ALIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

DONANIMLAR ve BİLGİSAYAR SATIN ALIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 2010 Bu yazı dizisinde işinize yarayabilecek donanımları tanıyacaksınız. Ardından bu donanımlara ait can alıcı bazı özellikleri göreceksiniz. Bu sayede karşınıza çıktığında hangi donanımın hangi özelliğinin önemli olduğunu görüp ona göre hareket edebileceksiniz. Son olarak bir bilgisayar satın alırken bilgisayarı nasıl tanıyacağınızı ve hangi özelliklerinin ne derecede önemli olduğunu göreceksiniz. Rize Üniversitesi Ardeşen Meslek Yüksekokulu 04647151617

DONANIM BİLGİSİ Her bilgisayar sahibinin ve bilgisayar sahibi olacak kişinin az da olsa bilgisayar parçaları hakkında bilgi sahibi olması gereklidir. Gazetede ya da internet sitesinde gördüğümüz bir ilanda sadece resme ya da fiyatına bakarak karar verilmemeli. Aslında hangi özelliklere sahip olduğunu detaylı olarak inceleyerek kişiye uygun olup olmadığının tespiti yapılmalıdır. Yandaki bilgisayar özelliklerine değil de fiyatına bakarsanız 2000TL olduğunu görürsünüz. Bir de özelliklerine bakarsanız 2010 yılına göre iyi bir bilgisayar olduğunu da anlayabiliriz. Oyun oynayıcıları için biçilmiş kaftan olduğunu, çok hızlı bir işlemciye sahip olduğunu ve masaüstü bilgisayar olmasına rağmen kablosuz özelliğinin bulunduğunu anlayabilirdik. Bu tarz çıkarımları yapabilmek için öncelikle bazı donanım parçalarını ve onların ne gibi özellikleri olduğunu, hangisinin daha iyi olduğunu, fazla ya da az olursa ne olacağını gibi bilgileri bilmemiz gereklidir. Bu bilgi sadece bilgisayar kullanıcıları değil, almayı düşünenler içinde gereklidir. İsterseniz donanımları tanımaya başlayalım. Anakart Anakart mainboard olarak da anılır. Bilgisayar kasasının içinde bulunur ve en geniş donanım parçasıdır. Kasanın bir yüzeyine montelidir ve tüm diğer donanım parçaları bir şekilde anakarta bağlanırlar. Donanımlar arası veriyolları ve iletişimin yapıldığı bilgisayarın temel yapı taşıdır. Bir bilgisayar alırken anakart için sormamız gereken soru FSB si kaç? sorusu olmalıdır. FSB sistem yolu olarak bilinir ve bir hızı vardır 800Mhz yada 1600Mhz gibi isimlendirilirler. Ayrıca anakartlar tek başlarına alınacaksa hangi işlemcileri destekledikleri, hangi RAM türlerini destekledikleri gibi bilgiler önem kazanır. 2

İşlemci İşlemciler CPU (Central Processing Unit) Merkezi İşlem Birimi olarak bilinir. Processor (Prosesör diye okunur) de denir. Bilgisayarın tüm işlemlerinin gerçekleştirildiği, içinde 2 Trilyon transistor olan nano teknoloji ürünü bir donanımdır. Günümüzde 2 işlemci markası vardır biri INTEL diğeri de AMD dir. Tek çekirdek, çift çekirdek ya da 4 çekirdek olarak günümüz kullanıcılarının bilgisayarlarında bulunmaktadırlar. Yandaki resimde 4 çekirdekli bir işlemci gözükmekte yani 2 tane çift çekirdek. İşlemciler anakart üzerinde takılı bulunurlar. Anakart resminde 1 numaralı alan bir işlemci yuvasıdır. İşlemciler marka, çekirdek ve hızlarına göre sınıflandırılırlar. İşlemci ne kadar hızlı ise o kadar çok işlemi aynı anda yapabilirler. İşlemcilerin üzerlerinde soğutucu fanlar bulunmaktadır çünkü işlemciler çok ısınan donanımlardır. Fanlar çalışmazsa işlemci ısınarak yanar. İşlemci fanı çalışmadığı zamanlarda ya da güç kablosu çıktığı durumlarda bilgisayardan bir sinyal sesi duyabilirsiniz. İşlemci ne kadar soğuk ise işlemler o kadar hızlı yapılır. İşlemcilerin hızları Tür ve GHz bilgisine göre sınıflandırılır. Core 2, 2.53Ghz, 3MB Cache bu cümle bir işlemciyi anlatmaktadır. Core 2 dan anladığımız işlemcimizin 2 çekirdeği olduğudur. 2.53GHz den anladığımız işlemcimizin hızıdır. Ne kadar yüksek ise o kadar hızlı çalışır ama o kadarda fazla ısınır buda kasanın içinden fazla fan sesi gelebileceği anlamına da gelir. 3MB Cache ise İşlemcimiz ile birleşik bulunan süper hızlı bir bellek türüdür. Saniyede milyonlarca işlem yapan işlemciye destek olur. Ne kadar yüksek ise işlemci o kadar fazla işlemi yapabilir. Günümüzde en fazla 8MB Cahce ler bulunmaktadır. Yakında 16 ve 32MB lıkları da çıkacaktır. Harddisk Harddiskler HDD olarak da kısaltılırlar. Bilgisayarda bulunan tüm bilgiler HDDlerde saklanırlar. Siz silmedikçe veriler içinde saklanır, yıllarca kullanılabilirler. Bilgisayara anakartınızın desteklediği kadar çok HDD takılabilir. Yukarıdaki anakart resminde 3 ve 4 numaralı alanlar harddisklerin kablo ile bağlandığı yerlerdir. 3 numaralı alanlara takılan HDDlere IDE harddisk denir. 4 numaralı alanlara takılan harddisklere ise SATA harddisk denir. SATA HDDler daha hızlı transfer yapabilirler. Bu yüzden HDD alırken ana kartınızda da 4 numaralı girişlerden varsa SATA almanız önerilir. Harddiskler boyut ve dönme hızları ile anılırlar. HDD boyutları GB larla anılırlar. GB cigabayt olarak okunur ve 1024MB(megabayt) a eşittir. Şöyle dersen yanlış olmaz bir film 700MB a ya da bir mp3 parçası 4MB a eşittir. Günümüzde harddiskler 250GB, 320GB, 500GB, 640GB ve 1000GB olarak satılmaktadır. Boyutu arttıkça fiyatı artar. Dönme hızı denilen resimde gördüğünüz diskin dönüş hızıdır. Ne kadar hızlı dönerse o kadar hızlı veriler okunur ve yazılır. Buna RPM (Repeat Per Minute) yani dakikadaki dönüş hızı denir. Dakikada 5400 ve 7200 RPM harddiskler bulunmaktadır. Bunlarda saniyede 80 ve 120 tura denk gelmektedir. Disk bu kadar hızlı dönerken okuma-yazma kafası denen kol disk üzerinde 3

işlemler yaparak bizim günlük ihtiyaçlarımızı gidermektedir. Harddisklerin arkalarında 2 giriş bulunmaktadır. Biri elektrik kablosu diğeri ise veri aktarma kablosu (yuvarlak resim). Harddisk türüne göre (SATA-IDE) kablolarda değişmektedir. IDE kablolar fazla yer kaplayan ve yavaş (Resimdeki Gri Kablo), SATA kablolar ise (Resimdeki Kırmızı Kablolar) az yer kaplayan ve hızlı kablolardır. Taşınabilir harddiskler de bulunmaktadır. Bilgisayara USB girişi ile bağlanmaktadırlar. Bu tür harddiskler daha büyük boyutlarda olabilirler. Flash bellekler de birer veri taşıyıcıdır ama harddisk gibi diskleri yoktur. Disk yerine elektronik çipleri bulunmaktadır. RAM RAM (Random Access Memory) rem olarak okunur ve bellek olarak isimlendirilir. HDD gibi bu da bir bellektir fakat harddisk kadar büyük değildir ve üzerinde disk de yoktur. RAM bilgileri saklamak için hafızada tutmaz, Ram işlemciye yardım etmek için bilgileri bilgisayar kapanana kadar hafızasında tutar. İşlemci grafikleri, efektleri, görüntüleri işleme tabii tutmak için öncelikle o grafikleri, efekt ve görüntüleri harddiskten okuması gerekir. Fakat verileri okumak, HDD yavaş bir donanım olduğu için çok yavaş gerçekleşir. Bu yüzden gerekli veriler öncelikle RAM e aktarılır ve ihtiyaç oldukça işlemci bu verileri RAM üzerinden çok hızlı bir şekilde okuyup işleme tabii tutabilir. Bu yüzden RAM miktarınız ne kadar çok ise o kadar veri bellekte tutulabilir ve istenildiği zaman hemen işlemci tarafından kullanılabilir. RAM lerin birkaç modeli vardır. Laptoplar için ve Masaüstü bilgisayarlar için değişiktirler. RAM ler hızları, boyutları ve modelleri ile adlandırılırlar. Örnek vermek gerekirse 2GB 1333Mhz DDR3. 2GB denilen kısmı belleğimizin boyutudur. 1333Mhz denilen kısım ise RAM in hızıdır. Bu ne kadar fazla ise o kadar hızlı çalışır. DDR3 ise modelidir. Günümüzde yeni bilgisayarlarda DDR2 ve DDR3 modeller kullanılmaktadır. Son çıkan DDR3 modeller tabi ki daha hızlıdırlar. Ramler Anakart üzerinde 2 numaralı bloklara takılırlar (İlk sayfadaki anakart resmi). Resimde gördüğünüz ana kartta 4 RAM yuvası bulunmaktadır. 2si mavi 2 si siyah. RAM bunlardan herhangi bir tanesine takılabilir. Eğer yeni bir RAM miktarınızı değiştirmek istiyorsanız önceki RAMlerinizin hızlarını kontrol etmelisiniz. Eğer yavaş bir RAMiniz var ise gidip çok hızlı bir RAM almanız bir şey ifade etmez çünkü en düşük RAM hangisi ise o hızda çalışırlar. Bu yüzden aynı hızda RAM satın alınmalıdır. Eğer tüm RAMlerinizi çıkartıp yeni bir tane takacaksanız mesela 512MB lık RAMinizi çıkartıp yerine 2GB lık RAM takmak istiyorsunuz. Bunun için öncelikle anakartınızın 2GB lık RAMleri destekleyip desteklemediğini ve hangi hızda RAM leri desteklediğini öğrenmeniz lazım. Destekliyorsa ve uygun hızda da bulabildiyseniz, herhangi bir RAM slotuna takabilirsiniz. Ekran Kartı Ekran Kartı bilgisayarın grafik işlerini çok daha becerikli yapmasını sağlayan bir karttır. Anakartın üzerine takılır, resimde 5 numaralı alanlar ekran kartı için kullanılan slotlardır. Ekran kartları anakart üzerine bağlı şekilde olabileceği gibi, sonradan satın alınıp 5 numaralı alanlara da takılabilir. Anakart üzerinde birleşik olan ekran kartlarına onboard ekran kartı denilir. Bu ekran kartları bilgisayarın temel işlemleri yapabilmesini sağlamak için anakarta yerleştirilmiştir. Güçlü bir grafik işleme becerisi için sonradan bir ekran kartı almak gerekir. 4

Monitörümüzün kablosu, bilgisayar kasası arkasından kablo aracılığı ile ekran kartına bağlanmaktadır. Bu sayede görüntüler ekran kartı aracılığı ile ekrana taşınmaktadır. Ekran kartlarının kendilerine ait RAMleri bulunmaktadır. Bilgisayarın RAMinden hiçbir farkı yoktur. Ne kadar yüksek ve hızlı RAMe sahipse o kadar iyi çalışırlar ve görüntüleriniz o kadar kaliteli olur. Günümüzdeki ekran kartlarının da kendine ait işlemcileri vardır. Bilgisayarın işlemcisinden gelen emirleri Ekran Kartındaki RAM i ve gerekirse bilgisayarın kendi RAMini kullanarak ekrana yansıtırlar. Bilgisayarda grafikler,efektler RAM, Ekran Kartı ilişkisini bir örnek ile açıklayalım; Bilgisayarınızda 2GB Bellek(RAM) olsun. Yeni bir oyun alacaksınız, oyunun yeterliliklerine baktığınız zaman en az 2GB Bellek ihtiyacı olduğunu gördünüz. Bilgisayarınız açıkken bile bir miktar bellek harcamaktadır. Sizin bilgisayarınız hiçbir işlem yapmazken 1GB bellek kullandığını varsayalım. Oyunu bilgisayara kurduğunuzda oyunun ihtiyacı olan 2GB bellek miktarını bulamayacaktır çünkü sizin bilgisayarınız zaten hiçbir şey yapmadan bile 1GB bellek kullanıyor. Oyuna sadece 1GB bellek kalıyor. Bu yüzden oyununuz yavaş çalışacaktır. 1GB lık Ekran kartı aldınız. Bilgisayarınıza taktınız ve oyunu açtığınızda oyun önce ekran kartınızın belleğini kullanacaktır. Bu şekilde oyunun hızlı oynana bilmesi için sadece 1 GB daha belleğe ihtiyaç vardır ki sizin bilgisayarınızdaki 2 GB belleğin 1GB tı zaten boşta, onu da oyun kullandığı zaman oyundan tam performans alabileceksiniz. Bu sayede oyun akıcı ve gerçekçi gözükecek ve yavaşlama olmayacak. İşte ekran kartınızdaki RAMin size kazandırdığı özellik budur. Ekran kartlarının da üzerinde duruma göre fan bulunmaktadır. Grafik işlemleri donanımları zorladıkları için ısınma yapar bu yüzden soğutulması gerekir. Fanlar bu işe yarar. Grafik kartının işlemcisi üzerine takılırlar. Özetle Ekran Kartları model ve RAM miktarları ile anılırlar. Örnek vermek gerekirse; Pny Nvidia Quadro FX3800 1GB GDDR3 Pci-e x16 Profesyonel Ekran Kartı Pny Nvidia Quadro FX3800 grafik kartının modelidir. 1GB GDDR3 içinde bulundurduğu RAM miktarı ve hız birimidir. RAMlerden hatırlarsanız DDR3 2010 yılı itibariyle en hızlı RAM türleriydi. PCİ-e x16 ise Ekran Kartı Türüdür. PCI Ekran kartları anakart destekliyorsa 2 tane aynı anda takılıp kullanılabilir. Bu ekran kartının günümüzdeki fiyatı 1900TL dir. ÖZET Yukarıda bahsettiğimiz 5 donanım parçası bilgisayarı satın alırken değinmemiz gereken en önemli 5 unsurdur. İşlemci, RAM, HDD, Anakart ve Ekran kartı. Bu 5 donanımı iyi tanıyabilirsek artık bilgisayarları birbirinden ayırt edebiliriz. 5

BİLGİSAYAR SATIN ALALIM Aldığınız ürün bir Masaüstü Bilgisayar, Dizüstü ya da Netbook (Daha küçük Laptop) olabilir. Hepsinin Anakartı, İşlemcisi, Ekran kartı, Harddiski ve Rami vardır. Bu yüzden bazı terimleri bilmesek bile aradan bize lazım olan kelimeleri ile bilgisayarları tanıyabiliriz. Markalar ve model isimleri sürekli değişebilir ama temel özellikler sürekli sabittir; işlemci hızı, Ram Miktarı, Harddisk Dönme hızı, vb gibi. Şimdi bir bilgisayar tanıyalım; Dente Gamezone GZ-1040 Core i7 860 2.8GHz 8GB 1TB (HD5830 1GB VGA) Masaüstü Bilgisayar Yukarda özellikleri yazılı bilgisayarın bu cümlesinden çıkarabileceklerimizi yazalım; - Dante Gamezone GZ-100: Firma adı ve adından da anlaşıldığı gibi oyun severler için üretilmiş gibi duruyor. - Core i7 860: Core çekirdek demekti. i7 2010 yılı itibari ile çıkan en son işlemci türüdür. İçinde 4 Çekirdek bulunur. Yani bilgisayarımız 4 çekirdekliymiş. Ve son teknoloji işlemci barındırıyor. - 2.8GHz: İşlemcimizin hızı. İşlemcimizin Cache belleği hakkında bir şey denmemiş. Bu bilgiyi kesin öğrenmek lazım. - 8GB: İşlemcimizin yanında Düşük miktarda GB kelimesi geçiyorsa bu bir bellektir ve RAM dir. Harddisk yada Cache bellek de değildir çünkü harddisk olsa çok daha büyük bir rakam olması gerekirdi 500GB, 1TB (1000GB) gibi. Cache bellek olsa çok çok daha küçük bir rakam olması gerekirdi 2MB, 3MB, 8MB gibi. Bu yüzden bu RAM miktarıdır ve ev kullanıcıları için en yüksek miktardır. Burdan şunuda çıkartabiliriz, işlemcimiz 64 Bit bir işlemci yani normal işlemcilerden daha hızlı ve İşletim sistemimiz de ona uygun 64 Bit bir işletim sistemi. Çünkü 8GB RAM i sadece 64 Bit işletim sistemleri kullanabilir. - 1TB: 1 Terabayt diye okunur ve 1000GB a eşittir. Bu Harddiskimiz. Dönüş hızı verilmemiş. - HD5830 1GB VGA: VGA ekran kartı demek. 1GB ekran kartının RAMidir. HD5830 ise ekran kartı model adıdır. 2010 yılı itibari ile çok güçlü bir model. Bilgisayarımızın özelliklerini öğrendik ama fiyatı da öğrenmek lazım tabi. Yukarda özellikleri ve resmi bulunan bilgisayar 2900TL ve içinde monitör yok. Ekran olsaydı yanına birde monitör özelliği yazılırdı. Kaç inch (20 20 inch olarak okunur) olduğu bilgisi verilirdi. Şimdi diğer donanım birimlerine bakalım, bunlar; monitör, klavye, fare, ses kartı, tv kartı, projektör, yazıcı, ethernet kartı, power, kasa, cd/dvd rom, modem. 6

Monitör Monitörler yani ekranlar bize ekran kartından gelen görüntüyü yansıtan donanımlardır. Bir bilgisayar ekransız da çalışabilir. Ama kullanımı zor olacağı için bu dediğimiz sadece belirli amaçlar için yapılmaktadır. Ekranınız ince olabilir LCD ekranlar gibi, yada evdeki televizyonunuz gibi de olabilir onlarda Tüplü ekranlardır. Günümüzde kullanılan yeni ekranlar LCD ekranlardır. Daha yeni olarak LCD ye benzeyen LED ekranlar çıkartıldı. Yeni laptopların ekranları artık tamamen LED. LED ekranda LCD gibi fakat daha az enerji harcarlar. Bu da daha doğacı bir ürün olarak değerlendirilebilir. Aynı şey LED Televizyonlar için de denebilir. Ekranlar tepkime süreleri ve büyüklükleri ile anılırlar. Philips 190V1SB 19" 5ms Wide Screen LCD Monitör bu cümlede adı geçen Philips marka 190V1SB modelli LCD ekranın büyüklüğü 19 (19inch) miş. Cm olarak ölçüyü öğrenmek için inch değerini 2.5 ile çarpmamız yeterlidir. 19x2.5 = 47,5 cm Bu ekranın çapraz köşelerden uzunluğunun ölçüsüdür. Yani ekranınız sol alttan sağ üste 47,5 cmdir. Televizyonlar için de aynısı geçerlidir. Bir diğer önemli kısım tepkime süresi olarak nitelendirdik. Tepkime süresi ne kadar küçük ise o kadar iyidir. Bu şu anlama gelir, bir görüntünün gidip diğer görüntünün gelmesi anlamına gelir ki ms milisaniyedir yani 1 saniyenin 1000 de 1 i. Günümüzde 2ms lik ekranlarda bulunmaktadır. Ne kadar küçükse görüntüler o kadar canlı ve akıcı gözükür. Monitörlerin arkasında 2 giriş vardır. Biri ekran kartına yani ana karta takılan VGA kablosu denen kablo girişi, diğeri de elektrik kablosudur. VGA yada elektrik kablosu standarttır. Her bilgisayarın kablosu aynıdır. Günümüzde kasası ekranı ile birleşik birkaç tür bilgisayar bulunmaktadır. MAC PC ler bunlardan biridir. Kasa küçük ve ekranın arkasında birleşiktir. Ekran üzerinde birçok düğme olabilir. Bu düğmeler aç kapat ve ekran görüntü ayarlarını yapmak için kullanılırlar. LCD yada LED tvlerde ise bu girişlerin sayısı çoktur ve çok fazla görevi vardır. Bazı tv ekranlarının üzerinde dvd, harddisk ya da blueray oynatıcı bile olabilir. Klavye Klavye bilgisayara veri girişi yapmak için kullandığımız gir giriş donanımıdır. Klavyeler değişik modellerde olabilirler. Kablosuz klavyeler de bulunmaktadır, altındaki pil ile çalışırlar. Klavyeler bilgisayara usb ya da yuvarlak girişlerle bağlanırlar. Klavyelerin en bilinesi özelliği üzerlerinde fonksiyonel tuşlardır ve bunlara multimedya tuşları denir. Bazılarının ses ayarları, hazır işlevli butonlar, usb girişi gibi özellikleri olabilir. Klavyeler Q yada F klavye olarak ülkemizde kullanılmaktadır. Günümüzde ilköğretim çağında tüm öğrencilere F klavye öğretilmektedir. F klavye ile Q klavye arasındaki fark harflerin dizilimidir. Q klavye en üst sol tuşun Q olduğu klavyeler, F klavyeler ise F ile başlayan klavyelerdir. Fare Fareler 2 türlüdür, dizüstü bilgisayarlardaki Touchpadler ve bildiğimiz Fareler. Dokunmatik fareler diyeceğimiz Touchpadler üzerindeki alanlar özelleştirilebilir alanlardır. Bazı bölgesi kaydırma çubuğu olarak kullanılırken bazı bölgeleri bir takım programları hemen açmak için ayarlanabilir. Standart fareler de kablolu ya da kablosuz olabilir. 7

Ses Kartı Bilgisayarın ses çıkışını sağlayan donanım birimidir. Eksikliğinde yada programı kurulmamışsa bilgisayardan ses alınamaz. Anakartın üzerinde hali hazırda bir ses kartı vardır. Bilgisayarınıza 5+1 gibi ses sistemi takmak istediğiniz zaman ayrıca ses kartı alınıp ana kart üzerinde 6 numaralı alanlardan birine takılabilir. Ayrıca usb girişli ses kartları da bulunmaktadır. Tv Kartı Bilgisayardan televizyon izlemek için gerekli olan donanımdır. Digital yada Analog olarak 2ye ayrılır. Digital tv kartları pahalı olmasının yanında çanak anten kablo ile bağlanabilir ve yüksek kalitede kanallar izlenebilir ve bilgisayara tv görüntüleri kaydedilebilir. Analog tv kartı anten kablosu takılabilir ve yine bilgisayardan anten ile çeken kanallar izlenebilir. Tv Kartları anakartta 6 numaralı alanlara takılabilir. Fakat günümüzde usbden takılan tv kartları çok yaygındır. Daha kullanışlıdırlar. Projeksiyon Cihazı Projektörler görüntüleri perdeye yansıtmak için kullanılan donanımlardır. Tv görüntülerini, bilgisayar ekranının görüntülerini yansıtmak amacıyla kullanılır. Bilgisayarın ekran kartına bağlanırlar, monitör girişi ile aynı kabloya sahiptir. Ekran Kartından bazen VGA Çoklayıcı denen donanım ile hem ekrana hem de projektöre bağlanma şansı da vardır. Projektörler günümüzde 2 türlüdür; Ansilümen Projektörler ve Led Projektörler. Ansilümen denilen cihaz projektörün lambasının ışık miktarıdır. Fiyatı en pahalı olan kısım ampul kısmıdır. Kısıtlı saat kullanımı vardır ki projektörlerde ortalama 3000 saat kullanım ömrü vardır. Led projektörlerde ise lamba çok daha farklı ve çok uzun ömürlü kullanımı vardır. Ortalama 20000-30000 saattir. Projektörlerin kumandaları vardır. Bazı projektörlere kablo ile değil kablosuz bağlantılar ile bağlanılabilmektedir. Projektör alınırken çözünürlük, ansilümen ve ampulün kullanım saatine bakılır. Led projektörlerin ansilümen kuvveti az ama kullanım süresi çoktur. Ampullü projektörler ise ışık kuvvetli ama kullanım süresi kısıtlıdır. Bir projektörün fiyatı ortalama 1200TL iken ampulünün fiyatı 900TL civarıdır. Yazıcı Yazıcılarda bilindiği gibi çıktı almak için kullanılırlar. Günümüzde bilgisayara usb kablosu ile bağlanırlar. Birkaç çeşidi vardır. Püskürtmeli yazıcılar, Lazer yazıcılar ve Nokta Vuruşlu yazıcılar. Yazıcıların içlerinde boya barındıran kartuş yada tonerleri vardır. Püskürtmeli yazıcıların boyaları mürekkeptir ve kartuş denen kutuların içindedirler. Kartuşlar bitince satın almaktansa doldurulabilir, daha ucuza gelir. Sadece renkli kartuşlar daha pahalı, siyah kartuş daha 8

ucuzdur. Lazer yazıcıların ise tonerleri vardır. Tonerlerin fiyatları püskürtmelilerden çok daha pahalıdır. Ama mürekkep değil renk tozları bulunmaktadır ve lazer ile kağıt üstüne tozlar yakılarak çıktı alınır. Lazerlerin daha pahalı olmasının bir diğer sebebi de daha hızlı çıktı alınabilmesidir. Nokta vuruşlu yazıcılar ise günümüzde hala kullanılmakta olup, fatura basmada, bankalarda, vb gibi yerlerde kullanılmaktadırlar. Bazı yazıcılar çok daha büyüktürler ve harita basımında reklamcılık sektöründe kullanılırlar. Bazı yazıcılar ise fotoğraf kağıdına resim çıkartmak için üretilmişlerdir. Günümüzde yazıcıların bazılarının birden çok fonksiyonu bulunmaktadır. Bazıları çıktı alma işlemi yaparken bazıları da tarama yada faks gönderme özelliklerine sahiptir. Yazıcı alırken bu özelliklerden başka, çıktı alma hızı ve hangi tür yazıcı olduğu önemlidir. Lazer yada püskürtmeli, dakikada 28 çıktı gibi durumlar kontrol edilmelidir. Ethernet Kartı Ethernet kartı bilgisayarın bir ağa ya da interneti olan bir ağa bağlanmasını sağlar. Günümüzde bütün anakartlarda anakarta birleşik olarak mevcuttur. Ama anakartta yok ise anakarttaki 6 numaralı soketlerine takılabilir. 2 girişi vardır birisi telefon kablosu girişi diğeri ise ağ kablosu girişidir. Ağ kablosunun ucu internete bağlı olan bir cihaza, bilgisayara bağlı ise bu bilgisayar da internete bağlanabilir. Günümüzde kablosuz Ethernet kartları da çıkmıştır. Masaüstü bilgisayarlar da aynı laptoplar gibi internete ağ kablosu olmadan bağlanabilmektedirler. Ağ kablolarına CAT5 kablo denir. Uçlarındaki şeffaf plastik kafalara da RJ45 yada jak denir. Ağ pensesi ile takılır. Her ağ internete bağlı değildir. Ama bir ağ internete bağlantılı ise o ağdaki diğer kişiler de internete girebilirler. Bir okulun laboratuarındaki ağının internet kablosu takılmadan internete girememesine rağmen bilgisayarlar arasında dosya paylaşımı yapılabilir. Çünkü bilgisayarlar birbirlerine ağ kabloları ile bağlıdırlar ve kendi aralarında bir ağ oluşturmuşlardır. İnternet olsa da olmasa da aynı ağın içindedirler. Bu tarz ağlara LAN denir. Yani Local Area Network, Bölgesel Ağ Alanı. 9

Laboratuardaki bilgisayarlar birbirlerine LAN ile bağlıdırlar. İki farklı ağın birbirine bağlanmasını HUB yada SWITCH denen cihazlar sağlar. Laboratuarımızdaki tüm bilgisayarların ağ kablolarının takıldığı cihaza da SWITCH denir. Bunların daha akıllılarına ise ROUTER denir ki çok büyük bağlantı miktarlarını internete bağlayabilir. Routerlar Türkiye de her şehirde TTNET firmasının altyapısında bulunmakta ve bizlerin internete bağlanmasını sağlamaktadırlar. İnternet dünyanın en geniş ağıdır. WWW nin karşılığı World Wide Web yani Dünya Geniş Ağı anlamına gelir. Ağ ilk kez bazı bilgisayarlar arasında askeri amaçlı iletişim kurulabilmesi amacı ile ortaya çıkmış, zamanla bilimsel araştırmalar yapan bilim adamlarının bunu dünya geneline yayımı nı ortaya atmaları üzerine internet terimi doğmuştur. Power Supply Power supply güç ünitesi anlamında kullanılmaktadır ve bilgisayarın kasasının içinde bulunan bir donanım parçasıdır. Kasanın içindeki tüm donanım birimlerine elektrik akımını dağıtır. Şehir şebekesini çok daha küçük miktarlara düşürür ki bilgisayarın iç donanımı ortalama 5 volt ile çalışmaktadır. Çeşitli güç birimleri vardır. Bunlar voltajları ile adlandırılırla.s.r. Elektrik git gellerinde yanabilirler, değiştirilmesi çok basittir. Günümüzde fiyatları ise 80-100TL civarıdır. Şekildeki güç ünitesinde kasanın arka tarafında kalan güç kablosu girişi, güç kesme butonu, voltaj değiştirme butonu ve kablolar gözükmekte. Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS) Kesintisiz güç kaynakları elektrik gittiğinde bilgisayarı bir süre idare edebilmesi için kullanılırlar. Büyük yada küçük modelleri amaca göre satın alınır. Bir laboratuar için büyük ve çok güçlü güç kaynağı gerekirken ev kullanıcıları için küçük ve uygun fiyatlı bir kaynak yeterli olacaktır. Güç kaynaklarının arkasında kendisine ait elektrik kablosu ve elektrik kesilmesinde bile çalışmasını istediğiniz cihazlar için priz bulunmaktadır. 3 lü bir pirizi güç kaynağının prizine takılırsa ve bilgisayar bu 3 lü prize takılırsa elektrik gittiğinde bir süre bilgisayarınız açık kalacaktır. 10

Şimdi daha detaylı olarak bir masaüstü, laptop yada mini notbook alırken nelere dikkat etmeliyiz bunları detaylı olarak inceleyeceğiz. Ama daha önce bu 3 tür bilgisayarın ne olduklarını tanıyalım. Masaüstü bilgisayarlar (Desktop Computers) monitör ve kasadan oluşan bilgisayarlardır. Kasalar çoğunlukla büyük olduğu için içine takılan donanımlarda büyüktür. Örnek olarak masaüstü bilgisayara takılan harddisk ile laptopa takılan harddisk arasında boyut farkı vardır. Laptoplara 2.5, kasalara ise 3.5 büyüklüklerinde harddiskler takılır. Laptoplara takılan RAM ler de aynı şekilde daha küçük ve tombuldur. Bu yüzden sonradan bir donanım parçası alınırken laptop mu yoksa masaüstümü olduğuna dikkat etmek gerekir. Laptoplar yani dizüstü bilgisayarlar taşınabilir olmaları için hafif üretilmeye çalışılır. Bunun için içindeki tüm donanımlar ve takılma şekilleri normal kasalardan çok daha farklıdır. Donanımlar küçük boyutlu ve anakarta monte şekilleri çok sıkıdır, birbirlerine çok yakındırlar. Bu yüzden laptopların içlerini açıp bir donanımı değiştirmek yada yeni eklemek yer olmadığı için bazen imkansız bazen de çok zordur. Netbook ile Notebook arasındaki fark sadece boyut farkıdır. Netbooklar temel işlemlerin yapılabilmesi için kitap şeklinde tasarlanmışlardır. Bu yüzden çok küçüktürler ve yine bu yüzden donanımların ısınma problemlerinin önüne geçilmek için daha yavaş çalışırlar. Teknoloji geliştikçe bu tarz problemlerde aşılacaktır. 4 Önemli Unsur Bilgisayarınız ne tür olursa olsun en temel dikkat edilecek 4 unsur vardır. Bunlar; İşlemci RAM Harddisk Ekran Kartı Bu 4 donanımın özelliklerinin bilinmesi bilgisayarların iyi olup olmadıkları konusunda bize can alıcı fikirler verecektirler. Bilgisayarın birçok başka donanımı ve özellikleri vardır ama bu 4 özelliğin bilinmesi %80-90 tüm bilgileri elde etmemizi sağlayacaktır. Diğer çoğu donanım günümüzde yeni bilgisayarlar için aynıdır. Masaüstü Bilgisayar Satın Alım Casper CD.HBI650G Core i5-650 3.20GHz 4GB 640GB (2GB VGA) Windows 7 Masaüstü Bilgisayar Yukarıdaki bilgisayarın kısa tanımı demiştik. Ve kabaca hangi özellikleri taşıdığından bahsetmiştik. O bilgiler ışığında Casper CD.HBI650G kısmının bilgisayar firması ve modeli olduğunu satın alırken bu bilgileri satıcı bayiye sormamızın yeterli olduğundan bahsetmiştik. Core i5-650 3.20GHz bu kısım ise bilgisayarın işlemci marka model ve hızı olduğunu söylemiştik. İ5 işlemci İ serisi işlemci modeli olduğu ve bunun gibi i3,i5 ve i7 olarak 3 adet çıktığı ve günümüzde en son model işlemciler olduğundan bahsetmiştik. 4GB 640GB olan kısım ise belleklerle alakalı olan bölüm olduğunu söylemiştik. Düşün olan birimin RAM miktarı yüksek olanın ise Harddisk kapasitesi olduğunu belirtmiştik. 2GB VGA kısmı ise VGA kelimesinden ekran kartı olduğunu yanındaki bilginin de ekran kartı RAM i olduğunu söylemiştik. Yukarıda adı geçen 4 önemli özelliğin başlıkta belirtildiği görülmekte. Fakat verilerin bilgiler çok kısa sadece kabaca bilgi ve fikir vermekte. Bu donanımların sadece bu kadar özelliği öğrenmek yeterli değildir. Bu 4 donanımın daha detaylı bilgilerini öğrenmek zorundayız. Bu tarz bilgiler bir bayiden satın alırken yanında mutlaka yazar yazmıyorsa bir görevliyi çağırıp bu bilgisayarın teknik diğer özellikleri hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz. Şimdi bunları irdeleyelim. 11

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Yukarıda gördüğünüz özellikler bilgisayarın daha detaylı özellikleridir. Şimdi satır sırasına göre bunlardan bahsedelim. [1 numara] İşlemci İşlemcinin İ5 ve 320Ghz olduğunu öğrenmiştik. Teknik özelliklerde ise daha fazla bilgi yazılmış. Yanında bir de 4MB diye bellek birimi yazılmış. İşlemcinin içinde bir bellek mi var sorusunu akıllara getiriyor. Evet var. İşlemci işlemleri inanılmaz bir hızda gerçekleştirdiği için ona işlem yapacağı verileri yollayacak yine inanılmaz hızlı bir ara bellek gereklidir. Bu tür belleklere cahce (keş olarak okunur) bellek denir. Cache bellekler boyutları çok küçüktür MB cinsinden yazlırlar. Günümüzde standart 3MB cahce ler bulunmaktadır ve 16MB a kadar çıkmaktadır. Bu değer ne kadar çok ise işlemciniz o kadar hızlı veri işler. [2 numara] İşletim Sistemi İşletim sisteminin Windows 7 Home Premium olduğunu bu kısımdan öğrenebiliyoruz. Windows7 2010 yılı itibari ile çıkarılan en son işletim sistemidir. [3 numara] Anakart Anakartlar takıldıkları işlemci türü ile anılırlar. Bu anakarta intel firmasının işlemcileri takılıyor. [4 numara] RAM RAM miktarının 4GB olduğunu ana başlıkta görmüştük ama burada başka özelliklerden de bahsediliyor. RAM lerinde hızları ve modelleri vardır. Günümüzde en üst model DDR3 ismi ile anılan RAM lerdir. Bu RAM lerin hızı da 1333Mhz ve günümüzde yine en hızlı RAM ler bunlardır. Bilgisayar alırken RAM lerin bu iki özelliğine dikkat etmek gerekir. Yavaş bir RAM bilgisayarınızın yavaş çalışmasına neden olacktır. [5 numara] Harddisk HDD ler boyutlarından başka bir de dönüş hızları bulunmaktadır. Bu harddiskin boyutu 640GB fakat dönüş hızı hakkında bilgi verilmemiş. Günümüzde harddisklerin içindeki diskler dakikada 7200 tur dönmektedir. Buna 7200RPM denir. Başka dönüş hızları da bulunmaktadır. 5400rpm yada 10000rpm gibi. 2010 yılı itibari ile 10000rpm ler daha çok yeni ve henüz piyasada yerini almak üzere. SATA denilen harddiskler hızlı veri kopyalayabilen HDD lerdir. 2010 yılı itibari ile yeni 2 tür harddiskten daha bahsedebiliriz. SSH denilen harddiskler içinde dönen disk olmayan ram kadar hızlı çalışabilen bir harddiskdir. Fiyatları normal hardisklere göre 5 kat pahalıdır. SSH harddisklere benzer ama biraz daha yavaş bir diğer harddisk ise Melez SSH harddisklerdir. İçinde diski olan fakat dönme hızı çok yüksek harddisklerdir. 10000rpm hızında dönebildikleri gibi içlerinde ayrıca bir miktar ram gibi çalışan bellekler vardır. 12

[6 numara] Ekran Ekranlar günümüzde LCD olarak satılmaktadır. Bu ekranın özelliği olarak 20 olması verilmiş. Bu da ekranın çaprazlama genişliğinin 20 inch olduğunu yani 20*2,5 = 50cm olduğunu göstermektedir. Ayrıca Wide bilgisi verilmektedir. Wide geniş anlamındadır. Yani monitör kare değil yatayda geniş sinematik bir görüntüsü var demektir. [7 numara] Ekran Kartı 7 numaralı satırda ekran kartı bilgileri verilmiştir. Ekran kartına ait RAM miktarı 2GB ve markası ATI olduğu görülmekte. Ekran kartının modeli ise HD5550. İlerde aynı model bir kart almak isterseniz yada fiyatını öğrenmek isterseniz arama motolarına yada bayilerde çalışanlara ATI HD5550 model ekran kartlarını sorabilirsiniz. Parantez içinde önemli bir bilgi verilmiş. Çoğu kullanıcılar bunun ne demek olduğunu bilmezler. 2GB ekran kartı RAM i bulunmakta diyor ama aslında öğle olmadığını bu parantez bize söylüyor. Nasıl mı? Ayrılmış bellek bazı yerlerde paylaşımlı olarak da geçer. Paylaşımlı bellekler bilgisayarın RAM ini kullanırlar. Yani 2 GB lık ekran kartı aslında 1GB dır ve gerektiği durumlarda bilgisayarın RAM inden 1GB daha kullanır. Bu şekilde toplamda 2GB olur. RAM i yüksek olanlar için güzel bir özelliktir. [9 ve 10 numara] DVD sürücü ve Kart Okuyucu 9 numarada adı geçen donanım dvd ve cd sürücüdür. DVD+RW denilen donanım bildiğimiz DVD okuyabilen ve yazabilen sürücülerdir. Tabiki CD de okuyup yazabilirler. 20 in 1 kart okuyucular bilgisayarların kasalarına takılan ama harici olarak da kullanılabilen versiyonları olan donanımlardır. Cep telefonu belleği, fotoğraf makinesi kartı gibi bellek kartlarını okumak için kullanılırlar. Dizüstü (Laptop) Bilgisayar Satın Alalım Laptopların masaüstü bilgisayarlardan çok da farklı özellikleri bulunmamaktadır Laptopların kasaları küçük olduğu için havalandırma sorunu yaşanmaktadır bu yüzden donanımlar küçük üretilmiştir ve ısınma problemi olmaması için bazılarının hızları düşürülmüştür. Örnek vermek gerekirse masaüstü bilgisayarların harddiskleri laptoplarda daha küçüktür, RAM lerde aynı şekilde laptoplarda küçüktür. Laptopların çoğunun sonradan ekran kartı takma yada işlemciyi değiştirme şansı yoktur. Masaüstü bilgisayarlarda ise bir şey bozulduğunda yada daha yenisi takılmak istendiği zaman kasa açılıp yeni donanımlar takılabilir. Bu yüzden laptop alınırken uzun zaman idare edebilecek bir ürün seçilmelidir. Laptoplara da sonradan RAM eklenebilir, ya da harddiskleri değiştirilebilir. Tabi bunu yapmak için bilen birinden yardım almak gerekir. Masaüstü bilgisayarlardan farklı olarak laptopun büyüklüğünden ve ağırlığından, kablosuz bağlantısı olup olmamasından ve bluetooth u olup olmamasından bahsedilebilir. Laptopların bazılarının ağırlık bilgisi verilir. Sonuçta laptoplar taşınabilir oldukları için satılmaktalar. Ağır bir laptopu kimse taşımak istemez. Bu yüzden laptopun resimlerinden inceleyerek yada yerinde bakarak kalın olmayan bir laptop almanız tavsiye edilir, tabi laptopu masaüstüymüş gibi kullanmayacaksanız. 13

Laptopların bazılarının bluetooth denilen ve genelde cep telefonları, kablosuz yazıcılar yada kablosuz kulaklıklar için kullanılan bir bağlantı türü bulunmamaktadır. İşinize yaramayacağını düşünüyorsanız büyük bir kayıp değildir. Aynı şeyi wireless için söylenemez tabi ki. Her laptopun wireless bağlantısı vardır. Bazı laptoplara Netbook denir. Bunlar daha küçük laptoplardır. İşlemcileri daha yavaştır ama amaçları da zaten yüksek performans gerektiren işleri yapmak da değildir. Günlük işlerinizi halledebileceğiniz, notlarınızı alabileceğiniz yada internete girebileceğiniz türde bilgisayarlardır. Fiyatları laptoplara göre çok çok daha ucuzdur. Günümüzde netbooklar 550TL civarındadır. Netbooklarda Ram miktarına dikkat etmek lazım. Düşük RAM varsa performansları düşük olacaktır. Bu yazı dizisi 2010 yılı ekim ayında hazırlanmış olup o günün şartlarına göre yorumlanmıştır. Donanımları kabaca tanıyıp satın alırken ya da karşımıza bir şekilde çıktığı durumlar için bilgi sahibi olmamızı kolaylaştıracak konulardan bahsedilmiştir. Kitaplarda bulunan klasik donanım bilgisinden ziyade işe yararlılık ön planda tutularak Bilgisayar Alırken Nelere Dikkat Etmemiz Gerekir sorusu üzerinde durulmuştur. Yararlı olması dileği ile. Rize Üniversitesi Ardeşen Meslek Yüksek Okulu matasoy@gmail.com 14