m Sıra Numarası : 177 BAZI VİLÂYETLER DAHİLİNDEKİ ON BİR NAHİYENİN KAZA HALİNE İFRAĞ VE TAHVİLLERİ HAKKINDA 1/227 NUMARALI KANUN LÂYİHASİ VE DAHİLİYE VE BÜTÇE ENCÜMENLERİ MAZ BATALARI Türkiye Cumhuriyeti Başvekâlet 9 Mayıs 1928 Muamelât Müdüriyeti Adet 6/2032 Büyük Millet Meclisi Riyaseti Celilesine On nahiyenin kazaya tahvili ve İstanbul Vilâyeti dahilinde bir kaza teşkili hakkında Dahiliye ve Maliye Vekâleti Celilelerince teklif olunan ve İcra Vekilleri Heyetinin 7 Mayıs 1928 tarihli içtimaında tezekkür ve Meclisi Âlîye arzı tasvib olunan Kanun Lâyihası esbabı mucibe mazbatasının musaddak suretiyle birlikte leffen takdim kılınmıştır. Muktezasının ifasına ve neticesinin iş'arına müsaade buyrulmasını rica eylerim efendim. Esbabı Mucibe Lâyihası Başvekil İsmet Meclisi Âlî 1928 senesi bütçesi ile yeniden on kaza teşkilini kabul etmiş ve bunun için muktezi tahsisatı bütçeye vaz eylemiştir. Vekâlet icra ettiği tetkikata istinaden aşağıda zikr ve tadat olunan on nahiyeyi kaza haline ifrağı münasip görmektedir. Onlar da Edirne Vilâyeti dahilinde İpsala, Vilâyeti dahilinde Lâdik, İstanbul Vilâyeti dahilinde Silivri, Kartal, Beykoz, Balıkesir Vilâyeti dahilinde Erdek, Bursa vilâyeti dahilinde İznik, İzmir Vilâyeti dahilinde Dikili, Muğla Vilâyeti dahilinde Reşadiye «Alâki», Artvin Vilâyeti dahilinde Borçka nahiyeleriyle İstanbul Vilâyetinde Sarıyer kafiyeleridir. ipsala : İpsala evvelce kaza iken bilâhara teşkilâtı mülkiye sırasında İpsala ve İbrik tepe namı ile iki nahiyeye tahvil olunmuştur. Zirai ve iktisadi vaziyeti mühim, arazisi vasî ve inkişaf kabiliyetini haiz olup Yunanistan ile de hem hudut olması dolayısıyla mevkien dahi hususi ehemmiyet arzetmektedir. Ahalisi 11000 nüfusdan ibarettir. Heyeti Umumiyesi itibariyle bu nahiye ahalisi Hükümete ait işleri için merbut bulundukları Keşan Kazasına azimet ve avdetde müşkülât çekmektedirler. Tekrar kaza haline ifrağ olunduğu suretde terakki ve inkişafına vüs'at verilmiş olacaktır. Lâdik : Uzun senelerden beri kaza teşkilâtı ile idare edilmiş olan Lâdik, son teşkilâtı mülkiyede nahiye haline kalp ve Havza kazasına raptolunmuştur. Bin iki yüz kilometre mesahai sathiyesi ve altı yüz bin dönüm kabili zer arazisi vardır. Senevi ithalât miktarı yüz on bin lira ve ihracatı yüz otuz ikin bin küsur liradan ibarettir. Kazamn nüfusu 16000 miktarındadır, bir şose ile Toruk hanlarda - Sivas Şimendifer hattına iltisak peyda ettirildiği gibi kırk kilometrelik bir şose ile Amasya'ya da merbuttur. Ahvali coğrafiye ve tabiiye ve tarihiyesi müstesna hususiyeti, iktisadi sahadaki faliyeti dolayısıyla terakkiye doğru ilerlemekte, varidatı miktarı da kaza teşkilâtını idareye müsait bulunmaktadır. Nahiyede teşkilâtı Adliye de mevcuttur. Halk idari işlerinde Lâdik' in vaz'iyeti âhiresi sebebiyle bir çok müşgülât ve suubet içindedirler. Binaenaleyh bu nahiyenin kaza haline ifrağı zaruridir. Silivri : Bu nahiye evvelce kaza iken son Teşkilâtı Mülkiye Kanunu ile nahiyeye kalp olunmuştur. Marmara sahilinde bulunması ve haiz olduğu zirai ve iktisadi terakkiyatının inkişaf sahasında her an ilerlemekte olması dolayısıyla nahiye halinde ipkası muvafık görülmektedir. 13500 nüfusu havi bulunan mezkûr nahiye varidatı umumiyesi kaza teşkilâtını idareye kifayet edecektir. Kartal : Eevvelce kaza halinde idare edilmekte bulunmuş iken yukarda zikrolunan Teşkilâtı Mülkiye Kanunu mucibince nahiyeye tahvil ve Üsküdar kazasına raptolunmuştur. Yirmi altı parça köyü olup bunlardan bazılarının kasabaya sekiz, dokuz saat mesafede olması ve bu nahiyenin de Üsküdara kezalik bu derecede bait bulunması dolayısıyla kaza merkezimde görülecek işler için Üsküdara gidip gelmek mecburiyetinde bulunan ahali, bu uğurda işini, gücünü terk ile dört gün vakit zayi etmekte olduğu gibi bir hayli mezahim ve müşgülâtı da iktiham etmektedir. Ezcümle Kartala en uzak köy Kurt doğmuş kariyesidir ki dört buçuk saat-
24 lıktır. Halbuki bu köy Üsküdara dokuz, on saattir Varidatı kaza teşkilâtını idareye kâfi bulunan işbu nahiye köylerinde bir hayli muhacirin iskân edilmesi yüzünden nahiyenin nüfus ve hayatı zıraiyesi oldukça tezayüt etmiştir. Halk işlerinin teshili için Kartal'ında kaza haline ifrağı lâzımdır. Beykoz : Teşkilâtı mülkiye sırasında kaza halinde idare edilen Beykoz kazasının Üsküdara merbut Beykoz, Abdurrahman Gazi ve Mahmut Şevket Paşa namlannda üç nahiye ile Şileye merbut Alacalı Nahiyesinden mürekkep olmak üzere dört nahiye halinde idaresi tensip edilmiştir. Halbuki halk muamelât noktasından müşkülâta maruz kalmaktadır. Beykoz halkının muamelâtı resmiyeleri için kısmen Şileye, kısmen Üsküdar'a gidip gelmeye mecbur edilmeleri pek ziyade müşgülâtı mucip olmaktadır. Binaenaleyh Beykoz da evvelce olduğu gibi bir kaza teşkiline lüzum ve zaruret vardır. Erdek : Erdek Marmara denizi sahilinde ehemmiyeti mevkiiye ve iktisadiyesi ile müştehir ve mukaddema otuz bin nüfusu havi ve yirmi milyon kilo istihsal kudreti haiz zengin bir kaza merkezi idi, istihlâsı müteakip Rum unsurunun gitmesiyle oranın nüfusu umumiyesi tenakus etmiş ve bu nüfus tenakusu dolayısıyla 30 Mayıs 1926 tarihli Teşkilâtı Mülkiye Kanunu mucibince nahiyeye tahvil olunmuştur. Halbuki nüfus noksanı merbut cetvel ve haritada gösterildiği üzere rapt ve ilhakı muvafık görülen köyler nüfusu ile telâfi edileceği gibi peyderpey iskân edilmekte bulunan muhacir ve mültecilerin ve karadeniz sahilinde bazı yerli ahalinin nakli suretiyle nüfus miktarı tezayüde başlamış ve bu suretle iktisadi ehemmiyetini tekrar iktisap edeceği muhakkak bulunmuştur. iznik : Evvelce kaza iken son teşkilâtı mülkiyede nahiyeye kalbedüerek Yenişehir kazasına ilhak olunan iznik' in şarkındaki köylerden onu Bilecik Vilâyetinin Osmanili kazasına verilmiş olmasına rağmen îznik'in maamülhakat nüfusu on üç bin raddesin dedir. Tarihi bir kasaba olan îznik'in nahiye halinde kalması inkişaf edememesini mucip olmaktadır, iznik ve karası tarihi bir kıymeti haiz olmakla beraber fevkalâde kuvvei imbatiyeye malik ve vüs'at ve hasılatı itibariyle elyevm mevcut ekser kazalara faiktır. İznik ve köyleri her türlü hububat, tütün, susam, zeytin, zeytinyağı, ipek böceği, meyve ve mebzulen sebze yetiştirilmekle şöhret bulmuştur. îznik'e merbut şimaldeki köyler halkı kaza merkezinde görülecek işleri için on iki saat mesafedeki yeni şehre gidip gelmek mecburiyetinde kalarak vakitlerinin kısmı mühimmini heder etmektedirler, iznik ile yenişehir arasında kışın geçilemiycek derecede meyili ve kar ile mestur vadiler vardır. îznik'in elyevm kaza teşkilâtına yarayacak muntazam hükümet konağı, mektep vesaire gibi mükemmel bina ve müessesatı da mevcuttur. îznik'in doğrudan doğruya Bursaya merbut olmak üzere kaza haline ircaı halkın refahı ile alâkadar görülmektedir. Dikili : Midilli adasının karşısında, iktisadi, askeri ehemmiyeti haiz bir iskele olan dikilinin merkez ittihazı suretiyle Altınova, Çandarlı ve Dikili nahiyelerinden mürekkep bir kaza teşkiline sahilin tekviyesi ve bu nahiyelerin muamelâtının teshili nokdasından lüzum vardır. Bilhassa kaza teşkili bu mıntıkalarda kaçakçılığa mani olacaktır. Esasen Bergama kazası altmış bin nüfuslu geniş bir kazadır. Bu üç nahiye ile kırkı mütecaviz köylü ve 15000 nüfuslu bir kaza vücuda getirilmiş olacaktır. «Reşadiye» Dadye : Marmaris kazasının Dadye şibih ceziresi Reşadiye namı ile bir nahiye halinde idare edilmektedir. Halbuki bu şibih cezirede kaçakçılığa müsait bir çok girinti ve çıkıntılar mevcut olduğu gibi Italyanın işgalinde bulunan adalara da pek yakın bir mesafede bulunmaktadır. Hatda bu şibih cezirenin başlı başına bir ada gibi telâkkisi de mümkündür. Binaenaleyh, kuvvetli bir idareye ihtiyacı olan bu mıntıkanın Marmarise olan irtibatının fekkiyle bir kaza halinde idaresi lâzım ve zaruridir. Borçka : 1260 kilometre murabbaında ve 7763 nüfusludur. Yalnız vüs'at ve nüfusu nazarı itibare alınarak Teşkilâtı Mülkiye Kanunu ile nahiye haline ifrağ edilen Borçka kazasının, arazisinin teşekkülâtı, hudutda bulunması, ahalisinin vaziyeti hususiyesi hasebiyle ve bilhassa - Hopa, Borçka, Artvin, Ardahan yolu üzerinde bulunması sebebiyle yeniden kaza haline ifrağı zaruri görülmüştür. Yapılmakta olan Borçka - Hopa şosesi bitince Hopayı Karadenizin en mühim bir iskelesi haline ifrağ edeceği gibi Artvin ve Kars Vilâyetlerinin inkişafı iktisadiyesine de ehemmiyetli suretde tesir edecektir. Balâda arzedildiği üzere Borçka bu vilâyetlerin yolu üzerindedir. Borçka ile Batum arasında bir de şose vardır, bu şose tekerlekli vesaitin hareketine müsait yegane yolu olmak itibariyle ehemmiyeti askeriyesi de vardır. Borçka havalisi vaziyeti itibariyle kesif ormanlarla mestur olduğundan kaçakçılığa mü-
saittir. Binaenaleyh kaza teşkilâtı bu noktai nazardan da lâzımdır. Sarıyer : Kemerburgaz nahiyesi ile doğrudan doğruya Bey-. oğlu Kazasına mülhak ve cem'an yirmi altıya baliğ kıra mahallâtdan mürekkep bir kaza teşkili ile Sarıyerin merkez ittihazı halkın işlerinin teshili nokdasındari muvafık görülmüştür. Bu kazanın mecmu nüfusu on} beş bine baliğ olacaktır. Sarıyere en uzak olan Akpınaf Kariyesinin mesafesi yirmi dört kilometredir. Esbabı maruzeye binaen Balâda zikrolunan on nahiyenin kazaya tahvili ve İstanbul Vilâyeti dahilinde Sarıyer de kaza teşkili muvafık görülerek merbut Kanun Lâyihası tanzim olunmuştur. Dahiliye Encümeni Mazbatası Riyaseti Celileye!25 Antalya Rasih Rize Atıf Eskişehir Sait İzmir Ahmet Münir Çorum İsmail Kemal Tekirdağı M, Faik Kars Baha Taliğ Avni Türkiye Büyük Millet Meclisi 12. 5. 1928 Dahiliye Encümeni -47 Karar Numarası Ü/226 Esas Numarası On nahiyenin kazaya kalbi ve Sarıyerde müced-, deden bir kaza teşkili hakkında Dahiliye Vekâletinpe tanzim olunup Başvekâleti Celileden Meclisi Âlîye aıîz olunan ve 10 Mayıs 1928 tarihinde Encümenimize havale buyrulmuş olan Kanun Lâyihası ile esbabı mucibe mazbatası Dahiliye Vekili Şükrü Kaya Beyefendi hazır bulunduğu halde tetkik ve müzakere olundu : Kanun Lâyihasının esbabı mucibe mazbatasında zikrolunan idari ve iktisadi esbap Encümenimizce de varit görülerek lâyihanın esas itibariyle kabulü kararlaştırılmıştır. Yalnız sehven birinci maddeye yazılan (iznik) Nahiyesi hazf olunmuş, buna mukabil Midillinin karşısında ve Edremit körfezinin şimalinde ve Çanakkale Vilâyeti dahilinde olup geçen sene nahiye haline ifrağ olunan Ayvacık Nahiyesinin mevkii ehemmiyetine binaen kaza haline kalbi için mezkûr birinci maddeye ilâvesi muvafık görülmüştür. İkinci ve üçüncü ve dördüncü maddeler aynen k&- bul olunmuştur. Bermucibi havale bütçe encümenime tevdi olunur efendim. Dahiliye Encümeni Reisi Namına Abdülmuttalip Kâtip Kars Halit Mazbata Muharriri Malatya Abdülmuttalip Ankara Talât Türkiye Büyük Millet Meclisi Bütçe Encümeni 108 Mazbata Numarası 1/226 Esas Numarası Bütçe Encümeni Mazbatası Riyaseti Celileye Bazı vilâyetler dahilindeki on nahiyenin kaza haline ifrağ ve tahvili ve istanbul Vilâyeti dahilinde bir kaza teşkili hakkında olup 10 Mayıs 1928 tarihinde Dahiliye ve Bütçe Encümenlerine havale buyrulan Ka- nun Lâyihası Dahiliye Encümeni Mazbatasıyla Encümenimize tevdi kılınmakla Dahiliye Vekili Şükrü Kaya Bey hazır olduğu halde tetkik ve müzakere olundu; 1928 bütçesiyle esasen on kaza teşkili nazarı dtibare alınarak ona göre tahsisat ve dahiliye teşkilâtı Meclisi Âlice kabul buyrulmuş olduğundan teklif olunan lâyihanın esas itibariyle kabulü Encümenimize de tensip kılınmış, yalnız teşkil edilecek kaza adedinin tahsisata tabi kalması zaruri olduğundan on bir kazadan birinin teşkilinden sarfınazar dilmesi mevzubahs edilerek Dahiliye Vekili Beyefendinin de muvakatıyla Sarıyer kazası lâyihadan çıkarılmak ve kaza isimleri maddede zikrolunmayıp merbut bir cetvelde gösterilmek suretiyle Dahiliye Encümeninin tadilâtına göre birinci madde tadilen ve ikinci madde de kezalik malmüdürleri unvanıyla kaydı kaldırılarak kabul olunmuş
26 ve bu dairede hazırlanan lâyihanın heyeti celileye arzına karar verilmiştir. 16 Mayıs 1928 Reis Edirne Şakir Mazbata Muharriri Gaziantep Ali Cenanı Aydın Mühendis Mitat Erzurum Aziz Bursa Muhlis Sivas Rasim Niğde Mehmet Atâ Reis Vekili Burdur Vahit Kâtip Kütahya Niyazi Asım Erzurum Nafi Atuf İsparta ımükerrem Tokat Şevki Adil Hükümetin Teklifi Bazı vilâyetler dahilindeki nahiyelerin kaza haline ifrağ ve tahvilleri hakkında Kanun Lâyihası Madde 1. Edirne Vilâyeti dahilinde İpsala, Vilâyeti dahilinde Lâdik, İstanbul Vilâyeti dahilinde Silivri, Kartal, Beykoz, Balıkesir Vilâyeti dahilinde Erdek, Bursa Vilâyeti dahilinde İznik, İzmir Vilâyeti dahilinde Dikili, Muğla Vilâyeti dahilinde Dadye, Artvin Vilâyeti dahilinde Borçka nahiyeleri kaza haline ifrağ olunmuş ve İstanbul Vilâyeti dahilinde Sarıyer kazası teşkil olunmuştur. Madde 2. 1928 senei maliye kadrosunda tasarruf edilecek memurlarla birinci maddede muharrer kazalarda malmüdürü unvanı ile teşkilâü maliye icrasına Maliye Vekili mezundur. Madde 3. Bu Kanun 1928 senesi Haziranından itibaren mer'idir. Madde 4. Bu Kanunun ahkâmını icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur. 7 Mayıs 192& Başvekil İsmet Müdafaai Milliye Vekili Mustafa Abdülhalik Hariciye Vekili Doktor Tevfik Rüştü Maarif Vekili Mustafa Necati İktisat Vekili Mustafa Rahmi Adliye Vekili Mahmut Esat Dahiliye Vekili Şükrü Kaya Maliye Vekili Saraçoğlu Şükrü Nafia Vekili Behiç Sıhhiye ve Muaveneti İçtimaiye Vekili Doktor Refik Dahiliye Encümeninin Tadili Bazı vilâyetler dahilindeki nahiyelerin kaza haline ifrağ: ve tahvilleri hakkında Kanun Lâyihası Madde 1. Edirne Vilâyeti dahilinde İpsala, Vilâyeti dahilinde Lâdik İstanbul Vilâyeti dahilinde Silivri, Kartal, Beykoz, Balıkesir Vilâyeti dahilinde Erdek, İzmir Vilâyeti dahilinde Dikili, Muğla Vilâyeti dahilinde Dadye, Artvin Vilâyeti dahilinde Borçka,. Çanakkale Vilâyeti dahilinde Ayvacık nahiyeleri kaza haline ifrağ olunmuş ve İstanbul Vilâyeti dahilinde Sarıyer kazası teşkil olunmuştur. Madde 2. 1928 senei maliye kadrosunda tasarruf edilecek memurlarla birinci maddede muharrer kaza- V larda malmüdürü ünvam ile teşkilâtı maliye icrasına Maliye Vekili mezundur. Madde 3. Bu Kanun 1928 senesi Haziranından itibaren mer'idir. Madde 4. Bu Kanunun ahkâmını ioarya, İcra. Vekileri Heyeti memurdur. Bütçe Encümeninin Tadili On Kaza teşkiline dair Kanun Lâyihası Birinci Madde İsimleri merbut cetvelde muharrer onlkaza yeniden teşkil olunmuştur. İkinci Madde 1928 senei maliyesi Maliye Vekâleti memurin ve müstahdemin kadrosunun münhalât tasarrufatını karşılık ittihaz ederek birindi madde mucibince yeniden teşkil edilecek kazalar için diğer kazalara mümasil olmak şartı ile icabeden mali teşkilâtın icrasına maliye vekili mezundur. Üçüncü Madde Bu Kanun 1 Haziran 1928 tari-: hinden muteberdir. Dördüncü Madde Bu Kanunun ahkâmını İcraya. İcra Vekilleri Heyeti memurdur,
27 CETVEL Kaza isimleri Borçka İpsala Dikili Kartal Beykoz Silivri Erdek Ayvacık Lâdik Dadye Vilâyeti Artvin Edirne izmir İstanbul»» Balıkesir Çanakkale Muğla )>m<\..< «.