Yumurta, Larva, Nimf ve Erişkin kene 1
Kenelerde Kan Emme Davranışları Keneler buldukları her türlü sıcak kanlı canlılardan ve sürüngenlerden kan emebilirler. Sindirim sistemi oldukça gelişmiştir. Bu nedenle bir yandan kan emerken bir yandan emdikleri kanı sindirirler. Mideleri dallanmalar gösterir. Bu nedenle kan emdikçe büyüklükleri de artar. 2
Erişkin Kene 3
Ağız yapısı kısa ve küttür. Ağız aletleri testere dişi gibi çıkıntılıdır. Deriye rahatlıkla girer, fakat deriden çıkarmak için mutlaka kendi isteği ile bırakması gerekir. Yada özel tekniklerle çıkarılmalıdır. Keneler emdikleri kanı yumurta geliştirmekte kullanırlar. Erkek keneler kan ememezler. Dişi kan emme esnasında çiftleşir. Çiftleşmeden sonra erkek ölür. Bir kene 1 yıl kan emmeden yaşayabilir. 4
Kenelerin Yaşam Döngüsü Larva Nimf Erkek erişkin kene Dişi erişkin kene Nimf (deriye yapışmış) Erkek erişkin Hyalomma Dişi erişkin Hyalomma Dişi erişkin 5 Hyalomma kan emmiş
Larva I.konakta beslenir Larva yumurtadan çıkar Larva yeni konak arar I. Konak Beslenen larva toprağa düşer Yumurtalar Beslenen dişi erişkin kene toprağa düşer Larva nimfe dönüşür III. Konak Dişi erişkin kene III.konağa yapışır ve beslenir II. Konak Nimf II.konağa yapışır ve beslenir Nimf erişkin keneye dönüşür 6
Kenelerin Yaşam Döngüsü 7
Kene Isırıkları ve Kenelerle Bulaşan Halk Sağlığı Hastalıkları 8
9
Kene ısırması sonucu deride oluşan yara 10
KENELERLE BULAŞAN ÖNEMLİ HALK SAĞLIĞI HASTALIKLARI 1. Kayalık Dağlar Benekli Ateşi (Etkeni Riketsiya) 2. Akdeniz Benekli Ateşi (Etkeni Riketsiya) 3. Çalılık Ateşi (Etkeni Riketsiya) 4. İnsan Monositotropik Erlihiyözü (Etkeni Bakteri) 5. İnsan Anaplazmozu (Etkeni Bakteri) 6. Q (Query) Ateşi (Etkeni Bakteri) 7. Tularemi (Avcı hastalığı) (Etkeni Bakteri) 8. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (Etkeni virüs) 11
7. TULAREMİ (AVCI HASTALIĞI) Hastalığın etkeni Francisella tularensis`dir. İnsanlara en sık bulaşma yolu enfekte kenelerin insanı ısırmaları sırasında deride açıklıklar oluşur. Bu esnada dışkılarınıda kan emme esnasında deriye bırakırlar. Deride oluşan kaşıntı hissi ile kaşınılırsa bakteri deriden vücuda girer ve enfekte eder. Ayrıca farklı bulaşma şekilleri de vardır. Bunlar; Enfekte hayvanlarla direkt temas Bu hayvanların etlerinin yenilmesi Kontamine tozların inhalasyonu Kontamine suların içilmesi Hastalığın 3-5 günlük kuluçka dönemi vardır. Ateş, baş ağrısı, halsizlik, kas ve eklem ağrıları, kusma ve öksürük gibi bulgular ortaya çıkar. 12
Tularemi (Avcı Hastalığı) Bulaşma Döngüsü 13
Türkiye de Durum Türkiye nin birçok bölgesi Tularemi yönünden endemik olarak kabul edilmektedir. Günümüze kadar Türkiye de sporadik olgular dışında dokuz salgın hakkında literatür bilgisi bulunmaktadır. Bunlar; Trakya (1936, 1945), Antalya (1953), Bursa (1988), Ankara (1998), Zonguldak ve çevresi (2003), Suluova (2004),, Düzce (2004) ve Gölcük (2005) de ortaya çıkan salgınlardır. Önemi: Askeri yönden F. tularensis bir biyolojik savaş silahı olarak geliştirilmiştir. Yüksek infektivite özelliğinin olması ve aerosollerde nispeten stabil kalması nedeni ile yayılımı kolaylaşmaktadır. 14
8.KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ (KKKA) TARİHÇE (1) KKKA nin neden olduğu hastalık ilk kez II. Dünya Savaşı yıllarında 1944 ve 1945 yılı yaz aylarında Batı Kırım steplerinde harman yerlerinde çalışan ve keneler tarafından ısırıldığı bilinen insanlar arasında rastlanmış, ayrıca ürün toplamaya yardım eden Sovyet askerleri arasında da görülmüş ve 200 den fazla kişiyi etkilemiştir. Sadece kene ısırıklarıyla değil, filtre edilmiş kene suspansiyonlarının insanlara verilmesi halinde de insanların hastalandığının ispat edilmesiyle hastalık etkeninin bir virus olduğu anlaşılmıştır ve hastalığa Kırım Hemorrajik Ateşi adı verilmiştir. 15
TARİHÇE (2) 1956 da Kongo da (şimdiki adıyla Zaire) ateşli bir hastadan izole edilmiş ve Kongo Hastalığı adı verilmiştir. 1967 yılında 5 i laboratuvar kaynaklı 12 KKKA olgusundan virus yenidoğan farelere injekte edilerek soyutlandı. Aynı araştırıcılar Kırım ve Kongo da izole edilen virusların aynı olduğuna karar vermişlerdir.* Hastalık ise Kırım Kongo Hemorrajik Fever (Kırım Kongo Kanamalı Ateşi) olarak isimlendirilmiştir.** *Simpson IH, et al. East Afr Med J 1967; 44: 87-92 **Casals J. Proc Soc Exp Biol med 1969; 131: 233-6 16
Enfeksiyonun saptandığı ülke sayısı 35 dolayındadır. Bunlardan bazıları: Mısır, Etyopya, Sudan, Somali, Senegal, Afrika Cumhuriyeti, Zaire, Moritanya, Kenya, Uganda, Tanzanya, Zimbabve, Nambia, Güney Afrika Cumhuriyeti, Kuveyt, Dubai, Irak, İran, Afganistan, Pakistan, Batı Çin, Özbekistan, Kazakistan, Güney Rusya stepleri, Macaristan, Yugoslavya, Bosna Hersek, Bulgaristan, Türkiye, Yunanistan, Fransa ve Portekiz. 17
18
19
Göçmen Kuşların Yol Haritası 20
21
Kene Populasyonunun Ülkemizdeki Dağılımı 22
30 Aralık 2008 Posta Gazetesi 23
Virüsün Rezervuarı ve Vektörü Keneler Ixodidae (sert veya barınak kenesi) Argasidae (yumuşak veya arazi kenesi) Hyalomma, Dermacentor, Rhipicephalus cinsleri? 24
VİRUS; Sığır, koyun gibi büyük memeli ve tavşan, kirpi gibi küçük memelilerde belirtisiz infeksiyon ve bir hafta kadar süren geçici viremi yapar. İnsanlarda KKKA hastalığı yapar. 25
26
KKKA İÇİN RİSK ALTINDAKİLER Tarım Çalışanları Hayvancılık yapanlar -Çiftlik çalışanları -Çobanlar -Kasaplar -Mezbaha çalışanları -Et ürünleri market işçileri Veterinerler ve hasta hayvan ile teması olanlar Endemik bölgelerde görev yapan sağlık personeli Askerler Kamp yapanlar Deri fabrikası çalışanları 27
28
29
30
31