Isı gideri paylaşımında çözüm ortağınız
İÇİNDEKİLER Hakkımızda 5 Enerji verimliliği yasası neleri değiştirdi? 6 Kalorimetre (Isı Sayacı) nedir? 7 Çalışma prensibi 8 Kaliorimetre Performans verileri 9 Çalışma Prensibi 10 Merak edilenler 11 Bilgi Sorgulama Menüsü 12 Teknik Özellikler 13 Kalorimetre Ebatları 14 Gövde Montajı 15 Montaj Şeması 16 Dikkat Edilecek Hususlar 17 M-Bus Okuma Sistemi 18 RF Okuma Sistemi 19 M-Bus Sıcak Su Sayaçları 20 M-Bus Kesme Vanası 21 Lifos Isı İstasyonu 22
4 ISO 9001:2008
Envotek Enerji Verimlilik Limited Şirketi, 3 farklı şirketin ortaklığı ile kalorimetre (Isı sayacı) üretimi yapmak amacıyla Erciyes Üniversitesi Teknoloji geliştirme bölgesinde kurulmuştur. 2 yıl süren Ar-Ge çalışmaları ve uluslararası belgelendirme işlemlerinden sonra Kayseri Organize Sanayi bölgesinde 2009 yılında üretim çalışmalarına başlamıştır. Kalorimetre üretiminin yanı sıra, daire içi sıhhi sıcak su hazırlama sistemleri, sirkülasyon pompalarında kullanılmak üzere PID kontrollü frekans inverteri üretimi ve sayaç okuma hizmetleri gerçekleştirilmektedir. Mühendislerden oluşan ve üretimden gelen 3 şirketin güç birliği ile üç yıl gibi kısa zaman içerisinde 9 farklı modelde ısı sayacı üretimi gerçekleştirilmiştir. Üretilen sayaçlar halen dünyada kullanılan iletişim standartlarına uygun olarak M-bus, Radyo Frekansı ve Optik iletişim seçenekleri ile üretilmektedir. Özellikle site ya da bina yöneticilerinin kendi faturalarını çıkartmalarına yardımcı olmak üzere M-Bus ve RF özellikli kalorimetrelerini kendi bilgisayarlarında kullanabilecekleri ve sorgulayabilecekleri yazılım ile, internet üzerinden tüm kullanıcıların tüketim miktarlarını gördükleri LIFOS Enerji Giderleri Paylaşım Programı geliştirilmişir. Artan enerji maliyetlerinin en büyük gider kalemlerinden biri haline geldiği günümüzde enerjinin verimli kullanılmasını teşvik edecek ve herkesin sadece kendi kullandığı kadar ödemesini sağlayacak teknolojiler üzerinde çalışan Envotek, yeni ürünleriyle ve özellikle bu ürün ve teknolojileri yerli imkanlarla geliştirip imal etmesiyle Türkiye piyasasında var olmaya devam edecektir. ISO 9001:2008 5
Enerji Verimliliği Yasası Neleri Değiştirdi? 2007 yılında yürürlüğe giren Enerji Verimliliği Kanunu ve 2010 yılındaki yönetmelik ile 2000 m2 den büyük kullanım alanı olan binalarda; Merkezi ısıtma sistemine sahip binalarda, merkezi ve lokal ısı veya sıcaklık kontrol cihazları ile ısınma maliyetlerinin ısı kullanım miktarına bağlı olarak paylaşımını sağlayan sistemler kullanılır. Buna aykırı olarak hazırlanan projeler ilgili mercilerce onaylanmaz. Tüketilen enerjiyi sınırlandırmak için merkezi ısıtma sistemi kullanılan binalarda TS EN 215 e uygun termostatik radyatör vanası kullanılır. Merkezi ısıtma sistemlerinde toplam ısıtma giderlerinin %70 i bağımsız bölümlerin ölçülen ısı tüketimlerine göre paylaştırılır. Toplam ısıtma giderinin, %30 u ortak kullanım mahalleri, sistem kayıpları, asgari ısınma ve işletme giderlerinden kaynaklı ısı giderleri olarak bağımsız bölümlerin kullanım alanlarına göre paylaştırılır. Bu kanun ve yönetmelikte tarif edildiği üzere merkezi sistem ile inşa edilen yeni binalarda ısı paylaşım cihazı (Kalorimetre) kullanılması zorunlu hale getirilmiştir. Envotek Enerji, bu ihtiyaca cevap veren Isı Sayaçlarını üreterek kullanıma sunmuştur. 6 ISO 9001:2008
KALORİMETRE (ISI SAYACI) Isıtma ve soğutma sistemlerinde tüketilen enerjinin ölçülmesinde kullanılan cihazlardır. Merkezi sistem tesisat yapısı kolektörlü (mobil) sistemlerde kullanılır. Isı sayacı, harici ve dahili (kompakt sayaçlarda gövde üzerindedir) sıcaklık sensörleri ile gidiş sıcaklığını ve dönüş sıcaklığını ölçerek arasındaki farkı hesaplar (ΔT). Aynı zamanda geçen debiyide anlık olarak ölçülerek tüketilen enerjiyi bulur. BİR ISI SAYACI NELERDEN OLUŞUR? Isı sayaçları üç ana bileşenden oluşur. 1.Debimetre (dairenin radyatörlerinde dolaşan ısıtma suyu miktarını ölçer). 2.Sıcaklık sensör takımı (ısıtma suyunun daireye girmeden önceki sıcaklık değerini ve radyatörlerde dolaştıktan sonra daireden çıkış sıcaklık değerini ölçer). 3.Hesaplama birimi. KAÇ ÇEŞİT ISI SAYACI VARDIR? Isı sayacının debi ölçüm yöntemine göre 2 çeşittir: 1) Mekanik ısı sayaçları. 2) Ultrasonik ısı sayaçları. ISO 9001:2008 7
LİFOS KALORİMETRE Lifos Kalorimetre manyetik olmayan teknolojiye sahiptir, herhangi bir manyetik alandan etkilenmez. Bu özelliği emniyetli ölçüm yapabilme kabiliyeti olması demektir. Dairelerdeki kalorifer kolon girişine takılarak her bir dairedeki kullanılan ısı enerjisini ölçmekte kullanılır. Lifos kalorimetreler 4-95 C arasındaki su sıcaklıklarında kullanılır. LİFOS KALORİMETRE ÇALIŞMA PRENSİBİ Merkezi Kalorifer sisteminde ısı dairelere sıcak su ile taşınır. Gidişle dönüş suyu arasındaki sıcaklık farkı ve suyun debisi Lifos Kalorimetre ile ölçülerek ısı miktarı hesaplanır. Debimetreden ve gidişle dönüş hatlarındaki sıcaklık sensörlerinden gelen bilgiler hesaplama ünitesinde değerlendirilir. Tüketilen ısı kwh cinsinden hesaplanır. Lifos Kalorimetre Parçları: Hesaplama ünitesi. Manyetik olmayan multijet debimetre. Pirinç gövde. PT500 sıcakılık sensör çifti. 8 ISO 9001:2008
LİFOS KALORİMETRE PERFORMANS VERİLERİ -Lifos kalorimetre MULTI JET akış sensörüne sahiptir. -Debi ölçüm aralığı 0,05-2,5 m3/h dir. -Minimum çalışma sıcaklık farkı 3 C dir. -Hesaplama yapılmaya başlanan minimum sıcaklık farkı 0,25 C -Hassaslık sınıfı class3 -Basın sınıfı 16 bar -Manyetik olmayan teknolojisiyle emniyetlidir. Dışarıdan müdahale edilemez. -Metrolojik özellik: EN1434 Class-B ve Class-2 -Standart optik arayüz, opsiyonel M-Bus iletişim protokolü ve RF -Düşük enerji tüketimi ile 10 yıla kadar pil ömrü. -Son 18 aya ait bilgiler hafızasında saklanır. -Eğik LCD ekranı 350 döndürülebilir. Böylece montaj yerine göre okuma rahatlığı sağlar. -Multijet debimetresi sayesinde düşük debilerde ölçüm yapabilme özelliği. -Lineer sıcaklık ölçümü yapabilen PT500 ısı sensörü çiftine sahiptir. -2 adet 1/2 AA 3,6 V Lityum pil. ISO 9001:2008 9
LİFOS KALORİMETRE ÇALIŞMA PRENSİBİ Merkezi kalorifer sisteminde ısı dairelere sıcak su ile taşınır. Gidişle dönüş suyu arasındaki sıcaklık farkı ve suyun debisi Lifos Kalorimetre ile ölçülerek ısı miktarı hesaplanır. Debimetreden ve gidişle dönüş hatlarındaki sıcaklık sensörlerinden gelen bilgiler hesaplama ünitesinde değerlendirilir. Tüketilen ısı kwh cinsinden hesaplanır ve LCD ekranda gösterilir. Kalorimetrenin üzerindeki düğmeye basarak tüm kullanıcı bilgilerine ulaşılabilir. Aynı zamanda kullanıcı bilgileri optik port üzerinden alınabilir. Silinmez hafızasında son 18 aya ait bilgiler saklanır. LİFOS KALORİMETRE OKUMA YAZILIMI Yazılım optik arayüz, M-Bus ve RF desteklidir. Bilgisayar yazılımı kolay anlaşılır arayüze sahiptir. M-Bus sitemini destekler. Bağlanan tüm kalorimetreleri aynı hat üzerinden okunmasına uygundur. Kayıtlı bilgiler aranabilir, veri alış verişi yapılabilir. İşletim sistemi Windowsdur. Kaydedilen Bilgiler: -Son 18 aylık değerler. -Okuma tarihleri. -Hatalar. -Toplam çalışma zamanı. -Maksimum çekilen güç. -Maksimum debi. -Maksimum sıcaklık. -Çalışma zamanları vs. Lifos Kalorimetre Parçaları: Hesaplama ünitesi. Manyetik olmayan multijet debimetre. Pirinç gövde. PT500 sıcaklık sensör çifti. Lifos Kalorimetre Hesaplama Ünitesi: Standart -Optik arayüzlü. -LCD ekran Opsiyonel -M-Bus ve RF uyumu. 10 ISO 9001:2008
SİSTEM İLE İLGİLİ MERAK EDİLENLER Yeni ısı gider paylaşımı nedir? Isı gider paylaşımı; Merkezi sistem ile ısınan yapılarda, ısı giderlerinin paylaştırılmasıdır. 2007 de yayınlanan Enerji verimliliği yasası ile ısı giderinin paylaştırılması sistematiğe bağlanmış ve Isı gider paylaşım sistemi hayata geçirilmiştir. Yasanın yürürlüğe girmesi ile, ısı giderlerinin tüketim değerlerine göre paylaşımını sağlayan Isı gider paylaşım sistemi kullanılmaya başlanmıştır. Bununla herbir kullanıcı tükettiği ısı miktarına göre ödeme yapacaktır. Isı Gider Paylaşım Sisteminin kombili ısıtma sisteminden farkı nedir? Kombi sistemlerinde etrafınızdaki konutlar kombilerini kapattıklarında ısınma için daha fazla enerji harcamanız gerekir. Hâlbuki merkezi sistemlerde müşterek ortamların ısıtılmasına tüm daireler eşit olarak katılır. Böylece Lifos kalorimetre kullanmakla hedef, merkezi ısınma sistemlerinin verimli ısınma özelliğini ve kombili ısınmanın adaletli masraf dağılımı avantajlarını birleştirmek ve ısınma konforundan ödün vermeden enerji tasarrufu bilincini yerleştirmektir. Isı gider paylaşım sistemleri hangi ekipmanlardan oluşur? 2007 de yayınlanan Enerji verimliliği yasası ile binaların iyi bir ısı izolasyonu yaptırması zorunlu hale gelmiştir. Bunun yanısıra merkezi ısıtma sistemlerinde Lifos kalorimetre, termostatik vana, frekans konvertörlü sirkülasyon pompası ve otomatik kontrol sistemi birlikte kullanılmalıdır. Uzun süre evde olmayan tüketiciler tüm radyotörlerini tamamen kapatabilir mi? Yönetmeliğe göre evin sıcaklığı 15 C nin altına düşürülemez. Bunun amacı, boş dairelerin aşırı soğumasının önlenmesidir. Tüm radyatör vanaları kapatılmış dairedeki cihazlar okuma yapamadığı için okuyucuya manipülasyon uyarısı verir. Bu nedenle radyatör vanaları tamamen kapatılamaz, vanaların kapatılması durumunda gerekli cezai işlemlere maruz kalır. ISO 9001:2008 11
12 ISO 9001:2008
BASINÇ KAYBI GRAFİĞİ TEKNİK ÖZELLİKLER Lifos Kalorimetre Teknik Özellikleri PT 500 ISI SENSÖRÜ Sıcaklık Sensör Çifti: Diğer: PAKET İÇERİĞİ Standart - 1 adet Kalorimetre - 2 adet PT 500 sıcaklık sensörü - 1 adet kullanma klavuzu ve montaj talimatı - 2 adet sensör rekoru ve o-ringi - 2 adet sayaç contası Opsiyonel - 1 filtre - 1 küresel sensör vanası - 1 sayaç rekoru ISO 9001:2008 13
LİFOS KALORİMETRE EBATLARI 14 ISO 9001:2008
ISI SAYACININ MONTAJI Isıtma / soğutma hattı kolon kesme vanası ile daire giriş kolektörü arasına,t parçası ve sıcaklık sensör kovanı montaj edilir veya kolon kesme vanası yerine, özel tip sıcaklık sensörü montaj edilebilen küresel vana kullanılır. Isıtma / soğutma hattı kolon kesme vanası ile daire dönüş kolektörü arasına dönüş hattının akış yönüne dikkat edilerek ısı sayacı ve pislik tutucu filitre montaj edilir.isı sayacının montajı; gövde montajı ve sıcaklık sensörlerinin montajından oluşur. GÖVDE MONTAJI Montajda gövde önüne mutlaka pislik tutucu eleman montajı yapılmalı! Aksi takdirde ısıtma suyunun içindeki kir, tortu, kum gibi maddeler ölçüm hassasiyetini olumsuz etkileyebilir. Hem gidiş hem dönüş hattına monte edilebilir. Fakat dönüş hattı gidiş hattından daima lineer bir akışa sahip olduğundan cihazın ölçüm hassasiyeti açısından tercih edilir. Debi ölçer üzerindeki okun hattın akış yönüne uygun olmasına dikkat edilmesi gerekir. Ok yönü akış yönünü göstermiyorsa çalışmayacaktır! ISO 9001:2008 15
Kalorimetre Montaj Şeması Isı Merkezi Kalorimetre Montaj Şeması Sembolleri Filtre 16 ISO 9001:2008
Montaj Yapılırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Lifos Kalorimetrenin montajı yatay veya dikey yapılabilir, fakat montaj esnasında eğimli değil tam dik vaziyette montaj edilmesi gerekir. Suyun akış yönüne dikkat edilerek kalorimetre üzerindeki ok yönünde montaj gerçekleştirilmelidir. Sıcaklık sensörlerinin her ikisininde montajlı olması gerekir, aksi halde ölçüm yapılamaz. Monte edilmiş olan kalorimetre iletişim sistemine göre kullanıcı tarafında sorgulanabilir. M-Bus sistemli sayaçlarda kablo sisteminde polarite yoktur. Tesisatta hava ayırıcısı kullanılmalıdır. Devreye almayı takip eden aydan itibaren tüketim bedellerinin paylaştırılması yapılabilir. ISO 9001:2008 17
Lifos M-Bus Lifos M-Bus Okuyucu Terminal Lifos M-Bus okuyucuları birbirine ekleyerek binaları birleştirebilirsiniz. Lifos Kalorimetre M-Bus Sistemi Lifos Kalorimetre M-Bus Sisteemi temel olarak 2 bileşenden oluşur. Bunlar; 1- M-Bus lı Kalorimetre 2- Lifos M-Bus Konvertör M-Bus sistemine sahip kalorimetreler montaj edildikten sonra 2x0.5 mm2 lik kablo ile tüm sayaçlar tek kablo üzerinde toplanır. Binalarda tek kablo üzerinde toplanan sayaçlar M-Bus konvertör aracılığı ile sorgulanıp, herbir sayacın tüketim değerleri bilgisayar programı aracılığıyla paylaştırılır. Sayaçlar tek kabloya paralel olarak bağlanır. En üst daireden aşağı inen tek bir kabloya tüm sayaçlar bağlanır. Böylece herbir sayaca ayrı kablo çekmek gerekmeden tek kablo ile tüm sayaçlar sorgulanabilir. Lifos enerji giderleri paylaşım programı ile doğalgaz faturanızı programa girerek herbir dairenin ödemesi gereken tek tuş ile kolaylıkla hesaplayabilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken M-Bus lı sayaçları bağlamak için Lifos M-Bus konvertör ile Lifos enerji giderleri paylaşım programını bilgisayarınıza kurmaktır. 18 ISO 9001:2008
Lifos RF Sistemi Radyo modülü, uzaktan erişim ile radyo dalgaları kullanılarak sayaçların içerisindeki tüketim bilgilerinin sorgulanması için kullanılır. Kalorimetre hafızasında tutulan tüketim değerleri 868 Mhz frekans bandında anlık olarak sorgulama yapan el terminaline yollanır. Bu işlem için Lifos radyo el terminali kullanılır. Radyo frekanslı kalorimetreler bina dışından sorgulanabilir. Bu işlem için ek bir kablo yada güç kaynağı gerekmez. Radyo frekanslı Lifos sayaçlarda radyo modülünü beslemek üzere ikinci bir pil sayaç içerisinde monte edilmiş haldedir. Ultra düşük güç tüketimine sahip bu radyo modülleri 10 yıla kadar pil değişimine ihtiyaç duymadan kullanılabilir. Lifos kalorimetreler IP54 koruma sınıfına sahiptir. Radyo frekanslı sayaçlar aynı anda üzerindeki LCD ekranlardanda sorgulanabilir. Böylece okuma konusunda bağımlı kalmadan dilediğiniz zaman kendiniz sorgulama yapabilirsiniz. Ayrıca temin edebileceğiniz el terminalleri vasıtasıyla dilediğiniz zaman site yönetimi olarak sorgulama yapabilirsiniz. RF RF el terminali ISO 9001:2008 19
LİFOS M-Bus Sıcak Su Sayaçları Lifos sıcak su sayaçları Multi Jet ölçme prensibi ile çalışır. Kullanılan multi Jet ölçüm tekniği ile hem daha hassas hemde daha uzun ömürlüdür. Lifos sıcak su sayaçları M-Bus ve RF iletişim opsiyonu ile satın alınabilir. M-Bus sistemli sıcak su sayaçları kalorimetrelerde olduğu gibi tek kablo üzerinden haberleşerek tüketimler sorgulanabilir. Bunun için en üst kattan itibaren aşağı inen tek bir kabloya, polarite farkı olmadan tüm sayaçlar bağlanır. Bu kablo üzerine Lifos M-Bus Konvertör bağlanarak tüm sayaçlardaki tüketimler, sayaçların yanına gitmeye gerek kalmadan sorgulanabilir. Burada, kullanılan sıcak su sayaçları ile kalorimetreler aynı kablo üzerinde bileştirilebilir. Böylece yarı bir kablo ve ayrı bir konvertör ile hem sıhhi sıcak su hemde ısınma tüketimleri Lifos ısı giderleri paylaşım programı üzerinden sorgulanabilir fatura çıktısı alınabilir. 20 ISO 9001:2008
Lifos M-Bus Kesme Vanası Lifos M-Bus kesme vanası pillidir. Pil değişimine ihtiyaç duymadan M-Bus hattı üzerinden bilgisayar ile yüzlerce defa ve 10 yıla kadar açma/kapama işlemi yapılabilir. Açma ve kapama için Lifos enerji giderleri paylaşım programı kullanılır. Kullanıcının müdahelesine imkan vermeyen yapıdadır. Merkezi bilgisayar ile istenen dairelerin girişindeki Lifos M-Bus Kesme vanaları kumanda edilebilir. Ön ödemeli sistemler için ve bina yönetimi için büyük kolaylık sağlar. Motorlu 3 yollu vana Motorlu 2 yollu vana ISO 9001:2008 21
LİFOS ISI İSTASYONU Merkezi kalorifer sistemlerinde daire girişlerinde ısınma ve sıcak kullanma suyu temini amacıyla kullanılır. 100 kw güce kadar istenen her kapasitede ısı istasyonları ile kullanım sıcak suyu temini kolaylıkla yapılır. Lifos ısı istasyonları ile hem kullanım sıcak suyu hemde ısınma bedeli Lifos kalorimetre üzerinden M-Bus sistemi ile merkezi olarak paylaştırılır. Ayrıca ısı istasyonları içerisine merkezi olarak bilgisayardan kontrollü M-Bus kesme vanaları monte edilebilir. Lifos Isı istasyonları 3 farklı çalışma metoduna göre ve farklı kapasitelerde üretilir. 1- Mekanik kontrollü tip 2- Elektronik modülasyonlu tip 3- Oda termostatlı ve sirkülasyon pompalı tip Isı İstasyonu Sirkülasyon Pompası Kalorifer Kazanı 22 ISO 9001:2008
Enerji Verimlilik Otomasyon Yazılım ve Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. Erciyes Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi No: 68 Melikgazi / KAYSERİ 38039 Tel: +90 352 224 47 37 İmalat: O.S.B. 8. Cad. No: 20 KAYSERİ www.envotek.com.tr envotek@envotek.com.tr Bu katalogtaki tüm bilgiler labaratuar ortamında test edilmiştir. Kalorimetrenin metrolojik özelliklerini önceden haber vermeksizin değiştirme hakkımız saklıdır. Tipografik hatalardan firmamız sorumlu değildir.