Ti FATİH SİGORTACILIK, BANKACILIK VE SERMAYE PİYASALARI ÜNİVERSİTESİ GEÇİŞ DÖNEMİ EĞİTİMİ NOTLARI

Ti FATİH ÜNİVERSİTESİ SİGORTACILIK, BANKACILIK VE SERMAYE PİYASALARI Hazırlayanlar Yrd. Doç.Dr. Yiğit Bora ŞENYİĞİT Yrd. Doç. Dr. Ferhat SAYIM Yrd. Doç. Dr. Sinan SARISOY KAMU GÖZETİMİ MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMU GEÇİŞ DÖNEMİ EĞİTİMİ NOTLARI 2013

Yazarlar: Yrd. Doç.Dr. Yiğit Bora ŞENYİĞİT (bora.senyigit@ zirve.edu.tr) Yrd. Doç. Dr. Ferhat SAYIM (fsayim @ yalova.edu.tr) Yrd. Doç. Dr. Sinan SARISO Y (sarisoy@ nku.edu.tr)

İÇİNDEKİLER 1.SİGORTACILIK MEVZUATI...22 1.1. 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu'na Genel Bakış... 22 1.1.1. Kanunun yapısı ve kapsamı...22 1.1.2. Kanun ile getirilen yenilikler... 24 1.1.3. Özellik arz eden bazı hususlar... 26 2. TÜRKİYE'DE SİGORTACILIK UYGULAMALARI...28 2.1. Sigortanın Tanımı ve Önem i... 28 2.1.1. Sigortanın temel prensipleri ve fonksiyonları...28 2.2. Ülkemizde Sigortacılık Sektörü...31 3.SİGORTACILIK VE RİSK YÖNETİMİ... 33 4.SİGORTACILIKTA İÇ SİSTEMLER...36 4.1. İç Sistem ler...36 4.1.1. İç sistemlerin kurulması... 36 4.1.2. Yönetim kurulunun sorumlulukları... 37 4.2. İç Kontrol Sistemi...37 4.2.1. iç kontrol sisteminin amacı ve kapsamı...37 4.2.2. İşlevsel görev ayrımı ve sorumlulukların te sisi... 38 4.2.3. Bilgi sistemlerinin te sisi... 38 4.2.4. İletişim yapısı ve etkin iletişim kanallarının tesisi...39 4.2.5. iç kontrol faaliyetleri... 39 4.2.6. İç kontrol faaliyetini yürüten personelin görev ve yetkileri... 40 4.3. İç Denetim Sistem i...41 4.3.1. İç denetim sisteminin amacı ve kapsam ı... 41 4.3.2. İç denetim birimi...41 4.3.3. iç denetçilerin nitelikleri ve yetkileri... 42 4.3.4. İç denetim faaliyetleri ve çalışma esasları... 42 4.3.5. İç denetim planı... 42 4.3.6. Denetim dönemi... 43 4.3.7. İç denetim raporları...43 4.3.8. İç denetim sisteminin dışarıdan hizmet yoluyla satın alınm ası...43 4.4. Risk Yönetim Sisteminin Amacı ve Kapsam ı...44

4.4.1. Risk yönetiminin amacı... 44 4.4.2. Risk yönetimi politikaları...44 4.4.3. Risk lim itleri...44 4.4.4. Risk yönetimi faaliyetleri...45 ÇALIŞMA SORULARI:... 45 YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR...46 5. HAYAT SİGORTALARI... 48 5.1. Hayat Sigortasının Tanım ı... 48 5.2. Hayat Sigortasının Türleri... 48 5.2.1. Risk ağırlıklı hayat sigortaları... 49 5.2.2. Birikimli Hayat Sigortaları...49 6. HAYAT DIŞI SİGORTALAR...51 6.1. Hayat Dışı Sigortanın Tanımı... 51 6.2. Hayat Dışı Sigortanın Türleri... 51 6.2.1. Yangın sigortaları...53 6.2.2. Kaza sigortaları... 54 6.2.3. Nakliyat sigortaları...54 6.2.4. Mühendislik sigortaları:... 55 6.2.5. Tarım sigortaları... 57 6.2.6. Sorumluluk sigortaları... 57 6.2.7. Sağlık sigortaları... 57 6.2.8. Kredi sigortaları... 57 6.2.9. Hukuksal koruma sigortaları... 57 7. REASÜRANS...58 7.1. Reasüransın Tanımı... 58 7.2. Reasürans Türleri...58 7.2.1. İhtiyari reasürans...58 7.2.2. Zorunlu reasürans...58 7.3. Reasürans Türlerinin Uygulanması... 59 7.3.1. Bölüşmeli reasürans...59 7.3.2. Bölüşmesiz reasürans... 59 7.4. Reasüransın Faydaları...60 8.Ö ZEL EMEKLİLİK SİSTEMİ...61 8.1. Özel Emeklilik Sisteminin Temel Unsurları...62

8.1.1. Bireysel emeklilik şirketi...62 8.1.2. Katılım cı... 63 8.1.3. Bireysel emeklilik aracısı...63 8.1.4. Bireysel emeklilik hesabı...64 8.1.5. Emeklilik yatırım fonu... 64 8.1.6. Portföy yöneticisi...65 8.1.7. Saklayıcı... 65 8.2. Özel Emeklilik Sisteminin İşleyişi... 66 8.3. Bireysel Emeklilik Sisteminin Güvenliği ve Denetimi... 67 ÇALIŞMA SORULARI:... 69 YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR...70 9.SİGORTA MUHASEBESİ...71 9.1. Ülkemizde Sigorta Muhasebesine Yönelik Düzenlemeler... 71 9.2. Sigortacılık işlemlerinin Muhasebeleştirilmesi... 84 9.2.1. Prim gelirlerinin muhasebeleştirilmesi...84 9.2.2. Tazminat ödemelerinin muhasebeleştirilmesi... 89 9.2.3. Reasürans işlemlerinin muhasebeleştirilmesi...93 10.TEKNİK KARŞILIKLAR...98 10.1. Ülkemizde Teknik Karşılıkları İlişkin Düzenlemeler... 98 10.2. Teknik Karşılıkların Muhasebeleştirilmesi...98 10.2.1. Kazanılmamış primler karşılığı...99 10.2.2. Devam eden riskler karşılığı... 101 10.2.3. Muâllak tazminat karşılığı... 102 10.2.4. Matematik karşılıklar... 102 10.2.5. Dengeleme karşılığı... 102 10.2.6. İkramiye ve indirimler karşılığı...102 ÇALIŞMA SORULARI:... 103 YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR...104 11. BDDK 1 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 1-5, 15-19, 21-33, 36-57, 60-64, 77-78. M addeleri...109 11.1. Giriş... 109 11.2. Basel Çalışmaları... 110 11.2.1. Basel 1... 110 11.2.2. Basel II... 111

11.2.3. Basel III... 111 11.3. 5411 Sayılı Kanunda İlgili Maddeler 1-5.Maddeler... 112 11.3.1. Amaç-Kapsam-Tanım Ve Kısaltmalar...112 11.3.2. Kanunda Geçen Özel Tanımlar Ve Kısaltmalar... 112 11.3.3. Faaliyet Konuları...114 11.3.4. Dolaylı Pay Sahipliği... 115 11.4.15-19.Maddeler... 116 11.4.1. Bağımsız Denetim, Değerleme Ve Derecelendirme Kuruluşlarının Yetkilendirme İzni 116 11.4.2. Ana Sözleşme Değişiklikleri... 116 11.4.3. Sermaye Arttırımları... 116 11.4.4. Pay Edinim Ve Devirleri...116 11.4.5. Birleşme, Bölünme Ve Hisse Değişim i... 117 11.5. 21-33.Maddeler... 118 11.5.1. İzin Başvurularının Reddi... 118 11.5.2. Yönetim... 118 11.5.3. Yabancı Bankaların Şube Açması Durumunda Yönetim Kurulu... 119 11.5.4. Yönetim Kurulunun Sorumluluğu... 119 11.5.5. Denetim Kom itesi... 119 11.5.6. Denetim Komitesinin Görev Ve Sorumluluğu... 119 11.5.7. Denetim Komitesinin Raporlama Aralığı... 120 11.5.8. Denetim Komitesinin Yetkisi...120 11.5.9. Genel Müdür Ve Yardımcıları...120 11.5.10. Çalışma Ve imza Yetkisi Yasağı... 121 11.5.11. Yemin Ve Mal Beyanı...121 11.5.12. Karar Defteri... 121 11.5.13. İç Sistemlere ilişkin Yükümlülükler...121 11.5.14. İç Kontrol Sistemi... 121 11.5.15. Risk Yönetimi Sistemi...122 11.5.16. İç Denetim Sistemi... 122 11.5.17. Bağımsız Denetim Kuruluşları... 122 11.6. 36-57.Maddeler... 123 11.6.1. Sorumluluk Sigortası... 123 11.6.2. Muhasebe Ve Raporlama Sistemi... 123

11.6.3. Konsolide Finansal Raporlar...123 11.6.4. Finansal Raporların İmzalanması, Sunulması, İlânı Ve Denetimi... 123 11.6.5. Yıllık Faaliyet Raporu... 124 11.6.6. Sorumluluk...124 11.6.7. Belgelerin Saklanması... 124 11.6.8. Koruyucu Düzenlemeler...124 11.6.9. Ödenmiş Sermaye, Yedek Akçeler Ve Özkaynak...125 11.6.10. Sermaye Yeterliliği... 125 11.6.11. Likidite Yeterliliği... 125 11.6.12. Aşımların Giderilmesi...126 11.6.13. Krediler...126 11.6.14. Risk Grubu... 126 11.6.15. Dâhil Olunan Risk Grubu Ve Mensuplara Kredi Kullandırma Koşulları... 127 11.6.16. Kredi Açm a... 127 11.6.17. Kredilerin İzlenm esi... 128 11.6.18. Karşılıklar Ve Teminatlar... 128 11.6.19. Kredi Sınırları...129 11.6.20. Kredi Sınırlamalarına Tâbi Olmayan İşlemler... 129 11.6.21. Ortaklık Paylarına İlişkin Sınırlam alar... 130 11.6.22. Gayrimenkul Ve Emtia Üzerine İşlemler...130 11.7. 60-64.Maddeler... 131 11.7.1. Mevduat Ve Katılım Fonu Kabulü... 131 11.7.2. Mevduatın Ve Katılım Fonunun Çekilmesi...131 11.7.3. Zamanaşımı... 132 11.7.4. Mevduatın Ve Katılım Fonunun Sigortalanması...132 11.7.5. Sigorta Kapsamı Dışında Kalan Mevduat Ve Katılım Fonu... 134 11.8. 77-78.Maddeler... 134 11.8.1. Kalkınma Ve Yatırım Bankalarına ilişkin Hükümler... 134 64.Maddedeki Sigorta kapsamı dışında kalan mevduat ve katılım fonu...135 129.Maddedeki Fonun bütçesi... 135 Çalışma Soruları... 135 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı...138 12. BDDK 2 Bankaların Muhasebe Uygulamalarına Ve Belgelerin Saklanmasına ilişkin Usul Ve Esaslar... 139

12.1. Faaliyetlerin Muhasebeleştirilmesi...139 12.2. Finansal Tablolar... 139 12.2.1. Bilanço... 140 12.2.2. Gelir Tablosu Ve Özkaynaklarda Muhasebeleştirilen Gelir Gider Kalemlerine İlişkin Tablo3...140 12.2.3. Nakit Akış Tablosu... 141 12.2.4. Özkaynak Değişim Tablosu... 141 12.2.5. Finansal Raporlar...141 12.3. Yurt Dışı Şubelere Ait Finansal Tabloların Konsolide Edilmesi... 141 12.4. Yönetim Kurulunun Sorumluluğu...142 12.5. Finansal Raporların Yetkili Kişilerce İmzalanması... 142 12.6. Finansal Raporların Sunumu Ve Yayımlanması...143 12.7. Belgelerin Saklanması... 144 Çalışma Soruları... 144 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 147 13. BDDK 3 Bankalarca Yıllık Faaliyet Raporunun Hazırlanması Ve Yayımlanmasına İlişkin Usul ve Esaslar... 149 13.1. Konuyla İlgili Tanımlar Ve Kısaltmalar... 149 13.2. Yıllık Faaliyet Raporuna İlişkin Genel Esaslar... 149 13.3. Yıllık Faaliyet Raporunun İçeriği... 150 2) Denetçilerin görev süreleri ve mesleki deneyimleri,...150 5) Genel kurula sunulan özet yönetim kurulu raporu,...150 7) Bankanın dahil olduğu risk grubu ile yaptığı işlemlere ilişkin bilgiler,... 150 3) Bağımsız denetim raporu,...151 5) Mali durum, kârlılık ve borç ödeme gücüne ilişkin değerlendirme,... 151 13.4. Yıllık Faaliyet Raporunda Verilecek İlave Bilgiler... 151 13.5. Yıllık Faaliyet Raporunun Sunum u...151 13.6. Yıllık Faaliyet Raporunda Yer Alan Bilgilerin Denetlenmesi...151 13.7. Yıllık Faaliyet Raporunun Yayımlanması...152 Çalışma Soruları... 153 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 154 14. BDDK 4 Bankalarca ve Katılım Bankalarınca Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı ve Finansal Tablolar...157 14.1. Mevduat Bankalarınca Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı...157 14.1.1. Tekdüzen Hesap Planı Yapısı...157

Tebliğe göre Tekdüzen Hesap Planı, aşağıda belirtilen gruplardan oluşmaktadır;... 157 14.1.2. Türk Parası Ve Yabancı Para Hesaplar... 157 14.1.3. Hesap Numaralama Sistemi... 158 14.1.4. Değişiklik Yapılması... 158 14.2. Katılım Bankalarınca Uygulanacak Tekdüzen Hesap Planı...159 14.2.1. Tekdüzen Hesap Planı Yapısı...159 Tebliğe göre Tekdüzen Hesap Planı, aşağıda belirtilen gruplardan oluşmaktadır;... 159 14.2.2. Türk Parası Ve Yabancı Para Hesaplar... 159 14.2.3. Hesap Numaralama Sistemi... 160 14.2.4. Değişiklik Yapılması... 160 14.3. Muhasebe Kaydı... 161 14.3.1. Mevduat Hesaplarının Açılm ası... 161 14.3.2. Mevduat Hesaplarına Para Yatırma (Mevduat Bankalarında)...161 14.3.3. Cari Hesaplara Para Yatırma (Katılım Bankalarında)... 162 14.3.4. Mevduat Hesaplarından Para Çekme (Mevduat Bankalarında)... 163 14.3.5. Cari Hesaplarından Para Çekme (Katılım Bankalarında)...164 Çalışma Soruları... 165 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı...167 15. BDDK 5 Bankaların Konsolide Finansal Tablolarının Düzenlenm esi... 169 15.1. Özel Tanımlamalar...169 15.2. Önemli Etkinlik...170 15.3. Konsolide Finansal Tablo Düzenleme Zorunluluğu... 170 Çalışma Soruları... 171 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 172 16. BDDK 6 Bankalarca Kamuya Açıklanacak Finansal Tablolar İle Bunlara İlişkin Açıklama ve Dipnotlar...173 16.1. Özel Tanımlamalar... 173 16.2. Tabloların Formatı İle ilgili Genel Hükümler... 174 16.3. Sunum Esasları...175 16.4. Muhasebe Politikalarına İlişkin Açıklamalar... 175 16.5. Sermaye Yeterliliği Standart O ranı...176 Çalışma Soruları... 178 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 180 17. BDDK 7 Bankaların İç Sistemleri... 181

17.1. Özel Tanımlamalar... 181 17.2. İç Sistemlerin Kurulm ası... 184 17.3. Yönetim Kurulunun Sorumlulukları...185 17.4. Denetim Komitesi Üyelerinin Nitelikleri...186 1) Bankada icrai görevi bulunan yönetim kurulu üyelerinden olmaması,...186 17.5. Denetim Komitesi Üyelerinin Yetki Ve Sorumlukları...188 17.6. Üst Düzey Yönetimin Görev Ve Sorumlulukları...190 17.7. İç Kontrol Sisteminin Amacı Ve Kapsamı...190 17.8. İşlevsel Görev A yrım ı...191 17.9. Bilgi Sistemlerinin Tesisi... 191 17.10. İletişim Yapısı Ve İletişim Kanallarının Te sisi...192 17.11. İş Sürekliliği Yönetimi Ve Planı... 192 17.12. İç Kontrol Faaliyetleri... 194 17.13. Faaliyetlerin icrasına Yönelik İşlemlerin Kontrolü...194 17.14. İletişim Kanallarının Ve Bilgi Sistemlerinin Kontrolü...195 17.15. Finansal Raporlama Sistemlerinin Kontrolü...195 17.16. Uyum Kontrolleri...196 17.17. İç Kontrol Birim i... 196 17.18. İç Kontrol Personelinin Görev Ve Yetkileri... 197 17.19. İç Denetim Sisteminin Amacı Ve Kapsamı... 197 17.20. iç Denetim Birim i...198 17.21. Müfettişlerin Nitelikleri Ve Yetkileri... 199 17.22. İç Denetimde Mesleki Özen...199 17.23. İç Denetim Faaliyetleri... 200 17.24. Riske Dayalı Denetim... 200 17.25. İç Denetim Planı... 201 17.26. Denetim Dönemi... 201 17.27. Çalışma Programları...201 2) Kayıtlara esas belgelerin incelenmesi,... 202 17.28. Örnekleme Metot Ve Teknikleri...202 17.29. İç Denetim Raporları...203 17.30. izleme Faaliyetleri...204 17.31. Danışmanlık Hizmetleri... 204 17.32. Konsolidasyona Tabi Ortaklıkların Denetimi...204

17.33. Risk Yönetiminin Am acı... 204 17.34. Risk Yönetimi Politikaları Ve Uygulama Usulleri... 204 17.35. Risk Limitleri...205 17.36. Risk Yönetimi Faaliyetleri...205 17.37. Yeni Ürünler Ve Hizmetler...206 17.38. Risk Yönetimi Birimi Ve Personeli...206 17.39. Risk Ölçümü Ve Ölçüm Süreci... 207 17.40. Veri Yönetimi Süreci...208 17.41. Sermaye Gereksinimi Strateji Ve Süreçleri... 209 17.42. Sermaye Gereksinimi içsel Değerlendirme Süreci Temel İlkeleri...209 17.43. Sürecin Tasarımı... 209 17.44. Sürecin Yönetim Ve Karar Alma Süreci ile İlişkisi... 210 17.45. Düzenli Gözden Geçirm e...210 17.46. Risk Odaklılık...210 17.47. Kapsamlılık... 210 17.48. Geleceğe Yönelik Olması... 211 17.49. Uygun Ölçme Ve Değerlendirme Süreci...211 17.50. İçsel Değerlendirme Süreci Sonuçları... 211 17.51. Risk Yönetim Uygulamalarının Tesisi... 211 17.52. Kredi Riski Yönetimi Uygulamalarına ilişkin Genel Esaslar...212 17.53. Piyasa Riski Yönetimi Uygulamalarına İlişkin Genel Esaslar... 212 17.54. Operasyonel Risk Yönetimi Uygulamalarına ilişkin Genel Esaslar... 213 17.55. Likidite Riski Yönetimi Uygulamalarına İlişkin Genel Esaslar... 213 17.56. Bankacılık Hesaplarından Kaynaklanan Faiz Oranı Riski Yönetimi Uygulamalarına İlişkin Genel Esaslar...214 17.57. Karşı Taraf Kredi Riski Yönetimi Uygulamalarına ilişkin Genel Esaslar...215 17.58. Yoğunlaşma Riski Yönetimi Uygulamalarına ilişkin Genel Esaslar... 216 17.59. Menkul Kıymetleştirme Riski Yönetimi Uygulamalarına İlişkin Genel Esaslar...216 17.60. Ülke Ve Transfer Riski Yönetim Uygulamalarına ilişkin Genel Esaslar...217 17.61. Artık Risk Yönetimi Uygulamalarına İlişkin Genel Esaslar...218 17.62. Diğer Riskler...218 17.63. Risk Raporlaması... 218 17.64. Piyasa Riski Raporlarının içereceği Bilgiler... 218 17.65. Kredi Riski Raporlarının İçereceği Bilgiler... 219

17.66. Operasyonel Risk Raporlarının İçereceği Bilgiler... 219 17.67. Senaryo Analizi Ve Stres Testi... 219 17.68. Bildirim Yükümlülüğü... 221 17.69. Türkçe Yapılacak Uygulamalar... 221 Çalışma Soruları... 221 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 223 18. BDDK 8 Bankaların Özkaynakları...225 18.1. Giriş... 225 18.2. Güncel Düzenlemeler...225 18.3. Özkaynak Unsurları...227 18.3.1. Ana Sermaye... 227 18.3.2. Ana Sermaye Kalemlerine İlişkin Özel Açıklamalar... 228 Düzenlemenin 4.maddesinin 4.fıkrası incelendiğinde...228 18.3.3. Katkı Sermaye Hesabı... 230 18.3.4. Birincil Sermaye Benzeri Borçlar... 231 18.3.5. İkincil Sermaye Benzeri Borçlar... 233 18.3.6. Sermaye Benzeri Borçlarda İndirim...235 18.3.7. Sermayeden İndirilen Değerler... 236 18.4. Özkaynak Ve Konsolide Özkaynak Hesaplaması,... 236 18.4.1. Hesaplama Dönemleri...236 Çalışma Soruları... 237 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 240 19. BDDK 9 Türev Araçların Muhasebeleştirilmesi...243 19.1. Hesap Planında ilgili Hesaplar... 244 19.2. Örnek Uygulama 1...248 19.3. Örnek Uygulama 2...250 Çalışma Soruları... 252 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 254 20. BDDK 10 Yapısal Pozisyon... 255 20.1. Giriş... 255 20.2. Basel Çalışmaları... 255 20.2.1. Basel 1... 256 20.2.2. Basel II... 256 20.2.3. Basel III... 257

20.3. Yapısal Pozisyonla İlgili Güncel Düzenlemeler...257 Düzenlemede geçen... 257 20.3.1. Koruyucu Düzenlemeler...258 20.3.2. Sermaye Yeterliliği... 258 20.4. Yapısal Pozisyonun Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine İlişkin Yönetmelikteki Dayanağı...258 20.4.1. Kur Riski İçin Sermaye Yükümlülüğünün Standart Metot ile Hesaplanması...259 20.5. Yapısal Pozisyon Uygulaması...260 20.5.1. İzin Ve Yapısal Pozisyonun Kapsam ı...260 20.5.2. Yapısal Pozisyon Kapsamına Giren Varlıklarda Aranan Nitelikler... 260 20.5.3. Yapısal Pozisyon Kapsamına Giren Varlıklara İlişkin Esaslar...261 20.5.4. Yapısal Pozisyonların Muhasebeleştirme ilkeleri...262 20.5.5. Yapısal Pozisyona İlişkin Sınırlar Ve İlaveler...263 20.5.6. Yapısal Pozisyonun İzlenmesi Ve Bildirilmesi... 263 20.5.7. Sermaye Yükümlülüğü Muafiyeti Ve Şartları... 264 20.6. Özet... 264 Çalışma Soruları... 266 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 269 21. BDDK 11 Yabancı Para Net Genel Pozisyon\Özkaynak Standart Oranının Bankalarca Konsolide Ve Konsolide Olmayan Bazda Hesaplanması Ve Uygulanması...271 21.1. Giriş... 271 21.2. Güncel Düzenlemeler...271 21.3. 5411 Sayılı Kanunda Yabancı Para Net Genel Pozisyon/Özkaynak Standart Oranları Uygulamasının Dayanakları... 273 21.3.1. Koruyucu Düzenlemeler...273 21.4. Konsolide Olmayan Ve Konsolide Yabancı Para Net Genel Pozisyon/Özkaynak Standart Oranları, Hesaplanması, Bildirimi Ve Aşım lar... 274 21.4.1. Konsolide Olmayan Oransal Sınır, Hesaplama Şekli Ve Bildirim... 274 21.4.2. Konsolide Finansal Tablolar Esas Alınarak Hesaplanan Yabancı Para Net Genel Pozisyon/Özkaynak Standart O ranı... 274 21.4.3. Oransal Sınırlara Uyumsuzluk...274 Çalışma Soruları... 275 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 278 21.5. Ekler-Kullanılacak Bildirim Cetvelleri... 279 22. BDDK 12 Bankaların Kredi İşlemleri... 293

22.1. Özel Tanımlamalar... 293 22.2. Aynı Risk Grubuna Dahil Edilecek Gerçek Ve Tüzel Kişiler...294 22.3. Kredi Açma Yetkisinin Devri...294 22.4. Kredi Komitesinin Oluşumu...295 22.5. Kredi Komitesinin Çalışma Esasları...295 22.6. Hesap Durumu Belgesi Alınması... 295 22.7. Hesap Durumu Olarak Kabul Edilecek Belgeler...296 22.8. Hesap Durumu Belgelerinin Denetlenmesi... 297 22.9. Hesap Durumu Belgelerinin Denetimi, Denetim Raporu Ve Diğer Hususlar... 297 22.10. Gayrinakdi Krediler, Vadeli İşlem Ve Opsiyon Sözleşmeleri Ve Benzeri Diğer Sözleşmeler ile Ortaklık Paylarının Dikkate Alınması...297 22.11. Kredi Sınırlarının Konsolide Esasa Göre Hesaplanması... 298 22.12. Yabancı Ülkelerin Merkezi Yönetimleri, Merkez Bankaları Ve Kredi Kurumlan İle İlgili İşlemlerin Dikkate Alınma O ranları...299 22.13. Merkezi Yurt Dışında Kurulu Bankaların Türkiye'deki Şubelerinin Merkezleri Ve Yurt Dışında Kurulu Diğer Şubeler İle Yaptıkları İşlemler... 301 22.14. Kredi Sınırlamalarına Tabi Olmayan İşlemler...301 22.15. Kredi Sınırlarının İzlenmesi...302 22.16. Aşımların Giderilmesi... 302 22.17. Katılım Bankalarınca Finansman Sağlama Yöntemleri... 302 Çalışma Soruları... 303 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 304 23. BDDK 13 Bankalarca Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar...305 23.1. Giriş... 305 23.1.1. Karşılık Kavramı...305 23.1.2. Kredi Potföyünün Yapısına İlişkin Veri Olma Fonksiyonu... 306 23.2. Güncel Mevzuat... 307 23.2.1. Konu İle İlgili Temel Tanım lar...307 23.3. Kredilerin Ve Diğer Alacakların Sınıflandırılm ası...308 23.3.1. A) Birinci Grup - Standart Nitelikli Krediler Ve Diğer Alacaklar:... 308 23.3.2. B) İkinci Grup - Yakın İzlemedeki Krediler Ve Diğer Alacaklar:... 309 23.3.3. C) Üçüncü Grup - Tahsil İmkânı Sınırlı Krediler Ve Diğer Alacaklar...309 23.3.4. Ç) Dördüncü Grup - Tahsili Şüpheli Krediler Ve Diğer Alacaklar... 310 23.3.5. D) Beşinci Grup - Zarar Niteliğindeki Krediler Ve Diğer Alacaklar:... 310

23.4. Sınıflandırmaya ilişkin Temel Kriterler... 311 23.5. Donuk Alacaklar... 311 23.6. Krediler Ve Diğer Alacakların Sınıflandırılmasında Dikkate Alınacak Hususlar...312 23.7. Genel Karşılıklar, Özel Karşılıklar Ve Teminatlar...314 23.7.1. Genel Karşılıklar...314 23.7.2. Özel Karşılıklar...315 23.8. Teminatlar... 317 23.8.1. A) Birinci Grup Teminatlar;... 317 23.8.2. B) İkinci Grup Teminatlar;... 317 23.8.3. C) Üçüncü Grup Teminatlar;...318 23.8.4. Ç) Dördüncü Grup Teminatlar Ve Finansal Kiralamaya Konu Varlıklar... 318 23.9. Özel Karşılıkların Hesaplanmasında Teminatların Dikkate Alınması... 318 23.10. Kredilerin Ve Diğer Alacakların Yeniden Yapılandırılması, Muhasebeleştirilmesi Ve Raporlanması...320 23.10.1. Kredilerin Ve Diğer Alacakların Yeniden Yapılandırılması... 320 23.10.2. Değerleme, Muhasebeleştirme Ve Raporlam a...321 23.11. Katılım Bankalarınca Kullandırılan Fonlar Ve Diğer Alacaklar... 322 23.12.1/1/2015 Tarihine Kadar Genel Karşılık Uygulaması...323 23.13. 2013 İtibariyle Hükmü Devam Etmekte Olan Geçici Hususlar... 323 Çalışma Soruları... 323 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 326 24. BDDK 14 Bankaların Birleşme, Devir, Bölünme ve Hisse Değişimi...329 24.1. Giriş... 329 24.2. Güncel Düzenlemeler...330 24.3. Özel Tanımlamalar... 330 24.4. Kurul İzni...330 24.4.1. Birleşme, Devir, Bölünme Ve Hisse Değişimi İşlemlerine Başlanılm ası... 331 24.5. Birleşme...331 24.5.1. Genel Kurul İzni...331 24.5.2. Birleşme Sözleşmesi... 331 24.5.3. Birleşme Sözleşmesi Sonrası işlem ler... 332 24.5.4. Tescil Ve İlan... 333 24.6. Devir... 333 24.6.1. Genel Kurul İzni...333

24.6.2. Devir Sözleşm esi...333 24.6.3. Devir Sözleşmesi Sonrası İşlemler... 334 24.6.4. Tescil Ve İlan... 334 24.7. Bölünme...335 24.7.1. Genel Kurul İzni...335 24.7.2. Bölünme Sözleşm eleri...335 24.7.3. Bölünme Sözleşmesi Sonrası işlemler... 336 24.7.4. Tescil Ve İlan... 337 24.8. Hisse Değişimi...337 24.8.1. Genel Kurul İzni...337 24.8.2. Hisse Değişimi Sözleşm esi... 337 24.8.3. Hisse Değişimi Sözleşmesi Sonrası İşlemler...338 24.9. Birleşme, Devir, Bölünme Ve Hisse Değişimine İlişkin Özellikli Durumlar... 338 24.9.1. Özel İzinler...339 24.9.2. Borçların Ödenmesi Veya Teminat Gösterme Zorunluluğu Bulunmaması...339 24.9.3. Pay Edinim Ve Devirleri...339 24.9.4. imtiyazlı Pay Sahiplerinin Hakları... 340 Çalışma Soruları... 341 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 344 25. BDDK 15 Varlık Yönetim Şirketleri...345 25.1. Özel Tanımlamalar... 345 25.2. Kuruluş Şartları...345 25.3. Kurucuların Nitelikleri...346 25.4. Kuruluş Ve Faaliyet İzni... 346 25.5. Ana Sözleşme Değişikliği Ve Hisse Devri...346 25.6. Yönetim Kurulu...347 25.7. Genel Müdür...347 25.8. Atama... 347 25.9. Faaliyet Alanı... 347 25.10. Asgari İştirak Oranı...348 25.11. Denetim...348 25.12. Bilgi Verme... 348 25.13. Faaliyet İzninin İptali...349 25.14. Karşılıklar... 349

25.15. Muhasebe Ve Raporlama Sistemi...349 Çalışma Soruları... 350 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 352 26. BDDK 16 Finansal Holding Şirketleri... 353 26.1. Giriş... 353 26.2. Güncel Düzenlemeler...354 26.3. Finansal Holding Şirketlerinin Kapsamı... 354 26.4. Finansal Holding Şirketlerinin Kurumsal Yapısı...354 26.4.1. Ortakların Nitelikleri Ve Dolaylı Pay Sahipliği... 354 26.4.2. Ana Sözleşme Değişikliği, Pay Edinim Ve Devirleri... 355 26.4.3. Kurumsal Yönetime ilişkin Hükümler...355 26.5. Finansal Holding Şirketlerine İlişkin Sınırlamalar...357 26.5.1. Özkaynaklar... 357 26.5.2. Yabancı Para Net Genel Pozisyon/Özkaynak Standart O ranı...358 26.5.3. Kredi Sınırları... 358 26.5.4. Aşımların Giderilmesi... 359 26.6. Finansal Holding Şirketlerinin Denetim i...360 26.6.1. Denetim, Denetim Bilgilerinin Paylaşılması Ve Alınacak Önlem ler...360 26.6.2. Muhasebe Ve Raporlama Sistemi... 360 26.6.3. Bağımsız Denetim... 361 26.6.4. Derecelendirme Ve Değerleme Faaliyetleri İle Destek Hizmeti Alınması... 361 26.6.5. Diğer Düzenlemeler... 362 26.6.6. İstisna-Karşılaştırmalı Bilgi Sunm a... 362 Çalışma Soruları... 362 Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı... 366 Kaynaklar...367 Sayım,F.(2013), Banka Muhasebesi; İstanbuhAkademik A rg e...367 Yararlanılan Ana M evzuat...368 FİNANSAL SİSTEM, SERMAYE PİYASALARI VE SERMAYE PİYASASI M EVZUATI... 371 27 FİNANSAL SİSTEM VE SERMAYE PİYASALARI... 373 27.1. PARA PİYASASI...373 27.2. SERMAYE PİYASASI...373 27.2.1. Özellikleri...373 27.2.2. Çeşitleri... 374

27.3. PARA PİYASASI İLE SERMAYE PİYASASI ARASINDAKİ İLİŞKİLER... 374 28 SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI... 376 28.2. HİSSE SENETLERİ... 377 28.2.1. Hisse Senetlerinin Türleri:... 378 28.2.2. Hisse Senetlerinin Getirileri:...378 28.2.3. Hisse senetlerinin ziyaı ve zamanaşımı:... 378 28.3. OYDAN YOKSUN HİSSE SENETLERİ...378 28.4. KATILMA İNTİFA SENEDİ... 379 28.5. BORÇLANMA ARAÇLARI... 379 28.5.1. TAHVİLLER...379 28.5.2. PAYA DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR TAHVİL (PD T)...381 28.5.3. DEĞİŞTİRİLEBİLİR TAHVİL (D ET)... 381 28.5.4. BONO... 382 28.5.5. KIYMETLİ MADEN BONOLARI (ALTIN, GÜMÜŞ, PLATİN BONOLARI)...382 28.6. KAR VE ZARAR ORTAKLIĞI BELGESİ...382 28.7. GAYRİMENKUL SERTİFİKASI...383 28.8. VARLIĞA DAYALI MENKUL KIYMETLER... 383 28.9. VARLIK TEMİNATLI MENKUL KIYMETLER...383 28.10. YATIRIM FONU KATILMA BELGELERİ... 384 28.11. İPOTEKLİ SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI...384 28.12. ORTAKLIK VARANTLARI... 384 28.13. ARACI KURULUŞ VARANTLARI... 385 28.14. KİRA SERTİFİKASI... 385 28.15. VADELİ İŞLEM VE OPSİYON SÖZLEŞMELERİ... 386 28.16. YABANCI SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI...387 28.17. SERMAYE PİYASASI ARAÇLARININ KAYDİLEŞTİRİLMESİ... 387 29 SERMAYE PİYASASI KURUMLARI... 390 29.1. SERMAYE PİYASASI KURULU...390 29.1.1. Sermaye Piyasası Kurulu'nun Teşkilat Yapısı... 391 29.1.2. Sermaye Piyasası Kurulu'nun Şirketlerle İlgili Yetkileri...391 29.2. YATIRIM KURULUŞLARI... 392 30 HALKA AÇIK ORTAKLIKLAR... 403 30.4.1. Yeni Finansman Kaynağı...404 30.4.2. Likidite... 404

30.4.3. Şirketlerin Tanıtımı... 404 30.4.4. Kurum sallaşm a...404 30.4.5. İkincil Halka Arz ve Sermaye Artırım İmkânı...404 30.4.6. Diğer İm kânlar:...405 30.6.1. Kar payı ve Bedelsiz Pay Dağıtımı ile Bağış Yapılm ası...405 30.6.2. Örtülü kazanç aktarımı yasağı...406 30.6.3. Kamuyu Aydınlatma Yükümlülüğü... 406 30.6.4. Mali Tablo ve Raporların Düzenlenmesi ve Kamuya Duyurulması...406 30.6.5. Bağımsız Denetim Yükümlülüğü... 407 30.6.6. İlişkili Taraf İşlemlerini Değerleme Yükümlülüğü...407 30.6.7. Kurumsal Yönetime ilişkin Yükümlülük... 407 30.7.1. Ortak Satışı (Mevcut Payların Halka A rzı)...407 30.7.2. Sermaye Artırımı (Yeni Pay İhracı Yöntemi)...407 30.8.1. Ön Hazırlık...408 30.8.2. Başvuru... 408 30.8.3. Yerinde İnceleme... 408 30.8.4. Payların Kurul Kaydına Alınm ası... 409 30.8.5. Payların Halka A rzı... 409 30.8.6. Satış Sonuçlarının Bildirilmesi ve Borsa'da işlem Görme... 409 30.9.1. Borsa'da Satış Yöntem i...409 30.9.2. Talep Toplama Yöntemi...409 31 SERMAYE PİYASASINDA FAALİYET GÖSTERMESİNE İZİN VERİLEN KURUM LAR...412 31.1.1. Hukuki Çerçeve...413 31.1.2. Amaçları ve Faaliyetleri...413 31.1.3. Yönetim kurulunun yapısı... 416 31.1.4. Teşkilat Yapısı... 416 31.1.5. Ürünler ve Piyasalar... 416 32 SERMAYE PİYASASI KANUNU...419

Her hakkı Fatih Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

^ FATİH 1 TTN f\ ü n iv e r s it e s i SİGORTACILIK MEVZUATINA İLİŞKİN KONULAR BOLUM SİGORTACILIK _0J (D c " O T- Sigortacılık Mevzuatı Türkiye'de Sigortacılık Uygulamaları Sigortacılık ve Risk Yönetimi Sigortacılıkta İç Sistemler Hayat Sigortaları Hayat Dışı Sigortalar Reasürans Özel (Bireysel) Emeklilik Sistemi Sigorta Muhasebesi Teknik Karşılıklar

1. SİGORTACILIK MEVZUATI Ülkemiz sigortacılık sektörüne yön veren çeşitli hukuki düzenlemeler mevcuttur. Bunların başında Türk Ticaret Kanunu'nun ilgili hükümleri ve Sigortacılık Kanunu gelmektedir. 13 Ocak 2011 tarihinde kabul edilen ve 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girecek olan 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun sigorta kitabı sigorta sözleşmelerinde uygulanacak kuralları içermektedir. 3 Haziran 2007 tarihinde kabul edilen 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ise sektördeki kişi ve kurumların faaliyete başlama, teşkilat, yönetim, çalışma esas ve usulleri ile faaliyetlerinin sona ermesi ve denetlenmesine ilişkin hususları içerir. Bu kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte uzun yıllar yürürlükte kalan ve günümüz ticaret hayatının ihtiyaçlarına cevap veremez hale gelen 21 Aralık 1959 tarihli ve 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu yürürlükten kaldırılmıştır. Sektörün önemli unsurlarından olan bireysel emeklilik şirketleri ile ilgili hukuki düzenlemeler ise 28 Mart 2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu içerisinde yer almaktadır. 1.1. 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu'na Genel Bakış 03/06/2007 tarihinde kabul edilen 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu, 14/06/2007 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu'ndan önce uygulanmakta olan 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu, 539 sayılı KHK ile 1994 yılında temel değişikliklere uğramıştır. Ancak, söz konusu KHK'nın dayanağını teşkil eden 3991 sayılı Yetki Yasasının Anayasa Mahkemesi'nin 29/11/1994 gün, 1994/68-80 esas-karar sayılı kararıyla iptal edilmesi nedeniyle, KHK hükümlerinin itiraz yoluyla iptali de mümkün hale gelmiştir. Sigorta, toplumların hemen hemen tüm kesimlerini ilgilendiren teknik ve yaygın bir faaliyetin konusu olduğu gibi teminat vermesi sebebiyle güven unsurunun ön plana çıktığı bir hizmet sektörüdür. Bu bakımdan sigortacılık faaliyetlerinin güven ve açıklık içinde sürdürülebilmesi ve kamunun doğru biçimde bilgilendirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla, sigortacılık sektöründe denetim büyük önem arz etmektedir. Bu noktada, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ile getirilmiş olan sigorta ve reasürans şirketlerinin faaliyetlerinin, varlıklarının, iştiraklerinin, alacaklarının, özkaynaklarının, borçlarının, mali bünye ve idari yapılarını etkileyen tüm unsurlarının tespit ve tahliline yönelik yeni düzenlemeler daha etkin bir denetimi sağlayacaktır. Diğer taraftan, sigortacılıktaki denetim diğer anonim şirketlerden farklı olarak sadece normatif denetimi içermediğinden getirilen hükümlerle çok daha geniş, esasa inen ve idareye takdir hakkı tanıyan bir denetim sistemi öngörülmüştür. 1.1.1. Kanunun yapısı ve kapsamı 5684 Sayılı Sigortacılık Kanunu, bir çerçeve kanun niteliğindedir. Öncelikle ana ilkeler belirlenmiş olup ayrıntılar ikincil mevzuata bırakılmıştır. Bu şekilde, yasal düzenlemelerin sektörün dinamik yapısına gecikmeden ayak uydurmasına imkan sağlanmıştır. Böylelikle, AB mevzuatındaki olası değişikliklerin mevzuata yansıtılabilmesinin de daha kolay olması öngörülmektedir. Ayrıca, Türk hukuk sisteminin yapısı gereği, temel kanun niteliğindeki Türk

Ticaret Kanunu, Borçlar Kanunu, İcra-İflas Kanunu gibi kanunlarda yapılan düzenlemeler Kanuna aktarılmamıştır. 5684 sayılı Kanun ile; Sigorta Şirketleri Reasürans Şirketleri Aracılar (Brokerler ve Acenteler) Sigorta eksperleri Aktüerler Sigortacılık faaliyeti gösteren diğer organizasyonlar (havuz v.b.) Sigortacılıkla ilgili meslek kuruluşları kuruluş, faaliyet ve faaliyetlerinin sonlandırılması bakımından düzenlenmektedir. Kanunda yapılan tanımlar aşağıdaki gibidir: Aktüer: Sigortacılık tekniği ile buna ilişkin yatırım, finansman ve demografi konularında olasılık ve istatistik teorilerini uygulayarak, yasal düzenlemelere uygun prim, karşılık ve kâr paylarını hesaplayan, tarife ve teknik esasları hazırlayan kişiyi, Aracı: Sigorta acentesi ve brokeri, Bakan: Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanı, Birlik: Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliğini, Broker: Sigorta veya reasürans sözleşmesi yaptırmak isteyenleri temsil ederek, bu sözleşmelerin yaptırılacağı şirketlerin seçiminde tamamen tarafsız ve bağımsız davranarak ve teminat almak isteyen kişilerin hak ve menfaatlerini gözeterek sözleşmelerin akdinden önceki hazırlık çalışmalarını yürütmeyi ve gerektiğinde sözleşmelerin uygulanmasında veya tazminatın tahsilinde yardımcı olmayı meslek edinen kişiyi, Destek hizmeti kuruluşu: Bu Kanun kapsamındaki kuruluşlara, faaliyet alanlarıyla ilgili konularda yardımcı veya tamamlayıcı nitelikte hizmet veren kuruluşları, Hesap: Güvence Hesabını, İş planı: Sigorta şirketleri ile reasürans şirketlerinin kuruluş amacı ile en az ilk üç yıldaki faaliyetlerine ilişkin tahminlerini ve yükümlülüklerini sürekli olarak yerine getirebileceğini ayrıntılı bir şekilde ortaya koyan planı, Komisyon: Sigorta Tahkim Komisyonunu, Levha: Türkiye'de faaliyette bulunan sigorta şirketleri, reasürans şirketleri ile 28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununa göre kurulan emeklilik şirketleri için Birlik tarafından, sigorta eksperleri ve sigorta acenteleri için ise Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından ayrı ayrı düzenlenecek faal olarak çalışanlara ilişkin kayıtları gösterir levhaları, Liste: Sigorta hakemleri listesini,