ARNAVUTLUK ÜLKE RAPORU Eylül 2013 Y.U. AB VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ
2
3
GENEL BİLGİLER Resmi Adı Yönetim Şekli : Arnavutluk Cumhuriyeti : Cumhuriyet Coğrafi Konumu : Komşuları kuzeyde ve kuzeydoğuda Sırbistan- Zaman Ayarı - GMT Zaman Ayarı - Türkiye Karadağ, doğuda Makedonya, güneyde Yunanistan dır. Batısında Adriyatik ve İon Denizi bulunur. : GMT den 1 saat ileridir. : Türkiye den 1 saat geridir. Yüzölçümü : 28.748 km 2 Başkent Önemli Şehirleri İklimi Resmi Dil Ticari Dil : Tiran : Berat, Diber, Durres, Elbasan, Fier, Gjirokaster, Korce, Shkoder, Tirana, Vlore : Kıyılarda Akdeniz iklimi görülür. İçerilerde ise iklim daha serttir. En sıcak ay Ağustos (17-31derece), en soğuk ay Ocak tır (2-12 derece). : Arnavutça : İngilizce Din : Müslüman (%70), Ortodoks (%20), Katolik (%10) Üyelikler : Karadeniz Ekonomik İşbirliği, Avrupa Konseyi, Merkezi Avrupa Girişimi, Avrupa-Atlantik Ortaklık Konseyi, Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu, Uluslararası Yatırım ve Kalkınma Bankası, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü, Uluslararası Kalkınma Birliği, İslam Kalkınma Bankası, Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu, Uluslararası Finans Kurumu, Uluslararası Çalışma Örgütü, Uluslararası Para Fonu, Uluslararası Denizcilik Örgütü, Uluslararası Standartlar Kuruluşu Uluslararası Standartlar Kuruluşu, Uluslararası Telekomünikasyon Birliği, Çok Taraflı Yatırım Garanti Kuruluşu, Birleşmiş Milletler Orta Afrika ve Çad Misyonu, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), İslam Ülkeleri Örgütü, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, Güneydoğu Avrupa İşbirliği Girişimi, BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı Teşkilatı, Birleşmiş Milletler, Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü, UNESCO, Dünya Turizm Örgütü, Dünya Gümrük Örgütü, Dünya Ticaret Birlikleri Federasyonu, Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı, Dünya Ticaret Örgütü. 4
I. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER Nüfus 3,2 milyon (2012) Nüfus Yoğunluğu 115 kişi/km 2 15-64 Yaşın Nüfusa %68 Oranı Internet Kullanıcıları 55 (%) OECD Gelir Grubu Düşük ve Orta Gelir Beklenen Yaşam 77 Yıl (OECD Ort: 80,4) Süresi CO2 Emisyonu 1 (OECD Ort: 11,1) (kişibaşı metrik ton) İşgücü 1,5 milyon İşsizliğin toplam işgücüne oranı % 13,8 Dünya Bankası (09.09.2013) II. EKONOMİK GÖSTERGELER YILLAR 2010 2011 2012 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 11,9 13,0 13,2 (Milyar ABD $) (GDP) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 119 117 112 Dünya Sıralaması Kişi Başı Yurtiçi GSYH 3.764 4.109 4.149 (ABD Doları) Reel GSYİH Büyüme Hızı 3,5 3 1 (%) Enflasyon (Tüketici Fiyatlarıyla) 3,6 3,5 2 Para Birimi = Arnavutluk 1 Lek = 0.019 TL Leki Dünya Bankası (09.09.2013) 5
III. BİR BAKIŞTA ARNAVUTLUK - Sektörlerin Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya Katma Değer Oranı (%) (2012 verileri) Tarım: 18 Sanayi: 15 Hizmetler: 67 Kaynak: Dünya Bankası (09.09.2013) IV. DIŞ TİCARETİ ARNAVUTLUK UN DIŞ TİCARETİ (Mallar ve Hizmetler) (Milyar ABD Doları) Yıllar İhracatı İthalatı Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi 2003 1,1 2,6 3,7-1,5 2004 1,6 3,2 4,8-1,6 2005 1,8 3,9 5,7-2,1 2006 2,3 4,5 6,8-2,2 2007 3,1 5,9 9-2,8 2008 3,8 7,3 11,1-3,5 2009 3,4 6,5 9,9-3,1 2010 3,8 6,4 10,2-2,6 2011 4,4 7,3 11,7-2,9 2012 4,5 7,2 11,7-2,7 Dünya Bankası (09.09.2013) Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler (2012) Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler (2012) Başlıca İhraç Ürünleri (2012) Başlıca İthal Ürünleri (2012) İtalya, Sırbistan, Türkiye, Yunanistan, İspanya, Almanya, İsviçre, Çin İtalya, Yunanistan, Çin, Almanya, Türkiye, Sırbistan, İsviçre, Fransa - Tekstil ve Ayakkabı - Asfalt - Metal - Ham Petrol - Sebze ve Meyve - Tütün - Makine ve Ekipman - Kimyasallar - Tekstil - Gıda 6
Kaynak: CIA Factbook V. TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ TÜRKİYE ARNAVUTLUK TİCARİ İLİŞKİLERİ (Milyon ABD Doları) Türkiye nin Türkiye nin Ticaret Ticaret Yıllar İhracatı İthalatı Hacmi Dengesi 2005 191,1 16,2 207,3 174,9 2006 214,2 12,6 226,8 201,6 2007 294,5 23,8 318,3 270,6 2008 305,7 36,6 342,3 269,1 2009 273,3 5,2 278,5 268,1 2010 241,2 86,8 328 154,4 2011 270,7 125,9 396,6 144,8 2012 256,1 99,0 355,1 157,1 2012 (Ocak- Temmuz) 2013 (Ocak- Temmuz) 122,7 42,7 165,4 80 149,2 37,6 186,8 111,6 Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir. Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 7
400 300 200 100 0 TÜRKİYE-ARNAVUTLUK DIŞ TİCARETİNİN SEYRİ (Milyon ABD $) 191 214 16 13 295 306 37 24 5 273 241 87 271 126 99 256 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 İhracat İthalat Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 2012 Yılında Arnavutluk un Türkiye den İthalatındaki Başlıca Ürünler (ilk 10) Yağ (ham olmayan) petrol ve katran minerali Elektik enerjisi Güçlendirici beton kalıpları ve çubukları İlaçlar Sigaralar Dizel motor (2,500 cc yi geçmeyenler) Tohum Hacminin >= %90 210C de benzin ya da katran yağlarından hafif yağlar ve karışımlar Gıda Ürünleri (bisküvi, gofret, şekerli ve çikolatalı mamuller, makarna, margarin, narenciye) Ambalaj Ürünleri 2012 Yılında Arnavutluk un Türkiye ye İhracatındaki Başlıca Ürünler (ilk 10) Demir Veya Alaşımsız Çelikten Yarı Mamuller Demir Veya Alaşımsız Çelikten Çubuklar (Dövülmüş, Sıcak Haddelenmiş) Koyun Ve Kuzuların Ham Derileri Sökülecek Gemiler, Suda Yüzen Sökülecek Diğer Araçlar Plastikten Döküntü, Kalıntı Ve Hurdalar Bitki Ve Bitki Kısımları (Esas Olarak Parfümeride, Eczacılıkta Vs. Kullanılan) Dış Tabanı Kauçuktan, Plastik Maddeden, Tabii Veya Terkip Yoluyla Elde Edilen Köseleden Ve Yüzü Deri Koyun Ve Kuzuların Dabaklanmış Veya Crust (Ara Kurutmalı) Derileri 8
Zencefil, Safran, Zerdeçal, Kekik, Defne Yaprakları, Köri Ve Diğer Baharat Demir Veya Çelik Tellerden Mensucat, Izgara, Ağ Ve Kafeslikler; Demir Veya Çelikten Metal Depluvayye Diğer Ham Post ve Deriler Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu VI. YATIRIM İLİŞKİLERİ Arnavutluk ta 1995-2008 döneminde Türk inşaat firmalarınca toplam 570 milyon dolar tutarında 17 proje üstlenilmiştir. Ülkede BE-HA-ŞE firması Rrogozhine-Elbasan Karayolu nun yapımını, ENKA Rreshen-Kalimash Otoyolu Thierre Tüneli nin yapımını, MNG Holding ise Elbasan- Librazhd Yolu Rehabilitasyonu nu üstlenmiştir. Arnavutluk'un uluslararası standartlara sahip ilk alışveriş merkezi olan Citypark ın inşasında kullanılan malzemelerin % 80'i Türk firmalarından tedarik edilmiştir. 125 mağazanın yer aldığı alışveriş merkezinde dört Türk firmasının (Altınbaş, Damat, Cacharel ve LTB) mağazası bulunmaktadır. Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı VII. TÜRKİYE-ARNAVUTLUK ARASINDA SON GELİŞMELER Son yıllar içerisinde Arnavutluk ile ülkemiz arasında üst düzey ziyaretler gerçekleştirilmiştir. TBMM Başkanı Cemil Çiçek in, 15 Mayıs 2012 tarihinde Arnavutluk u ziyareti kapsamında Arnavutluk Cumhurbaşkanı Bamir Topi ve Parlamento Başkanı Jozefina Topalli ile görüşmeler sağlanmış ve iki ülke arasındaki ilişkilerin gidişatı değerlendirilmiştir. 22 Şubat 2013 tarihinde ise Arnavutluk Meclis Başkanı Jozefina Topalli tarafından resmi görüşmeler kapsamında ülkemize ziyarette bulunulmuştur. İki Ülke Arasındaki Önemli Anlaşmalar: Ticaret Anlaşması (İmza tarihi: 12.02.1986, Resmi Gazete Tarih/No: 10.04.1986/19074) Ekonomik, Ticari, Sanayi ve Teknik İşbirliği Anlaşması (İmza tarihi: 02.08.1988, Resmi Gazete Tarih/No: 05.12.1988/20010) Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma (İmza tarihi: 1 Haziran 1992, Yürürlük tarihi: 26 Aralık 1996) Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (İmza tarihi: 4 Nisan 1994; Yürürlük tarihi: 26 Aralık 1996) 9
Gümrük Konularında İşbirliği ve Karşılıklı İdari Yardım Anlaşması (İmza tarihi: 12.02.1998, Resmi Gazete Tarih/No: 26.04.1998/23324, Yürürlük tarihi: 24.07.1998) Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması (İmza tarihi: 28.02.2000, Yürürlük tarihi: 24.02.2003) Türkiye Arnavutluk Serbest Ticaret Antlaşması (Türkiye ile Arnavutluk arasında serbest ticaret alanı tesis eden anlaşma 1 Mayıs 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir) Türkiye-Arnavutluk KEK X. Dönem Protokolü (İmza tarihi 28.01.2009) ODAMIZCA GERÇEKLEŞTİRİLEN TÜRK ÜRÜNLERİ FUARLARI 19-22 Ekim 2001 Arnavutluk 1. Türk İhraç Ürünleri Sergisi Ekim 2002 Arnavutluk 2. Türk Ürünleri Sergisi 31 Mart 4 Nisan 2004 Arnavutluk 3. Türk Ürünleri Sergisi 27-30 Mart 2009 Arnavutluk 4. Türk Ürünleri Sergisi Odamız Anlaşmaları: Tiran Ticaret ve Sanayi Odası ile İşbirliği Protokolü Nisan 2000 Tiran Ticaret ve Sanayi Odası ile İşbirliği Protokolü Mart 2009 VIII. TEMSİLCİLİK ADRESLERİ TİRAN BÜYÜKELÇİLİĞİ Adres: Ambasada Turke, Rruga e Elbasanit no:65 Tirana-Arnavutluk ALBANIA Telefon: (00 355 4) 238 0350 - (00 355 4) 238 0351 - (00 355 4) 238 0352 - (00 355 4 ) 238 0353 Faks: (00 355 4) 234 7767 embassy.tirana@mfa.gov.tr http://tirana.be.mfa.gov.tr Görev Bölgesi: Arnavutluk IX. FAYDALI BAĞLANTILAR Arnavutluk Cumhuriyeti Büyükelçiliği (http://www.mfa.gov.al/) Arnavutluk İstatistik Enstitüsü (http://www.instat.gov.al/) Gümrükler Genel Müdürlüğü (http://www.dogana.gov.al/) Kamu İhale Ajansı (http://www.app.gov.al/) Standardizasyon Genel Müdürlüğü (http://www.dps.gov.al/) T.C. Tiran Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği (http://www.musavirlikler.gov.tr/) Tiran Ticaret ve Sanayi Odası (http://www.cci.al/) 10
11