APHAB Memnuniyet Anketi Kullanılarak İşitme Cihazı Memnuniyeti ve Performansının Değerlendirilmesi Eyüp KARA¹, Ahmet ATA޹, Zahra POLAT² 1 İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi KBB ABD, 2 İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Odyoloji Bölümü Özet İşitme kaybı ve buna bağlı iletişim sorunları, kişinin yaşam kalitesini düşüren ve sosyal yaşamdan izole olmasına sebep olan bir problemdir. İşitme kaybı ve sosyal izolasyon kişinin, psikolojik bütünlüğünü ve verimliliğini düşüren bir unsurdur.(kochkin-7) İşitme cihazları, kullanıcının işitme kaybı konfigürasyonuna göre belli bir algoritma ile işitsel uyaranı amplifiye eden ekipmanlardır. Çalışmanın amacı işitme cihazı kullanan farklı işitme kayıplarına sahip bireylerin, işitme cihazlı performanslarını ve memnuniyetlerini değerlendiirmektir. Çalışmaya denek alınmış, bunların odyolojik tetkikleri yapılıp, uygun olan deneklere işitme cihazı uygulanmıştır.periyodik zamanlarda çağırılarak APHAB memenuniyet anketi ve cihazlı performansları değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda işitme kayıplı bireyler için, gürültüde ayırt etmenin en önemli sorun olduğu, reverberasyonun ayırt etmeyi çok etiklediği, işitme cihazı kullanımının farkındalık skalasında anlamlı fark yarattığı bulunmuştur. Giriş İşitme kaybı ve buna bağlı iletişim sorunları, kişinin yaşam kalitesini düşüren ve sosyal yaşamdan izole olmasına sebep olan bir problemdir. İşitme kaybı ve sosyal izolasyon kişinin, psikolojik bütünlüğünü ve verimliliğini düşüren bir unsurdur. (Kochkin-7) İşitme cihazları, kullanıcının işitme kaybı konfigürasyonuna göre belli bir algoritma ile işitsel uyaranı amplifiye eden ekipmanlardır. İşitme kaybına uygun (Teknik özellikler, kazanç...) cihaz uygulaması ve ayarı buna bağlı problemlerin ortadan kaldırılmasına sebep olacaktır. Amaç Çalışmaya katılan işitme kayıplı bireylerin, uygun işitme cihazları ile, günlük yaşamlarındaki temel ortamlarda, işitme kalitesi ve iletişimin artırılmasıdır. Bunu engelleyen temel unsurların, odyolojik test ortamında ve anketlerle günlük hayatta yaşanan temel sorunların ortaya çıkarılarak, işitme cihazı seçimi ve ayarının bu doğrultuda yapılmasıdır. Gereç ve Yöntem Çalışma Mart-Eylül 12 tarihleri arasında kliniğimize başvuran hastalar ile yapılmıştır.çalışmaya, işitme kayıpları hafif dereceden, çok ileri dereceye kadar olan denek dahil edilmiştir. Deneklerin tamamının KBB muayeneleri normal, sensorinöral tipte işitme kaybı mevcuttur. (Ortakulak problemleri olan hastalar çalışma dışı bırakılmıştır.) Çalışmaya dahil edilen tüm deneklerin,
immitansmetrik ölçümleri, odyometrik testleri yapılarak, işitme cihazı endikasyonu olanlar çalışmaya alınmıştır(deneklerin işitme değerlendirmeleri; GSI Tympstar timpanometri, GSI 61 klinik odyometre ve Otomed serbest alan kabinde yapılmıştır). İşitme cihazı uygulamadan önce, katılımcılara işitme cihazsız APHAB anketi uygulanmıştır. Tüm deneklerin kişisel kulak kalıpları yaptırılarak, işitme cihazı uygulaması ve ayarı yapılmıştır. 15 gün sonrasında işitme cihazlı testleri, gürültüde ayırt etme testleri yapılıp, İşitme cihazlı APHAB formları uygulanmıştır. İlk uygulamadan yaklaşık 3 ay sonra 2. uygulama bölümüne geçilmiştir. Katılımcılara işitme cihazsız ve cihazlı testleri tekrar edilmiş, gürültüde ayırt etme skorlarına bakılmış, 2. APHAB uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Gürültüde konuşmayı ayırt etme testleri; 3 aşamalı yapılmıştır. 1. aşamada; konuşma testinin yapıldığı şiddette gürültü, 2. Aşamada; konuşma testinin yapıldığı şiddettin 5dB altında gürültü, 3. aşamada; konuşma testinin yapıldığı şiddettin 1 db altında gürültü (Speech Noise) uyarını verilerek gürültü şiddetinin konuşmayı ayırt etme skorlarına etkisine bakılmıştır. Çalışmaya alınan katılımcılara, işitme kaybına ve yaşam koşullarına uygun Earnet işitme cihazları uygulanmıştır. Cihazlarda minimum 4 kanal, tek mikrofon, gürültü ve feedback baskılama özelliklerinden, Maksimum 32 kanal, Adaptif çift mikrofon, çok kanallı gürültü baskılama, feedback kontrolü gibi ek özellikleri olan 5 farklı model işitme cihazı kullanılmıştır. İşitme kaybına uygun olarak CIC-Open fit, BTE modelleri kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan İşitme Cihazları:Nano, Nano HP+, Biyonik, Optima, The Best modelleridir. Çalışmaya denek dahil edilmiştir, deneklerin Yaş ortalaması: 49,4 tür. (25-83 yaş)deneklerin 9 u erkek, 11 i kadındır. İşitme cihazı uygulamasının 9 u bilateral, 11 i unilateral olmak üzere, toplam 29 adet işitme cihazı uygulanmıştır. Ortalama işitme kaybı 59,5 db dir. (37-9dB). Çalışmaya alınan denekelerin 32ü hafif derecede, 9 u orta derecede, 5 İ ileri derecede, 3 ü çok ileri derecede işitme kaybına sahiptir. 1 1 8 Sonuçlar 6 İ.c. siz SDS İ.C.li SDS 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Tablo 1. İşitme cihazsız ve işitme cihazlı konuşmayı ayırt etme skorları.
1 8 6 Sinyal=Gürültü Gürültü -5 Gürültü -1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1111213141516171819 Tablo 2. Gürültü şiddetinin konuşmayı ayırt etme skorlarına etkisi. 9 8 7 6 5 3 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 111 1213 14 1516 1718 19 İC.siz APHAB İC.li 1. APHAB İC.li 2. APHAB Tablo3. İşitme cihazsız, işitme cihazlı 1. ve işitme cihazlı 2. İletişim skalası APHAB Skorları. Şikayetler İC.lı 1.APHAB 6 8 Tablo 4. Tüm deneklerin İletişim skalası ortalamalarındaki değişim.
9 8 7 6 5 3 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 17 18 19 İc.sız İ.C.lı 1. APHAB İC.li 2. APHAB Tablo 5. İşitme cihazsız, işitme cihazlı 1. ve işitme cihazlı 2. Gürültü skalası APHAB Skorları. Şikayetler 6 8 Tablo 6. Tüm deneklerin Gürültü skalası ortalamalarındaki değişim. 9 8 7 6 5 3 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Tablo 7. İşitme cihazsız, işitme cihazlı 1. ve işitme cihazlı 2. Reverberasyon skalası APHAB Skorları.
Şikayetler 1 3 5 6 Tablo 8. Tüm deneklerin Reverberasyon skalası ortalamalarındaki değişim. 1 9 8 7 6 5 3 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Tablo 9. İşitme cihazsız, işitme cihazlı 1. ve işitme cihazlı 2. Farkındalık skalası APHAB Skorları. Şikayetler 1 3 5 6 7 Tablo 1. Tüm deneklerin Farkındalık skalası ortalamalarındaki değişim. Tartışma İşitme kaybının şiddeti ve konuşmayı ayırt etmedeki farklılıklara rağmen, her grupta, işitme cihazı ile 4 temel durumda (İletişim, gürültü, reverberasyon, farkındalık) cihazsız APHAB skorlarına göre; şikayetlerinin azalmasında anlamlı farklar bulunmuştur.(p.5) Gürültüde ayırt etmenin her işitme kayıplı için sorun olduğu, özellikle ileri-çok ileri derecede işitme kayıplarında, iletişimi diğer gruplara göre çok daha fazla etkilediği gözlenmiştir.
Deneklerin tümünde işitsel farkındalık skalasında en anlamlı değişikliği gösterdiği bulunmuştur. (p.1) İleri dereceye kadar işitme kayıplarının, reverberasyondan daha az etkilendiği, ileri ve çok ileri derecede işitme kayıplarının reverberasyondan daha fazla etkilendiği gözlenmiştir. Sonuç İşitme cihazlarının algoritmalarının seçimi, kişinin yaşam koşullarına uygunluğu,işitme cihazının teknik özellikleri (Çift-tek mikrofon, gürültü, rüzgar supresyonu...) kullanıcıya uygun şekilde ayarlandığında, kişinin sosyal hayata katılımı, verimliliği ve yaşam kalitesinin artacağı düşünülmektedir. Bir sonraki aşamada, cihazların bahsi geçen özelliklerinin kendi içinde diğer cihazlar ile karşılaştırılması da bizim için önemli sonuçlar vereceği düşünülmektedir. Çalışmanın bir sonraki aşamasında; Tinnitusta işitme cihazı kullanımının etkisi, kanal sayısı ve mikrofon özelliklerinin işitsel performansa etkileri, uzaysal konumun işitme ve ayırt etmeye etkileri araştılmaya çalışılacaktır.