5.2.1 Yakıt Giderleri Hesaplama;... 34 BÖLÜM VI... 36 6.PROJENİN MALİ BOYUTU... 36 6.1. Düşünülen Finansman Kaynakları... 36

İçindekiler Tablosu BÖLÜM I... 4 RUHSAT BİLGİLERİ... 4 1.1.Ruhsat Sahasının Bilgileri... 4 1.2.Ruhsat Sahibinin Bilgileri... 4 1.3 Ruhsat Sınır Koordinatları, Paftası ve Alanı... 4 1.4 Talep Edilen İşletme İzin Koordinatları ve Alanı... 4 1.5 Yer Bulduru Haritası:... 5 BÖLÜM II... 6 PROJE İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER... 6 2.1 Kuruluş Yeri... 6 2.2 Projenin Gerekçesi... 6 2.3 Yatırımın Başlama Tarihi... 6 2.4 Yatırım ve Proje Süresi ile İlgili Termin Planı... 6 Açıklama:... 6 BÖLÜM III... 7 3.ÜRETİM SAHASI İLE İLGİLİ BİLGİLER... 7 3.1 Çevre ile Uyum Planı... 7 3.1.2 Meteorolojik Durum... 7 3.1.3 Bölgenin Sıcaklık Dağılımı... 7 3.2.Alt Yapı Durumu... 7 3.2.1. Su Kirliliği... 8 3.2.2. Hava Kirliliği... 8 3.2.3. Gürültü ve Titreşim Kirliliği... 8 3.2.4 Enerji Kullanımı :... 8 3.2.5 Katı Atık Kirliliği... 9 3.2.6 Arazi Mülkiyeti, Araziden Faydalanma Durumu... 9 3.2.7. Üretim İçin Alınacak İzinler... 9 BÖLÜM IV... 11 PROJENİN TEKNİK YÖNÜ... 11 4. Rezervler ve Rezervin Tespit Yöntemleri... 11 4.1 Rezerv Hesaplamaları;... 11 4.1.1.Koordinat Noktaları ile Alan Hesabı (Gauss)... 11 1

4.1.2. Cevherin Ortalama Kalınlığı Hesaplama... 12 4.1.3 Yatağın Eğim Açısı... 12 4.1.4 Gerçek Damar Kalınlığı... 12 4.1.5 Rezerv ve Hacminin Hesaplaması... 12 4.2.Maden Yatağı ile İlgili Bilgiler... 13 4.2. İşletme Personel Sosyal Tesisler... 14 4.2.1 İstihdam Ve Personel... 14 4.3.1.Üretim Yöntemi Seçimi ve Parametreler... 16 4.3.1.Mekanize Kazı Elemanları ve Üretimi... 17 4.3.1.1 Ayak Tahkimatları... 17 4.3.1.2.Kesici Yükleyici Makina (Eickhoff)... 19 4.3.2. Mekanize Kazı Nakliye Techizatlarının Tanıtımı... 21 4.3.2.1.Ayak Konveyörü... 21 4.3.2.2.Bantlı Konveyör... 22 4.3.3. Mekanize Kazı Üretim Yöntemi İlerleme Mekanizması... 23 4.4. Ek Olarak Yeraltında Kullanılan El Aletleri... 24 4.5. Tahkimat Sistemlerinin Tanıtımı... 24 4.6. RQD Kaya Kalite Sınıflama Sistemine Göre İşletme Tahkimat Stabilite Analizleri... 25 (Bieniawski, 1989)... 25 4.7. Proje Kapsamında Kapalı İşletme Yapılacak Galeri Alanında Patlatma İşlemi... 26 4.8. Gerekli hava miktarı Hesaplama:... 29 4.9. Havalandırma Sistemi... 29 4.10. Elektrik Dizaynı... 29 4.11. Su Atımı ve Uygun Pompa Seçimi... 30 4.12. Ana İhraç Kuyu Projesi Tasarımı... 31 4.13. Kuyu Metan Getirisi Yeterli Hava Hesaplanması;... 33 BÖLÜM V... 34 5.TESİS MAKİNE TEÇHİZHAT VE YAKIT GİDERLERİ... 34 5.1 Makine Parkı... 34 Mitsubishi L200... 34 5.2.1 Yakıt Giderleri Hesaplama;... 34 BÖLÜM VI... 36 6.PROJENİN MALİ BOYUTU... 36 6.1. Düşünülen Finansman Kaynakları... 36 2

6.2 İlk Yatırım... 36 6.2.1 SABİT GİDERLER... 37 6.2.2 DEĞİŞKEN GİDERLER... 37 BÖLÜM VII... 38 İŞLETME DÖNEMİNDEKİ GELİR VE GİDER TAHMİNLERİ... 38 7.1 Yıllık İşletme Gelirleri... 38 7.2 Yıllık İşletme Kârı... 38 7.3 Yatırımın Kendini Geri Ödeme Süresi:... 39 7.4 Başa baş Noktası Analizi;... 39 7.5 Milli Gelire Katkı:... 39 7.6 Pazar ve Satış Fiyatı... 39 3

YERALTI İŞLETME PROJESİ BÖLÜM I RUHSAT BİLGİLERİ 1.1.Ruhsat Sahasının Bilgileri İli: Kütahya İlçesi: Tavşanlı Köyü : Tunçbilek Ruhsat Numarası: Ruhsat Grubu: 4. Grup Maden cinsi: Linyit Kömürü 1.2.Ruhsat Sahibinin Bilgileri Adı Soyadı: SEFA TÜYSÜZ Adres: Tavşanlı ilçesi, Tavşanlı / KÜTAHYA Vergi Dairesi ve Vergi Numarası:- KÜTAHYA v.d. Tel, Faks: 543 795 56 13 E-posta: sefag61@gmail.com 1.3 Ruhsat Sınır Koordinatları, Paftası ve Alanı Koordinat: Toopografik Haritada belirtilmiştir. Paftası: N21 nolu pafta Alanı: 500000m 2 =50 Hektar 1.4 Talep Edilen İşletme İzin Koordinatları ve Alanı Dosya içerisinde verilmiştir. Açıklama: Ruhsat sahasını yerleşim yerleriyle, sahada çalışma yapılan bölgeleri gösteren uygun ölçekli harita hazırlanmıştır. Ekte verilecektir. 4

1.5 Yer Bulduru Haritası: Açıklama: Bu alan, işletme ruhsatı ve haritalar üzerinde gösterilmiştir. Yer Bulduru haritası aşağıdadır; İşletme; Tavşanlı-Domaniç karayolu üzerinde olup Tavşanlı ilçesinin kuzeyinde, Tavşanlı ya 13Km, Kütahya ya 63Km uzaklıktadır. İşletmeyi çevreye bağlayan 2. karayolu ise 65Km lik Tunçbilek-Domaniç-İnegöl yoludur. Ayrıca Kütahya-Balıkesir demiryoluna Tavşanlı istasyonundan 11 Km uzaklıktadır. 5

BÖLÜM II PROJE İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER 2.1 Kuruluş Yeri Açıklama: Proje konusu faaliyet, Sefa TÜYSÜZ A. Ş. tarafından Kütahya İli, Tavşanlı İlçesi, Ömerler Köyü, civarında bulunan 50 hektardan oluşan Proje sahasından Linyit kömürü Yeraltı işletmesi Geri Dönümlü Göçertmeli Uzun Ayak Yöntemi ile yapılacaktır. Üretilen kömür cevheri istenilen piyasa standartlarına getirilecektir. İstenilen standartlara getirilen malzeme Stok Alanı nda stoklanacaktır. Stoklanan malzeme piyasaya satışa sunulacaktır. Üretim işlemleri esnasında oluşan pasa malzeme pasa alanında depolanacaktır. İşletmede yılda 85000 ton/yıl linyit üretilmesi planlanmaktadır. 2.2 Projenin Gerekçesi Açıklama: Zorunlu ders. 2.3 Yatırımın Başlama Tarihi Açıklama: 01.01.2014 2.4 Yatırım ve Proje Süresi ile İlgili Termin Planı Açıklama: Toplam rezerv miktarı Q = 850.000 ton Yıllık =85.000ton Ayda = 7.000 ton üretilecektir Günde= 280ton Tesisin ekonomik ömrü = 10 yıl olarak hesaplanmıştır. Dekapaj miktarı: Yer altı İşletmesi olduğundan gerek yoktur. Proje alanında yılda 12 ay (250 gün), ayda 25 gün, günde 8 saat 3 vardiya olarak üretim faaliyetleri gerçekleştirilecektir. İşletme İlk yatırım Maliyeti: 2.468.500TL 6

BÖLÜM III 3.ÜRETİM SAHASI İLE İLGİLİ BİLGİLER 3.1 Çevre ile Uyum Planı Yeraltı üretiminin gerçekleştirildiği ocakda, bitkisel toprak alanına zarar verilmicektir. Projeye konu olan Sefa TÜYSÜZ işletmesi ruhsat sahası ile ilgili 50 hektarlık alan için Kütahya Valiliğinin (Kütahya İl Çevre ve Orman Müdürlüğünün) 27.04.2014 tarih ve V570 sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir belgesi alınmıştır. 3.1.2 Meteorolojik Durum Tipik Karasal iklim özellikleri göstermektedir. Çalışma alanını temsil etmesi amacıyla Kütahya ilinin meteorolojik verileri kullanılmıştır. 3.1.3 Bölgenin Sıcaklık Dağılımı Kütahya ili deniz seviyesinden 550 m yüksekliktedir. Kütahya'nın iklimi Ege, Marmara ve İç Anadolu arasında "geçiş iklimi" özelliğini gösterir. İkliminde her üç iklim tipinin özelliklerini görmek mümkündür. Sıcaklık şartları daha çok İç Anadolu nun karasal iklim şartlarını andırmakta ise de step ikliminin dışında kalır. Kurak iklim ile nemli iklim arasındaki "geçiş iklimi" tipine girer. Kütahya'da ortalama sıcaklık ölçümleri aylara göre değişir. Yıllık ortalaması 10,75 C'dir 3.2.Alt Yapı Durumu Açıklama: İşletme; Tavşanlı-Domaniç karayolu üzerinde olup Tavşanlı ilçesinin kuzeyinde, Tavşanlı ya 13Km, Kütahya ya 63Km uzaklıktadır. İşletmeyi çevreye bağlayan 2. karayolu ise 65Km lik Tunçbilek-Domaniç-İnegöl yoludur. Ayrıca Kütahya-Balıkesir demiryoluna Tavşanlı istasyonundan 11 Km uzaklıktadır 7

3.2.1. Su Kirliliği Sahada işletme faaliyetleri esnasında; sosyal ihtiyaçlar için (personelin içme ve kullanma suyu) suya ihtiyaç vardır. Proje idari tesis alanında ve ocak içi bağlantı yollarından ve kaynaklanan toz çıkışını önlemek amacıyla su kullanımı söz konusudur. Sosyal ihtiyaçlar, üretimde kullanılan ve tozlanmaya karşı ihtiyaç duyulan su ocakta su kuyusu ile temin edilecektir. Yukarıda bahsedilen, ruhsat alanı içerisinde ve yakın çevresinde yer alan su yüzeylerine sahada yapılacak çalışmalar sırasında ve sonrasında müdahale edilmeyecek ve herhangi bir atık malzeme verilmeyecektir. Q = Personel su ihtiyacı q = Kişi başına günlük su ihtiyacı N = Personel sayısı olmak üzere: Q= q x N Q = 4,54 lt/kişi-gün x 20 kişi Q = 90.8 lt/gün Risk Payı ile 95lt/gün Ocakta çalışacak işçiler için gerekli içme ihtiyacı 90 m 3 /gün dür. 3.2.2. Hava Kirliliği Üretim sırasında proje alanında yapılan çalışmalardan kaynaklanan tozlanma yeraltı üretimi olduğundan sadece galeri veri üretim aynasında toz oluşumu mümkündür hava kirliliğini önlemek amacıyla havalandırma sistemi hesaplamarı ile mevcuttur. 3.2.3. Gürültü ve Titreşim Kirliliği Projeye konu sahada yapılan üretim faaliyetleri sırasında, çalışacak makine ekipmandan ve patlatma esnasında kaynaklanan gürültü rahatsız etmeyecek standart desibel düzeyindedir. Proje alanında titreşim oluşumu çok az ve kısa sürelidir. 3.2.4 Enerji Kullanımı : Ruhsat sahasında ihtiyaç duyulacak elektrik mevcut hat üzerinden karşılanacaktır. Sahada üretim esnasında çalışacak iş makineleri ve araçlar için ise motorin kullanılacaktır. 8

3.2.5 Katı Atık Kirliliği Yeraltı üretiminin gerçekleştirildiği ocak alanında sahada ocak ve tesis faaliyetleri sırasında, meydana gelen katı atıklar az miktarda oluşan evsel nitelikli katı atıklardır. Bu atıkların bertarafında ilgili belediye imkanlarından faydalanılacaktır. Bir kişinin günlük ürettiği katı atık miktarı = 1,34 kg/kişi-gün Çalışan personel sayısı = 20 kişi Katı Atık Miktarı = 1,34 kg/kişi-gün x 20 kişi = 26.8 kg/gün dür. 3.2.6 Arazi Mülkiyeti, Araziden Faydalanma Durumu Devlete ait arazidir. Açık ihale ile satın alınmıştır. 3.2.7. Üretim İçin Alınacak İzinler İlk önce işletilmesi düşünülen maden sahasında gözleme dayalı çalışma yapılarak, GPS ve harita ölçüm aletleri kullanarak okuma yapılarak koordinatları belirlenmiştir. Yapılan bu okuma 1/5000 ölçekli harita koordinat değeri kullanılmalıdır. Ayrıca maden 4. Grup madene ait olduğu da belirlenmiştir. Maden hakları, Medeni Hakları kullanmaya ehil T.C vatandaşlarına, madencilik yapabileceği statüsünde yazılı Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişiliği haiz şirketlere, kamu iktisadi teşebbüsleri ile müesseseleri, bağlı ortaklıkları ve iştiraki ile diğer kamu kurum, kuruluş ve idarelerine gerçek veya tüzel tek kişi adına verilir. Müracaat sırasında istene evraklar hazırlanmıştır. İlk Müracaat Talep formu 3 nüsha Müracaat Talep Harcı aslı.(200tl) İlk Müracaat Taahhütnamesi Hak sağlayan müracaatların ruhsatlandırılması için ilan tarihinden itibaren ilk müracaat taahhütnamesi ile birlikte on beş gün içinde aşağıda belirtilen belgeleri Genel Müdürlüğe verilmiştir. Gerçek Kişi; Onaylı Nüfus cüzdanı Örneği (Vatandaşlık numarası belirtilecek) Vergi Dairesi, İli ve Vergi numarası 9

Noter onaylı imza sirküsü Ruhsat Harç makbuzu aslı (400tl, bağlı bulunduğu vergi dairesine yatırılacak ) Ruhsat Teminatı makbuzu aslı (400tl x hektar ile bulunur, en az ruhsat harcı kadardır)[1.6x400tl=640tl] Müracaatların vekil tarafından yapılması durumunda vekaletmane aslı Müracaat edilen alan, altındaki mevcut haklar dikkate alınarak incelenir ve sonuçlar, on beş içinde Genel Müdürlükte ilan edilir. Ayrıca hak sahibine yazılı bir tebligat yapılmaz. Hak sahibi olanları, belgelerin tamamlanmasına müteakip ilk iş günü arama ruhsatı veya sertifikası düzenlenip sicile işlenerek yürürlüğe girer. 4.Gruba maden ruhsatı verilir.3 yıl geçerlidir. İşletme izni için alınması gereken izinler şunlardır. Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) İzni; İTÜ Maden Fakültesi Vakfı tarafından ʺKütahya Tavşanlı-Tunçbilek Bölgesindeki Linyit Kömürü Potansiyeli (Jeolojik ve Ekonomik Analiz) Raporuʺ hazırlanmış olup söz konusu rapor ÇED raporunda sunulacaktır. İşyeri Açma (GSM) İzni Mülkiyet, Orman, tarım, Müze İzni Arama sertifikası daha önceden alınmış ve işletme evresine geçilmiştir. İşletme ruhsatı alınmış ve saha için alınması gereken çevresel etki değerlendirme izinleri kapsamına dahil olan ve gerekli diğer izinler alınmıştır. İşletme projesi hazırlanmaktadır. Kabul edilmesi dâhilinde saha işletmeye çalışmaya başlanacaktır. 10

BÖLÜM IV PROJENİN TEKNİK YÖNÜ 4. Rezervler ve Rezervin Tespit Yöntemleri Açıklama: Koordinat ve Sondaj verilerine dayalı olarak tespit edilmiş görünür, muhtemel ve mümkün rezerv miktarları, rezerv hesaplama yöntemi, hesaplamalar, bu yöntem için kullanılmış veriler ile ilgili bilgiler verilmiştir. 4.1 Rezerv Hesaplamaları; 4.1.1.Koordinat Noktaları ile Alan Hesabı (Gauss) SAĞA (Y ) YUKARI (X) 1.Nokta 628300 3528850 2.Nokta 628150 3529050 3.Nokta 628200 3529250 4.Nokta 628250 3529450 5.Nokta 628550 3529450 6.Nokta 628700 3527250 7.Nokta 628650 3529000 8.Nokta 628475 3528925 Hesaplama= [(X 1 *Y 2 )+(X 2 *Y 3 )+(X 3 *Y 4 )+(X 4 *Y 5 )+(X 5 *Y 6 )+(X 6 *Y 7 )+(X 7 *X 8 )+(X 8 *Y 1 )- (Y 1 *X 2 )+(Y 2 *X 3 )+(Y 3 *X 4 )+(Y 4 *X 5 )+(Y 5 *X 6 )+(Y 6 *X 7 )+(Y 7 *X 8 )+(Y 8 *X 1 )]/2 =(3528850 x 628150)+( 3529050 x 628200) +(3529250 x 628250) +(3529450 x 628550) +(3529450 x 628700) +(3527250 x 628650) +(3529000 x 628475) +(3528925 x 628300)- (628300 x 3529050)+ (628150 x 3529250 )+ (628200 x 3529450)+ (628250 x3529450 )+ (628550 x 3527250)+ (628700 x 3529000)+ (628650 x 3528925)+ (628475 x 3528850)/2 =240000 m 2 = 24 hektar 11

4.1.2. Cevherin Ortalama Kalınlığı Hesaplama Sondaj no: Sondaj kotu: Cevher Giriş Kotu: Cevher Giriş Kotu: Cevher Kalınlığı 1 384 134 132 2 2 374 124 121 3 3 367 117 115 2 4 355 105 103 2 5 354 104 101 3 6 350 100 98 2 7 353 103 100 3 8 349 99 97 2 Sondajlar ve cevher giriş çıkış kotları n = Cevheri 5 sondaj kesmiştir h ort = (1/n) x Σhn = (2+3+2+2+3+2+3+2)/8 =2.4m 4.1.3 Yatağın Eğim Açısı tanα = Δh \ l = (134-104)/200=0,25 α = 8.53ᵒ 4.1.4 Gerçek Damar Kalınlığı h gerçek = h ort x cos α = 2.4m x cos 8.53 = 2.37m 4.1.5 Rezerv ve Hacminin Hesaplaması V=A x h gerçek x 1/cos α =240000 m 2 x 2.37m x (1/cos 8.53ᵒ) =575162 m 2 Q = 575162 m 2 x 1.5 ton / m 3 = 862743 ton rezerv bulunmaktadır. %15 lik kısım üretimde zayiat ise bu değer Q = 647057 ton kullanılabilir rezerv vardır. 12

-Alan= 240000m 2 -Uzunluk= 800m -Genişlik= 3000m -Damar Kalınlığı= 2.4m -Yoğunluk= 1.5 gr/ cm 3 Tavan yolu Cevher Ayak Uzunluğu: 80 m Damar Kalınlığı=2.4m Cevher Uzunluğu= 300m Göçertme Ayak Taban yolu 4.2.Maden Yatağı ile İlgili Bilgiler Damar kalınlığı tektonizmaya bağlı olarak 2-8m arasında değişmekte olup ortalama 5m dir. Tavan ve Taban taşları marn dır. Marn karakterli üç adet arakesme, damar içinde ortalama 0.2-0.35m kalınlıkta bulunmaktadır. Bölgede işletilmekte olan damar genellikle orta sertlikte siyah ve parlak linyit ihtiva eder. Damar 2-10-m lik atımlar içerip, üretim panoları bu gibi büyük atımlı faylar arasına yerleştirilmiştir. Üretim panolarında en çok 2m ye varan faylar görülmektedir. Damarın kalorifik değeri itibarı ile en kaliteli kısmı üstte yer alır. Bu zonda yer yer çok sert bir yapıya sahip olan sileks oluşumlarına rastlanmaktadır. İkinci derecede kaliteli zon ise damarın alt bölümünde olup en fakir bölümü de orta kısımda yer almaktadır. Üretilen Tüvenan Kömürün Özellikler: Yoğunluk(Yerinde) : 1.5 Ton/M3 Rutubet : %14-16 Kül : %40-42 Sabit Karbon : %18-20 Uçucu Madde : %25-30 Alt Isı Değeri : 2000-2500 Kcal/Kg Toplam Kükürt : %1.5-2 13

4.2. İşletme Personel Sosyal Tesisler 4.2.1 İstihdam Ve Personel Çalışacak Personel Ücret (Aylık) Sayısı Ücret Ocak Şefi 3.000tl 1 3000tl Teknik Nezaretçi 2.500tl 2 5000tl Kesici Yükleyici Operatörü 1.500tl 4 6000tl Galeri Tahkimat İşçisi 1.500tl 2 3000tl Delik Delme Operatörü 1.500tl 2 3000tl Yükleyici Operatörü 1.500tl 2 3000tl Düz işçi 1500tl 4 6000tl Aşçı 1.750tl 1 1750tl Pick-up Şoför 2000tl 1 2000tl İdari Tesis işçi 1000tl 1 1000tl TOPLAM Kişi - 20 33.750tl *Tesiste Sosyal İmkanlar sağlanacaktır aynı zamanda ilçelere yakın ve ulaşımın kolay olması avantajı vardır. İşletme çalışma koşulları iklimin ağır olmaması ve yeraltı üretim yöntemi olduğundan 12ay çalışmaya müsaade etmektedir. Ve buna göre maaş hesapları yapılmıştır. Açıklama: Proje alanında yılda 12 ay (300 gün), ayda 25 gün, günde 8 saat 3 vardiya olarak üretim faaliyetleri gerçekleştirilecektir. 14

4.3.Yeraltı Üretim Yöntemi Seçimi Kriterler Kömür yatağının geometrik şekli Kömür damar kalınlığı Damar eğimi Kazının yapıldığı derinlik Açıklamalar Levha şeklinde (Tabakalı yapı) Ortalama 2,4 m Eğim ortalama 8 (kömür damarı yatay) Ortalama 250 m Kömürün sağlamlık derecesi Düşük dayanımı (Tek eksenli basınç dayanımı 350 kg/cm 2 ) Kömür damarı -yantaş kontakt durumu Tavan taşının sağlamlık derecesi Taban taşının sağlamlık derecesi Tasman etkisi Tahkimat gerekliliği Yerleşim alanlarının yakınlığı Kömürün yanma özelliği Hidrolik koşullar Belirgin değil Tavan taşı kil, düşük dayanımlı kaya (kayma dayanımı 2.5 kg/cm 2 Taban taşı kil, düşük dayanımlı (kayma dayanımı 2.5 kg/cm 2 Damar yüzeye yakın, tavan taşı düşük dayanımlı, tasman tehlikesi var Tavan ve taban taşı çok düşük dayanımlı olduğundan tahkimat zorunlu Sahanın güneybatısında kömür damarı üzerinde yazlık yerleşim yeri var Kendiliğinden yanma özelliğine sahip Sahanın güneyinde Akdeniz var, su problemi var Alternatif üretim yöntemleri Prosedür gereği, seçimi A 1 Meyil Yükselme Yönünde Dolgulu Uzunayak Yöntem etkileyen bu kriterlerin çeşitli A 2 Meyil Alçalma Yönünde Dolgulu Uzunayak Yöntemi çözüm metodları ile (lineer A 3 Geri Dönümlü Göçertmeli Uzunayak Yöntemi A 4 İlerletimli Dolgulu Uzunayak Yöntemi A 5 Dolgulu Oda-Topuk Yöntemi programlama, uzman sistemler, uzman görüşleri vb.) analizi yapılarak çeşitli dilsel sonuçlar elde edilmiştir (bu çalışmada uzman görüşlerinden yararlanılmıştır). Böylece herbir sistemin (alternatifin) sahip olduğu avantajlar görülmüştür. Bu analizlerin bir kısmı aşağıda görülmektedir : 15

4.3.1.Üretim Yöntemi Seçimi ve Parametreler» Kömür yatağının geometrik boyutuna göre yöntemler karşılaştırıldığında A3 en iyisidir.» Kömür damar kalınlığına göre A 3 en iyi yöntemdir.» Damar eğimine göre yöntemler arasında en uygunu A 3 dir.» Kazının yapıldığı derinlik açısından A 3 en iyisidir. Kömürün sağlamlık derecesine göre A5 en iyi yöntemdir.» Tavan taşının sağlamlık derecesi açısından A 3 en iyisidir.»taban taşının sağlamlık derecesine göre A 3 en uygun yöntemdir. Hidrolik koşullara uygunluk bakımından en uygun yöntem A 1 dir.» Kömürün yanma özelliğine göre A 3 en iyisidir. Yerleşim alanlarına yakınlık bakımından A 5 en uygun yöntemdir Buna göre Seçim Parametreleri Tahkimat gerekliliği Hidrolik koşullar Yerleşim alanlarının yakınlığı Üretim maliyeti Kömürün yanma özelliği Sermaye maliyeti Metan gazının varlığı Üretim oranı İşe yararlık ve emek maliyeti yukarıdaki koşullan içeren sahaya uygulanabilecek en uygun yöntem hesaplandığında ve tecrübelere dayanılarak, uzman mühendislerimizin çoğunun Geri Dönümlü Göçertmeli Uzun Ayak Yöntemini uygun görmeleri, bu çalışmanın doğruluğunu teyit eder nitelikte olmuştur, bundan sonra yapılacak çalışmalarda, elde edilen sonuçların risk analizi ile güvenilirliğinin araştırılması ve uygulanan prosesin bir paket program haline dönüştürülüp, tam kullanışlı duruma getirilmesi amaçlanıp yapılmaktadır. Böylelikle hesaba katılmayan hiçbir kriter kalmamış ve söz konusu saha için Geri Dönümlü Göçertmeli Uzun Ayak Yöntemi optimum yeraltı üretim yöntemi olarak seçilmiştir. Aynı zamanda cevher oluşumuna elverişli olması yönünden Mekanize Kazı uygun görülmüştür. 16

4.3.1.Mekanize Kazı Elemanları ve Üretimi 4.3.1.1 Ayak Tahkimatları Mekanize panoda dört tip ayak tahkimatları kullanılmaktadır. Bunlar; 1-)Ayak sonu tahkimatları(tip 1) 2-)Ayak sonu tahkimatları(tip 2) 3-)Geçiş tahkimatları 4-)Ayak içi tahkimatları 17

Ayak Sonu Tahkimat Üniteleri(Tip 1) Bu ünite ortada ana tahkimat ve her iki tarafta büyük boyutta iki tahkimat olmak üzere üç parça tahkimattan oluşur. Ana tahkimatın taban şasesi üzerine toplayıcı konveyörün kuyruk ünitesi oluşturulacak şekilde dizayn edilmiştir. Techizatın Teknik Etiketi: Tip ZDF 11200/23/35 Tahkimat Yüksekliği Tahkimat Genişliği Çalışma Dayanımı Sıkılama Yükü Ağırlık Tahkimat Yoğunluğu 2300-3500 mm 2900-3100 mm 11200 KN 10170 KN 44500 Kg 754 KN/m2 Ayak Sonu Tahkimat Üniteleri(Tip 2) Bu üniteler, ayak sonu tip 1 ünitelerinin yanına birer adet ve ayak kuyruk yolu girişini tahkim etmek üzere iki adet yerleştirilerek dizayn edilmiştir. Techizatın Teknik Etiketi: Tip ZTD 4200/20/35 Tahkimat Yüksekliği Tahkimat Genişliği Çalışma Dayanımı Sıkılama Yoğunluğu Ağılık 2000-3500 mm 1500 mm 3260 KN 2718 KN 17200 Kg 18

Geçiş Tahkimat Üniteleri Bu tahkimatlar ayak motorbaşı ve kuyruk girişine konulan tip2 tahkimat ünitelerinin yanına birer adet kurulmak üzere ayak içi tahkimatların birbiriyle uyumunu sağlamaktadır. Techizatın Teknik Etiketi: Tip ZFD 4200/20/35 Tahkimat Yüksekliği Tahkimat Genişliği Çalışma Dayanımı Sıkılama Yoğunluğu Ağılık 2000-3500 mm 1500 mm 3280 KN 2620KN 17200 Kg 4.3.1.2.Kesici Yükleyici Makina (Eickhoff) Ayna kömürün kazılmasında ve yüklenmesinde kullanılan kesici makina, çift tamburlu ayak konveyörü üzerine monteli zincirsiz çekme sistemine sahiptir. Su püskürtmeli olarak çalışan tambur çalışırken toz oluşumunu önlemeye yarar. 19

Kesici Makinenin Teknik Özellikleri Makina Yüksekliği Tambur Kolu Uzunluğu Tambur Çapı Kesme Derinliği Kesme Yüksekliği Tambur Hızı Devamlı Şıkış Torku Ağırlık Voltaj Çekme Sistemi Tambur Kol Motorları Hidrolik Pompa Motoru Yürüyüş Motoru Makina Yürüyüş Hızı Pik Sayısı Ön Pik Sayısı Pik Numarası(Kenna Metal) Ön Pik Numarası(Kenna Metal) 1500 mm 1635 mm 1600 mm 700 mm 3460 mm 37 d/dak 39 KN 25000 Kg 1100 V EICOTRACK 2*150 KW 5 KW 23 KW 4,4-7,12m/dak 2*48 ADET 2*6 ADET K1-1K-3F U 47 HD 20

4.3.2. Mekanize Kazı Nakliye Techizatlarının Tanıtımı 4.3.2.1.Ayak Konveyörü Ayak içinde kömür nakli için baştan ve kuyruktan tahrikli ortadan çift sıra zincirli bir konveyördür. Bu konveyörün redüktörü su soğutmalıdır. Tipi SGZ 730/264 TAŞIMA KAPASİTESİ(Ton/Saat) Kurulu Güç Çalışma Eğimi 800 2*132KW 15 DERECE Zincir Tipi 26*92 Paletler Arası Mesafe 920 mm 1 Top Zincir Uzunluğu 18,308 mm Zincir Kopma Yükü 850 KN Çift Zincirli Konveyör (Afc) Oluk Tipi Oluk Uzunluğu ALTI AÇIK 1500 mm Oluk Genişliği 730 mm Oluk Yüksekliği 222 mm Rediktör Çevirme Oranı 1/32,677 Elektirik Motoru Hızı Voltaj Zincir Merkezleri Arası Mesafe Oluk Kırılma Kuvveti Zincir Hızı 2*132 KW 1470d/d 1140 V 120 mm 1500 KN 0.94 m/sn 21

4.3.2.2.Bantlı Konveyör Sabit yoluna toplayıcı konveyör önüne montaj edilmek üzere tasarlanan bu konveyör 40' lik, 800 ton/saat kapasiteli, 50 metreye kadar kayış depolama ünitesine sahiptir. Ayak ilerledikçe bantlı konveyör kuyruğundan konsol üniteleri sökülerek, 50 metreye kadar bant kayışı çıkarılıp, bantlı konveyörü kısaltmak mümkündür. Bant Konveyör Teknik Özellikleri TİP TSP 580/1000 KAPASİTE 800 ton/saat BANT UZUNLUĞU Değişken BANT GENİŞLİĞİ 1000 mm BANT HIZI 2,2 m/sn MOTOR GÜCÜ 2*89 KW 22

4.3.3. Mekanize Kazı Üretim Yöntemi İlerleme Mekanizması Tahkimatların İlerletilmesi: Tahkimat ilerletilmesi kesici makinenin 5m arkasından ayak konveyörünün sonuna kadar yapılır. Her bir tahkimatın kumanda işlemi yanındaki tahkimatın üzerindeki kontrol panelinden yapılır. İlerletilecek tahkimatın özellikle ayna tutucu ve uzatılabilir sarması geriye çekilir. Tahkimatların ana direkleri tavan kırılmasına müsaade etmeyecek kadar alçaltılır. Bu durumda tahkimat üzerindeki tavan yükü azaltılmış olur. Tahkimatın alçaltılmasıyla birlikte itme çekme pistonu açılır. Pistona bağlı bulunan itmeçekme kazığının geriye çekilmesi ile tahkimat ileriye hareket eder. Tavan Kömürünün Alınması: Arka kömürü tahkimatlardaki kömür akıtma pencerelerinin açılması, kömürün bu pencereden konveyör üzerine akıtılması ile alınmaktadır. Birinci adımda arka kömürün kalınlığının yarısı, ikinci adımda ise diğer yarısı alınmaktadır. Bu sayede tavan kömürünün kırılganlığının artırılması sağlanmaktadır. Eğer tavan kırılmamışsa pencerelerden tavana delikler delinip lağım atılarak tavanın göçertilmesi sağlanır. Ayak Konveyörünün İlerletilmesi: Kesici makinanın kesim işlemine başlaması için makinenin kömür aynasına girmesi gerekmektedir. Bu işlem, makine taban temizliği yaparken makinanın 5-6 tahkimat gerisinden ayak içi konveyörünün aynaya ötelenmesi ile yapılır. Öteleme işlemi 2-4 tahkimatın itme-çekme pistonu aynı anda kapatılarak sağlanır. Pistonun kapanması ile pistonun bağlı olduğu itme çekme kazığı ileriye doğru hareket ederek konveyörün aynaya doğru itilmesini sağlar. 23

4.4. Ek Olarak Yeraltında Kullanılan El Aletleri 1-)Martopikör Maden ocaklarında el ile kazıda yaygın olarak kullanılan basınçlı hava ile çalışan, madenciler tarafından tabanca olarak adlandırılan bir kazı aletidir. Martopikör esas itibariyle tokmakla sivriçin birleştirilerek makinalaştırılmış halidir. Parçaları: Kabza, Komuta mandalı, Bilya, Yay, Hava girişi Hava kanalı, Distribütör levhası, Silindir, Piston, Egzos, Sivriç, Sivriç tutucu. Özellikleri: Uzunluk:455mm, Ağırlık:9,5kg, Yükseklik:264mm,Gövde genişliği:130mm, Devir sayısı:669dev/dak., Gücü:1,75BG -Basınçlı hava ile çalışan Martopikör 4.5. Tahkimat Sistemlerinin Tanıtımı Sefa TÜYSÜZ İşletmesi yer altı mekanize üretim sisteminde iki ayrı tahkimat sistemi mevcuttur. Bunlardan birincisi galeri ve bacalarda kullanılır, diğer tahkimat sistemi ise üretim yapılan ayakta ayak içi tahkimatı olarak kullanılır. İşletmede mekanize panolarda 2.50 lik bağ kullanılır. Profil tipi I / 40 dır. Parça adeti 3, kullanılan fırça adeti 7 dir. Taban genişliği 2500 mm yüksekliği 2500 mm dir. Ayrıca özel makas bağları ve kullanım yerinin durumuna göre daha değişik kalıplarda bağlar yapılarak kullanılmaktadır. Aşağıdaki şekilde galeri ve bacalarda kullanılan tahkimat sisteminin şekli gözükmektedir 24

4.6. RQD Kaya Kalite Sınıflama Sistemine Göre İşletme Tahkimat Stabilite Analizleri (Bieniawski, 1989) Killi bir kaya kütlesinde 2.5m çapında tünel açılması planlanmıştır. Kaya kütlesi parametreleri saha gözlemleri ve laboratuvar testleriyle belirlenmiş Süreksizliklerin tünel eksenine dik ve 30 eğimle tünelin ilerleme yönünün daldığı steneografik prespeksiyon tekniği ile belirlenmiştir. Buna göre tahkimat önerileri aşağıdaki gibi hesaplanmıştır. 1) TEBD = 35 MgPa (4 Puan) 2) RQD = %45 (8 Puan) 3) Çatlak Aralığı= 0.7m (15 Puan) 4) Çatlak Durumu = - Az pürüzlü - Yumuşak eklem - Genişlik < 1mm (20 Puan) 5) Yeraltı suyu: -Damlama (4 Puan) Temel RMR PUANI = 51 Puan 6) Tünel eksenine dik ve 30 eğimle tünelin ilerleme yönünde dalma = -Tünel için uygun (-2 Puan) Süreksizlik 7) Düzeltilmiş RMR = 51-2= 49 Puan B 8) RQD sınıflama sistemine göre Orta Kaya Kalitesine girmektedir ve Kaya kütlesinin kohezyonu 200-300kPa dır. K Tünel Yönü 30 D Süreksizlik Şekil 5.7 deki RMR yardımı ve Hesaplamalar sonucunda; **5m Açıklıkta 1 hafta Tahkimatsız kalabilir. G ** 9m açıklıkta 12saat tahkimatsız kalabilir. 12 saat sonunda ani çökme meydana gelir. ** 2.5m açıklıkta yaklaşık 20 gün tahkimatsız durabilir. ** 2.1m açıklıkta yaklaşık 25 gün tahkimatsız kalabilir. 2.5m 9m 2.1m 25

4.7. Proje Kapsamında Kapalı İşletme Yapılacak Galeri Alanında Patlatma İşlemi İşletmede Hazırlık galeriler sürülürken delme patlatma işlemi uygulanmaktadır ve buna bağlı olarak patlayıcı hesabı ve işlem süresi gibi hesaplar yapılmıştır; 2.0 m 2.5 m 2.5m Proje kapsamında yapılacak olan patlatma işlemi sırasında kullanılacak olan patlayıcı hesaplamaları aşağıdaki gibidir; Yapılacak üretim sırasında oluşturulacak ana nakliye galerileri 2,5 m yükseklikte, üst kısım genişliği 2,0m, alt kısım genişliği 2,5m olacak şekilde açılacaktır. Veriler; * 3 Vardiya (8 saat) * i (işletme verimi) = % 80 * Vardiyadaki saatin %30 luk kısmı delik açma çalışması = 8 saat x 0,3 = 2,4 saat (144 dk) * ø (Delik Çapı) 40mm = 4 cm * G B = 350 kg /cm 2 (Tek Eksenli Basınç Dayanımı) * 1 have ilerleme = 1.5 m * (Patlayıcı yoğunluğu) = 1300 kg/m 26

Hesaplamalar; * F (Kesit Alanı) = x 2,5m = 5.625m 2 * = 3.325 adet m 2 * 3.325 x 5.625 m 2 = 18.70 19 adet delik * Ɩ delik = i = = 1.87 m 1.9m delik boyu * Delik boyunun 3/2 patlayıcı, 3/1 sıkılama olacak şekilde patlayıcı hesaplama; * = 1.9 in 3/2 = 1.3m patlayıcı, * 0.6m sıkılama * π x x h x patlayıcı = 0.785 x 0.04 2 x 1.6m x 1300 kg/m * = 2.61 kg Patlayıcı/delik x 19 delik = 49.6 kg patlayıcı * Delik açımı için Toplam süre hesaplanması = * T sabitleme =1.5dk * T delik delme = 1.5 delik/dk * T yuva yerleştirme = 0.5dk T toplam = 4dk x 19 delik = 76 dk sürer * T geri çekme = 0.5dk Patlatma işlemi, İşletmemizde günde 2 vardiya yapılacaktır. Buna göre yer altı işletmeciliği sırasında kullanılacak olan patlayıcı madde miktarı; Malzeme Birimi Günlük Kullanılacak Toplam Yıllık Kullanılacak Miktar Miktar Dinamit Kg 2 vardiya x 49.6 = 99.2kg 99.2kg x 300gün = 29760kg/yıl 27

Patlatma Sırasında Dikkat edilecek Hususlar; Sıkılama sırasında elektrik kablolarının zedelenmemesine dikkat edilecektir. Ateşleme kablosu uygun bir uzaklıktaki ateşleme cebine kadar uzatılarak vakit geçirmeden ateşleme yapılacaktır. Yağışlı havalarda statik elektrik tehlikesi göz önüne alınarak gerektiğinde ateşlemeden vazgeçilecektir. Ateşleme sahasına yetkililerden başkası girmeyecektir. Patlatma işlemi uzman kişiler tarafından yapılacaktır. Patlayıcı maddeler ateşleme yerine özel bir araçta getirilecek, dinamit ve kapsüller ayrı ayrı araçlarda nakledilecektir. Patlamayan delikler için gereken emniyet tedbirleri alınacak ve usulüne uygun olarak zararsız hale getirilecektir. Galeri tavanı sağlamlaştırıldıktan sonra patlatma işlemi yapılacaktır. YÜKLEYİCİ MAKİNE (EİMCO) Galeri açılmasında kullanılan pasa yükleme makinesidir. Hazırlık bacalarında delme patlatma sonucu oluşan pasanın kepçe yardımıyla çift zincirli oluk (afc) üzerine bırakmasıyla yapılan işlemlerde kullanılmaktadır. -Delme patlatma sonucu oluşan paşanın atımında kullanılan yükleyici makine. 28

4.8. Gerekli hava miktarı Hesaplama: a) Solunum için gerekli hava: Ocakta 20 kişi çalışacak olup, 20 kişinin toplam hava ihtiyacı kişi başına 6 m 3 /dak. işçi sayısına göre toplam 120 m 3 /dak. = 2,0 m 3 /s. b) Patlayıcı madde miktarına göre gerekli hava miktarı: Bir patlatmada maksimum 5 kg dinamit kullanılacaktır. Patlatma yapılan kısımda havanın 20 dakikada temizlenmesi gerekmektedir. Bu durumda; Q= (0,4/t). W.V 2 Q= (0,4/20dk). 5kg.5.625 2 = 1,5 m3/s (W: patlayıcı miktarı kg, V: havalandırılacak hacim m 3, t:havalandırma süresi, Q: gerekli hava miktarı) c) Toza karşı gerekli hava miktarı : Gerekli hava miktarı kullanılan her bir delici için yaklaşık l.0-l.2 m 3 /s temiz havanın çalışma yerine gönderilmesi ilkesine göre hesaplanmıştır. İki delici kullanılacağından toza karşı 2,5 m3/s hava gerektiği hesaplanmıştır. 4.9. Havalandırma Sistemi Yeraltı ocağında ocak havalandırılması emici sistem olarak gerçekleştirilmektedir. Panoların hazırlık aşamasında bacalar ilerlemesiyle birlikte tali havalandırma sistemi kullanılmaktadır. Bacalar sürülmeye başlandığında sadece üfleyici vantüp kullanılır. Bacaların ilerlemesiyle(uzunluğun artmasıyla) birlikte hem emici hem de üfleyici vantüpler birlikte çalışmaktadır. Galeri arınına tek üfleyici ile yeterli hava sağlanmadığı zaman ikinci bir üfleyici kurularak üfleyiciler seri bir sistem oluşturmaktadır. Hazırlıklar sırasında galeri havalandırması elektrikli veya basınçlı tali vantilatörlerle yapılmaktadır. 4.10. Elektrik Dizaynı İşletmede alt tesislerin elektrik enerjisi 4 adet 33 kw lik enerji nakil hattıyla ekipmanlara dağıtılmaktadır. Güç Trafoları: Bu trafolar yer altı elektrik tesislerini beslemek için Yer üstünden gelen elektrik enerjisi bu merkezdeki kuru tip hava soğutmalı antigrizu transformatörlerde 1100V a düşürülerek elektrik motorlarına kablolar ile iletmektedir. 29