BAHÇE Özel Sayı: VII. ULUSAL BAHÇE BİTKİLERİ KONGRESİ BİLDİRİLERİ - Cilt I: Meyvecilik

Ikinci, A. and Bolat, İ., 2016. Investigation on Performance of Some Peach Cultivars in the Southeastern Anatolia Conditions. Bahce (45): 893-898. BAHÇE Özel Sayı: VII. ULUSAL BAHÇE BİTKİLERİ KONGRESİ BİLDİRİLERİ - Cilt I: Meyvecilik Bazı Şeftali Çeşitlerinin Güneydoğu Anadolu Koşullarındaki Performanslarının İncelenmesi Ali İkinci, İbrahim Bolat Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, 63300, Şanlıurfa e-posta: aliikinci@harran.edu.tr Özet Şeftali, sıcak ılıman iklim kuşağında yetiştirilen bir meyve türüdür. Geniş bir adaptasyon yeteneği gösteren şeftalinin, değişik özelliklerde çeşitlerinin bulunması nedeniyle, farklı ekolojilerde yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Bu çalışmada, yaz döneminde oldukça yüksek sıcaklıkların görüldüğü GAP Bölgesi nde bazı şeftali çeşitlerinin performansları incelenmiştir. Çalışmada, Şanlıurfa koşullarında 2004 yılında dikilen 11 şeftali çeşidinin (Cardinal, Cresthaven, Dixired, Earlyred, Elegant Lady, Glohaven, Maria Marta, Maycrest, Monroe, Redhaven ve Springcrest) bazı fenolojik, pomolojik ve verim özellikleri tespit edilmiştir. Şeftali çeşitlerinde çiçeklenmenin genellikle mart ayı içerisinde meydana geldiği ve tomurcuk kabarmasından itibaren çiçeklenme süresinin 23-31 gün sürdüğü belirlenmiştir. Şeftali çeşitlerinde en erken olgunlaşma Maycrest (02-11 Haziran) ve en geç olgunlaşma Monroe (14-24 Ağustos) da meydana gelmiştir. Şeftali çeşitlerindeki meyve gelişim süresi 74 (Maycrest) - 151 (Monroe) gün arasında değişim göstermiştir. Çeşitlerdeki meyve ağırlığı 78.19-180.73 g, SÇKM %14.10-19.5, titre edilebilir asit içeriği %0.46-1.04 ve meyve eti sertliği 2.59-3.72 kg/cm 2 aralığında değişim göstermiştir. 2007-2011 yılları aralığında şeftali çeşitlerindeki ağaç başına kümülatif verim değerlerinin 166.87 (Elegant Lady) - 278.33 (Earlyred) kg/ağaç arasında değişim gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca, yaz dönemindeki yüksek sıcaklıkların neden olduğu çiçeklerdeki çift dişi organ oluşumunun çeşitlere göre önemli varyasyon gösterdiği saptanmıştır. Diğer taraftan, olgunlaşmasını orta ve geç mevsimde tamamlayan çeşitlerdeki meyve kalitesinin yüksek yaz sıcaklıklarından olumsuz yönde etkilendiği belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Şeftali, Prunus persica, verim, fenoloji, pomoloji. Investigation on Performance of Some Peach Cultivars in the Southeastern Anatolia Conditions Abstract Peach is a fruit grown up in the mild temperature zone. Having a wide range ability to adapt itself, cultivation of peach can be made in different ecologies thanks to have kinds with different features. In this paper, performance of some of the peach varieties in the Southeastern Anatolia Region where high temperatures have been experienced in the summer has been examined. In this paper, phenological, pomological and yield features of 11 peach cultivars (Cardinal, Cresthaven, Dixired, Earlyred, Elegant Lady, Glohaven, Maria Marta, Maycrest, Monroe, Redhaven ve Springcrest)) range planted in 2004 in the city of Şanlıurfa conditions have been observed. Flowering of the nectarine cultivars had generally been in March, and flowering period reached 23-31 days after bud swelling. The earliest ripening in the peach range has been observed in the Maycrest (02-11 June) and the latest one in the Monroe (14-24 August). Fruit development period of the peach range varies between 74 (Maycrest) - 151 (Monroe) days. Fruit weight ranged between 78.19-218.73 g; TSS (total soluble solids) ranged between 14.06-17.28%; titratable acidity (TA) ranged between 0.47-1.07%; and fruit firmness ranged between 1.82-4.72 kg/cm 2. Cumulative yield for 5 years (2007-2011) ranged from 166.87 kg per tree for Elegant Lady to 278.33 kg per tree for Earlyred. Furthermore, it has been determined that double pistil formation rate in the plants due to the high temperatures in summer time shows significant variation according to the cultivars. What's more, it has been observed that the quality of the fruit in the cultivars that complete its ripening in the middle or late season has been negatively affected by the high summer temperatures. Keywords:, Peach, Prunus persica, fruit yield, pomology. Giriş yapılan şeftalinin en önemli üreticisi olan Çin; Anavatanı Doğu Asya ve Çin olan şeftali 12 000 000 ton üretimi ile birinci sırada, Türkiye (Prunus persica L.), değişik iklim şartlarına en ise 575 730 ton luk üretimi ile 6. sırada yer fazla uyabilen meyve türlerinden biridir. almaktadır (Faostat, 2012). Dünyada şeftali yetiştiriciliği ekvatorun güney Şeftali-nektarin yetiştiriciliğini düşük kış ve kuzeyinde 25-45 o enlemleri arasında ve yüksek yaz sıcaklıkları, çeşidin soğuklama yapılmaktadır (Özbek, 1978; Westwood 1993). ihtiyacı ve ilkbahar geç donları sınırlamaktadır. Dünyada 80 den fazla ülkede yetiştiriciliği Şeftali; ülkemiz tarımı ve ekonomisinde önemli ~ 893 ~

bir yere sahip olup, Marmara, Ege, Akdeniz ve Batı Karadeniz Bölgelerinde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Bursa, Çanakkale, İzmir, Mersin ve Adana önemli şeftali yetiştiriciliği yapılan iller arasında yer almaktadır. Şanlıurfa ilinde yaklaşık 33 dekarlık alanda 68 tonluk üretim mevcuttur (Tüik, 2014). Bir ılıman iklim meyvesi olan şeftali ve nektarinlerin dünyada ve ülkemizde yetiştiriciliği büyük bir hızla artmaktadır. Bu türler üzerinde yürütülen ıslah proğramları ile subtropik ve hatta tropik iklim bölgelerinde şeftali-nektarin yetiştiriciliği yapılabilir hale gelmiştir. Çok sık çeşit geliştirilen bu türde, yeni çeşitlerin dikkatle takibi ve ümitvar gözükenlerin üreticilere ulaştırılması gerekmektedir. Değişik ülkelerde (Tsipouridis ve ark., 2002; Dumitru ve ark., 2003; Papanikolaou ve ark. 2005; Carter ve ark., 2006; Rakonjac ve Živanović, 2008; Cline ve Norton, 2012) ve yurdumuzda (Kaşka ve Küden, 1988, Kaşka ve ark., 1992; Önal ve Ercan, 1992; Küden ve ark.,1995; Küden ve ark., 1997; Tosun ve ark., 2001; Ercan ve Özkarakaş, 2003, Evliyaoğlu ve Ferhatoğlu, 2003; Güven ve ark., 2007; Polat ve ark., 2010; Gerçekçioğlu ve ark., 2014) çeşitli ekolojik koşullarda değişik şeftalinektarin çeşitlerinin, çeşit özelliklerinin saptanması ve adaptasyonu konusunda birçok çalışma yapılmıştır. Çalışmada, Haziran-Eylül ayları arasındaki periyotta olgunlaşan 11 şeftali çeşidinin Şanlıurfa koşullarındaki performanslarının incelenmesi amaçlanmıştır. Elde edilecek bulguların Şanlıurfa ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi üreticilerine şeftali yetiştiriciliği konusuna ışık tutması beklenmekte ve bölgede şeftali tarımının geliştirilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Materyal ve Metot Bu çalışma, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Araştırma ve Uygulama Bahçesi ndeki şeftali-nektarin parselinde 2007-2011 yılları arasında yürütülmüştür. Araştırma bahçesi GF 677 klonal anacı üzerine aşılı Cardinal, Cresthaven, Dixired, Earlyred, Elegant Lady, Glohaven, Maria Marta, Maycrest, Monroe, Redhaven ve Springcrest çeşitleri ile 2004 yılı şubat ayında 5x5 m aralık ve mesafede kurulmuştur. Deneme bahçesi damlama sulama sistemi ile sulanmış ve dikimde fidanlara doruk dallı terbiye sitemi verilmiştir. Deneme bahçesinin toprağı genellikle ağır bünyeli olup, kil oranı %40, silt oranı %33.2, kum oranı %21.4, ph 7.85-8.20, organik madde miktarı %0.82 dolaylarında belirlenmiştir. Bahçe toprağındaki organik madde, N ve P kapsamı düşük, K kapsamı ise yüksek düzeydedir (Anonim, 2011). Deneme tesadüf parselleri deneme desenine göre 11 çeşit, 3 tekerrür ve her tekerrürde 3 ağaç üzerinde yürütülmüştür. Tomurcuk kabarması, tomurcuk patlaması, ilk çiçeklenme, tam çiçeklenme, çiçeklenme sonu ve meyve olgunlaşma zamanları gibi fenolojik özellikler belirlenmiştir. Her çeşide ait ağaçlardan tesadüfi olarak alınan 25 er meyve örneğinde; meyve ağırlığı (g), meyve eni (mm), meyve boyu (mm), çekirdek ağırlığı (g), meyve eti sertliği (kg/cm 2 ), suda çözünebilir kuru madde miktarı (%), ph ve titre edilebilir asit oranı (%) belirlenmiştir. Denemeye alınan çeşitlere ait ağaçların 2007 yılından itibaren meyveleri tartılarak, ağaç başına yıllık ve kümülatif verimleri saptanmıştır. Ağaçların gövde çapları aşı noktasının 15 cm üzerinden ölçülerek, birim kesit alanına düşen verim miktarları (kg/cm 2 ) saptanmıştır. Bulgular ve Tartışma Şeftali çeşitlerinde fenolojik özelliklere ait tespit edilen gözlem verilerinin, en erken ve en geç tarihleri Çizelge 1 de verilmiştir. Araştırmada, incelenen fenolojik özellikler bakımından çeşitler arasında bariz farklılıklar belirlenmiştir. Tomurcuk kabarmasının en erken olduğu çeşit Elegant Lady (28 Şubat), en geç olduğu çeşitler ise Cresthaven, Dixired ve Earlyred (13 Mart) olarak tespit edilmiştir. En erken tomurcuk patlaması Maycrest (09 Mart), en geç tomurcuk patlaması Maria Marta (24 Mart) çeşidinde; tam çiçeklenmenin en erken olduğu çeşit Springcrest (18 Mart) ve en geç olan çeşit ise Dixired (03 Nisan) olarak belirlenmiştir. Hasat tarihleri yönünden çeşitler incelendiğinde, en erken Maycrest (02 Haziran), en geç ise Monroe (24 Ağustos) çeşidinin olgunlaştığı, diğer çeşitlerin hasat tarihlerinin bu iki çeşit arasında yer aldığı gözlenmiştir (Çizelge 1). Şanlıurfa koşullarında denemiş olduğumuz şeftali çeşitlerinin, soğuklama ~ 894 ~

süresinin (+7.2 o C nin altında) 150-200 saat olduğu Kos (Papanikolaou ve ark., 2005) ve Rodos (Tsipouridis ve ark. 2002) adalarına göre yaklaşık 40-60 gün, Çukurova Bölgesi ne (Adana) göre (Son ve ark., 1995) 30 gün, A.B.D. nin Arkansas eyaleti (Carter ve ark., 2006) ile Hatay koşullarına göre (Polat ve ark., 2010) 15 gün, Şanlıurfa nın Ceylanpınar ilçesine (Tosun ve ark., 2001) ve Koruklu Araştırma İstasyonu nda yer alan çeşitlere göre (Küden ve ark., 1997) 4-7 gün daha geç çiçek açtıkları ve derim olumuna geldikleri belirlenmiştir. Buna karşılık, Eğirdir (Isparta) (Güven ve ark., 2007) ve Tokat (Gerçekçioğlu ve ark., 2014) koşullarına göre 4-7 gün, Yalova (Demirören ve Ufuk., 1996) koşullarına göre ise 7-15 gün daha erken çiçek açtıkları ve derim olumuna geldikleri tespit edilmiştir. Şeftali çeşitlerinin ağaç başına verim (kg/ağaç), kümülatif verim (kg/ağaç), gövde enine kesit alanı (cm 2 ) ve kümülatif verim etkisi (g/cm 2 ) değerleri Çizelge 2 de verilmiştir. Çeşitler arasında ağaç başına verim, kümülatif verim ve kümülatif verim etkisi bakımından istatistiksel olarak (p<0.01 ve p<0.001) önemli farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Denemeye alınan şeftali çeşitleri arasında 2007-2009 yılları arasında en yüksek ağaç başına verim Earlyred çeşidinden elde edilirken, 2010 yılında Maycrest ve 2011 yılında ise Earlyred, Redhaven, Maycrest, Dixired ve Springcrest en yüksek ağaç başına verimin elde edildiği çeşitler olarak saptanmıştır. Bu çalışmadan elde edilen gövde enine kesit alanı ve kümülatif verim değerlerinin, Harran Ovası (Evliyaoğlu ve Ferhatoğlu, 2003) ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi ne (Küden ve ark., 1997) adapte edilebilecek şeftali -nektarin çeşitlerinin saptanması amacıyla gerçekleştirilen iki ayrı araştırma sonucuyla uyum içerisinde bulunmuştur. Çeşitlere ait meyvelerin bazı pomolojik özellikleri Çizelge 3 te sunulmuştur. İncelenen pomolojik özellikler bakımından çeşitler arasındaki farklılıklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Çeşitler arasında meyve ağırlığı, meyve eni ve meyve boyu açısından Dixired çeşidi (sırasıyla; 218.73 g, 74.37 mm ve 76.70 mm) ilk sırada yer alırken, aynı özellikler bakımından Cardinal çeşidi (sırasıyla; 78.19 g, 50.73 mm ve 48.48 mm değerlerle) son sırada yer almıştır. Araştırmamızda elde etmiş olduğumuz ortalama meyve ağırlığı değerlerinin, Yunanistan ın Kos ve Rodos adalarına göre (Tsipouridis ve ark., 2002; Papanikolaou ve ark., 2005) yaklaşık % 25 daha fazla olduğu, buna karşılık ülkemizde Adana (Son ve ark., 1995), Isparta-Eğirdir (Güven ve ark., 2007), Yalova (Demirören ve Ufuk., 1996) gibi bazı önemli şeftali yetiştiricilik merkezlerinde yapılan çalışmalardan elde edilen sonuçlara göre ortalama meyve ağırlığı değerlerinin de yaklaşık %25-40 oranında daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Bazı şeftali çeşitlerinin meyve iriliği ve boyutlarıyla ilgili Şanlıurfa da elde etmiş olduğumuz araştırma sonuçlarının, Koruklu (Şanlıurfa) (Anonim 2001), Ceylanpınar (Tosun ve ark., 2001), Hatay (Polat ve ark., 2010) ve Tokat (Gerçekçioğlu ve ark., 2014) koşullarında elde edilen değerlerle benzerlikler gösterdiği belirlenmiştir. Denemede kullanılan şeftali çeşitlerinin çekirdek ağırlıkları 4.36 g (Springcrest) ile 10.23 g (Redhaven), meyve et/çekirdek oranı %9.00 (Elegant Lady) ile %26.61 (Dixired) ve meyve eti sertlikleri ise 1.82 kg/cm 2 ile 4.72 kg/cm 2 arasında değişmiştir (Çizelge 3). Suda çözünebilir kuru madde miktarı en yüksek %17.28 ile Glohaven ve en düşük ise %14.06 ile Earlyred çeşidinde bulunmuştur (Çizelge 3). Diğer taraftan meyve ph ve titre edilebilir asit kapsamının çeşitlere göre değişiklik gösterdiği saptanmştır. Şanlıurfa koşullarında yetiştirilen şeftali çeşitlerinin SÇKM nın, yurdumuzun diğer yörelerinde yetiştirilen aynı çeşitlerin SÇKM na göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Eğirdir ve Tokat koşullarında denemeye alınan şeftali çeşitlerinde belirlenen diğer pomolojik analiz sonuçlarıyla (Güven ve ark., 2007; Gür ve Pırlak, 2011; Gerçekçioğlu ve ark., 2014), bu araştırmadan elde etmiş olduğumuz sonuçların uyum içerisinde olduğu görülmüştür. Araştırmada, şeftali çeşitlerinin 2010 ve 2011 yıllarında çift dişi organlı çiçek oranlarına da bakılmıştır (veriler çizelgede verilmemiştir). Her iki yılın ortalama sonuçlarına göre; Cardinal de %14.93, Cresthaven de %9.46, Dixired de %17.83, Earlyred de %5.63, Elegant Lady de %4.48, Glohaven de %2.84, Maria Marta da %4.64, Maycrest te %7.61,, Monroe de %4.25, Redhaven de %6.67 ve Springcrest te %11.89 oranında çift dişi organlı çiçek belirlenmiştir. Engin ve Ünal (2007) ise ~ 895 ~

Bornova (İzmir) şartlarında 2003 yılında GA 3 ve N kombine uygulamalarında Cardinal, Dixired, Earlyred ve Springtime şeftali ağaçlarında sırasıyla; %38.46, 15.13, 10.58 ve 5.77 oranında çift dişi organlı çiçek tespit etmişlerdir. Sonuç Şanlıurfa koşullarının, ülkemizin önemli şeftali yetiştirme bölgeleriyle meyve kalitesi bakımından rekabet edebilecek düzeye ulaşılabilmesi çok güç gözükmektedir. Yaz ayları sıcaklık ortalamasının 35 o C ve günlük buharlaşma miktarının 20 mm/m 2 nin üzerinde olması, şeftali meyvelerinin gelişimlerinin yavaşlamasına ve meyve çeperinden olan aşırı su kaybı nedeniyle, meyvelerde liflileşme ve pörsüme gibi önemli derecede kalite kayıpları meydana gelmesine neden olmaktadır. Bu çalışmada, Şanlıurfa (Güneydoğu Anadolu Bölgesi) koşullarında özellikle erkenci şeftali çeşitlerinden gerek verim gerekse kalite olarak daha iyi sonuçlar elde edilmiştir. Ayrca, Şanlıurfa koşullarında yetiştirilen şeftalilerin SÇKM içeriğinin diğer yetiştiricilik bölgelerine göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Şanlıurfa ili şeftali-nektarinde meyve suyu sanayisi için değerlendirilebilir. Kaynaklar Anonim, 2011. Eğirdir Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, Toprak Analiz Raporu. Carter, M., Rom, C.R., Striegler, R.K., 2006. Early performance of peach cultivars in Southwest Arkansas. Arkansas Agricultural Experiment Station Research Series 520. 14-17 p. Cline, J.A., Norton, D., 2012. Performance of 17 peach and nectarine cultivars in a Southern- Ontario non-traditional growing region. J. of the Amer. Pom. Soc., 66(3): 133-144. Demiroren, S., Ufuk, S., 1996. Şeftali çeşit adaptasyon denemesi. Bilimsel Araştırmalar ve İncelemeler Yayın No: 77. Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Yalova. Dumitru, L.M., Gavăt, C., Stănică, F., Cepoiu, N., 2003. Clingstone peach trials in Romania. XXVI: International Horticultural Congress. Acta Hort. 622: 461-464. Ercan, N., Özkarakaş, İ., 2003. Ege Bölgesi ne uygun bazı şeftali ve nektarin çeşitleri. Anadolu, 13 (2): 17-31. Evliyaoğlu, N., Ferhatoğlu, H.İ., 1997. Harran Ovası koşullarında yetişebilecek şeftali çeşitleri. K.H.G.M. APK Dairesi Başkanlığı Genel Yayın No: 102, Araştırma Sonuç Raporları Kısa Özetleri. Şanlıurfa, 33s. Faostat, 2011. Food and Agriculture Organization of The United Nations (FAO). Erişim tarihi: 18.08.2015. http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx. Gerçekçioglu, R., Atasever, O., Altunok, S., 2014. Investigation of yield and quality performance of some peach and nectarine cultivars in Tokat ecological conditions. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 7 (2): 41-45. Gür, İ., Pırlak, L., 2011.Eğirdir ekolojik şartlarında yetiştirilen bazı şeftali çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin tespiti. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi. Sayı 2. Antalya. Güven, K., Gür, İ., Akgül, H., Atasay, A., Sarısu, H.C., 2007. Isparta ve geçit iklimine uygun şeftali çeşitlerinin seçimi. Türkiye V. Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt I (Meyve): 374-379. Kaşka, N., Küden, A., 1988. Çukurova Bölgesi ne verim, kalite ve erkencilik bakımından uyabilecek şeftali ve nektarin çeşitlerinin saptanması. Doğa-Bilim Der., 12(2):99 119. Kaşka, N., Sağlamer, M., Ayanoğlu, H. ve Güngör, K. M., 1992. Akdeniz Bölgesi şeftali çeşit adaptasyonu. Türkiye 1. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt 1 (Meyve): 483-486. Küden, A.B., Özmetli, F., Kaska, N., Küden, A., 1995. Bazı yeni nektarin ve seftali çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin saptanması. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. Cilt 1 (Meyve):111-115. Küden, A., Küden, A.B., Kaşka, N., Ağar, İ. T.,1997. GAP Bölgesi ne adapte edilebilecek şeftali, kayısı, badem, nektarin ve erik çeşitlerinin saptanması. Ç.Ü.Z.F. Güneydoğu Anadolu Projesi Tarımsal Araştırma İnceleme ve Geliştirme Proje Paketi Kesin Sonuç Raporu. Ç.Ü. Zir. Fak. Gn. Yay. No: 198, 67 s., Adana. Önal, K., Ercan, N., 1992. Ege Bölgesi ne uygun şeftali çeşitlerinin saptanması. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. Cilt 1 (Meyve): 479 482. Özbek, S., 1978. Özel Meyvecilik. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No:128, Ders Kitabı 485 s., Adana. Papanikolaou, X., Thomidis, T., Stylianidis, D.C., 2005. Adaptation of twenty peach and nectarine varieties in Kos and their susceptibility to Plum pox virus and Phytophthora citrophthora. Hort. Sci (Prague) 32 (3): 112 117. Polat, A.A., Calıskan, O., Kamiloglu, O., 2010. Performance of some peach and nectarine cultivars under East Mediterranean (Hatay/Turkey) conditions. Acta Horticulturae 940: 407-414. ~ 896 ~

Rakonjac, V., Živanović, T., 2008. stability of yield and fruit quality in promising peach cultivars. Journal of Central European Agriculture 9 (1): 177-184. Son, L., Kaşka N., Küden, A., Küden, A.B., 1995. Bazı şeftali çeşitlerinin Adana ekolojik koşullarındaki pomolojik özellikleri. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. Cilt 1 (Meyve):106-110. Tosun, İ., Ak, B.E., Acar, İ., 2001. GAP Bölgesi nde bazı şeftali çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. 1. Sert Çekirdekli Meyveler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Yalova.,423 434. Tsipouridis, C.G., Apanikolaou, X., Stylianidis, D.C., 2002. Adaptation of peach-nectarine varieties to different soil and climatic conditions of Greece. Hort. Sci (Prague) 29 (1): 26 34. Tuik, 2014. Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara. Erişim tarihi: 18.08.2015. http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel. Westwoood, M.N., 1993. Temperate-Zone Pomology: Physiology and Culture. Timber Press, Portland, Oregon, USA, 523 pp. ~ 897 ~

Çizelge 1. Şeftali çeşitlerine ait bazı fenolojik gözlem tarihleri (2007-2011) Çeşitler Tomurcuk Tomurcuk Tam kabarması patlaması çiçeklenme Hasat Cardinal 03.03-10.03 10.03-20.03 23.03-30.03 18.06-03.07 Cresthaven 05.03-13.03 14.03-23.03 23.03-31.03 17.07-18.08 Dixired 05.03-13.03 16.03-22.03 25.03-03.04 16.07-25.07 Earlyred 01.03-13.03 12.03-22.03 23.03-31.03 10.06-26.06 Elegant Lady 28.02-07.03 10.03-15.03 21.03-24.03 07.08-22.08 Glohaven 01.03-11.03 11.03-18.03 21.03-27.03 13.07-24.07 Maria Marta 02.03-12.03 11.03-24.03 19.03-02.04 22.07-08.08 Maycrest 28.02-10.03 09.03-17.03 20.03-27.03 02.06-11.06 Monroe 03.03-10.03 11.03-17.03 22.03-26.03 14.08-24.08 Redhaven 05.03-11.03 12.03-21.03 21.03-31.03 11.07-04.08 Springcrest 02.03-11.03 11.03-19.03 18.03-29.03 10.06-22.06 Çizelge 2. Şeftali çeşitlerinin 2007-2011 yılları arasındaki ağaç başına verim, kümülatif verim ve kümülatif verim etkisi değerleri. Yıllık verim (kg/ağaç) Gövde Kümülatif Kümülatif enine kesit verim verim Çeşitler 2007 2008 2009 2010 2011 alanı etkisi (kg/ağaç) (cm 2 ) (g/cm 2 ) y Cardinal 23.58 b z 25.49 cde 35.91 e 52.05 ef 67.94 c 204.97 e 111.97 abc 1.92 cde Cresthaven 17.06 de 29.61 bcd 45.94 bcd 52.51 def 71.61 bc 216.72 de 85.20 c 2.55 abc Dixired 20.73 bc 30.69 ab 48.51 bc 65.69 ab 87.36 a 252.99 bc 85.94 bc 3.03 a Earlyred 30.14 a 35.96 a 56.97 a 60.99 bc 94.27 a 278.33 a 146.52 a 1.95 cde Elegant Lady 12.91 f 21.11 e 27.62 g 45.33 f 59.90 c 166.87 g 116.24 ab 1.45 e Glohaven 16.75 de 24.61 de 45.30 bcd 52.25 ef 84.18 ab 223.10 d 84.05 c 2.75 ab Maria Marta 15.01 ef 28.38 bcd 31.54 f 47.73 f 64.76 c 187.43 f 108.95 bc 1.77 de Maycrest 21.40 b 29.84 a-d 44.73 cd 71.59 a 89.40 a 256.97 b 101.55 bc 2.56 abc Monroe 16.25 ef 27.34 bcd 51.71 ab 58.26 b-e 67.68 c 221.25 d 102.67 bc 2.17 bcd Redhaven 17.33 cde 25.94 cde 50.57 abc 57.21 cde 92.40 a 243.44 bc 95.34 bc 2.71 ab Springcrest 20.16 bcd 32.58 ab 40.44 de 60.65 bcd 86.43 a 240.26 c 110.05 bc 2.19 bcd P *** *** *** *** *** *** ** *** y: Kümülatif verim etkisi, 2011 yılı gövde kesit alanı değerleri esas alınarak hesaplanmıştır. z Aynı harfle işaretlenmiş ortalamalar arasında istatistiksel bakımdan fark yoktur (p<0.05). **:% 1 ve ***: % 0.1 düzeyde önemli. Çizelge 3. Denemede yer alan şeftali çeşitlerinin bazı pomolojik özellikleri Çeşitler Meyve Meyve Eni Meyve Çekirdek Et/ Meyve Eti Ağırlığı (g) (mm) Boyu (mm) Ağırlığı Çekirdek Sertliği (g) Oranı (%) (kg/cm 2 ) SÇKM (%) ph Titre edilebilir asitlik(%) Cardinal 78.19 f y 50.73 d 48.48 c 5.06 d 15.89 bc 3.26 bcd 15.13 cd 3.78 bc 0.82 abc Cresthaven 129.58 b 61.69 bc 59.56 b 8.31 bc 15.67 bc 3.88 ab 17.13 ab 4.09 a 0.52 de Dixired 218.73 a 74.37 a 76.70 a 8.24 bc 26.61 a 4.72 a 16.51 abc 3.36 ef 0.47 e Earlyred 103.72 b-e 58.71 c 57.20 bc 7.37 c 14.16 c 2.21 ef 14.06 d 3.47 de 0.74 bcd Elegant L. 80.67 ef 60.47 bc 58.40 b 8.97 ab 9.00 d 3.87 ab 14.34 d 3.70 bc 0.82 abc Glohaven 115.15 bc 59.88 bc 55.27 bc 8.51 bc 13.71 c 3.59 bc 17.28 a 4.27 a 0.54 de Maria Marta 102.29 c-f 64.08 b 58.88 b 8.27 bc 12.30 cd 3.81 b 14.58 d 3.60 cd 0.87 ab Maycrest 111.14 bcd 63.15 bc 58.94 b 9.29 ab 12.11 cd 2.76 de 16.64 abc 3.73 bc 0.58 cde Monroe 102.31 c-f 59.15 bc 57.48 bc 7.60 c 13.55 cd 2.87 cde 15.38 bcd 3.24 f 0.48 de Redhaven 125.81 bc 59.14 bc 60.75 ab 10.23 a 12.50 cd 2.19 ef 15.16 cd 3.82 b 1.07 a Springcrest 87.00 def 62.70 bc 59.00 b 4.36 d 20.53 ab 1.82 f 15.71 a-d 3.48 de 0.52 de P ** ** *** ** *** *** *** *** *** y Aynı harfle işaretlenmiş ortalamalar arasında istatistiksel bakımdan fark yoktur (p<0.05). **:% 1 ve ***: % 0.1 düzeyde önemli. ~ 898 ~