OECD Ülkelerinde Çalışanların Sosyal Güvenlik Kesintileri ve Vergisel Yükümlülükleri*

OECD Ülkelerinde Çalışanların Sosyal Güvenlik Kesintileri ve Vergisel Yükümlülükleri* SOCIAL SECURITY CONTRIBUTIONS AND TAX RESPONSIBILITIES OF THE WAGE EARNERS IN OECD COUNTRIES (2012) Doç. Dr. Selda AYDIN ** Özet Çalışanların ücretleri veya gelirleri üzerindeki vergi yükleri ekonomik kararların alınmasında önemli bir faktördür. OECD çalışmalarında toplam (vergi ve sosyal güvenlik) yükümlülükleri, diğer ülkelerle karşılaştırabilmek ve anlamlı sonuçlar elde edebilmek giderek önem kazanmaktadır. Toplam yükümlülükler; gelir vergisi, işçi sosyal güvenlik kesintileri ile işveren sosyal güvenlik kesintilerinden oluşmaktadır. Vergisel yüklerin yüzdesi OECD ülkelerine göre değişiklikler gösterebilmektedir. Birçok ülke emeğin üzerindeki yükü hafifletmek için farklı politikalar uygulamaktadırlar. Bununla birlikte bahsi geçen politikalar ekonomik şartlara bağlı olarak farklı sonuçlar da verebilmektedir. Anahtar Kelimeler: Ücret, İşgücü Maliyeti, Sosyal Güvenlik Kesintileri, Vergi Yükü Abstract Tax burdens on labour income or wages is important factor in economic decisions. In OECD resarches tax wedge is getting very popular criteria to get a meaningful result and to compare with the other member countries. The components of the tax wedge are income tax, employee social security contributions and employer social security contribution. The percentage of tax burden varies considerably with in OECD countries. Many countries apply different strategies to decrease the burden on labor. On the other hand results of these policies may different up to the condition of the economy. Keywords: Wage, Labour Cost, Social Security Contributions, Tax Burden JEL Classification: H24, J31, J33 * Bu makale OECD nin web sitesinde yer alan bilgiler ile veriler kullanılmak suretiyle derlenmiştir. ** Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü, seldaaydin@gazi.edu.tr ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi / Cilt: 1 / Sayı: 1 / Temmuz-Eylül 2013 / Sayfa: 80-93 Labour World / Volume: 1 / Issue: 1 / July-September 2013 / Page: 80-93 80

Giriş Vergi yasalarına göre gelirin unsurlarından biri olan ücretler özellikle çalışma dünyasının işleyiş sürecinde oldukça önemli bir yere sahip bulunmaktadır. İstihdam seviyesinin belirlenmesi ve düzenlenmesinde ücretler üzerinden geliştirilen ve uygulanan politikaların sonuçları ise son derece etkili olabilmektedir. Birçok ülkede bu konuda yapılan yasal düzenlemeler ücretlerden yapılan indirimler ya da ücrete yapılan sübvansiyonlar şeklinde ortaya çıkmaktadır. Çalışanların ücretlerine dair geliştirilen politikalar günümüzde giderek daha da önem kazanmaktadır. Bunun en önemli nedenleri ekonomilerde yaşana gelen krizler ile çoğu ülkede artış eğilimi gösteren işsizlik sorunudur. Küresel ve ekonomik krizin başlangıcından bu yana beş yılı aşan bir süre geçmiş olmasına rağmen çoğu OECD ülkesinde işsizlik oranları halen yüksek seviyelerde bulunmaktadır. Özellikle Yunanistan ve İspanya gibi ülkelerde işsizlik oranları ciddi sinyaller vermeye devam etmekte olup ülke yönetimlerinin dikkatini çekmektedir. (OECD Employment Outlook 2013, Erişim: 13.09.2013) Ücretlerin belirlenmesinde vergisel düzenlemeler ile işveren ve işçilere ilişkin sosyal güvenlik kesintileri öne çıkmaktadır. Söz konusu belirlemeler sonuç olarak istihdamın seviyesini başka bir deyişle işgücü arz ve talebini etkilemektedir. Bunun ötesinde ortaya çıkan bir başka sonuç ise işsizlik seviyesi ile bağlantılı olmaktadır. Üretim faktörlerine getirilen bir vergi, nispi fiyatları değiştireceği için bu durum vergi sistemlerinden etkilenen işletmelerin işgücü kararlarını belirleyecektir.(connolly; MUNRO, 1999,166) Başka bir deyişle ücretlerin vergilendirilmesi, işverenlerin katlandıkları işgücü maliyetleri ile işçiler tarafından elde edilen net harcanabilir geliri etkilemekte olup bu durum esas olarak emek piyasalarının arz ve talep kararlarını belirlemektedir. * 1. OECD Ülkelerinde Çalışanların Ücretleri Üzerinden Hesaplanan Yükümlülükler Çalışanlara yapılan ücret ödemelerinden yapılan kesintilerine bakıldığında OECD ülkelerinde benzer uygulamalara rastlanılmaktadır. Bu kesintilerin benzer özellikler göstermeleri yapılan çalışmalarda karşılaştırmalı analizlerin yapılması noktasında da önem taşımaktadır. Çalışanlara yapılan ücret ödemelerinden yapılan kesintiler, vergiler ve sosyal güvenlik kesintileri olarak iki ana gruba ayrılmaktadır. Sosyal güvenlik kesintileri ise işveren ve işçi payları olarak ayrıca sınıflandırılmaktadır. Ücretler üzerinden hesaplanan vergilere ilişkin usul ve esaslar ülkelere göre farklı yöntemlere göre belirlenmektedir. Örneğin ülkemizde ücretlerin vergilendirilmesinde esas olarak kaynakta kesinti yöntemi benimsenmiş olup bazı * www.keepeek.com/digital-asset-management/oecd/taxation-and-employment-9789264120808-en, (Erişim Tarihi:13.09.2013) 81

durumlarda ise ücret geliri elde edenlerin beyanname vermek suretiyle vergilendirilmesi yöntemi de kullanılmaktadır. Kaynakta kesinti yönteminde *, çalışan (ücretli) tarafından yerine getirilmesi gereken vergisel işlemler işveren tarafından yapılmaktadır. Bu durum gerek vergi idaresi gerekse çalışanlar açısından uygulama kolaylığı içeren bir yöntem olarak öne çıkmaktadır. OECD üyesi ülkelerinin gelir vergisi düzenlemeleri yönüyle farklı düzenlemelere sahip olması, yapılan karşılaştırmalarda önem kazanmaktadır. Ücretlere sağlanan vergisel kolaylıklar da farklılıklar göstermektedir. Örneğin Danimarka da çalışanlara sağlanan Green Check olarak ifade edilen düzenleme ile vergisel bir kolaylık getirilmiştir. Ülkemizde de ücretliler için Asgari Geçim İndirimi olarak yürürlükte bulunan vergi indirimi uygulaması bulunmaktadır. Birçok ülkede çalışanlar üzerindeki yükleri, vergi indirimleri veya vergi kredileri ** olarak ifade edilen uygulamalar aracılığıyla hafifletilmek istenmektedir. Çalışanların ücretleri üzerinden hesaplanan vergi ile kesilen sosyal güvenlik paylarını içeren Toplam Yükümlülük *** olarak ifade edilebilecek olan kavram sayesinde OECD üyesi ülkeler arasında karşılaştırmaların yapılması mümkün olabilmektedir. Toplam yükümlülük, üretim sürecinde ortaya çıkan işgücü maliyetlerinden işçiye yapılan net harcanabilir ücretin indirilmesi suretiyle hesaplanmaktadır. İşveren çalışana vergi dışı bırakılan ödemelerde bulunuyorsa toplam yükümlülük tutarı değişebilmektedir. Toplam yükümlülük, çalışanların ücretlerinden kesilen şahsi gelir vergisi ile sosyal güvenlik paylarının toplamından oluşmaktadır. Toplam yükümlülük verginin emek gücü üzerinden hareket edilerek işgücünün vergilendirilmesi sonucunda devlet tarafından elde edilen toplam değer olarak da tanımlanabilmektedir. **** 2. OECD Ülkelerinde 2012 Yılında Çalışanların Ücretlerinde Toplam Yükümlülükler OECD tarafından yürütülen araştırmalarda üye ülkelerin toplam yükümlülükleri yıllar itibariyle belirlenmekte olup ortaya çıkan değişimler ve bunun nedenleri araştırılmaktadır. Tablo 1(A) ve 1(B) de 2012 yılında üye ülkelerde görülen toplam yükümlülüklere yer verilmektedir. ***** * Kaynakta kesinti yöntemi, stopaj ya da tevkifat yöntemi olarak da ifade edilmektedir. ** Uluslararası vergi uygulamalarında Tax Credit olarak ifade edilen söz konusu vergisel indirimlere başta ABD olmak üzere birçok OECD ülkesinin vergi yasalarında rastlanılmaktadır. *** OECD ülkeleri itibariyle Tax Wedge olarak ifade edilen kavram çalışmada toplam yükümlülük olarak yer almaktadır. **** Investopedia Financial Dictionary-Tax Wedge ***** http://www.oecd.org/tax/tax-policy/taxingwages.htm, (Erişim Tarihi:15.09.2013) 82

Tablo 1(A)*: 2012 YIlı İtibarıyla Ücret Üzerinden Alınan Gelir Vergisi ve Sosyal Güvenlik Kesintileri Ülke Gelir Vergisi İşçi Sos. Güvenlik Payı İşveren Sos. Güvenlik payı Toplam Yükümlülük Belçika 22,1 10,8 23,2 56,0 Fransa 10,2 9,5 30,6 50,2 Almanya 16,0 17,3 16,4 49,7 Macaristan 12,8 14,4 22,2 49,4 Avusturya 12,3 14,0 22,6 48,9 İtalya 16,1 7,2 24,3 47,6 İsveç 13,6 5,3 23,9 42,8 Finlandiya 17,7 6,2 18,6 42,5 Çek Cumhuriyeti 8,8 8,2 25,4 42,4 Slovenya 9,4 19,0 13,9 42,3 Yunanistan 6,9 12,8 22,2 41,9 İspanya 13,5 4,9 23,0 41,4 Estonya 12,7 2,1 25,6 40,4 Slovak Cumhuriyeti 7,4 10,5 21,8 39,6 Hollanda 14,9 13,9 9,7 38,6 Danimarka 36,2 2,7 0,0 38,6 Türkiye 11,1 12,9 14,2 38,2 Norveç 19,1 6,9 11,6 37,6 Portekiz 8,7 8,9 19,2 36,7 Lüksemburg 13,8 11,0 11,0 35,8 OECD (35.6%) 13,1 8,2 14,4 35,6 Polonya 5,8 15,3 14,4 35,5 İrlanda 26,8 0,4 7,2 34,5 İngiltere 14,0 8,5 9,8 32,3 Japonya 6,6 12,0 12,6 31,2 Kanada 13,6 6,6 10,6 30,8 ABD 15,6 5,1 8,9 29,6 Avusturalya 21,6 0,0 5,6 27,2 İrlanda 13,4 2,9 9,7 25,9 İsviçre 9,7 5,9 5,9 21,5 Kore 4,4 7,4 9,2 21,0 İsrail 7,5 7,3 4,4 19,2 Meksika 7,3 1,2 10,5 19,0 Yeni Zelanda 16,4 0,0 0,0 16,4 Şili 0,0 7,0 0,0 7,0 Kaynak: www.oecd.org * Tablo 1(A) ve tablo 1(B) nin verilerinde bekâr çalışanların değerleri esas alınmıştır. 83

Tablo 1(A) de yer aldığı üzere 2012 yılında üye ülkelerin toplam yükümlülüklerine bakıldığında ortalama toplam yükümlülük tutarı %35,6 olup bu tutarın % 13,1 ini şahsi gelir vergileri, % 8,2 sini işçi sosyal güvenlik payları ve %14,4 ünün ise işveren sosyal güvenlik paylarından oluşmaktadır. Ülkelerin toplam yükümlülükleri ise % 7 den başlayarak % 56 ya kadar yükselebilmektedir. Buna göre en yüksek toplam yükümlülük yüzdesi Belçika dadır. Belçika nın dışında Fransa, Almanya, Macaristan, Avusturya ve İtalya da da toplam yükümlülükler yüksek değerlerdedir. Türkiye de ise 2012 yılında toplam yükümlülük %38,2 olarak belirlenmiştir. Bu değer % 35,6 olan OECD ortalamasının üzerinde yer almaktadır. Aşağıda yer alan Tablo 1(B) de ise üye ülkelerde toplam yükümlülüğün vergiler ve sosyal güvenlik payları arasındaki dağılımını görmek mümkündür. 84

Tablo 1(B): 2012 YIlı İtibarıyla Ücret Üzerinden Alınan Gelir Vergisi ve Sosyal Güvenlik Kesintileri 0 10 20 30 40 50 60 Belçika Fransa Almanya Macaristan Avusturya İtalya İsveç Finlandiya Çek Cumhuriyeti Slovenya Yunanistan İspanya Estonya Slovak Cumhuriyeti Hollanda Danimarka Türkiye Norveç Portekiz Lüksemburg OECD (35.6%) Polonya İrlanda İngiltere Japonya Kanada ABD Avusturalya İrlanda İsviçre Kore İsrail Meksika Yeni Zelanda Şili Gelir Vergisi İşçi Sosyal Güvenlik Payı İşveren Sosyal Güvenlik Payı 85

Yukarıda yer alan Tablo 1(B) de bazı ülkelerde ücretler üzerinden hesaplanan şahsi gelir vergisinin önemli farklılıklar gösterdiği görülmektedir. Başta Danimarka olmak üzere Avustralya, Finlandiya, İzlanda ve Yeni Zelanda gibi ülkelerde gelir vergisi yükümlülükleri diğer ülkelere göre daha yüksek seviyelerdedir. Bununla beraber Şili de gelir vergisi yükümlülüğü bulunmamaktadır. İşçi sosyal güvenlik paylarında da örneğin Yeni Zelanda da bu yönde bir uygulama bulunmaz iken Almanya, Macaristan, Türkiye, Polonya ve Japonya da yüksek seviyelerde kesintiler yapılmaktadır. İşveren sosyal güvenlik kesintilerinin en yüksek olduğu ülkeler ise Fransa, Belçika, Avusturya, Çek Cumhuriyeti, İspanya ve Estonya dır. Çalışanların ücretlerinden kesilen işçi ve işveren sosyal sigorta primlerinin toplamı OECD ülkelerinin önemli bir kısmında % 20 yi geçmektedir. Buna karşın Yeni Zelanda da ücretler üzerinden sadece gelir vergisi hesaplanmakta olup gerek işçi gerekse işveren sosyal sigorta primi kesilmemektedir. Türkiye de ücretler üzerinden yapılan kesintileri OECD ortalaması ile karşılaştırması Tablo 2 de yer almaktadır * : Tablo 2: Türkiye ve OECD Ülkelerinin Toplam Yükümlülüklerinin Karşılaştırılması (2012 Yılı) Türkiye OECD Ortalamaları Gelir Vergisi (%) 11,1 13,1 İşçi Sosyal Güvenlik Kesintisi (%) 12,9 8,2 İşveren Sosyal Güvenlik Kesintisi (%) 14,2 14,4 Yukarıdaki tabloya göre 2012 yılında ülkemizde çalışanların ücretlerinden yapılan kesintiler diğer ülkeler ile karşılaştırıldığında gelir vergisi ve işveren sosyal sigorta primlerinin OECD ortalamalarda olduğu ancak işçi sosyal güvenlik primlerinin ise diğer ülkelere göre yüksek olduğu görülmektedir. * Tablo 2, oecd.org web sayfasındaki verilere göre hazırlanmıştır. 86

3. 2012 Yılında Toplam Yükümlülüklerde Meydana Gelen Artışlar Geçmiş yıllar ile karşılaştırılınca OECD ülkelerinde toplam yükümlülüklerde artış gözlenmektedir. Tablo 3(A): OECD Ülkelerinde Toplam Yükümlülüklerdeki Artış*(2012) OECD Ülkeleri Yıllık Değişim Yüzdesi 2012/11 Toplam Yükümlülük Gelir Vergisi İşçi Sosyal Güvenlik Kesintisi İşveren Sosyal Güvenlik Kesintisi 2011-12 0,12 0,03 0,01 0,08 Not: Tablodaki veriler bekar çalışanların ücretlerine göre hazırlanmıştır. Tablo 3(B): OECD Ülkelerinde Toplam Yükümlülüklerdeki Artış*(2012) OECD Toplam Yükümlülük 0.00 0.05 0.10 0.15 Gelir Vergisi İşçi Sosyal Güvenlik Kesintisi İşveren Sosyal Güvenlik Kesintisi Not: Tablodaki veriler bekar çalışanların ücretlerine göre hazırlanmıştır. * http://www.oecd.org/tax/tax-policy/taxingwages.htm (Erişim Tarihi:15.09.2013) 87

Yukarıda yer alan Tablo 3(A) ve Tablo 3(B) ye göre 2012 yılında OECD ülkelerinin toplam yükümlülüklerinde meydana gelen artışın en önemli nedeni işveren sosyal güvenlik primleridir. Toplam yükümlülük artışına bakıldığında ise düşük bir artış olduğu görülmektedir. Bu bağlamda ortalama vergi ve sosyal güvenlik kesintilerinde 34 ülkenin 19 unda artış yaşanırken 14 ünde düşüş gerçekleşmiştir. İşçi sosyal güvenlik kesintilerinde ise oldukça düşük değişim söz konusudur *. 4. Bekâr Çalışanların Toplam Yükümlülüklerinde 2007 Yılından Sonraki Değişimler 2007 yılından 2012 yılına kadar olan süreç içinde ücretlilerin toplam yükümlülüklerinde yaşanan değişimler aşağıda yer almaktadır: -2011 ile 2012 yılları arasında ortalama toplam yükümlülükler % 0,1 oranında artarak% 35,5 ten % 35,6 ya yükselmiştir. -2010 ile 2012 arasında ortalama toplam yükümlülükler % 0,6 oranında artarak % 35 ten % 35,6 ya yükselmiştir. -2007 ile 2012 yılları arasında ise % 1,1 oranında azalarak % 36,1 den % 35 e inmiştir. * Yukarıda ifade edilen toplam yükümlülük değişimleri aşağıdaki Tablo 4 te yer almaktadır. ** Tablo 4: OECD Toplam Yükümlülükler Değişimi (2007-2012 Dönemleri) OECD Toplam Yükümlülükler 2010-2012 2007-2010 -1.20-0.80-0.40 0.00 0.40 0.80 1.20 Gelir Vergisi İşçi Sosyal Güvenlik Kesintisi İşveren Sosyal Güvenlik Kesintisi - Income tax: Gelir vergisi, Employee SSC: İşçi SGK, Employer SSC:İşveren SGK * http://www.oecd.org/tax/tax-policy/taxingwages.htm (Erişim Tarihi:15.09.2013) ** http://www.oecd.org/tax/tax-policy/taxingwages.htm (Erişim Tarihi:15.09.2013) 88

Yukarıdaki Tablo 4 te görüldüğü üzere 2007 ila 2012 yılları arasında toplam yükümlülüklerde ortaya çıkan değişimin en önemli nedeni gelir vergisidir. 2010 yılından itibaren ise işçi sosyal güvenlik paylarının etkisi ortaya çıkmaktadır. 2007 ila 2010 yılları arasında OECD üyesi ülkelerinin yirmi üçünde toplam yükümlülükler artma eğiliminde iken onunda düşüş göstermiştir. Toplam yükümlülüklerde düşüşün en fazla olduğu ülkeler Macaristan ve Türkiye dir. Bu ülkelerde toplam yükümlülüklerdeki azalışın nedeni şahsi gelir vergisinde ortaya çıkan düşüşlerdir. Bu ülkelerden bazılarında yaşanan değişimler ise aşağıda belirtildiği şekildedir. -İsrail, Finlandiya, Kanada, Avusturya ve Norveç te yasal vergi oranları indirilmiştir. -Yunanistan, Yeni Zelanda ve Meksika da ise düşük gelir seviyesinde bulunan vergi dilimleri genişletilmiştir. -Danimarka da orta gelir grubundaki çalışanların vergileri sübvanse edilmiştir. -Benzer vergisel kolaylıklar ve indirimler ise Macaristan, İsveç, Finlandiya, Almanya, Portekiz ve bazı ülkelerde getirilmiştir. -Danimarka, Lüksemburg ve Türkiye de ise ücretlilere bazı indirimler ve vergisel kolaylıklar sağlanmıştır. Ülkemizde 2008 yılından itibaren yürürlüğe giren Asgari Geçim İndirimi bu kapsamda belirtilen yasal düzenlemeler arasında yer almaktadır *. Bu uygulamanın öncesinde ise ücretlilere vergi iadesi olarak ifade edilen bir başka vergisel kolaylık bulunmaktaydı. (Maliye Gelirler Kontrolörleri Derneği,2011,256) 2010 ila 2012 yılları arasında ise OECD üyesi ülkelerin yirmi altısında toplam yükümlülükler yükselirken sadece yedisinde düşüş gerçekleşmiştir. Bu durumun en önemli nedeni şahsi gelir vergilerindeki artışlardır. Vergiler söz konusu yıllarda otuz dört ülkenin yirmi üçünde yükselmiştir. Artış gerçekleşen ülkeler Danimarka, Avustralya, İspanya, İtalya, İrlanda ve Portekiz olup bu ülkelerin tümünde ücret gelirlerine uygulanan vergi oranları yükseltilmiştir. Bunun dışında kalan ülkelerde ise 2011-2012 yıllarında ek vergiler getirilmiştir. 5. Evli ve Çocuklu Çalışanların Ücretlerindeki Toplam Yükümlülükler OECD üyesi ülkelerde çalışanların evli ya da bekâr olmaları ya da çocuklu ya da çocuksuz olmaları ya da çocuk sayılarına bağlı olarak elde edilen ücretler üzerinden hesaplanan toplam yükümlülükler değişebilmektedir. Başka bir deyişle istihdam gücünün vergilendirilmesinde bazı aile modelleri bulunmakta olup vergi ve benzeri yükümlülükler buna göre hesaplanma yoluna gidilmektedir. Bu kapsamda kullanılan ölçütler aşağıdaki gibidir. * Asgari Geçim İndirimi Gelir Vergisi Kanununda yer alan ve gerçek usule tabi ücret gelirlerine uygulanmakta olan bir vergisel kolaylıktır. 89

-Ücret geliri(ortalama ücretin yüzdesi olarak hesaplanmaktadır) -Çocuk sayısı -Medeni durum Aşağıda yer alan Tablo 5 de çalışanların aile özelliklerine göre gruplandırılması ve isabet eden vergisel yükümlülükler yer almaktadır.(oecd: Taxation and Employment, OECD Tax Policy Studies,No.21,2011,Erişim: 13.09.2013) Tablo 5: Çalışanların Özelliklerine Göre Toplam Yükümlülükler Aile Türü Medeni Durum Çocuk Sayısı Gelir Yüzdesi Ortalama Vergi Yükü* 1 Bekar 0 67 31 2 Bekar 0 100 35 3 Bekar 0 167 39 4 Bekar 2 67 16 5 Evli 2 100-0 25 6 Evli 2 100-33 27 7 Evli 2 100-67 30 8 Evli 0 100-33 32 * Ortalama ücretin yüzdesi olarak belirlenmektedir Tablo 5 de görüldüğü üzere çalışanlar üzerindeki yükümlülükler, ailenin özelliklerine göre değişebilmektedir. Örneğin iki çocuklu bir ailenin vergi yükü çocuksuz bir aileye göre daha düşük olabilmektedir. Öte yandan çocuklu bekârlara ise asgari yaşam seviyesi sağlamak için daha düşük vergi alınmaktadır.(oecd: Taxation and Employment, OECD Tax Policy Studies,No.21, 2011) Bunun dışında Kanada, İrlanda ve Yeni Zelanda da benzer durumda olan ailelere negatif vergi * uygulanmaktadır.(oecd: Taxation and Employment, OECD Tax Policy Studies,No.21, 2011.) OECD üyesi ülkelerde bekârlar ile evli ve çocuklu ailelerin paylarına düşen toplam yükümlülüklerde de benzer etkileri görmek mümkündür. Aşağıdaki Tablo 6 da 2012 yılı itibariyle üye ülkelerdeki toplam yükümlülükler yer almaktadır. ** * Bir tür vergisel sübvansiyon olarak tanımlanabilir. ** http://www.oecd.org/tax/tax-policy/taxingwages.htm (Erişim Tarihi:15.09.2013) 90

Tablo 6: OECD Ülkelerinde Aile Türlerine Göre Toplam Yükümlülükler (2012) Ülke İki Çocuklu Ailenin Toplam Yükümlülüğü Bekârların Toplam Yükümlülüğü Fransa 43,1 50,2 Yunanistan 43,0 41,9 Belçika 41,4 56,0 İtalya 38,3 47,6 Avusturya 38,0 48,9 İsveç 37,5 42,8 Finlandiya 37,3 42,5 Türkiye 36,9 38,2 İspanya 35,4 41,4 Almanya 34,2 49,7 Macaristan 33,6 49,4 Estonya 32,3 40,4 Hollanda 32,0 38,6 Norveç 31,3 37,6 Polonya 29,6 35,5 İngiltere 27,9 32,3 Danimarka 27,8 38,6 Portekiz 26,9 36,7 OECD 26,1 35,6 Slovak Cumhuriyeti 25,8 39,6 Japonya 25,5 31,2 Slovenya 22,8 42,3 İrlanda 22,7 34,5 Çek Cumhuriyeti 20,7 42,4 Meksika 19,0 19,0 Kore 18,5 21,0 ABD 18,4 29,6 Kanada 18,2 30,8 Avustralya 16,5 27,2 İsrail 15,1 19,2 Lüksemburg 13,3 35,8 İsviçre 9,5 21,5 Şili 7,0 7,0 İrlanda 6,4 25,9 Yeni Zelanda 0,6 16,4 91

Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere; OECD üyesi ülkelerde 2012 yılında çocuklu ailelerin toplam yükümlülüğü %26,1, bekârların yükümlülüğü ise % 35,6 dır. Türkiye deki toplam yükümlülük yüzdeleri aileler için %36,9 iken bekârlar için ise % 38,2 olarak yer almaktadır. Bu durumda söz konusu yüzdeler arasında OECD ortalamasındakine benzer bir farklılık bulunmamakta aksine oldukça birbirine yakın yüzdeler bulunmaktadır. Sonuç OECD ülkelerinde çalışanların ücretleri üzerinde etkisini hissettiren vergi ve sosyal güvenlik kesintileri, esas olarak üye ülkeler itibariyle farklı gelişimler göstermekle birlikte özellikle 2010 yılından itibaren artış eğilimine girmiş bulunmaktadır. 2007 ila 2010 yılları arası incelendiğinde ise bu durumun aksine vergi ve sosyal güvenlik kesintilerinde azalış trendi söz konusu iken; izleyen dönemlerde ortaya çıkan bu durumun değerlendirilebilmesi için detaylı araştırmaların yapılması gerekmektedir. Bunun ötesinde OECD ülkelerinin ücret gelirlerine uygulamakta oldukları vergisel düzenlemelere bakıldığında bu sonuçlara ulaşma süreci mercek altına alınabilmektedir. Ülkemizde uygulanan Asgari Geçim İndirimi yöntemi ile ücretler üzerindeki vergisel yükün hafifletilmesi mümkün bulunmaktadır. Bunun aksi yöndeki düzenlemeler ise tam aksine ücretlilerin daha ağır bir vergi yükü ile karşılaşmasına neden olmaktadır. Bu çerçevede ücretler üzerinde ortaya çıkan vergisel yükler ve kolaylıklar, istihdam seviyesinin belirlenmesinde önemli bir faktör olarak öne çıkmaktadır. OECD ülkelerinin büyük bir bölümünde evli ve bekâr çalışanların vergi yüklerinde farklılaştırmalar yapılmakta olup özellikle çocuklu ailelere yönelik önemli kolaylıklar sağlanmaktadır. Vergi ve sosyal güvenlik kesintileri bakımından Türkiye ile OECD ülkelerinin ortalamaları karşılaştırıldığında önemli bir farklılık görmek mümkün bulunmamaktadır. Bununla birlikte Türkiye deki uygulamalardan farklı olarak, OECD ülkelerinde bekâr ve çocuklu çalışanlara diğer çalışanlara göre daha fazla avantajlar sağlanmaktadır. Sosyal devlet olmanın sonucu olarak ve çocukların toplum için öneminden hareketle yürürlükte olan söz konusu uygulamalar, sonuçları itibariyle toplumsal değeri yüksek hizmetler olarak dikkat çekici bir düzeydedir. 92

Kaynakça - CONNOLLY Sara-MUNRO Alistair, Economics of the Public Sector, Pearson Education Limited,1999 - Investopedia Financial Dictionary-Tax Wedge. - Maliye Gelirler Kontrolörleri Derneği: Gelir Vergisi Rehberi, 7.B., Ankara.,2011. - OECD: Taxation and Employment, OECD Tax Policy Studies,No.21,2011, www.oecdbookshop. org/oecd/display.asp?sf1=idenfier8sf1. - OECD: Employment Outlook2013,browse.oecdbookshop.org/oecd/pdfs/free/811318ve5.pdf. - www.keepeek.com/digital-asset-management/oecd/taxation-and-employment-9789264120808-en. - www.oecd.org/tax/tax-policy/taxingwages.htm. 93