önemli doğal değeri olan Sığla ağacı (Liquidamber oreantalis) Çetibeli çevresinde yoğun olarak bulunur. Yeşillenmeye başladığı Mart ayından, yapraklarının kızıla dönüşerek döküldüğü Aralık ayına kadar eşsiz bir manzara ve bir o kadar güzel amber kokusu sunar. Köyden geçenlerin yeterli zamanı olursa endemik bitki özelliği taşıyan sığla ağacını yakından tanımak için durmalarını ve orman içinde yürüyüş yapmalarını öneriyoruz. 1800 lü yıllarda Yörük yerleşimiyle oluşmaya başlayan köyde o yıllardan günümüze ulaşan taş evler de var. Marmaris-Muğla karayolunun kenarında kurulu olan köydeki evler, Karadeniz deki kırsal yerleşimleri andırır şekilde dağınık halde yapılanmış. Bölgenin diğer köylerinden en önemli farkı bir imar planına sahip olmasıdır. Bu nedenle, köyde yazın Marmaris sıcağından kaçan çok sayıda ailenin yazlık konutu bulunur. Bahçe düzenlemeleriyle dikkat çeken evlerin bahçesinde rengârenk her türlü bitki görülebilir. 20 21

Köyün en yüksek tepesindeki kalıntılar bir kalenin veya gözetleme kulesinin varlığına işaret ediyor ancak bugüne kadar arkeolojik bir araştırma yapılmadığı için hangi döneme veya medeniyete ait olduğu bilinmiyor. Köyün en önemli tarımsal bitkisi pırasa. Lezzetli pırasa yemeklerinin yanında lak lak adı verilen patlıcan yemeği de meşhur. Ayrıca ebegömeci, kerdime, kazyak, turp ve körmen otları böreklerin içinde ya da zeytinyağlı olarak tüketiliyor. Her ne kadar Çetibeli nin denize kıyısı yok diye bilinse de aslında harika bir plaj Çetibeli sınırları içerisinde kalıyor. Akçakapız Yalısı isimli bu plaj köye yolla bağlanmadığı için yabancılar tarafından hiç bilinmez. Köyün ardındaki tepelikleri aşıp Gökova körfezine birleşen noktaya vardığınız zaman bu turkuaz mavisi suların görüntüsünden etkilenmemek mümkün değil. Köyde turizme hizmet veren bir at çiftliği ile yol kenarında tarihi bir değirmen bahçesinde kurulu bir restoran var. Bu değirmen Marmaris çevresindeki en eski değirmen olarak da biliniyor. Köy çevresindeki ormanlık ve sulak alanlarda ayı, domuz, tilki, kirpi, porsuk ve bölgede ender bulunan vaşak görülebilmektedir. Kuş çeşitliliği de fazladır. Köylüler ekili tahıl arazilerine zarar veren domuzdan, çambalı ürettikleri kovanlarını yok eden ayılardan oldukça şikâyetçiler! Vaşak ise bölgede son yıllarda sıkı korunan ve sayısı artan bir tür olup, köylülerin ormanda sık karşılaştığı hayvanlardan birisi. 22 23

Adaçayı Nüfus: 380 (2011 yılı) Konut sayısı: 120 Okuma - yazma oranı: % 98 Ana geçim kaynağı: Hayvancılık, arıcılık, tarım Görülecek yerler: Asartepe, Akçakapız sahili, Sığla ormanı Yol ve ulaşım: Marmaris-Muğla karayolu köyün içinden geçer. Marmaris e 16, Muğla ya 40 km uzaklıktadır. Marmaris-Muğla arasında her 15 dakikadaki karşılıklı seferlerle Çetibeli ne de rahatlıkla ulaşılabilir. Tarihi: Çamlı köyünün bir Bakır Süs ve Ev Eşyaları Kekik mahallesiyken sonraları köy statüsü kazanmış. Yerleşimin tarihi 1850 li yıllara dayanır. Gökova ile bu ovanın limanı konumundaki Marmaris ara- 24 sında deve kervanı yollarının bir geçidi olarak kullanılmış. Köyün kurucuları olan Yörük aileleri 18 ayrı su kaynağı çevresinde yerleşmişler. Bitki türleri: Sığla ağacı, kızılçam, yaban çileği, kekik, adaçayı, zeytin, keçiboynuzu, ebegümeci, körmen Hayvan türleri: Yaban domuzu, tilki, dağ keçisi, porsuk, kirpi, vaşak (karakulak) Doğa ve tarih kavramlarıyla ziyaretçilerini en estetik biçimde buluşturan, yeşilin en bol olduğu ve bölgenin en çok ziyaret edilen köylerinden birisidir. Kleopatra ve Antonius un denize girdiği beyaz renkli kumsal olarak bilinen Kleopatra Plajı ile plajın üzerinde bulunduğu Sedir (Kedrai) Adasıköyden daha çok bilinen yerlerdir. Köy, çevresindeki çam ağaçlarının çokluğundan dolayı Çamlı adını almıştır. Köyün çevresine kurulduğu vadi ve ortasından geçen derenin iki yanında yeralan evler kuşbakışı bakıldığında dere kenarındaki çiçekleri andırır. 25

Köyün giriş yolunun hemen karşısında, Marmaris-Muğla karayolu- yacak kapasitededir. Barajı besleyen derelerden birisi olan Gelibolu nun 12. kilometresi üzerinde Marmaris İçme Suyu Barajı bulunur. deresinde eskisi kadar olmasa da, denizden 5-6 kilometre içerilere Baraj, tüm Marmaris bölgesinin 3 yıllık içme suyu ihtiyacını karşıla- kadar giren kefale ve levreğe rastlanır. Çamlı Köyü gelenekleri de yaşatmayı başaran bir köy. Her yıl 5 Ma- ğine inanılır. Gün doğmadan önce çiğden yoğurt atılması ve kekik Çamlı Köyü, haftanın her günü otantik köy restoranlarında sunmuş olduğu köy kahvaltısı ve yemeklerle yurtiçinde ve yurtdışında iyi bir üne sahiptir. Sıcacık köy ekmeği, yörenin meşhur çam balı, tereyağı, yürüyüş yapmadan turu tamamlamış sayılmazlar. Çocuklu aileler için oyun alanı, köy hayvanlarını yakından tanıma, hatta ata binme olanağı bile sunan yeme-içme işletmeleri yılın her dönemi ilgi görür. yıs gecesi kutlanan Hıdrellez de yaprak sarmaları, yufka kırması ve dolama tatlısı özenle yapılır. Her evde yapılan yaprak sarmalardan birisinin içine konulan çöp parçası kime çıkarsa ona şans getirece- suyunun elde edilmesi köyün gelenekleri olarak asırlardır yaşamaktadır. gözleme, domates-salatalık, köy yumurtası ve yoğurtlama adı Son yıllarda sayısı artan organik çilek bahçeleri de Marmarislilerin verilen yoğurtlanmış patates-patlıcan-biber kızartması yeşillikler ve turistlerin çilek toplamak için ziyaret ettiği yerler. İster taze taze içindeki restoranların en çekici menüsüdür. Köyün doğal ve lezzetli yiyin, isterseniz reçelini yapın ama bu mis kokulu çileklerin tadına yiyeceklerinin tadına bakmak için yaz-kış haftasonu yüzlerce kilo- bakmadan Çamlı dan çıkmayın. metre uzaklıktan bile gelenler yemek sonrası köy içinde keyifli bir 26 27

Köyün diğer ucu ise Gökova Körfezinde son bulur. Dünyaca ünlü Gökova, Çamlı köyünün en turistik yerlerini de barındırır. İnsanlarla köpekbalıklarının yanyana yüzdüğü Boncuk koyu bu özelliği ile yeryüzünün en ilginç doğal alanlarından birisidir. İnsana zarar vermek bir yana, insandan korkan kum köpekbalıkları yılın belli dönemlerinde üreme amacıyla Boncuk koyunda bulunurlar. Köpekbalıklarının rahat üremesi ve nesli azalan kum köpekbalığının İncekum Plajı: Boncuk koyundan köy yönüne doğru giderken sol tarafa ayrılan yoldan ise bölgenin en güzel plajlarından birisine, İncekum Plajı na çıkarsınız. Yaklaşık 1 kilometrelik yolun başında aracınızı park ederek traktöre bağlı çek çek ile plaja taşınıyorsunuz. Ya da Çamlı iskelesinden bineceğiniz tekneler ile deniz üzerinden de ulaşabilirsiniz. Plajda küçük bir kafeterya, tuvalet, duş, soyunma çoğalması amacıyla Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı çerçevesinde yürütülen kıyı koruma çalışmaları kapsamında koyun bir kısmı ziyaretçilere kapalı. Bu aylar dışında ise palmiyelerle süslü Boncuk Koyu berrak ve dinlendirici suyuyla Ege Denizi nin en özel koylarından birisi olarak hizmet veriyor. Koy, özel mülkiyet arazisi olmasına rağmen sahibi tarafından ücretli olarak halka açık tutulmaktadır. kabinleri var. İsteyenler yiyecek-içeceklerini getirerek piknik de yapabiliyor. Marmaris in Hawaii si olarak tanınan plajda çam ağaçlarının gölgesinde, incecik altın sarısı rengindeki kumların üzerinde dinlenebilir veya denize girebilirsiniz. Plaj, özel koruma bölgesinde bulunduğu için yalnızca 1 Haziran- 1 Ekim arasında ve akşam saat 7 ye kadar hizmet veriyor. Sedir Adası ve Kleopatra Plajı: Köyün en turistik yeri ise kesinlikle Sedir Adası dır. Antik dönemde Kedrai adıyla bilinen şehrin kalıntıları ada üzerinde görülebilir. Adaya Çamlı iskelesinden ve Akyaka beldesinden Nisan-Ekim aylarında günboyu teknelerle ulaşılabilir. Adanın plajı adını bir efsaneden alıyor. Bölge halkı, Romalı komutan Antonius un, sevgilisi Mısır Kraliçesi Kleopatra için Mısır dan beyaz renkli kumları bu plaja özel olarak getirttiğine ve iki sevgilinin burada birlikte yüzdüğüne inanıyor. Bu nedenle plaj yıllardır Kleopatra Plajı olarak anılıyor. Plajın kumları bilimsel olarak incelediğinde ise denizin jeolojik yapısından dolayı yüzyıllar süren bir süreçte oluştuğu anlaşılmış. Kum taneciklerinin beyaz rengini ve kristal görünümünü içerdiği yoğun karbonattan aldığı belirtiliyor. Çok değerli olan bu kumların yokolmaması için plaj koruma altına alınmış. Denizine girilse de kumların üzerinde uzanmak, havlu sermek yasak. Adada 2 bin 500 kişi kapasiteli Roma dönemi antik tiyatrosu ayakta kalabilen en önemli yapı durumunda. Bunun dışında adayı çevreleyen surlar ve kuleler ile Apollon tapınağının kalıntılarından geriye çok az şey kalmış. Ada her yıl yaklaşık 150 bin kişi tarafından ziyaret ediliyor. 28 29

Tarihi: M.Ö. 10 bininci yılda ortaya çıkan Karia medeniyetinin bir şehri olarak kurulan Kedrai şehri bölgenin adını tarihte ilk duyuran yerleşim birimidir. Çamlı köyü ise Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Kallipolis (Yunanca da Güzel Kent) adıyla anılmış, bugünkü adını ise 1960 lı yıllarda almıştır. Osmanlı döneminde köyün verimli arazileri sarayın varlıklı aileleri tarafından kullanılmış. Nüfus: 719 (2011 yılı) Konut sayısı: 220 Okuma-yazma oranı: % 94 Ana geçim kaynağı: Turizm, tarım, balıkçılık Görülecek yerler: Sedir Adası, İncekum Plajı, Boncuk Koyu, Gökova Körfezi Yol ve ulaşım: Marmaris-Çamlı arası 12 kilometre. Muğla ya ise 45 km uzaklıkta. Marmaris-Muğla karayolunun 11. Kilometresinden sola dönülerek köye ulaşılıyor. Marmaris ten Çamlı ya Temmuz ve Ağustos aylarında saatbaşı, diğer aylarda ise 10.00, 14.00 ve 17.30 da minibüs seferleri var. Bitki türleri: Çam, sığla, sandal, yaban çileği, kesme, okaliptus, çınar, söğüt, dut, karaağaç Hayvan türleri: Kuş türleri (kumru, serçe, atmaca, merge, balıkçı, martı, karatavuk, yaban güvercini), balık türleri (orfoz, mercan, kefal, levrek, lapa, barbun, takoz), arı türleri (sarıca, eşek arısı, banbus, bal arısı), domuz, tilki, ayı, sansar Mavi Yolculuk ve Gökova Körfezi deyince ilk akla gelen yerlerden birisi kuşkusuz Karacasöğüt Köyü dür. Denizi sevin ya da sevmeyin, köyün güzel bir tabloyu andıran görünümü karşısında etkilenmemek elde değil. Köyün resmi adı Karaca olsa da halk arasında Karacasöğüt olarak bilinir. 30 31

Çevresi çam ağaçlarıyla çevrili köy, Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi nde yeraldığından yapılaşma en alt düzeyde. Ayrıca çevredeki tarihi kalıntılardan dolayı 1. Derece Arkeolojik Sit alanı olarak da kayıt altında. Kalıntıların çoğu Helenistik döneme ait. Antik Amnistos ve Euthenna isimli yerleşimlere ait çok fazla bir şey kalmasa da henüz bölgede ciddi bir kazı çalışması yapılmamış. 1960 lı yıllarda Gökova da geleneksel balıkçı teknesi gulet lerle başlayan ve bugün Güney Ege patentli bir Dünya markası olan Mavi Yolculuk, Karacasöğüt Köyü nü önemli bir üne kavuşturdu. Köy, yatlar için doğal bir liman oluşturur. Kıyıdaki tesislerde teknelerin elektrik ve su ihtiyacı karşılanabiliyor. Küfre, Tuzla, Söğüt, Ayın Koyu ve İngiliz Limanı bölgenin en bilinen mavi yolculuk duraklarıdır. Cumhurbaşkanlığı Yaz Köşkü de köye bağlı Okluk Koyu nda bulunuyor. Gökova Yelken Kulübü de köyün sınırları içerisinde faaliyet gösteriyor ve yetiştirdiği yelkencilerle Türk sporuna önemli katkı sağlıyor. Marmaris-Muğla karayolundan köye ayrılan 13 kilometrelik yol üzerinde doğanın her rengini görebilirsiniz. Yürüyüş ya da bisikletle gezinti için büyük keyif alacağınızı söylemekte yarar var. Köy, adını denizcilikle duyurmuş olsa da ana geçim kaynağı tarım ve arıcılık. Domatesi, şeftalisi ve çileği çok lezzetli. Marmaris te pazarlarda satılan sebze-meyvenin yüzde 70 i Karaca Köyünden karşılanıyor. Köylüler seracılık yaparak yılın 12 ayı verimli topraklarından ürün alıyorlar. Bir deniz köyü olan Karaca da ve çevre koylarda bulunan restoranlarda en güzel balık yemeklerini bulabilirsiniz. Meraklısına, Gökova Körfezinde balık avlama turu düzenleyen tekneler de hizmet veriyor. Köyün ortalama sıcaklığı yılın her dönemi Marmaris ten 3 ya da 4 derece daha düşük. 32 33

Euthenna (Altın Sivrisi): Köyün yaklaşık 2 kilometre güneydoğusundadır. Antik dönemde Rodos a bağlı bir yerleşim yeriymiş. 580 metreyle çevrenin en yüksek tepesidir. Doruğa varmadan yamaçta bir nekropol (mezarlık), doruğa yaklaşınca da sur ve tapınak kalıntıları, kaya mezarları ve sarnıçlar görülür. Amnistos: Köyün yakınında bir burun üzerinde kurulu bir başka antik yerleşim kalıntısı. Günümüze kadar yalnızca surları ayakta kalmış. Kıyıda antik bir iskele uzantısı ve liman duvarı görülebilir. Löngöz: Teknelerin en çok ilgi gösterdiği yerlerden birisi. Çadır kurup, kamp yapmak için çok elverişli. Çevresi çam ve sığla ormanları ile kaplı. Her yönden rüzgârlara kapalı bir demirleme yeri olan koyun ardında, korunmuş ve ada çamlarıyla çevrili bir tuzlu su gölü bulunuyor. Koydaki restoranda yapılan odun ateşinde balık ve yaprak sarma turizm gezginlerinin başlıca önerisi. İngiliz Limanı: Okluk Limanı ndan devam eden yol, küçük Ayın Deresi ve Ayın Koyu ndan geçerek Mal Bükü nün sonunda koridor gibi uzayan, korunaklı İngiliz Limanı na ulaşır. Bu liman doğal yapısı nedeni ile bütün rüzgârlara kapalı, yılın her dönemi sakin, huzurlu ve güvenlidir. 2. Dünya Savaşı sırasında Alman donanmasından kaçan İngiliz denizaltıları bu limana saklanmış, birkaç ay burada barınmışlar. Bu nedenle bölge halkı buraya İngiliz Limanı adını vermiş. Karacasöğüt Şelalesi ve Karacain Mağarası: Karacasöğüt ten Okluk Koyu na giderken 2-3 km sonra sağa ayrılmak gerekiyor. Şelalenin hemen altında doğal su havuzu var. Somalıkaya ve Suçıktı Mağarası adlı iki bölümlü mağaranın Somalıkaya Düdeni nin ana giriş noktalarından biri de burada. Amatör gezginler mağaraya rehber eşliğinde girmeli ve 10 metreden fazla uzaklaşılmamalı. Somalıkaya Düdeninin 1 km batısında yeralan Suçıktı Mağarasının ise ancak 1 km uzunluktaki bölümü keşfedilebilmiş. İçindeki akarsuda şişme botla gezilebilen mağaranın turizme açılmasına yönelik çalışmalar sürüyor. 34 35

Tarihi: Bölgenin diğer bölümleri gibi Karya, Rodos, Mısır, Asur, Ion, Pers, Memadon, Roma, Bizans, Arap, Selçuklu ve Menteşe Beyliği nin egemenliklerinin ardından 1451 de Osmanlı egemenliğine girmiş. M.Ö. 226 da bölgede büyük bir deprem yaşandığı biliniyor. Osmanlılar zamanında eski adıyla Gelibolu, bugünkü adıyla Çamlı köyüne bağlıydı. Halkının çoğu Yörük kökenli. 1933 yılında ayrı bir köy tüzel kişiliği oldu. Nüfus: 630 (2011 yılı) Konut sayısı: 260 Okuma-yazma oranı: % 98 Ana geçim kaynağı: Tarım, arıcılık, turizm, balıkçılık, denizcilik Görülecek yerler: Euthenna (Altın Sivrisi) ve Amnistos kalıntıları, Somaklı Kaya Mağarası, Ayın Koyu, Okluk Koyu, İngiliz Limanı Ulaşım: Marmaris e 23, Muğla ya 58 kilometre uzaklıkta. Marmaris ten köye yılın her ayı günde 3 kez dolmuş seferi var. Bitki türleri: Kızılçam, adaçayı, kekik, defne, dağ çileği, piynar meşesi, sandal, defne, keçiboynuzu, zeytin, sığla, çınar, çaltı çalısı, püren, enir (mersin), zambak, nergis Hayvan türleri: Domuz, ayı, tilki, tavşan, vaşak, kirpi, bukalemun, şahin, karga, karatavuk, saksağan, keklik, bülbül, saka, balık çeşitleri (çupra, barbun, mercan, lagos) Yeşilbelde adını, etrafını saran yemyeşil ve çok çeşitli bitki örtüsünden almış. Yeşillikler arasında gizlenmiş, kızılçam, sığla (günlük) ve okaliptus ağaçlarıyla çevrili. Doğal sit alanı olarak korumaya alınmış bir köy, bu yüzden yoğun bir yapılaşma görülmüyor. Verimli topraklarında her türlü sebze ve meyve yetiştiriliyor. Bölgenin diğer köylerinde de yetiştirilen yerfıstığı Yeşilbelde de en çok yetiştirilen tarımsal ürünlerden birisi. 36 37

Köy mezarlığının yanında küçük tepeciğe yaslanmış antik mezar bu bölgenin Dalyan ve Akyaka dan sonra aynı tarzda yapılmış 3. bilinmeyen kaya mezarı. Karşısındaki antik akropol de henüz kazı yapılmamış şekilde keşfedilmeyi bekliyor. Köy, Gökova kıyısındaki Dünyaca ünlü koylara gelen yatların organik sebze-meyve ihtiyaçlarını sağlayarak gelir elde ediyor. Tarım dışında hayvancılık da yapılan köyün çevresinde Ege bölgesinin tipik bitki örtüsü olan zeytin ağaçlarına da sık rastlanır. Hemen her evin avlusu asmalarla süslenmiş. Köyü çevreleyen tepelerde görülen zambak yaprağına benzer bitki Ada soğanı. Köylüler bu bitkinin soğanını topraktan çıkarıp ezerek vücutlarında ağrı olan yere sararak ağrılarını dindiriyorlar. 38 39

Çam ve okaliptüs balı köye gelen ziyaretçilere köy içinde satışı yapılan ürünler. Köylüler ayrıca turistlere tarladan çilek toplatarak da gelir elde ediyorlar. 40 41

Tarihi: Geçmişte Darıca adıyla Karaca köyünün mahallesiyken daha sonra Yeşilbelde adıyla 1998 yılında köy statüsüne kavuşmuş. Nüfus: 212 (2011 yılı) Konut sayısı: 75 Okuma-yazma oranı: % 98 Ana geçim kaynağı:tarım, hayvancılık, arıcılık Görülecek yerler: Antik kaya mezarı, ormaniçi yürüyüş yolları Yol ve ulaşım: Marmaris e 10 km uzaklıkta olan Yeşilbelde ye 2 ayrı yoldan gidilebiliyor. Marmaris-Datça yolunun 9. kilometresinden ayrılan yoldan 1 km sonra köye ulaşılıyor. Ya da Muğla yönünden geliyorsanız Muğla-Marmaris karayolunun 44. kilometresinden (Marmaris yönünden geliyorsanız 12 km sonra) ayrılan Karacasöğüt/Yeşilbelde yol ayrımı da sizi köye getirir. Köy, yol ayrımından 10 km uzaklıkta. Köye toplu taşıma seferi olmayıp, özel araçla gitmek gerekiyor. Bitki türleri: Kızılçam, sığla, zeytin, okaliptüs, dağ çileği, ada soğanı, meşe, piynar meşesi, sandal, çitlembik, keçiboynuzu, defne, çaltı çalısı, tespih ağacı, fıstık çamı, mersin, püren, adaçayı, kekik Köydeki hayvan türleri: Yaban domuzu, ayı, çakal, tilki, tavşan, doğan, keklik, porsuk, vaşak, kirpi, karatavuk, keklik, saksağan, kızıl şahin, baykuş, bülbül, saka Tarih açısından Marmaris çevresindeki en zengin köydür. Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde bölgenin temiz denizinin ve yemyeşil doğasının birçok hastalığa iyi geldiğine inanılmaktaydı. 76 kilometrekarelik yüzölçümüyle Marmaris in en büyük köyü olan Hisarönü, bu anlamda ülke genelinde de ilk sıralarda yeralır. Önemli siyasetçilerin ve devlet adamlarının yaz aylarında tatillerini geçirdiği bir bölgedir. 42 43

Eren Dağı üzerindeki Pazarlık adı verilen düzlükte Kastabos kentçiğinin kalıntıları var. Burası antik dönemlerde bölgenin tapınma merkeziymiş. Kastabos ta bugün görülebilen kalıntılar Hemithea Tapınağı na ait. Tapınak, hastaların rüyalarında tedavi edildiği, özellikle çocuğu olmayan kadınların tedavi edildiği bir sağlık tapınağıymış. Hisarönü köyünün tarihte Bybassos şehri olarak anılan antik şehrin devamı olduğu belirtiliyor. Bu nedenle yalnızca yüksek yerlerde değil, liman olarak kullanılan bugünkü plaj bölgesinde de kalıntılara rastlamak mümkün. Sığ denizi ve uzun plajlarıyla Marmaris çevresinde deniz turizminin en çok yapıldığı köydür. Sahil şeridi 115 km uzunluğuna sahiptir. Her zaman esintili olan havasının ve temiz suyunun astım ve kalp rahatsızlığı olanlara iyi geldiği biliniyor. Esintili hava rüzgâr sörfçülerini Hisarönü ne çeker. Bölgenin en iyi rüzgâr sörfü alanıdır. Köyün en önemli coğrafik özelliği, Datça-Bozburun yarımadası üzerinde kurulu bulunduğu alanın bir tarafının Gökova Körfezi ne, diğer tarafının ise Hisarönü Körfezi ne bakmasıdır. Yatlarıyla tatil yapanlar için İnbükü Koyu, Kartal Koyu, Tavşan Adası ve Bencik Limanı en uygun yerler. Marmaris çevresinde güneşin batışının en güzel Hisarönü sahilinden izlendiğini de söylemek gerekir. 44 45