Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 18, Aralık 2015, s. 103-113 MUĞLA DA 100 YILDA 100 KADIN 5 Özet Gözde Müşerref GEZGÜÇ 1 Yasemin BALCI 2 Bayram AKÇA 3 Müesser ÖZCAN 4 Bu makale, Muğla yerelinde yapılmış olan 100 Yılda 100 Kadın projesini hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktadır. Makalede, projenin planlanması, yürütülmesi, sonuçlandırılması ve projede kullanılan yöntem değerlendirilecektir. Proje bağlamında, 1914-2013 yıllarını kapsayan 100 yıllık süreçte Muğla ya emek veren, Muğla nın adını duyuran kadınlara ait silinmiş izlerin ya da gizli konuların bugüne taşınması; Muğla'ya emek veren kadınlarla ilgili bilgilerin kategorize edilerek Kent tarihine, bugünkü ve gelecek kuşaklara belge oluşturulması; kadınların kamusal alandaki görünürlüklerinin ortaya çıkmasına yardımcı olma ve kadınları kamusal alanda belirginleştirme ve ayrıca kadın tarihini gündemde tutan, kadın belleği oluşturan ve kente katkı sağlayanlara saygı ödevinin yerine getirilmesi amaçlanmıştır. Projenin hedeflediği kadın adaylar şu başlıklarda toplanmıştır: Muğla ya mesleki rolleri gereği hizmet veren ilk kadınlar, Kamu ve özel kuruluşların ilk kadın yöneticileri, Muğla Halkı için bazı hizmetlerin gerçekleşmesine ön ayak olmuş kadınlar, 1 Arş. Gör., Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Kamu Yönetimi Bölümü, gozdegezguc@gmail.com 2 Prof. Dr., Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Tıp Fakültesi, yaseminbalci@mu.edu.tr 3 Prof. Dr., Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, bayramakca@yahoo.com 4 Doç. Dr., Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Biyoetik Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi, muesserozcan@mu.edu.tr 5 Bu makale, 25-27 Mart 2015 tarihinde Doğu Akdeniz Üniversitesi, Kadın Araştırmalar ve Eğitim Merkezi tarafından gerçekleştirilen 5. Uluslararası Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Konferansında sunulmuş olan bildirinin gözden geçirilerek genişletilmiş halidir.
Gözde Müşerref Gezgüç - Yasemin Balcı - Bayram Akça - Müesser Özcan 104 Seçilmiş kadınlar, Hayırsever olarak adını duyurmuş kadınlar, Hizmet sektöründe ilk kadınlar, Sanat, kültür ve spor alanında Muğla nın adını duyurmuş kadınlar, Bilim alanında Muğla nın adını duyurmuş kadınlar, Kurtuluş mücadelesine katılmış kadınlar, Ve projenin amacına uygun olabileceği düşünülen diğer kadınlar. Proje hedefi doğrultusunda, tüm kamu ve sivil toplum kuruluşlarının yanı sıra bireysel başvuruya da açık olan aday gösterme sürecinde, projeye 198 kadın aday gösterilmiştir. Seçici Kurul aracılığı ile yapılan değerlendirme süreci sonrasında adlarına 100 farklı sayfa açılan 138 kadın seçilmiştir. Bazı alanlarda, nitelikleri aynı olan kadın adaylar arasında seçim yapılamamış ve bu yüzden kadınlar başvuru kategorilerine uygun gruplar şeklinde ele alınmıştır. Seçilmiş olan kadınların özgeçmiş ve başarı öyküleri derlenip elde edilen verilerden kitap oluşturulmuştur. Bu proje, Muğla yerelinde kadınlara ait kolektif bir tarih araştırması niteliğindedir ve kadınların kent tarihine katılma serüveninin ortaya çıkmasına da yardımcı olmuştur. Ayrıca çeşitli meslek alanlarında kadın öncülerin tespit edilmesi projenin diğer önemli bir noktasıdır. Türkiye de Muğla yerelinde yapılmış olan bu ilk örnek çalışma, kent ve toplumsal cinsiyet arasındaki ilişkinin anlaşılmasına ve gelecek tarihlerde diğer kentlerle karşılaştırma yapılmasına yardımcı olacaktır. Anahtar Kelimeler: Muğla, Kadın 100 WOMEN İN 100 YEARS Abstract The aim of this paper is to present the report of 100 women in 100 years Project which has been carried out in Muğla area. This paper deals with planning, running and accomplishing the Project as well as the method used for it. The project aims at revealing erased traces of and unrevealed subjects about women who served for Muğla and put the city on the map during a hundred year process between 1914-2013; providing documents for present and future generations and the history of the cityby categorising information about women who served for Muğla, contributing to promote women s visibility in public area and make them obvious in public area, and also to show respect to those who keep history of women in the agenda, create a memory for women and contribute to the city. The female nominees that the project aims to include are as follows: The First women who served for Muğla due to their professional roles, First female administrators of governmental and private institutions, Female pioneers who contributed to some services for locals of Muğla, Women who were elected, Women who had a reputation as benevolent, First women in service industry,
105 Muğla da 100 Yılda 100 Kadın Women who put Muğla on the map in the areas of art, culture and sport, Women who put Muğla on the map in the area of science, Women who took part in the Independence War, And other women who are thought to be included accordingly in the project. During the process of nomination of the project which was open to all governmental and non-governmental organisations as well as individual applications, 198 candidates were nominated. As a result of the evaluation process which was carried out by Selection Committee, 138 women about whom 138 pages were created were chosen. In some areas it was not possible to make a choice among nominees who possessed same qualifications; therefore, they were dealt as groups in accordance with their categories. Autobiographies and success stories of the selected women were compiled in a book. This project can be considered as a collective historical research about women in Muğla and it contributed to reveal the story of women s contribution to the history of the city. Furthermore, it is also important that the project helped to identify female pioneers of various professions. This sample study which is the first in Muğla area of Turkey will contribute to understand the relationship between work, city and gender and to make comparisons to other cities in the future. Keywords: Mugla, Woman GİRİŞ Kadınları resmi tarihte görmek eril tarih yazımında oldukça zor olmakla birlikte özellikle yerel sözlü tarihe inildiğinde birçok kadın değerle karşılaşılmaktadır. Bu makalenin amacı, geniş bir literatüre sahip olan feminist tarih yazımıyla ilgili teorik bir çerçeve sunmaktan daha çok, Muğla yerelinde yapılmış olan 100 Yılda 100 Kadın Projesinin yöntemini paylaşmak ve projenin değerlendirmesini yapmaktır. Kadınlara ait izlerin silinmiş ya da gizlenmiş olması kadın tarihi nin büyük problemlerinden birisidir. Kamusal alanın kadınları dışladığı gibi tarih de özel alanı ve kadının eylemliliğini dışlamıştır. Bugün artık kayıt bilinci görece gelişmiş bir düzeydeyse de zaman içinde geriye doğru gittikçe izler silinmekte ve kadınların görünmesi zorlaşmaktadır. Kadın, güncelerden, mektuplardan, mahkeme kayıtlarından, gezi yazılarında ve çok da uzun bir geçmişe sahip olmayan sözlü tarih çalışmalarından tek tek çıkarılıp büyük bir resim haline getirilmeyi beklemektedir. (Atsız, Feminisite, 24/02/2015) Tarihte kadınları ortaya çıkarmayı amaçlayan çalışmalar az olsa da rastlanmakla birlikte bunların geçmişi ne derece aydınlatmaya yeterli olduğu tartımalıdır. Mesela, Tanzimat Dönemi nde yapılan biyografik çalışmaların en tanınanlarından birisi Mehmed Zihni Efendi nin günümüz Türkçesi nde Tarihte İz Bırakan Meşhur Kadınlar olarak bilinen Meşahirü n- Nisa sı adlı eseridir. Bu eserde İslam öncesinde ve İslam döneminde ilmi, edebi ve siyasal alanda isim yapmış Arap, Türk ve İranlı 1165 kadar kadının biyografisini ve kısaca eserlerini ele almıştır. Diğer bir kitap da Rızaeddin Fahreddin in hazırladığı Meşhur Hatunlar dır. Bu kitapta İslam dünyasında ün kazanmış 695 kadının biyografilerine yer verilmiştir. Bu kitabın sonunda yazar, döneminde, artık Farabi, İbn-i Sina, Buhari, İbn-i Haldun gibi ünlü alimlerin yetişmediğinden ve bunun nedeninin de kadınların cahil bırakılmasından kaynaklandığından
Gözde Müşerref Gezgüç - Yasemin Balcı - Bayram Akça - Müesser Özcan 106 şikayet etmiştir. Cumhuriyet Dönemi nde ise kadın şair ve yazarlarla ilgili ilk biyografikantolojik eser Murat Uraz ın Kadın Şair ve Muharrirlerimiz adlı kitabıdır. Bu kitapta 15.yüzyıldan 1935 e kadar, oldukça uzun bir süreç içinde, 45 kadın yazar ve şair yer almıştır. (Toska, 2009: 82-83) Cumhuriyetle birlikte yaşanan değişim ve dönüşüm kadın çalışmaları konusunda da önemli gelişmeleri beraberinde getirmiştir. Kadın konusundaki çalışmalar daha da çeşitlenmiş ve genişlemiştir. Ayrıca kadın hakları konusunda yaşanan ilerlemeyle, her ne kadar istenilen düzeyde olmasa da, kadınların adları daha duyulur hale gelmeye başlamıştır. Günümüzde kadınları ortaya çıkaran, başarı hikayelerini anlatan eserler giderek yaygınlık kazanmaktadır. Muğla da 100 Yılda 100 Kadın adlı proje ile 1914-2013 yıllarını kapsayan 100 yıllık süreçte Muğla ya emek veren, Muğla nın adını duyuran kadınlara ait silinmiş izlerin ya da gizli konuların bugüne taşınması; Muğla'ya emek veren kadınlarla ilgili bilgilerin kategorize edilerek Kent tarihine, bugünkü ve gelecek kuşaklara belge oluşturulması; kadınların kamusal alandaki görünürlüklerinin ortaya çıkmasına yardımcı olma ve kadınları kamusal alanda belirginleştirme ve ayrıca kadın tarihini gündemde tutan, kadın belleği oluşturan ve kente katkı sağlayanlara saygı ödevinin yerine getirilmesi amaçlanmıştır. Kısaca bu makale, projenin değerlendirme raporu niteliğindedir. Makalede, projenin amacı, yürütülesi, bulmayı hedeflediği kadınlar, kadın adayların seçimi, proje sürecinde yaşananlar ve çıktılar değerlendirilecektir. 1. Projenin Amacı Bu proje, Muğla yerelinde 1913-2013 yıllarını kapsayan 100 yıllık süreçte Muğla ya emek veren, Muğla nın adını duyuran kadınlara ait silinmiş izlerin ya da gizli konuların bu güne taşınmasını; Muğla'ya emek veren kadınlarla ilgili bilgilerin kategorize edilerek Kent tarihine, bugünkü ve gelecek kuşaklara belge oluşturulmasını; Kadınların kamusal alandaki görünürlüklerinin ortaya çıkmasına yardımcı olmayı ve kadınları kamusal alanda belirginleştirmeyi Ayrıca kadın tarihini gündemde tutan, kadın belleği oluşturan ve kente katkı sağlayanlara saygı ödevinin yerine getirilmesini amaçlamaktadır. Proje, Muğla Ticaret ve Sanayi Odası (MUTSO), Kadın Girişimciler Kurulu (KAGİK) ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi nin ortaklığında gerçekleştirilmiştir. Proje aşağıda belirlenen kategorilerde kadınları ortaya çıkartmayı amaçlamıştır: Muğla ya mesleki rolleri gereği hizmet veren ilk kadınlar, Kamu ve özel kuruluşların ilk kadın yöneticileri, Muğla Halkı için bazı hizmetlerin gerçekleşmesine ön ayak olmuş kadınlar, Seçilmiş kadınlar, Hayırsever olarak adını duyurmuş kadınlar, Hizmet sektöründe ilk kadınlar, Sanat, kültür ve spor alanında Muğla nın adını duyurmuş kadınlar, Bilim alanında Muğla nın adını duyurmuş kadınlar, Kurtuluş mücadelesine katılmış kadınlar,
107 Muğla da 100 Yılda 100 Kadın Ve projenin amacına uygun olabileceği düşünülen diğer kadınlardır. Yukarıda belirtilen alanlarda kadınlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu alanların dışında aday olabilecek, akla gelmeyen alanların da olabileceği düşünülerek son madde olan projenin amacına uygun olabileceği düşünülen diğer kadınlar ucu açık bir seçenek olarak eklenmiştir. Belirtilen alanların sadece biriyle başvuru yapılacağı gibi, birden fazla alanda da başvuru mümkün olmuştur. Proje sonunda seçilen kadınlardan koleksiyon kitap oluşturulması amaçlanmıştır. 2. Projenin Kurulları Proje sürecinin iyi yönetilebilmesi, kadın adayların hakkaniyetli bir şekilde belirlenmesi ve gerektiğinde hem kent tarihi hem de kitap içeriği konusunda başvuruda bulunulması için üç kurul oluşturulmuştur. Bu kurullardan ilki, düzenleme kuruludur. KAGİK Yönetim Kurulu üyesi 4 kişi ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi nden 3 akademisyenden oluşan bu kurul projenin planlanması, yürütülmesi ve sonlandırılması sürecinin yönetilmesinden sorumlu olmuştur. İkincisi, danışma kuruludur. Üç kişiden oluşan danışma kurulunun 2 üyesi Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi nden, 1 üyesi KAGİK Yönetim Kurulundan oluşmuştur. Bu kurul adayların seçiminde ve kitap içeriğinin oluşturulmasında bilimsel destek sağlamıştır. Üçüncü kurul, seçici kuruldur. Proje kapsamında önerilen kadın adaylar arasında kitapta yer alacak 100 kadını belirleyecek olan, Muğla Valiliği, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla Büyükşehir Belediyesi ve MUTSO dan 3 er temsilcinden oluşan bu kurulda, proje düzenleme ve danışma kurulunu oluşturan 8 kişi, seçici kurulun doğal üyesidir. 1 3. Projenin Duyurulması Projenin duyurulması sürecinde çeşitli iletişim araçlarından yararlanılmıştır. Proje, ortaklarının resmi web siteleri, sosyal medya ağları, basın toplantıları, resmi kurum ziyaretleri ve yerel basın ağları üzerinden duyurulmuştur. Muğla ilindeki tüm resmi ve sivil toplum kuruluşlarına üst yazı gönderilmiş ve aday belirlemeleri istenmiştir. Başvuru: Başvuruda kullanılması için form oluşturulmuştur. Başvuracak adaylardan adaylığa ilişkin başarı öyküleri ve bu öykülerini destekleyecek görsel belgeler istenmiştir. Bu yazılı ve görsel belgeler kitapta kullanılmıştır. 4. Adayların Seçimi Başvuru süreci bittikten sonra aday seçim aşamasına geçilmiştir. Aday seçimi seçici kurul tarafından yapılmıştır. Seçilecek olan 100 kadının, projeyi gerçekleştiren 5-10 kişinin belirlediği kadınlar olmasından ziyade, bir aday belirleme süreci olması ve bu sürecin toplum katılımına açık olması, projenin objektifliği açısından öncelikli hedef tutulmuştur. Bu yüzden seçici kurulun oluşturulması için Muğla Sıtkı Koçman Üniversite sinden, Muğla Valiliği nden, Muğla Büyükşehir Belediyesi nden, Muğla Ticaret ve Sanayi Odası ndan 3 er temsilci talep edilmiştir. Seçici kurul belli periyotlarda, yaklaşık 5 er saatten oluşan ayrı ayrı 3 oturumda aday seçim işlemini tamamlamıştır. Oturumlarda başvurusu bulunan tüm adayların adaylık öyküleri okunup görsel belgeleri olanlar değerlendirilmiştir. Seçici kurulun üzerinde anlaştığı rasyonel bir tercih yöntemiyle kitaba girecek olan 100 kadın belirlenmiştir. 1 Kurulların listesi Ek-2 de belirtilmiştir.
Gözde Müşerref Gezgüç - Yasemin Balcı - Bayram Akça - Müesser Özcan 108 Aynı kategoride başvuran kadınların hangilerinin kitapta yer alacağı belirlenirken eleme kriterleri konusunda oldukça titiz davranılmıştır. Hatta bazı kategorilerdeki başvurularda eleme yapılmayıp kadınlar grup olarak o kategorinin altında listelenmişlerdir. Mesela Hayırsever, Sporcu, kamu ve özel kuruluşların ilk kadın yöneticileri olarak Nüfus Müdireleri, hizmet sektöründe ilk kadınlar olarak Ev Tüccarları, mesleki rolleri gereği hizmet veren ilk kadınlar olarak Yangın Kulesi Gözetlemecisi kategorisinde başvuran kadınlar seçime tabi tutulmaksızın grup şeklinde kitaba alınmışlardır. Ayrıca Balıkçı Kadınlar, Muğla kültürünü yaşatan Çomakdağ Kadınları, Kurtuluş Savaşı nda önemli rol oynamış Muğla Mekkarecileri isim olarak değil, grup olarak aday gösterilmiş ve kitaba da bu şekilde alınmışlardır. 5. Proje Sürecinde Yaşananlar Projenin başladığı ilk zamanlar en çok karşılaşılan soru 100 kadın bulabilecek misiniz? di. Projeye aday gösterilen 198 kadın, bu sorunun en güzel yanıtı oldu. Hatta proje tamamlandıktan sonra Tüh! Aslında şu kişi de vardı şeklinde hayıflanmalara da şahit olundu. Tabi ki birbirinden değerli bu isimler de daha sonraki çalışmalarda kullanmak üzere not edildi. Ziyaret edilen kamu kurumlarında en büyük eksiklik arşivlerinin olmamasıydı. Bu eksiklik proje ekibinin kadınlara ulaşmasında önemli bir engeldi. Bu eksiklik kamu kurumlarının yöneticileriyle sözlü olarak yapılan mülakatlarla giderilmeye çalışıldı. Yapılan mülakatlarda yöneticiler bazen ekibi konuda daha otorite sayılabilecek kişilere yönlendirmişlerdir. Bu açıdan projeyi, sözlü yerel tarih çalışması olarak nitelemek de mümkündür. Gidilen kurumlarda genelde erkek yöneticilerle karşılaşıldı. İlk kadın ya da kadın sorulduğunda erkek olsa biliyoruz ama kadın hatırlamıyoruz cevabı alındı. Hatta bazen erkeklerle ilgili hikâyeler anlatılmaya başlanıp Aa! O erkek ama, sizin projeye olmaz şeklindeki erkek egemen kamusal alanın bilinçaltı yansımalarıyla da karşılaşıldı. Başvurular sırasında kadınlar için ya da aday önerenler için bu ne kadar projenin önemsenmiş olduğu ve projeye kişisel değerler atfedildiği görüldü. Seçilmiş kadınlardan biri olan merhum Av. Sebahat Aykın ın adaylık başvurusunu kendisi gibi avukat olan oğlu tarafından ölüm yıl dönümüne denk getirip yaptığı görülünce projenin ne kadar incelikler barındırdığı fark edildi. Seçim işleminden sonra kadınlarla kurulan birebir iletişimde adlarının bir kitapta geçecek olmasından dolayı yaşadıkları heyecan oldukça etkileyiciydi. Bırakın takdir beklemeyi, bugüne kadar değerlerinin bilinmemesinden, yaptıkları işin kayda değer görülmemesinden yakınan kadınlardan proje aracılığıyla onure edildikleri konusunda geri bildirimler alındı. Şaka mı yapıyorsunuz? Şimdiye kadar bu yaptıklarım için hep eleştirildim, aykırı bulundum. İlk kez birileri seni ödüllendirdik diyor. Buna inanamıyorum., Yavrucuğum, ben bu topluma faydalı olacağım diye çalışırken kanser oldum. Ölmeden bu ödül törenini görür müyüm? diyenler oldu. Hatta yeni kurulacak bir okula proje kapsamındaki kadınlardan birinin ismini koyabilir miyiz? şeklinde kurumsal tekliflerle karşılaşıldı. Proje aşamasında en sık karşılaşılan sorular şunlardır: Bu proje başka bir yerde daha önce yapılmış mıdır? Eskişehir ve Antalya gibi farklı illerde daha küçük çaplı benzerleri yapılmıştır. Proje de bu çalışmalardan esinlenilmiştir. Ancak bu şekilde kurumsal bir kimlikle yönerge oluşturulup toplumsal katılıma açık olarak Türkiye de yapılan ilk çalışmadır. Aday gösterilecek
109 Muğla da 100 Yılda 100 Kadın kadınların Muğlalı olması şart mıdır/ proje kimleri kapsıyor? Önemli olan Muğla için çalışmış olmalarıdır. Muğla da doğmaları, Muğlalı olmaları ya da yaşamaları şart değildi. Muğla il sınırları içerisindeki tüm kadınlar başvurabildi. 6. Projenin Çıktıları Bu çalışma, Muğla yerelinde kadınlara ait kolektif bir tarih araştırması niteliğindedir. Ayrıca çeşitli meslek alanlarında kadın öncülerin tespit edilmesine çalışılmıştır. Bununla birlikte kadınların tarihe katılma serüveni de ortaya çıkmış oldu. Aynı zamanda Muğla yerelinde yapılmış olan bu çalışma, kent ve toplumsal cinsiyet arasındaki ilişkinin anlaşılmasında ve diğer kentlerle karşılaştırma yapılmasına yardımcı olacaktır. Kadınların kategorize edilmesi, ileride bu kategorilerde yapılacak kadın çalışmalarına kolaylık sağlayacaktır. Bu bağlamda proje, interdisipliner çalışmaları da içinde barındırmaktadır. Kadınların anlattıkları başarı öykülerinde ataerkilliğin simgeleriyle sık sık karşılaşılmıştır. Başvuruda beyan edilen başarı öykülerinde kadınlar için çocuklarının ve kocalarının başarıları, onların arkalarında yer almaları çok büyük bir övünç kaynağı olduğu görülmektedir. Bazı kadınlar başarı öyküsü olarak analık ya da eşlik rollerini sundular. Bazıları da kendi başarı öykülerinin esas iştigal konularını bir kenara bırakıp annelik ya da eşlik rollerindeki başarılarını anlatmışlardır. Projede bulunan, evlerinde bir odayı kapatarak, eşlerinin işleri gereği büyük illere giderlerken onların peşine takılan ve oralardan getirip sattıkları ürünlerle maddi kazanç sağlayan Ev Tüccarları grubundaki kadınlar ev içi emeğin görünür kılınmasına yardımcı olmuştur. Kadınların değişik uğraş alanları ortaya çıkmıştır. Erkek işi olarak bilinen ya da ellerinin hamurlarıyla karışmamaları gereken işleri başarıyla yürüttükleri görülmüştür. Kadınlar, kendi dönemleri içerisinde değerlendirildiğinde, belki Türkiye genelinde bile zor rastlanacak bir durum olarak, erkeklerin hakim olduğu mesleki alanlarda öncü rol üstlenmişlerdir. Mesela seçilen kadınlar içinde kasaplık, maden mühendisliği, tır şoförlüğü, 1950 lı yıllarda spor kulübü başkanlığı, 1970 li yıllarda taksi şoförlüğü yapan, gezginci arıcı olan kadınlar bulunmaktadır. Sonuç Muğla nın eğitim ve yerel bilinç düzeyi yüksek bir kent olması, bu projenin hedefine ulaşmasında önemli bir özellik olduğu belirtilmelidir. Proje sürecinde bizim de aklımızda bir sürü soru oluştu. Bunlardan bazıları, bu proje başka illere de yaygılaştırılabilir mi? Muğla da 198 kadın aday başvurusu oldu. Bu başvuru sayısı başka illerde ne düzeyde olur? Başka illerde bizim belirlediğimiz kategorilerin dışında yerel değerleri yansıtan başka kadın adaylar var mıdır? İlkleri gerçekleştiren kadınlar ortaya çıkar mı?. Bu soruların cevaplarını arayan çalışmaların yapılması toplumsal hayatta kadının yerini bilimsel olarak ele alan çalışmalara önemli katkı sağlayacaktır. Aynı zamanda bu tarz bir projenin Türkiye de diğer kentlere de yaygınlaştırılması halinde hem kadın tarihi konusuna hem de bilinmeyen kadın değerlerin ortaya çıkarılmasında ciddi ölçüde katkı sağlayacaktır. Proje ile birlikte, birçok kadına saygı ödevinin yerine getirilmesini sağlamıştır. Birçoğu hayatta olan kadınlar böyle bir çalışmaya konu oldukları için kendilerini onurlandırılmış hissettiklerini beyan etmişlerdir.
Gözde Müşerref Gezgüç - Yasemin Balcı - Bayram Akça - Müesser Özcan 110 Ek-1: Proje Yönergesi MUĞLA İÇİN 100 YILDA 100 KADIN PROJESİ ÇALIŞMA ESASLARI YÖNERGESİ Hukuki Dayanak: Madde 1- Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 5174 sayılı TOBB kanunu ve ilgili yönetmelikler. Amaç ve kapsam: Madde 2- Bu proje, Muğla yerelinde 1913-2013 yıllarını kapsayan 100 yıllık süreçte Muğla ya emekveren, Muğla nın adını duyuran kadınlara ait silinmiş izlerin ya da gizlenmiş konuların bu güne taşınmasını; Muğla'ya emek veren kadınlarla ilgili bilgilerin kategorize edilerek Kent tarihine, bugünkü ve gelecek kuşaklara belge oluşturulmasını; ayrıca kadın tarihini gündemde tutan, kadın belleği oluşturan ve kente katkı sağlayanlara saygı ödevinin yerine getirilmesini amaçlamaktadır. Proje kapsamında; yönergenin 6. maddesindeki koşullara uygun olarak aday gösterilmiş ve yönergenin 7. maddesine uygun olarak seçilmiş olan kadınlarla ilgili çalışma yapılıp sonunda da elde edilen verilerden kitap oluşturulacaktır. Tanımlar: Madde 3- Aday: Muğla yerelinde 1913-2013 yıllarını kapsayan 100 yıllık süreçte Muğla ya emek veren, Muğla nın adını duyuran kadınları, Kitap: Proje kapsamında; yönergenin 6. maddesindeki koşullara uygun olarak aday gösterilmiş ve yönergenin 7.maddesine uygun olarak seçilmiş olan kadınlarla ilgili çalışma yapılıp sonunda da elde edilen verilerden oluşturulacak olan kitabı, Proje Ortakları: Muğla Ticaret ve Sanayi Odası (MUTSO) ve Kadın Girişimciler Kurulu (KAGİK) ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi ni Seçici Kurul: Proje kapsamında önerilen kadın adaylar arasında kitapta yer alacak olan 100 kadını belirleyecek olan kurulu, Danışma Kurulu: Adayların seçiminde ve kitap içeriğinin oluşturulmasında bilimsel destek sağlayan kurulu, Düzenleme Kurulu: Projenin planlanma, yürütülme ve sonlandırılma sürecinin tümünü yöneten kurulu, ifade eder. Madde 4- Kurullar ve Görevleri: Düzenleme Kurulu: KAGİK Yönetim Kurulu üyesi 4 kişi ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi nden 3 akademisyenden oluşur. Bu kurul projenin planlanması, yürütülmesi ve sonlandırılması sürecinin yönetilmesinden sorumludur.
111 Muğla da 100 Yılda 100 Kadın Danışma Kurulu: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi nden 2 akademisyen, KAGİK Yönetim Kurulu üyesi 1 kişiden oluşur. Bu kurul, adayların seçiminde ve kitap içeriğinin oluşturulmasında bilimsel destek sağlar. Seçici Kurul: Muğla Valiliği, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla Büyükşehir Belediyesi ve MUTSO dan 3 er temsilcinden oluşur. Ayrıca proje düzenleme ve danışma kurulunu oluşturan 8 kişi, seçici kurulun doğal üyesidir. Bu kurul, proje kapsamında önerilen kadın adaylar arasında kitapta yer alacak olan 100 kadını belirler. Proje Süreci Madde 5- Aday Başvuru Süreci 1 Temmuz- 1 Ekim 2013 tarihleri arasında koşulları sağlayan adaylar şahsen, posta yoluyla ya da internet ortamından başvuruda bulunabilirler. Başvuru formu ve ekleri mutlaka doldurulmalıdır. Aday gösterme/gösterilme gerekçelerinin açık ve anlaşılır bir şekilde yazılması gerekmektedir. Eğer varsa, aday gösterme/gösterilme gerekçelerini destekleyen yazılı, görsel belge ve dokümanlar eklenmelidir(örneğin fotoğraf, teşekkür belgesi, ödül gibi). Başvuru tarihleri: 1 Temmuz 2013-1 Ekim 2013 tarihleri arasındadır. Başvuru adresi: Muğla Ticaret ve Sanayi Odası ( MUTSO) Muslihittin Mh. Şehit Yrb. Alim Yılmaz Cd. No:3 Muğla Tel: 214 11 22 / 214 71 20 seherakgun@hotmail.com Başvuru formu www.mutso.org.tr adresinde yer almaktadır. Başvuru formları ilgili personele elden teslim edilecektir. Facebook adresi: www.facebook.com/mugla.kagik Madde 6- Adaylarda Aranacak Kriterler Projeye,1913-2013 yılları arasında Muğla'ya emek vermiş kadınlar aday olarak gösterilebilirler. Kişi ya da kurumlar kriterleri karşılayan kadınları aday gösterebilirler aynı zamanda kişiler kendilerini de aday gösterebilirler. Proje bağlamında; a. Muğla ya mesleki rolleri gereği hizmet veren ilk kadınlar b. Kamu ve özel kuruluşların ilk kadın yöneticileri c. Muğla Halkı için bazı hizmetlerin gerçekleşmesine ön ayak olmuş kadınlar d. Seçilmiş kadınlar e. Hayırsever olarak adını duyurmuş kadınlar
Gözde Müşerref Gezgüç - Yasemin Balcı - Bayram Akça - Müesser Özcan 112 f. Hizmet sektöründe ilk kadınlar g. Sanat, kültür ve spor alanında Muğla nın adını duyurmuş kadınlar h. Bilim alanında Muğla nın adını duyurmuş kadınlar ı. Kurtuluş mücadelesine katılmış kadınlar, i. Ve projenin amacına uygun olabileceği düşünülen diğer kadınlar aday olarak gösterilebilirler. Madde 7- Aday Değerlendirme Süreci Yönergede belirtilen tarihler arasında başvuruda bulunan adaylar, başvuru süresinin bitiminden sonra bu yönergenin 5. maddesi dikkate alınarak seçici kurul tarafından incelenip değerlendirilir. Madde 8- Diğer Hususlar Yürürlük: Bu yönerge onaylandığı tarihte yürürlüğe girer. Yürütme: Bu yönerge hükümlerini MUTSO yürütür. Bülent KARAKUŞ Muğla Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ek-2: Proje Kurulları Düzenleme Kurulu: Prof. Dr. Yasemin BALCI (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Doç. Dr. Müesser ÖZCAN (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Prof. Dr. Mansur HARMANDAR Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Rektörü Arş. Gör. Gözde Müşerref GEZGÜÇ (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Sultan YILMAZ (MUTSO Kagik Başkanı) Mehtap Şeniz TÖLEK(MUTSO Kagik Başkan Yardımcısı) Pınar Canan TOPUZ(MUTSO Kagik Üyesi) Ayten ARSLAN(MUTSO Kagik Üyesi) Seçici Kurul: Prof. Dr. Muammer TUNA (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Prof. Dr. Hatice Nur ERKIZAN (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Ünal TÜRKEŞ(Muğla Belediyesi Seçici Kurul Üyesi) Hülya EREŞTER(Muğla Belediyesi Seçici Kurul Üyesi) Selahattin SAPMAZ (Muğla Belediyesi Seçici Kurul Üyesi)
113 Muğla da 100 Yılda 100 Kadın Mehmet DİŞÇİGİL (MUTSO Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı) Salih ATAYOLU (MUTSO Yönetim Kurulu Üyesi) Prof. Dr. Yasemin BALCI (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Prof. Dr. Bayram AKÇA (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Doç. Dr. Müesser ÖZCAN (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Arş. Gör. Gözde Müşerref GEZGÜÇ (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Sultan YILMAZ (MUTSO Kagik Başkanı) Mehtap Şeniz TÖLEK(MUTSO Kagik Başkan Yardımcısı) Pınar Canan TOPUZ(MUTSO Kagik Üyesi) Ayten ARSLAN(MUTSO Kagik Üyesi) Danışma Kurul: Prof. Dr. Bayram AKÇA (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Prof. Dr. Yasemin BALCI (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Mehtap Şeniz TÖLEK(MUTSO Kagik Başkan Yardımcısı) KAYNAKLAR TOSKA, Zehra, (2009), Kadın Konulu Çalışmaların Başlıca Kaynakları: Biyografiler, Bibliyografyalar, Kataloglar Toplumsal Tarih, sayı: 184, Nisan 2009, pp.82-85 http://www.kadineserleri.org/makaleler_toplumsal_tarih.pdf erişim tarihi: 23/02/15 ATSIZ, Güliz, Neden Cinsiyetlendirilmiş Bir Tarihin Peşine Düşmek, http://www.feminisite.net/news.php?act=details&nid=259 erişim tarihi: 24/02/15