TÜRKİYE ORYANTİRİNG FEDERASYONU Mehmet GENÇ Türkiye Oryantiring Federasyonu Başkanı ORYANTİRİNG: Her türlü arazi ve iklim şartlarında harita ve pusula yardımı ile bir noktadan başka bir noktaya ulaşabilmek için sporcunun fiziki gücünü, taktik ve tekniğini geliştiren, ani ve doğru karar verebilme yeteneğini olgunlaştıran, bireysel veya takım olarak genellikle ormanlık alanda yapılmakla birlikte park ve yeni başlayan sporcular için açık alan ve spor salonlarında yapılabilen bir doğa sporudur. Fiziksel ve zihinsel uyumun en güzel örneklerinden biri olan Oryantiring sadece fiziksel performansa dayalı bir koşu değil, beden ve zihnin uyumlu ve aynı anda çalışmasını gerektiren zevkli bir spor dalıdır. Oryantiring 7 den 70 e renk seçimini yapabilen küçük çocuklardan, elindeki baston ile arazide dolaşabilen yaşlılara kadar her yaştan bay, bayan, genç, yaşlı, aile, birey, müsabık veya meraklı herkesin yapabileceği ender bir spor dalıdır. Aynı zamanda ucuz, çevreci, pahalı tesislere ihtiyaç duyulmayan, organizasyonu kolay bir spordur. Bu yönüyle büyük halk kitlelerine ulaşılabilmekte ve Uluslararası boyutu nedeniylede birçok ülkenin kalabalık sporcu topluluklarını yarışma mahallerine kolayca çekebilmektedir. - Oryantiring sporunu hobi olarak yapmak isteyenler nerelerde bu imkanlardan yararlanabilirler? Başta Türkiye de olmak üzere diğer ülkelerde bu spor dalına gösterilen ilgi ne boyuttadır? Oryantiring, ilk olarak 19 uncu yüzyılda İskandinav ülkelerinin askeri eğitimlerinde yapılmaya başlanmış, ilk organizasyonlar ise 1880 lerdeki Norveç ve İsveç Birleşik Krallığı askeri birlikleri arasında düzenlenen müsabakalar olmuştur. Bu nedenle Oryantiring İskandinav kökenli bir spordur. Orijinal ismi olan Oryantiring kelimesi de düşünülenin aksine İngilizce değil İsveççeden gelmektedir. Bu sporun İskandinavya dan Dünyaya yayılmasında bu bölgenin nüfus ve coğrafi yapısı ile ataları olan Vikinglerin yön bulmada sahip olduğu içgüdülerinin büyük etkisi olduğu kabul edilmektedir. Birinci Dünya Savaşından sonra Oryantiring zamanla çeşitlenmeye ve İskandinav ülkelerinden; önce Avrupa da daha sonrada Dünya da yayılmaya başlamış, İkinci Dünya Savaşı sırasında Oryantiringin
gelişimi kısmen yavaşlamış olsa da ( direniş grupları Oryantiring bilgileri sayesinde Alman Ordularına karşı büyük avantaj sağladıkları için Hitler savaş sırasında Norveç te Oryantiringi yasaklamıştır. Bugün bile askerler ile Oryantiring arasındaki sıkı bağ halen devam etmektedir) gelişimine devam etmiş, ardı ardına kurulan ulusal federasyonlar ve artarak düzenlenen ulusal ve uluslararası yarışmalar neticesinde 1961 yılında Uluslararası Oryantiring Federasyonu (IOF) kurulmuştur. IOF, Bulgaristan, Çekoslovakya, Danimarka, Doğu ve Batı Almanya, Finlandiya, Macaristan, Norveç, İsveç ve İsviçre den oluşan 10 kurucu üye ile Kopenhag Danimarka da kurulmuştur. 20 nci yüzyılın başlarında sadece İskandinav sporu olarak bilinen Oryantiring gerek harita gerek pusula gerekse parkur planlama ve yarışma organizasyonundaki gelişmeler sayesinde 2009 yılına gelindiğinde 70 üyeli bir dünya sporu haline gelmiştir. Oryantiring ülkemizde yeni tanınan bir spor olmasına rağmen, ülkemizin coğrafi yapısına ve insanımızın karakterine çok uygun bir spor dalıdır. Bu sporun özellikle kuzey Avrupa ve İskandinav ülkelerinin milli sporu olmasına rağmen bu ülkelerin coğrafi şartları gereği yaklaşık 6 ay gibi kış koşullarına sahip olmaları nedeniyle sadece kısıtlı zamanlarda yapılabilmektedir. Ülkemizde ise kışın Akdeniz Bölgesinden başlayarak yazın Karadeniz Yaylarına doğru gittiğimizde her mevsim yapma imkanına sahibiz. Ayrıca ülkemiz topraklarının çok geniş olması, her geçen gün yeni yerlerde parkurlar düzenleme imkanı oluşmakta, böylece bu sporu yapan insanlar için her geçen gün yeni yerlerle tanışma ve yarışma heyecanı yaratmaktadır. Bu yönüyle Oryantiring sporunun Türkiye de gelişmesi ile Türk Turizmine de katkılar sağlayacağı değerlendirilmektedir. Bu sporla en üst düzeyde ilgilenen zengin ülke sporcuları kış aylarında Avrupa dan çok uzak ülkelere gitmek yerine zaman içerisinde hemen yanı başlarındaki Türkiye ye gelmeye başlayacaklardır. Şimdiden birçok yabancı ülke takımları kış aylarında Antalya ya gelip bu bölgede kış antrenmanlarını yapma talebinde bulunmaktadırlar. 2008 yılında başta Rus Milli Takımı olmak üzere birçok Avrupa ülkesinden yaklaşık 25 Oryantiring takımı Antalya ya gelmiştir ve Rus Milli takımı 2008 yılında Takım olarak Dünya Şampiyonu olmuşlardır. Önümüzdeki yıllarda bu sayının katlanarak artacağı tahmin edilmektedir. Bu yabancı takımların ülkemize gelmesini ve koşullarımızı tanıyıp Türkiye ye sürekli gelen ekipler olmasını sağlamak için daha şimdiden Istanbul 5 Days, Niksar Cup gibi bir çok uluslararası Oryantiring organizasyonunu yapılmakta ve bunlara önümüzdeki yıl ODTU-Open ve Ori-Antalya gibi yeni organizasyonlar da dahil edilecektir. Özellikle İstanbul Oryantiring Grubu tarafından Türkiye Oryantiring Federasyonu desteğinde bu yıl 5 ncisi düzenlenecek olan Istanbul 5 Days (Kasım ayının ilk haftası) yaklaşık 600 yabancı sporcunun katıldığı Avrupa nın önemli Oryantiring Yarışlarından biri haline gelmiştir. Türkiye Oryantiring Federasyonu bugün itibarı ile 38 ilde 46 kulüp ile faaliyet göstermektedir. Başta Ankara olmak üzere, İstanbul, İzmir, İzmir-Bergama, Antalya, Tokat-Niksar, Antalya-Manavgat, Isparta, Balıkesir-Edremit, Bursa, Eskişehir, Bolu, Yozgat-Akdağmadeni, Kastamonu, Muğla, Nevşehir ve diğer illerimizde gerek federasyonun organize ettiği yarışmalar gerekse federasyon desteğinde büyük yarışmalar organize edilmektedirler. - Oryantiring sporunun ülkemizde nasıl bir spor dalı haline geldiği hakkında bilgi verebilir misiniz? Ülkemizde Oryantiring 1970 li yılların başında Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) bünyesinde uygulanmaya başlanmış ve zamanla sivillerinde küçük guruplar halinde katılımı ile 1999 yılına kadar ülke genelinde özellikle TSK nın desteğinde uygulanmıştır. Bu tarihten sonra askeri kulüplerin yanı sıra sivil kulüplerinde kurulması ile ülkemizde de hızla yayılmaya başlamış, kulüpleşme hız kazanmış ve kulüp sayısı günümüzde bir hayli artmıştır. Bu gelişime paralel olarak doğan doğal ihtiyaç neticesinde Oryantiring sporu Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü (GSGM) bünyesinde önce 2002 yılında Dağcılık Federasyonunda alt branş olarak resmi faaliyetine başlamış ve sonra 2004 yılında İzcilik Federasyonu bünyesine dahil edilmiştir. 2006 Yılında ise özerk ve müstakil Türkiye Oryantiring Federasyonu kurularak faaliyetlerini günümüze kadar sürdürmüştür. - Oryantiring Sporunun: - Zorluk derecesi nedir?- Başarı için ne kadar süre çalışmak gerekmektedir? Oryantiring, bir yetenek sporu olarak günümüzde çok büyük bir yere sahip olmaya başlamıştır. Fiziksel olarak hazır olan bir sporcu için her şey bitmiş sayılmaz. Bunun yanında iyi bir harita bilgisi de gerekmektedir. Bazı kişilerde yön bulma duygusu gelişmiş olduğundan bu sporcuların başarı oranı daha fazladır. Düzenli ve sistemli olarak çalışıldığı taktirde yaklaşık 1 yıl sonra çalışmalar meyvesini vermeye başlar (çok büyük bir oranda). Ama bu durum sporcunun fiziksel ve ruhsal durumuyla doğrudan alakalıdır. - Oryantiring sporunun dalları nelerdir? 1- Koşarak -Yürüyerek (gündüz ve gece yapılabilir) 2- Bisiklet İle (gündüz ve gece yapılabilir) 3- Kayak İle 4- Engelli Oryantiring
1-Koşarak 2-Bisiklet 3-Kayak 4-Engelli - Oryantiring sporunu yapmak için gereken temel fiziksel özellikler nedir? Gibi bu özel sporu tanıtıcı bilgileri bizimle paylaşabilir misiniz? - Fiziki güç - Süratli ve tempolu koşu - Dayanıklılık - Kendine güven - Hızlı karar verebilme - Stres ortamına alışma - Harita bilgisi - Yön bulma yeteneği Burada bahsettiğimiz bu özellikler tamamen elit seviyede bir sporcu için olmazsa olmaz özelliklerdir, ancak başlangıç aşamasında ki bir sporcu için öncelikli olarak kendine güven ve birazcık da harita bilgisi bu spora başlaması için yeterlidir. - Bu spor ile uğraşmanın kişide yaratacağı artı değerler neler olduğu konusundaki görüşlerinizi alabilir miyiz? -Oryantiring, fiziği olduğu kadar zihni de çalıştıran son derece sağlıklı bir spordur. Sadece fiziğinizi geliştirmekle kalmaz ek olarak baskı ve stres altındayken bağımsız olarak düşünme ve zorlukları çözme yeteneğinizi de geliştirir. Bu yüzden Oryantiring sporunun tarifi yapılırken bazı kimseler Doğada oynanan Satranç oyunu olarak tanımlarlar. -Oryantiring kişinin kendisine olan güvenini geliştirir, sporcunun yaban hayvanlarıyla barışık olmasını ve onlardan korkmamasını sağlar. -Oryantiring sayesinde harita okuma öğrenilir bilinmeyen bir şehir veya dağda kendi çabasıyla istenilen yere gidebilmeyi öğretir. -Oryantiring seçkin bir spordur, çünkü meydan okumalarla doludur. Hedefe en kısa zamanda ulaşmak için cesur olmayı, fiziki güç ve beyni kullanmaya zorlar. -Oryantiring bir aile sporudur. Aile üyeleri hafta sonunda, piknik alanlarında Oryantiring yaparak stres atabilir, eğlenebilir ve iyi vakit geçirebilirler. -Oryantiring çevreci bir spordur. Binlerce kişinin katıldığı yarışlardan sonra ertesi gün aynı araziye giderseniz ayak izlerinden başka hiçbir şey göremezsiniz. -Yetenek olarak önemli bir sivil ve askeri spor dalıdır, bir rekabet sporu olarak, heyecan verici ve sporcular arasında tatlı rekabet ortamı sağlayan müsabaka sporudur. -Oryantiring sosyal bir spordur. İnsanlar, yaş, cinsiyet, etnik köken ve sosyal statüden bağımsız olarak tanışır, iletişim kurarlar ve beraberce eğlenmekten zevk alırlar. - Oryantiring özen gösterme ve karar verme yeteneğini geliştirir. - Oryantiring yapılan hatanın önemini ve hayal kırıklığını bir tarafa atmayı öğretir. - Oryantiring yeteneklerin sınır tanımadığını öğretir. - Oryantiring tam bir öğrenci sporudur. - Oryantiring elit düzeyde kişilerin yaptığı bir spordur. - Oryantiring Müsabakalara katılan kişiler olarak eğitim seviyesi en yüksek branştır. - Oryantiring Takım olarak yapıldığında ise, gurup üyesi sorumluluğunu geliştirmeyi, dirayetli olmayı ve bir bütünün parçası olarak üzerine düşen görevin önemini benimsemek gibi yetenekleri geliştirir.
- Oryantiringde kaybolan oluyor mu? Bugüne kadar riskli olaylar yaşandı mı? Yeni başlayanlar için kaybolmak bir sanattır ve sporcular yarışma esnasında yaptıkları bir hatanın bedelini kaybolarak öderler (çok hızlı gitmek, haritayı tam okuyamamak, pusulayı ters koymak gibi). Ancak bu kaybolma uzun süreli bir kaybolma değildir. Kaybolan her sporcu aslında haritadaki yerini kaybetmiştir ve yapması gereken en önemli şey bildiği en yakın noktaya geri gitmektir. Bu işlem çok kısa sürmesine rağmen sporcular bazen yarışmanın heyecanından bildikleri en yakın noktaya gitmek yerine nerede olduklarını bulmak için çaba sarf ederler ve hiç farkında olmadan çok fazla zaman kaybederler. Ama en sonunda çaresizlikten bildikleri en yakın bir noktaya gelerek problemi çözerler. Önemli noktalardan birisi de aynı yerde sizden başka sporcularda olacağı için yerini kaybeden veya kaybolan sporcular diğer sporculara yerlerini sorarak yarışmalarına devam edebilirler. Şu ana kadar ciddi bir kaybolma olayı ise hiç yaşanmamıştır. - Oryantiring Yapılabilmesi için; Öncelikli olarak elimizde haritası çizilmiş bir bölge olması gerekmektedir. Uluslar arası standartlarda çizilen bu haritaların ölçekleri 1/15 000, 1/10 000, 1/7 500, 1/5 000 vb.. dir. Şu anda Türkiyenin değişik bölgelerinde haritası çizilmiş ve halen çizimi devam eden birçok bölge bulunmaktadır. Çizilen bu haritalar tamamen özel çizim programları (OCAD 9-10) kullanılarak ve harita çizicinin bölgeyi karış karış dolaşıp her türlü detayı yerinde görerek nakış işler gibi özel bir titizlikle çalışması sonucu hazırlanır. 1 tane A-4 büyüklüğündeki bir haritanın çizimi 2-3 ay gibi bir süreyi kapsayabilir. Oryantiring haritaları topoğrafik haritalarla benzer özellikler içermelerine rağmen, bunlardan farklı olarak daha detaylıdır ve kendine özgü renklere ve sembollere sahiptir. İşte önceden Oryantiring haritası hazırlanmış bir arazide, yarışmacının kategorisine uygun bir mesafe içerisinde belli sayıda kontrol noktaları (hedefler) yerleştirilir. Yarışma başladığında yarışmacıya hakemler tarafından verilen yarışma haritasının üzerinde de bu hedeflerin yerleri işaretlidir. Yarışmacı, haritanın üzerindeki 1 no lu hedeften başlayarak, kendisine ait kaç hedef varsa hepsine sıra ile ve eksiksiz olarak uğrayarak yarışmayı bitirmeye dayalı bir spordur (Şekil-1) Yarışmacılar birer birer start alır ve yalnız yarışırlar. Yarışmacının doğru hedeflere gidip gitmediği ve yarışma zamanının tespiti için yarışma esnasında Elektronik Kontrol Sistemi (EKS) kullanılır. - Gerekli olan malzemeler: - Oryantiring haritası (Şekil-1) - Pusula (Şekil-2) - Oryantiring Hedef Kontrol Bayrakları (Şekil-3) - Elektronik Kontrol Sistemleri (Zımba, Sport Ident (SI) ve Emit) (Şekil-4)
Şekil-1 Oryantiring Haritası Şekil-2 Pusula Çeşitleri SI EMIT ZIMBA A Şekil-3 Hedef Kotrol Bayrakları Şekil-4 Elektronik Kontrol Sistemleri..VE YARIŞI BİTİRİYORSUNUZ. - İletişim Bilgileri: -TÜRKİYE ORYANTİRİNG FEDERASYONU: www.oryantiring.org.tr +90 312 324 61 66 0 506 478 04 11 - İstanbul Oryantiring Grubu-İstanbul: www.iog.org.tr 0 212 281 79 75 - ODTÜ Oryantiring ve Navigasyon Takımı-Ankara: http://orienteering.metu.edu.tr - Gazi Üniversitesi Oryantiring Grubu-Ankara: www.gudak.gazi.edu.tr 0 312 20228 73 - KTÜ-Trabzon Oryantiring Klübü-Trabzon: http://orienteering.ktu.edu.tr - Doruk Dağcılık, Oryantiring ve Rafting Klübü-İzmir: www.dorukdagcilik.org - Mülkiye Spor Klübü-Ankara - Süleyman Demirel Üniversitesi Oryantiring Klübü-Isparta Bunlar oryantirin klüplerinden sadece bir kaçı NOT: Gençlik ve Spor İl Müdürlüklerinde de İl Temsilcileri bulunmaktadır.