Dış Borç İstatistikleri Son dönem içerisinde yaşanan küresel türbülansın gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler nezdinde farklı yansımalara neden olduğu görülüyor. Genel olarak ABD dolarının değer kazanım süreci ön plana çıkarken; çapraz kur işlemlerinde değer kayıpları ve oluşan volatilitenin boyutu ülkelerin dış borç dinamikleri, hukuk alt yapısı, geleceğe dair siyasi öngörüler ve jeopolitik risklerine göre değişim gösterebiliyor. Bu ortamda Türkiye özelinde en fazla konuşulan başlıklar ise Merkez Bankası nın rezerv yapısı ve özel sektörün dış borç yapısı. Orkun GÖDEK DenizBank Özel Bankacılık ve Yatırım Grubu Yönetmen Düzey 3 Türev Araçlar Kredi Derecelendirme Kurumsal Yönetim Der. orkun.godek@denizbank.com +90 212 348 51 60 İSTANBUL Kısa Vadeli Dış Borç Eylül 2016 itibarıyla kısa vadeli dış borç stoku 103.3 milyar dolar seviyesinde bulunmakta. Eylül ayı özelinde baktığımızda aylık değişim %2, yıllık değişim ise %13 gerilemeye işaret etmekte. Bankalar, güncel veri dönemi itibarıyla 63.3 milyar dolar borç stokuna sahip. Döviz kredilerinin bankalar içerisindeki payı %26. Banka mevduatının bankalar içerisindeki payı %26. Döviz tevdiat hesabının bankalar içerisindeki payı %25. TL cinsinden mevduatın bankalar içerisindeki payı %23. 2016 yılı boyunca oluşan ortalama kısa vadeli dış borç rakamı hesaplamalarımıza göre 105.8 milyar dolar. Söz konusu borcun %63 ü bankalar tarafından yüklenirken, %37 si diğer sektörler nezdinde oluşmakta. Bankaların ortalama borç yapısındaki payı yıllar itibarıyla artış göstermekte. Örneğin, 2005 yılında 17 milyar dolar borç taşınırken, diğer sektörlerde oluşan rakam 16 milyar dolar düzeyindeydi. Kısa vadeli dış borç için en önemli kırılım yılı 2011 olarak ön plana çıkmakta. Söz konusu yıl içerisinde bankalardaki ortalama borç 53 milyar dolar düzeyine, diğer sektörlerde ise 27 milyar dolara ulaşmıştı. Lütfen son sayfada yer alan uyarı notunu okuyunuz. 1
2014 yılında ortalama kısa vadeli dış borç stoku 130 milyar dolar seviyesine ulaşarak verinin hesaplanmaya başladığı dönemden itibaren en yüksek seviyeye ulaştı. Sonrasında ise gerileme başladı. Özel Sektör Borç Yapısı Eylül 2016 itibarıyla özel sektörün yurtdışından sağladığı kredi borcu uzun vadede 207.5 milyar dolar, kısa vadede ise ticari krediler hariç hesaplamada 16.8 milyar dolar düzeyinde oluşmakta. Uzun vadede taşınan borcun güncel veri dönem gelişimine baktığımızda; aylık bazda %1, yıllık bazda ise %15 artış söz konusu. 1-2 yıl arası vade için söz konusu olan rakam 3.8 milyar dolar. Söz konusu rakam toplam uzun vadeli borcun %4 ünü oluşturuyor. Vade yapılarını incelediğimizde borcun yüklenimi açısından en önemli sıçrayışın 9.2 milyar dolar ile 4 yıl vadede oluştuğunu görüyoruz. Söz konusu rakam toplamın %10 una eşit. Burada borç yapısının en önemli avantajı olarak ön plana çıkan unsur ise 5 yıl vade üzerinde toplam içerisindeki payın %77 de oluşması. Söz konusu rakam 68 milyar dolar anlamına gelmekte. Uzun vadede taşınan yükümlülüğün yüksek olması borç yapısı açısından sevindirici bir unsur olarak karşımıza çıkmakta. Örneğin, Ocak 2002 de 1-2 yıl arası pay %16 iken, 5 yıl üzeri pay %63 seviyesinde oluşmaktaydı. Şu anda ilk grafik üzerinden de rahatlıkla görülebildiği üzere 2002 yılından bu yana oluşan linear trendin gerisinde oluşum gösteren uzun vadeli borç rakamından bahsetmekteyiz. Uzun vadede finansal kuruluşların toplam rakamı 106.4 milyar dolar. Söz konusu rakamın %82 si bankalar tarafından oluşurken, bankacılık dırışı finansal kuruluşların ise payı %18. Kredilerin finansal kuruluşlar içerisindeki payı %4, tahvilin %22. Taşıdığı borç miktarı itibarıyla uzun vadede finansal kuruluşlar, finansal olmayan kuruluşların 1.05 katı. Lütfen son sayfada yer alan uyarı notunu okuyunuz. 2
Kısa vadede ise finansal kuruluşlar 14.1 milyar dolar; bankalar 11.9 milyar dolar, krediler 11.4 milyar dolar ve tahvil ise 500 milyon dolar düzeyinde oluşmakta. Bankacılık dışı finansal kuruluşlar 2.1 milyar dolar, finansal olmayan kuruluşlar ise 2.7 milyar düzeyinde bulunmakta. Bankaların finansal kuruluşlar içerisindeki payı %85, kredilerin ise finansal kuruluşlar içerisindeki payı %81. Kısa vadede finansal kuruluşlar, finansal olmayan kuruluşların 5.2 katı borca sahip. Finansal Kesim Dışı Firmalar Finansal kesim dışındaki firmaların döviz varlık ve yükümlülüklerine baktığımızda, Ağustos ayı itibarıyla varlıklar ile yükümlülükler arasındaki farkı gösterir net döviz pozisyonunun - 210.5 milyar dolar düzeyinde oluştuğu görülüyor. Varlıklar 100.4 milyar dolar, yükümlülükler ise 310.9 milyar dolar. Aralık 2008 = 100 olarak yaptığımız hesaplamada; varlıklar 124.8, yükümlülükler ise 205.8 endeks değerinde oluşmakta. Yükümlülüklerin varlıklara oranı 3.1 seviyesinde bulunmakta. Vadesine kalan süresi 1 yıldan az krediler 13.9 milyar dolar, fazla olanlar ise 81.3 milyar dolar. Kısa vadeli varlıklar ile yükümlülükler arasındaki farktan oluşan net döviz pozisyonu 5 milyon dolar. Yurtdışından sağlanan kredilerin yükümlülükler içerisindeki payı %31.2. Lütfen son sayfada yer alan uyarı notunu okuyunuz. 3
Kısa vadeli kredilerin yurtdışından sağlanan krediler içerisindeki payı %1.7. Uzun vadeli kredilerin yurtdışından sağlanan krediler içerisindeki payı %98.3. Vadeye kalan süresi 1 yıldan az kredilerin uzun vadeli krediler içerisindeki payı %14.6, 1 yıldan uzun kredilerin ise %85.4. Kısa vadeli yükümlülükler toplam yükümlülüklerin %25.7 sini oluşturmakta. Varlıkların %68.3 ü mevduatlardan oluşmakta. Yükümlülükler içerisinde bankaların payı %54.9, bankalar içerisinde döviz kredilerinin payı ise %86.3. Net Uluslararası Yatırım Pozisyonu Türkiye nin net uluslararası yatırım pozisyonu yılın üçüncü çeyreğinde -389.5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Bir önceki çeyreğe göre değişim 3.2 milyar dolar azalış yönlü. Geride dönük 4 çeyrek ortalaması -391.6 milyar dolar. Yükümlülükler varlıkların 2.7 katı. Söz konusu hesaplamanın 4 çeyrek ortalaması aynı, 2.7. Yıllık bazda yaptığımız hesaplamaya göre 2015 yılında UYP/GSYH oranı -%53 düzeyinde gerçekleşti. Söz konusu rakam 2000 den bu yana en yüksek seviye olan 2014 yılı -%55 in hafif gerisi anlamına gelmekte. Lütfen son sayfada yer alan uyarı notunu okuyunuz. 4
Birlikte değerlendirildiğimiz Fragile 5 grubu üyeleri içerisinde en kötü rasyoya sahip olduğumuzu belirtmek gerekiyor. Dünya Bankası ve IMF verilerinden derleyerek ulaştığımız rakamlara göre; o Güney Afrika da söz konusu rakam 2015 yılında %13, o Hindistan -%18, o Endonezya -%18, o Brezilya -%27 o Rusya ise %26. Lütfen son sayfada yer alan uyarı notunu okuyunuz. 5
UYARI NOTU Bu e-posta, varsa ekleri ve içerdiği bilgiler, özeldir ve gizlidir, yalnızca gönderildiği belirtilen kişi/kişilerin kullanımı içindir. Bu e-postanın, alıcısı dışında başka bir kişi tarafından ve belirtilen amaç dışında okunması kopyalanması, yönlendirilmesi ve kullanılması yasaktır. Bu mesaj ve eklerinin tarafınıza yanlışlıkla ulaşmış olması durumunda lütfen mesajı gönderen kişiyi haberdar ederek bize ulaşın, gizliliğini koruyun ve hiçbir şekilde saklamayın. Mesajı gönderen kişinin veya DenizBank A.Ş. ve iştiraklerinin, yetkisiz kişilerce erişilen ve/veya içeriği bozulan mesajlar veya bu mesajların içerdiği bilgiler ile ilgili herhangi bir sorumluluğu ve yükümlülüğü bulunmamaktadır. Bu doküman DenizBank A.Ş. tarafından bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup, burada yer alan her türlü bilgi ve değerlendirme, hazırlandığı tarih itibarıyla mevcut piyasa koşulları ve güvenirliliğine inanılan halka açık yayın/yayım kaynaklarından elde edilerek derlenmiştir ve yatırım tavsiyesi niteliği taşımamaktadır. DenizBank A.Ş. ve iştirakleri, bu bilgilerin doğruluğunu ve yeterliliğini hiçbir şekilde garanti etmemektedir. Bu dokümanda belirtilen ürünler çeşitli oranlarda risklere tabidir. Piyasada oluşacak fiyat hareketleri sonucu para kaybı yaşanabilecektir. Yabancı para cinsinden yapılan işlemlerde kur riskinin olduğunu, kur dalgalanmaları nedeniyle Türk Lirası/Yabancı Para bazında değer kaybı olabileceği, devletin yabancı sermaye ve döviz hareketlerini kısıtlayabileceği, ek ve/veya yeni vergiler getirebileceği, alım-satım işlemlerinin zamanında gerçekleşmeyeceği bilinmelidir. Tanıtılan ürünler, belli bir yatırımcının hedefleri, mali durumu ya da gereksinimleri dikkate alınmadan hazırlanmıştır, bu nedenle mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu dokümandaki bilgilere dayanılarak alınacak yatırım kararlarının sonuçlarından, burada yer alan bilgi, değerlendirme ve istatistiki şekil ve değerlendirmelerin kullanımı sonucunda ortaya çıkacak doğrudan ve/veya dolaylı zararlardan hukuki açıdan müşteri sorumludur. Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan ve hiçbir şekilde yönlendirici nitelikte olmayan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Yatırım ürünleri; mevduat olmayıp, Denizbank A.Ş., ve diğer ilgili kuruluşların ya da Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun teminatı, garantisi, sigortası ya da herhangi bir yükümlülüğü altında değildir. Yatırım ürünleri, Devlet güvencesi altında değildir. Anaparanın yitirilmesi dahil çeşitli yatırım riskleri içerebilir. Yatırım ürünlerinin geçmişteki performansları, gelecekteki performanslarının göstergesi değildir. Fiyatlar düşebilir ya da yükselebilir. Döviz cinsinden yatırım ürünleri, dövizdeki muhtemel dalgalanmalar nedeniyle anapara kaybı da dahil kur risklerine maruz kalabilir. Yorumların müşteri tarafından nihai değerlendirmesinde orijinal metnin dikkate alınması esastır. Ürünler ile ilgili soru veya şikayetlerinizi iletmek için 444 0 801 Önce Müşteri Hattı'nı arayabilir ya da www.denizbank.com adresinden bize ulaşabilirsiniz. Lütfen son sayfada yer alan uyarı notunu okuyunuz. 6