T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) SANAT VE TASARIM ALANI ANKARA 2007
ÖĞRENME FAALİYETİ -36 AMAÇ SANAT VE TASARIM Bu faaliyet sonucunda Sanat ve Tasarım alanındaki meslekleri tanıyabileceksiniz. A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ Sanat ve Tasarım alanı, Toplumsal yaşamın temelini oluşturan kültür, tarihsel sürecin bir ürünüdür. Günümüzde insanlar yaşadıkları mekanları estetik, fonksiyonellik ve teknolojiyi bir arada kullanarak kendi kültür ve geleneklerine ait özgün tasarımları geliştirmekte ve kullanmaktadır. Değişen tüketici ihtiyaç ve gereksinimleri; Sanat ve Tasarım alanlarında faaliyet gösteren sektörde yer edinmek isteyen işletmelerin üretim sistemlerinde alternatif sanat ve tasarım ürünlerinin üretimini artırmaktadır. Kalite ve rekabetin oldukça yoğun yaşandığı, tüketici ihtiyaçlarının değiştiği günümüzde Sanat ve Tasarım alanında istihdam edilecek bireylere kazandırılacak mesleki yeterlikler büyük önem kazanmıştır. Araştırma ve inceleme çalışmaları sonucunda, sektörde çalışan kişilerin görüş ve önerilerinden yola çıkılarak her meslek dalına ait anket soruları hazırlanmış, çeşitli illerde uygulanmıştır. Anketler değerlendirilmiş, alanın ihtiyaç duyduğu nitelikli eleman sıkıntısı görülmüştür. Bu durum da mesleki eğitim kurumlarının işletmelerin ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikli eleman yetiştirmeleri önemi artmıştır. Mesleklere özgü yeterlikler ayrı ayrı ve ayrıntılı olarak çıkarılmıştır. Mesleklere ilişkin olarak saptanan bu yeterlikler, hazırlanacak olan öğretim programları ve modüllerin temel dayanağını ve içeriğini oluşturmaktadır. Sanat ve Tasarım Alanı Çerçeve Öğretim Programında; İç Mekân Dekorasyon, Plastik Sanatlar, Dekoratif Sanatlar dalları yer almaktadır. Meslek elemanlarının ulusal ve uluslararası iş gücünden beklenen yeterlikleri, çeşitli araştırmalar ve yabancı uzmanların görüşleri alınarak program çalışmalarına aktarılmıştır. Bu doğrultuda Sanat ve Tasarım alanı ve altında yer alan mesleklerde ulusal ve uluslararası düzeyde standartlara uygun, her yaşta ve düzeyde bireye eğitim olanağı sağlayan programları hazırlamak hedeflenmiştir. B. ALANIN ALTINDA YER ALAN MESLEKLER İç Mekân Dekorasyon, Plastik Sanatlar, Dekoratif Sanatlar 334
İÇ MEKÂN DEKORASYONCUSU Tanımı İç mekân dekorasyoncusunun sahip olması gereken mekân düzenlemeleri ve tasarımı ile ilgili yeterliklerini kazanmış ve kazandığı yeterlilikler doğrultusunda mekan düzenlemeleri, tasarımlar, projeler hazırlayabilen nitelikli elemanlardır. Görevler Maket yapmak. Proje kroki resmi çizimi, kroki görünüşler üzerinde ölçülendirme ve tesisat elemanlarının detay ölçülerini belirtmek. Taslak yerleşim planları, taslak plan üzerinde donatı elemanlarının düzenlenmesi, donatı listesi hazırlama. Taslak cephe yönlerini belirlemek, taslak cephe görünüşlerini çizmek, cephelerde renklerin belirlenmek. Cephe yönlerini belirlemek, belirlenen yönlere göre cephe görünüşlerini belirlemek, doku, doku çalışması yapılan cepheleri renklendirme. Perspektifin bakış açısının belirlenmesi, çizimi, renk uygulamaları yapmak. Donatı aksesuarları, aksesuarların mekândaki yerlerinin belirlenmesi, mobilya aksesuarlarının sembollerini belirtmek. Aydınlatma aksesuarları, aydınlatma aksesuarlarının mekândaki yeri, aydınlatma aksesuarlarının yerleşim projelerinde sembollerle gösterilmesi. Mekânlarda kullanılan sıhhi tesisat aksesuarlarının, sıhhi tesisat aksesuarlarının mekândaki yerleri, sıhhi tesisat sembollerini çizmek. Müşteri isteklerini listelemek. Antropometrik veriler toplamak. Bilgisayarda çizim programlarını kullanmak. Müşteri beklenti ve isteklerini listelemek, müşteri beklenti ve istekleri doğrultusunda alternatif çözümler oluşturmak. Geçici mekânda kullanılacak fonksiyonellik gereksinimlerini tespit etmek. Proje üzerinde iç mekânın ve donatıların metrajını çıkarmak. Mimari proje üzerinde ön keşif ve mekân üzerinde iç dekorasyon son ( kesin ) keşif yapmak. Net resim çizmek, kesit çizmek, detay çizmek, perspektif çizmek, renk uygulaması yapmak. 335
Üst yüzeyde uygulanacak boya ve verniği belirlemek, döşeme gerecini belirlemek. Yapay ve doğal aydınlatma elemanlarını, alanları ve objeleri aydınlatma elemanlarını çizmek. Elektrik ve sıhhi tesisat elemanlarının sembollerini projelerini çizmek. Yapı malzemelerini tespit etmek. PLASTİK SANATLAR ELEMANI Tanımı Plastik sanatlar elemanının sahip olması gereken resim, heykel ve tasarım uygulamaları ile ilgili yeterlikleri kazanmış, aldığı eğitim doğrultusunda resim heykel ve tasarım uygulamaları yapabilen nitelikli elemandır. Görevler Çalışmalarında resim tekniklerini kullanmak. Canlı modelden portre resmi yapmak. Soyut ve figüratif kompozisyon resmi yapmak. Baskı rölyef ve doğal obje modeli yapmak. Klasik kopya rölyefi modeli yapmak. Rölyeften kalıp alma ve model dökümü yapmak. Sütun başlığı modeli yapmak. İki parçalı kalıptan kafa modeli dökümü yapmak. Antik figür ve detayları modülü ile Antik örnekten figür ve detayları modeli yapmak. Canlı modelden figür, portre ve detayları modeli yapmak. Teksir kalıp ve model dökümü yapmak. Biblo yapmak. Oyuncak tasarım ve uygulaması yapmak. Soyut plastik form modeli modülü ile soyut plastik form modeli yapmak. Ahşap ve taş şekillendirme yapmak. Metal heykel yapmak. Vitrin mankeni tasarlamak ve uygulamak. Pano tasarımı ve modelaj yapmak. 336
Seramik fırınlama yapmak. Üç boyutlu tipografik yazı yazmak. Üç boyutlu anıt proje tasarımı yapmak. Sinematografi prodüksiyon projesi yapmak. Propmodel yapmak. Proje sunumu yapmak. DEKORATİF SANATLAR ELEMANI Tanımı Dekoratif sanatlar elemanının sahip olması gereken yüzey süsleme ve dekoratif tasarım uygulamaları ile ilgili yeterlikleri kazanmış ve bu yeterlilikler doğrultusunda özgün uygulamalar yapabilen nitelikli elemandır. Görevler İş organizasyonu yapmak. Teknik resim çizimleri yapmak. Çeşitli yüzey süslemeleri yapmak. Vitray uygulamaları yapmak. Röleve çıkarmak. Duvar resimleri yapmak. Yapı elemanları analizleri yapmak. Yüzeyleri işe hazırlamak. Sunum yapmak. Geleneksel bezeme resim yapmak. Bezeme kompozisyonu yüzeye aktarmak. Fresko resim etütleri yapmak. Duvar resmi (Grafitti, mural peinting) yapmak. Mimari yüzeylere mozaik yapmak. 337
C. MESLEK ELEMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER Öğrencilerin sağlık durumu, Sanat ve Tasarım alanı altında yer alan mesleklerin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmalıdır. Ayrıca öğrencinin yetenekli ve istekli olması gerekmektedir. Bu alandaki mesleklerde çalışmak isteyenler; El ve gözlerini eş güdümlü kullanabilen, Estetik görüş sahibi ve yenilikçi, Şekil ve uzay ilişkilerini görebilen, Renk ve şekilleri ayrıntılı algılayabilen, Dikkatli ve sorumluluk sahibi olmalıdır, Gördüklerini zihninde canlandırabilen Tasarım ve görsel yeterliliğine sahip, Ekip halinde çalışmaya yatkın Doğru yazılı ve sözlü anlatım yapan, Kendini yenileyebilen, Araştırmacı ve yaratıcı, Teknolojik yenilikleri takip eden, Sayılar ve şekiller arasındaki ilişkileri çabuk ve doğru algılayabilen kişiler olmalıdır. D. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI Bu alandaki meslek elamanları; genellikle bina için, atölye, ofis ve bürolarda, kapalı mekânlarda, işin özelliğine göre gerektiğinde de açık mekânlarda çalışırlar. Görevlerini yaparken bilgisayar ve donanımlarını, işin gerektirdiği, alet, makine, araç gereçler ile tasarım ve süsleme malzemelerini kullanırlar. Çalışırken diğer personelle ve müşterilerle iletişim içinde bazen de tek başlarına bireysel olarak işlerini yaparlar. 338
İç Mekân Dekorasyon dalı mezunları: Mobilya ve dekorasyon atölyelerinin AR-GE bölümlerinde, Restorasyon firmalarında proje elemanı olarak mimarlık ve mühendislik bürolarında çizim elemanı olarak, maket yapım bürolarında vb sektörlerde istihdam edilebilir. E. İŞ BULMA İMKÂNLARI Bu alandaki meslek elemanları; iç mekân dekorasyon atölyeleri, mimarlık ve iç mimarlık büroları, tasarım büroları, endüstri tasarım atölyeleri, bilgisayarlı tasarım büroları, heykel atölyeleri, seramik atölyeleri, prodüksiyon şirketleri, vitrin mankeni üretim atölyeleri, mozaik resim tasarım atölyeleri, grafik ajansları, vitray tasarım atölyeleri, bezeme restorasyon, tekstil desen uygulama atölyeleri, sahne ve tiyatro dekoru, promosyon ve hediyelik ürün yüzey süsleme atölyeleri vb. yerlerde çalışabilirler. İç Mekân Dekorasyon dalı mezunları: Mobilya ve dekorasyon atölyelerinin AR-GE bölümlerinde, restorasyon firmalarında proje elemanı olarak mimarlık ve mühendislik bürolarında çizim elemanı olarak, maket yapım bürolarında sektörlerde istihdam edilebilir. F. EĞİTİM VE KARİYER İMKÂNLARI Meslek eğitimi; meslek liselerinin (ML; AML; TL ve ATL) Sanat ve Tasarım Alanında diploma programları ile Mesleki Eğitim Merkezleri, Halk Eğitim Merkezleri ve çeşitli yaygın eğitim kurumlarında sertifika programlarıyla verilmektedir. Liseden sonra, yüksek öğrenime geçiş sınavını başaranlar lisan programlarına devam edebilirler ya da meslek yüksek okullarının ilgili bölümüne sınavsız geçiş yapabilirler. Meslek yüksek okulunu bitirenler, dikey geçiş sınavı ile lisans programlarına geçebilirler. Meslek yüksek okullarının Restorasyon- Konservasyon, Sahne tasarımı, Mimari Dekoratif Sanatlar, bölümüne sınavsız geçiş yapabilirler. Ön lisans programlarını başarı ile bitirenler ÖSYM tarafından açılan dikey geçiş sınavında başarılı oldukları takdirde, lisans programlarına dikey geçiş yapabilirler. Ayrıca, özel yetenek sınavı ile Güzel sanatlar fakültesinin ilgili bölümlerine girebilirler. 339
Mesleki Eğitim Merkezleri çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan illerde ve meslek dallarında aday çırak, çırak, kalfa ve ustalara eğitim vermek ve çeşitli meslek kursları açmak suretiyle sanayinin ihtiyaç duyduğu nitelikli ara insan gücünü yetiştirmek amacıyla açılan eğitim kurumlarıdır. Halk Eğitimi Merkezleri yaşam boyu öğrenme perspektifi içerisinde her zaman ve her yerde uygulanabilecek yaygın eğitim programları ile her yaş ve düzeyde bireylere eğitim sunmaktadır. Mesleki Eğitim Merkezlerinde, Sanat ve Tasarım alanında eğitim verilmektedir. Modüler programlarla meslek liseleri arasında paralellik sağlandığından dolayı yatay ve dikey geçişler olabilecektir. Eğitimini tamamlayarak gerekli yeterlikleri kazanan kişiler Sanat ve Tasarım ile ilgili işletmelerde kariyer yapabilirler. 340