9. Sanal Ana Jet Üs Komutanlığı



Benzer belgeler
9. Sanal Ana Jet Üs Komutanlığı

TÜRK SANAL ANA JET ÜSSÜ FALCON BMS 4.32 EĞİTİM DÖKÜMANI

YER HİZMETLERİ VE RAMP - I. Öğr. Gör. Gülaçtı ŞEN

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

STF1000 FIRIN KONTROL SİSTEMİ KULLANIM KILAVUZU

ÇAMAŞIR MAKİNASI KULLANIM TALİMATI

WINGO Hızlı Kullanma Kılavuzu

7 nci Hava Kuvvet Komutanlığı. Eğitim Dökümanları

Cybelec-PCSS Kullanma Kılavuzu (LZS-004 Takılı Sistemler için)

KLİMA UZAKTAN KUMANDA KULLANIM KLAVUZU

KAÇAK AKIM RÖLESİ. Sayfa 1

4-1. Ön Kontrol Paneli

5-14 KURULUM AYARLARI CALIŞMA FONKSİYONLARI MEKANÝK KURULUM ARIZA DURUMLARI GÜVENLÝK UYARILARI TEKNÝK ÖZELLÝKLER

Hava Aracı Ölçüm Aletleri Bakımı (AEE404) Ders Detayları

BQ300 RF Röle Kontrol Ünitesi. Kullanım Kılavuzu. Doküman Versiyon: BQTEK

KMD99 RF 99 Kanal Kumanda. Kullanım Kılavuzu. Doküman Versiyon: BQTEK

3MK-AFP29 1 Loop 64 Adresli Yangın Algılama Paneli

SÜRÜCÜ MAHALLİ

TECH 700 DA. How true pro s measure. Kullanma Kılavuzu.

MODÜL-13 ÖRNEK SORULAR. 1. Aşağıdakilerden hangisi ana uçuş kontrol yüzeylerinden biri değildir?

TEKNİK DOSYA SB KANATLI MAKAS - GÜVENLİK ETİKETLERİ - SEMBOL ANLAMI BULUNDUĞU YER. Sıcak yüzey. Dokunmayınız. Koruyucu giysi giyiniz.

BQ301 RF Ekstra Röle Kontrol Ünitesi. Kullanım Kılavuzu. Doküman Versiyon: BQTEK

Türkçe Kullanım Kılavuzu

HP- SERİSİ YANGIN HİDROFOR PANOLARI FIRE FIGHTING CONTROL PANELS

Kullanım Kitapçığı KIT FW8. 8 Bölgeli Kontrol Paneli REV NO : 01 /

GERGİ DENETİM CİHAZI KULLANIM KLAVUZU

Senkronizasyon Opsiyon Modülü. SV-IS7 Serisi. Kullanıcı Manueli

KABLOLU KUMANDA Kullanıcı Kılavuzu

Runner 4-8. Kullanım Kitapçığı. 4/8 Bölgeli Kontrol Paneli

Vertex PolyCure 25 için Kullanım Talimatları. 1.0 Genel Uyarılar:

Özellikler Standart Ürün Paket İçeriği Kurulum... 2

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ HAVACILIK VE UZAY BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

ELITE A.G. PRES 150 KULLANIM KILAVUZU

CROW FREEWAVE KULLANMA KILAVUZU

PEY-D810 SĠNYALĠZASYON SĠSTEMĠ

MT9505-P/Px, MT9503-P/Px HIZLI KULLANMA KILAVUZU

Kullanım Uygulamaları Ön Görünüş. Dijital Ekran Mode Butonu Programlama Tuşu Sıcaklık Değiştirme tuşu ( - ) Sıcaklık Değiştirme tuşu ( +)

Kullanım Kılavuzu Pens Ampermetre PCE-DC 1

Paket içeriği modele göre değişiklikler göstermektedir.

Şafak Mahallesi Karanfil Caddesi 854. Sokak 8/A GÖLBAŞI - ANKARA / TÜRKİYE

Kullanım Kılavuzu Dijital Mini Pens PCE-DC 1

Yazılım sırasında arayüzün genel bir görüntüsü aşağıdadır. Ana kategoriler Araç Kutusu,

SAVİOR OTOMASYON TEKNİK DESTEK BİRİMİ

K- STYLE UZAKTAN KUMANDA KILAVUZU

NAVİGASYON CİHAZLARI ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

ROKAY. Robot Operatör Kayıt Cihazı KULLANMA KILAVUZU V:1.0

4-20mA Döngü Kalibratörü

OTOMATİK KLİMA SİSTEMİ

FOG COPILOT & FOG OSD V2.1 OTO PİLOT SİSTEMİ

DICENTIS. Wireless Conference System. User manual

Parametreler Üstyapı uyarlaması. Giriş

FS 1432 ARAÇ OBD ÇOK İŞLEVLİ CİHAZ İÇİN HIZLI KURULUM KILAVUZU

Kullanım Kontrolleri. ActivSound 75. (1) Güç (Power) düğmesi Cihazı açar/kapatır. (2) Güç göstergesi Cihaz AÇIK durumda olduğunda yeşil yanar.

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

MR250 DESTRO ARIZA TESPİT CİHAZI KULLANIM TALİMATLARI & ARIZA KOD TANIMLARI

Dijibil Kullanım Klavuzu

GİRİŞ TEKNİK ÖZELLİKLER

Bir Helikopterin Uçuşa Elverişlilik Çalışmaları Kapsamında Uçuş Performans Sertifikasyon Gereksinimleri


EPC MVA-TVA-TOU TİPİ KUMANDA PANOLARI PARAMETRE AYAR KLAVUZU ÖNEMLİ NOT :

Đçindekiler. Paket Đçeriği

7 nci Hava Kuvvet Komutanlığı. Eğitim Dökümanları

STK6 KURUTMA KONTROL ÜNİTESİ KULLANMA KLAVUZU V1.1

DSC Kullanım Kılavuzu. å Şifre Paneli ve Kullanımları (DSC) å LED Şifre Paneli Görünümü. å LCD Şifre Paneli Görünümü

VS-MBC 37. Parmak Okuma Cihazı. Parmak okuma, Kart okuma ve şifreleme.

SIGNO BARİYER BAĞLANTI ŞEMASI

1. Kurulum. Tam ekranda iken MENU tuşuna. Başlat sekmesine gelin ve sonra [ / ] basın ve menüye girin. [ / ]

Kullanım kılavuzu. Uzaktan kumanda BRC315D7

GÜÇ SİSTEMİ Min Maks Birim Giriş Gerilimi V-DC Giriş Akımı 2 5 A Güç Max

İMAGE (SİSTEM GÖRÜNTÜSÜ) ALMA VE YÜKLEME NASIL YAPILIR. İmage nedir?

BAKALİTE ALMA ECOPRESS 50/100/200

Programa girdikten sonra zoneleri tanıtmak için 001 tuşlanmalıdır.tuşlandıktan sonra 2 haneli zone özelliklerini 6 zone için peşpeşe girilmelidir.

DICENTIS. Wireless Conference System. User manual

HIZLI BAŞLANGIÇ KILAVUZU

Trend X. 8 İleri Otomatik Şanzıman ile Döner Vites Konsolu Direksiyondan kumandalı otomatik vites

idealab Kullanım Bilgileri

Her türlü sorunuz için (0216) / 89 numaralı telefonumuzu arayabilir veya teknik@elektromaks.com.tr adresine e-posta atabilirsiniz. (V1.

Termik higrometre. Kullanma kılavuzu - Türkçe. Versiyon 1.0

SPIN21KCE Hızlı Kullanma Kılavuzu

VOLVO S80 Quick Guide

UYGULAMA 1. Prof.Dr. Mustafa Cavcar Anadolu Üniversitesi, Sivil Havacılık Yüksekokulu, Eskişehir. Tablo 1. Uygulamalar için örnek uçak

ÜÇ-FAZ SENKRON MAKİNANIN SENKRONİZASYON İŞLEMİ VE MOTOR OLARAK ÇALIŞTIRILMASI DENEY

CAPTAİN-i ver. 5.6 & ve Üzeri RX-6 KULLANIM KİTAPÇIĞI

7 nci Hava Kuvvet Komutanlığı. Eğitim Dökümanları

SEYYAR BALANS MAKİNESİ KULLANIM KILAVUZU

Trend X. *Broşürde yer alan görseller ile pazara sunulan araçlar arasında donanımsal ve görsel açıdan farklılıklar olabilir.

Trend X. 8 İleri Otomatik Şanzıman ile Döner Vites Konsolu Direksiyondan kumandalı otomatik vites

WAE Music uygulamasını indirin

Kod Listeleri Genel Yapısı

Kullanım Kılavuzu Termo Higrometre PCE-THB 38

REVİZYON DURUMU. Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No

A1FX MT4 İşlem Platformu Kullanma Kılavuzu

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ HAVACILIK VE UZAY BİLİMLERİ FAKÜLTESİ. Prof. Dr. Mustafa Cavcar 8 Mayıs 2013

T.C. istanbul ÜNiVERSiTESi ÖĞRENCi BiLGi SiSTEMi. ÖĞRETiM ELEMANI KULLANIM KILAVUZU

Endüstriyel. D-Pro Automatic. Kontrol Ünitesi. TR - Kullanma Kılavuzu

DemirDöküm A Serisi Duvar Tipi Split Klima

RS-232 ile Seviye Ölçüm Cihazı Kullanım Talimatnamesi

Kullanım Kılavuzu Dijital Pens Ampermetre

ÖZKAY ELEKTRONİK. TK-103 Asansör Kumanda Kartı. KULLANIM KILAVUZU v1.00

Transkript:

9. Sanal Ana Jet Üs Komutanlığı Konu : TEMEL KOKPİT EĞİTİMİ Numara : Eğitim - 13 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 1

Komutanlığımızda kokpit sol-ana-sağ konsol olarak ayrılmaktadır. Pilot adayları tam olarak hakim olmadıkça eğitim uçuşlarına başlayamazlar. SOL KONSOL: Bu konsol üzerinde 4 kontrol paneli anlatılacaktır. IFF,TACAN ileride anlatılacaktır. Harici ışıklandırma sistemi geçmiş dökümanlarda mevcut. Kırmızı dikdörtgen içerisine alınmış panel uçağımızın TEST panelidir. Siviç ve knoblar hiçbir zaman numaralandırılmayacaktır. Alışmakta zorluk çıkmaması ve uçuşta karışmaması için her siviç kendi adıyla gösterilecektir. FIRE&OVERHEAT DEDECTORS: Yangın ve hararet dedektörlerini kontrol etmeye yarar. Uçuştan önce dedektörlerin çalışıp çalışmadığını kontrol etmek uçuş zarfında bunlara güvenmemizi sağlar. Eğer butona basıldıktan sonra sağ eyebrow panelde ilgili ışık yanmazsa uçuştan abort edin. OXY QTY: Oksijen saatini buradan test etmekteyiz 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 2

MAL&IND LTS: Her uçuştan önce kontrolü zorunludur. Uçaktaki bütün dahili uyarı ışıklarını yakar ve sesli ikazlar sürekli olarak tekrar eder. Kontrol edilmesi gerekenler pilotlarımıza anlatılacaktır. Sesli ikazların kendi arasında sıralanışı şu şekildedir: PULL UP ALTITUDE WARNING BINGO CAUTION JAMMER LOCK IFF Kontrolü tamamladıktan sonra aynı butondan kapatın. PROBE HEAT: Üç fonksiyonu vardır. Probe Heat: Uçak yerdeyken gövde Adp nin,pito ısıtıcı ve göstergesinin çalışmasını sağlar. Off: İlgili devreleri kapatır Test: İlgili devrelerin faaliyetini kontrol eder. Probe Heat Cau. lambası saniyede 3-4 defa yanıp söner ve bu durum normal çalıştığını gösterir. Bu siviç pito ısıtıcısının faaliyetini kontrol etmez. EPU GEN: EPU nun çalışıp çalışmadığını buradan kontrol ederiz. FLCS PWR L/R Işığı: FLCS inverterlerinin dördünü ayrı ayrı göstermektedir. Eğer hepsi yeşil renkli yanıyorsa bir problem yok demektir. Bütün uçuş zarfı boyunca yanar. Sarı renkli dikdörtgen içerisinde kalan alan ise FLIGHT CONTROL panelidir. LEF ve TEF kontrolleri buradan yapılmaktadır. DIGITAL BACKUP: FLCC nin yedek yazılımı kullanarak çalışmasını sağlar. Faal değil. ALT FLAPS SW. : İki fonksiyonu vardır. TEF kontrolünü flcs den almaya ve bu kanatları tamamen uzatmaya yarar. Yedek usulle iniş takımları çıkardığımızda TEF ler uzamayacaktır. Burada Norm konumundan alıp Extend fonksiyonunu seçmek TEF leri flcs kontrolünden alır ve uzatır. Genel kullanımda kanatçıkların adı flaplardır. Komutanlığımızda flap ve slatlar tef,lef olarak isimlendirilmektedir. LE FLAPS: Faal değildir. LEF lerin kontrolü flcs den lock fonksiyonu ile alınır ve kanatlar kilitlenir. Auto durumunda kanatlar sürekli olarak G miktarına göre ayarlanır. 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 3

Yeşil renkli dikdörtgen içerisinde MANUAL TRIM panelini görmekteyiz. Pitch,roll,yaw eksenlerinde ayarlamaları bu panelden yaparız. Eksenleri kısaca açıklayalım. Pitch ekseni uçağı dalış ve tırmanışını,roll ekseni uçağın kendi ekseni etrafında dönüşünü ve yaw ekseni ise dikey stabilize üzerindeki istikamet dümeninin yaptığı süpürme manevrasını ifade eder. Bu şekilde aklınızda daha kalıcı olacaktır. Bu panelde bulunan siviç ise uçuş kolu üzerinden trim ayarı yapılıp yapılamayacağını seçmemize yarar. Ayrıca aynı siviçten otomatik pilotu devre dışı bırakabiliriz. Turkuaz renkli dikdörtgen içerisinde kalan 3 siviç ve bir knob ise bizim için hayati önem taşımaktadır. Master Fuel Sw: Motora giden yakıt akışını açıp kapamamıza yarar. Tank Inerting: Yakıt depoları içine halon gazı salınımı buradan yapılır. Patlama önleyicidir. Engine Feed Knob: Yakıt imbalansını buradan düzeltiriz. Yakıt sisteminde anlatılmıştı. Motor yakıt beslemesi kapalı(off),normal besleme(norm),geriden besleme(aft),ileriden besleme(fwd). AIR REFUEL: Havada yakıt ikmal kapağını buradan açar kaparız. Kapak açmak için 400kt. azami hızdır. 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 4

Sol Konsola devam edelim: Bu konsolda yer alan EPU,ELEC,JFS panel daha önce anlatılmıştı. Mavi renkli bölgede bulunan sivicimiz MPO SWITCH. Bu sivici FLCS yi geçici olarak devre dışı bırakmak istediğimizde kullanırız. Mpo siviç flcs nin override yapılmasına ve pilotun yatay stabilizeyi kontrolüne olanak tanıyan ve anormal duruma girildiğinde kullanılan bir siviçtir. Pilotlarımıza ileri eğitimlerde anlatılan çok önemli bir siviçtir. Yeşil renkli alan ise UHF panelimizdir. Bu panelden ilk knobu MAIN seçersek sadece seçtiğimiz UHF frekansını dinleriz. BOTH seçersek Guard kanalını ve bütün UHF frekansını dinleriz. Diğer knob ise bizim için ayrıca önemlidir. Manual seçersek DED e istediğimiz kanalı elle girebilmekteyiz. Preset seçilmesi durumunda sistemde seçili presetler görülecektir mevcut presetler arasından seçim yaparız. Guard seçersek sadece Guard kanalını kullanabiliriz. Bu knoblar faal değildir. Sarı renkli alan ise ileride göreceğimiz UHF-VHF sesini açıp kısmaya yarar. Diğer knobların da fonksiyonu vardır,muharebe derslerinde anlatılacaktır. 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 5

Kırmızı renkli alan ise ECM paneldir. ECM yi buradan açar kaparız,anlatılacaktır. Beyaz renkle çevrilmiş bölge ise Cutoff mandalımızdır (Idle Detent). Bu mandal ile motoru istediğimiz RPM değerinde çalıştırabiliriz. Motor çalıştırmada da motor ateşlemesi için bu mandal kullanılmaktadır. Fakat motoru bu mandal ile kapatmayın,master Fuel sw. İle motor susturulmalıdır. Motor dersinde anlatıldı. Sol Konsola Devam Edelim: Sarı renkle çevrilmiş bölge otomatik pilot kontrolü yaptığımız iki tane sivici göstermekte,ileride anlatacağız. Yeşil bölgede bulunan siviç,buton ve kolları açıklayalım: Emergency Stores Jettison: Acil durumlarda pilonlarda bulunan kategori 3 yüklerini bırakmaya yarar. Yük kategorileri birazdan anlatılacak. Acil olmayan durumlarda MFD SMS menü S-J kullanın (MFD derslerinde göreceksiniz). GSL (Gear Status Light): Üç ışıktan oluşmaktadır. Bu ışıklar kırmızı ve/veya yeşil renklerde yanar. Tek görünen ışık burun iniş takımını, çift görünen ışıklar ise ana iniş takımlarını sembolize eder. İniş takımları tam kilitlenmez,açılmaz veya kapanamaz ise hata olan tekerleri kırmızı ışıkla ikaz eder. Işıklarının üçünün de yeşil renkli yanması iniş takımlarının sorunsuz bir şekilde açıldığını göstermektedir. İniş takımlarını azami 250 kt. hız ile açın. Teker dönü hızı 207 kt. ile sınırlandırılmıştır. 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 6

Hook Kolu: Bizler için önemi yoktur. Kuyruk kancasını indirip kaldırır. Gnd Jettison sw.: Yerde kategori 3 yüklerini bırakmaya (jettison etmeye) yarar. Brakes Channel Sw.: Anlatıldı. (Bkz. Fren Sistemi) Anti-Skid Sw.: Anlatıldı. (Bkz. Fren Sistemi) LG Kolu: İniş takımı koludur. Normal durumlarda iniş takımlarını buradan açıp kaparız (Hidrolik). Hidrolik sistem kontrollerine bakın. Stores Config Sw.: 2 fonksiyonludur. CAT1 VE CAT3. CAT1 kategori 1 anlamına gelmektedir ve seçerek FLCS nin uçuş kumandalarını sınırsız manevra yapabilmek için serbest bırakmasını sağlarız. CAT3 fonksiyonunda ise FLCS uçağın hareket kabiliyetini kısmen sınırlandırır. Bu sınırlandırmaya neden gerek duyduğumuzu açıklayalım. Eğer kanat altında (pilonlarımızda veya merkezde) yakıt tankı veya hava-yer bomba ve füzeleri taşıyorsak yüksek hızda sert manevra yapmak uçağa,pilonlara ve mühimmatlara zarar verecektir. Muhtemelen Master Caution ikaz lambası görür ve Cau.panel Stores Config lambasının yandığını fark edersiniz. İşte bu durumu yaşamamak için FLCS sizin yük durumunu unutacağınızı varsayarak CAT3 te manevra kabiliyetini azaltır fakat kısmen. Zorlarsanız uçak yine pilonlara zarar verecek kadar G çekebilir buna dikkat edin. Horn Silencer: Önemi yoktur. Landing Lights: Üç fonksiyonlu bir siviçtir ama iki tanesi çalışmakta. Off iniş ışıkları kapalı, LL iniş ışıkları açık. Kırmızı renkli alan kaçınma derslerinde anlatılacaktır. Üzerinde kırmızı çarpı işareti olan kol fırlatma koltuğunu hazır konuma getirdiğimiz koldur. Havalanmadan önce aşağı indirin. Touchdown (iniş diyelim) sonrası yukarı kaldırılmalıdır. Mavi renk ile çevrelendirilmiş alan bizim için önemlidir. Üzerinde mavi renkli çarpı işareti gördüğünüz iniş takımlarını pnömatik çıkardığımız kol. Speed Brake yazısı altında görülen gösterge ise hava freni durum göstergesidir,şuanda Closed yani kapalı pozisyonda görüyoruz. Onun altında görünen dört ışığın olduğu panele ise Threat Warning Aux paneli diyoruz. Kısaca ışıkları açıklayalım: Search: Aktive ederseniz arama radarlarını da RWR içerisinde görebilirsiniz,fazla kullanılmaz. Activity Power: RWR üzerinde algılanan bir radar aktivitesi vardır anlamında yanar. RWR kullanımında detayları anlatılacaktır. Low Altitude: Bunu aktive edersek RWR karar radarlarına öncelik verecektir. Normal çalışmada hava radarları önceliklidir. HARM kullanımında anlatılacaktır. 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 7

System Power: Bu ışık yeşil yanıyorsa RWR çalışıyor demektir. PFL panel RWR bus Fail. Gördüğünüzde kontrol edil,anlatılacaktır. Ayrıca mavi bölgenin sol dış tarafında kalan sarı renkli kol kanopi açıp kapatmaya yarar. Ana Kokpit: Ana kokpit üzerinde bulunan RWR, MFD, ICP, DED vb. paneller ayrıca anlatılacağı için burada göstermedik. Ana kokpit üzerindeki anlatıma iki önemli panel üzerinden başlayalım. Sağ ve solda iki sarı renkle çevrilmiş panel görmektesiniz. Bu panellere Right Left Eyebrow Warning Lights Panel adı verilmekte,biz kısaca EWL kullanırız. EWL panellerde herhangi bir ışık yandığı zaman Eject hariç olmak üzere ilk önce durumun gerektirdiği şekilde manevra veya harekete başlanır arkasından kol liderine EWL ışık ikazı yapılır. Bu panellerde yanacak ışık veya ışıklar çok önemlidir. Açıklayalım: Right EWL Panel ışıkları: ENGINE: Motorda aşırı hararet ve/veya yangın çıkması durumunda yanar. RMP düşmesi veya FTIT yükselmesi durumunda da yanar. Bu durumlardan farklı olmak üzere RPM veya FTIT gösterge arızaları durumunda da yanabilir. Bu ikaz lambası yanıyorsa çoğu zaman atlamayı gerektirir. İlk yapacağınız gazı kesip yangın olup olmadığına bakmak olsun,eğer kuyruk ve çevresini saran ciddi bir yangın varsa hemen atlayın. Eğer yoksa, hidrolik sistem kaybı olup olmadığına bakın, flcs arızası varsa takiben kumandalarda itaatsizlik veya istemsiz hareketler meydana gelebilir. Böyle bir durumda EPU sw. ON (Eğer EPU devreye girmemişse,girmişse bırakın öyle kalsın). 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 8

Motor el veriyorsa sisteme comp.bleed air sağlanabilir. Fakat sürekli artan titreşimler ve/veya motorun daha kötüye gittiğini işaret eden durumlarda gaz kolu cutoff. Flameout inişi deneyin. Böyle bir durumda motor kullanmaya çalışırsanız havada infilak olasılığı veya motor hasarı artacaktır. Aynı anda Avionics power panelden gereksiz aviyonikler kapatılabilir,pilon elektrik takatlerini kesebilirsiniz. EPU sisteminin Hidrazin kullanımını azaltmaya yönelik hareket edin,kumandaları azaltın. Muhtemelen iniş takımları pnömatik açılacaktır fakat açamazsanız gövde üstü iniş yapılabilir (deniz üzeri hariç). Burada MMS ve MİA gibi detaylar pilotlarımıza anlatılacaktır. HYD/OIL PRESS: Hidrolik sistemlerden birinin basıncının 1000 psi altına düşmesiyle yanar. Hidrolik sistem eğitimini yeniden gözden geçirin. Eğer hidrolik sistemlerde bir kaçak yoksa ve bu ışık yanıyorsa motor yağ sistem arızasıdır. Herhangi bir yağ sistem arızası,ems (eng.monitoring sys.) arızası,yağ tazyik göstergesi arızası da olabilir. ENG LUBE LOW PFL panel kontrolü yapın. Evet varsa mümkün olan en kısa zamanda düşük motor devirleri kullanarak inin,yoksa da inin. Yağ seviyesinin azalması nozülün sabit bir pozisyonda kalmasıyla sonuçlanabilir. Veya bu sebeple tamamen açık bir nozül ve takatte tembellik oluşabilir (Bkz. Motor ve Dijital Sistemler Eğitimi). Sürekli olarak FTIT değerini kontrol edin. Takiben ENG FIRE EWL alırsanız: Atlayın. FLCS DBU ON: FLCS inverterlerlerinden en az iki tanesini kaybettiğinizde bu ikazı alırsınız. Kumandalarda itaatsizlik ve/veya istemsiz manevralar oluşabilir,uygun bir zamanda inişe geçin,iniş takımı çıkarmayı takiben TEF kontrolü yapın. T/L CFG: Kalkış/iniş konfigürasyon EWL ışığı. Örneğin pardövites yaşarsanız yanacak,durum ortadan kalktığında sönecektir. İniş esnasında bu ikazı alırsanız yüksek AOA ile yaklaşıyorsunuz demektir,kesinlikle iniş yapmayın. Tecrübeli pilotlarımız için asgari touchdown hızı 130 Kt. tır. CANOPY: Kanopi contalarının sıkışmadığı anlamında yanar. Havada yanması durumunda 8000 ft. Altında düşük hızlarda uçun,uçuşa devam edilebilir; Fakat mevcut durumu değerlendirip hareket etmek pilotumuzun sorumluluğundadır. Left EWL Panel Işıkları: MASTER CAUTION: Caution panelde bir ışık yandığında özel bir durumu olduğunu göstermek için yanacaktır. Lambayı görür görmez durum analizi yapıp bir sonraki hatayı görebilmek için hemen üzerine basarak resetleyin. OVRD: MPO sivicin OVRD seçili olduğunu ikaz eder, stol sonrası siviç bu pozisyonda unutulabilir. Kumandaları FLCS ye devredin. Daha önce anlatılmıştı. TF FAIL: Yanıyorsa TFR arızası var demektir,tfr oto-pilota güvenmeyin. 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 9

Kırmızı çizgi ile çevrilmiş bölgeden bahsedelim: RF (Radar Freq.): Üç fonksiyonlu bir siviçtir ve kullanımı muharebe derslerinde detayı anlatılacaktır. Kısaca bahsedelim: Norm: Normal çalışma modu,radarımızla tarama yapar eko alırız Quiet: Radar Alt. Ve IFF hariç yayın yapan ve belirlenmemize olanak tanıyan sistemler kapatılır. Silent: Bütün sistemler kapatılır. ECM Light: Yeşil yanıyorsa ECM aktif demektir. ECM sistem ayrıca anlatılacaktır. LASER SW.: Bu siviç muharebe derslerinde anlatılacaktır. Master Arm: Üç fonksiyonlar bu siviç,silahların istemsiz ateşlenmesini engeller. Arm: Bu fonksiyonda silahlar ateşlenir. Off: Silah sistemleri kapalıdır ve ateşleme yapılamaz Sim: Burada silah sistemleri açık,ateşleme yapılamaz. ADV Mode Light: TFR aktifse yanar,mfd derslerinde anlatılacak. MISC Panel: Otomatik pilot kontrolleri. Kullanımı çok basittir. Pitch ve Roll olmak üzere iki eksenin adını alan iki siviç vardır. Akılda kalması kolay olacaktır. Pitch sw.: Zaten pitch ekseni daha önce anlatılmıştı, yükselme-alçalma pozisyonunu bi siviç size sorar. ALT HOLD demek mevcut irtifayı koru demektir, ATT HOLD ise mevcut yükselme/alçalma açısını koru demektir,ayrıca bu siviçle birisini seçerseniz oto pilot devreye girer. Roll sw.: HDG SEL demek,heading yani seçili uçuş başını takip etmek demektir,bunu da HSI üzerinden seçeriz. STRG SEL seçersek uçak seçili steerpoint takibini yapacaktır. Mavi renkle çevrilmiş panele geçelim: Bu panelde ki göstergeler oldukça önemlidir ve ibrelerin normal aralıklarda olduğunu uçuş zarfında fırsat buldukça kontrol edin: OIL PRES: Motor yağ basıncıdır. Normal değerler kırmızı iki çizgiyle gösterilmiş,psi değerleri pilotlarımıza ramp start derslerinde verilmektedir. NOZ POS: Nozül açıklığı % ile. RPM: Motor devri % ile. FTIT: Motor harareti 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 10

Ve en altta analog pusulayı görmektesiniz. Yeşil renkle çevrilen panel ise: Sol üstteki disk bize Mach ve Knot değerlerinde hızımızı vermektedir. Sağ taraftaki disk ise altimetremizdir (yüksekliğimizi buradan öğreniriz,hava basıncına göre ölçüm yapar). AOA zaten anatılmıştı. Hemen sol tarafındaki ise ADI,açık mavi tırmanışı kahverengi ise dalışı simgeler. Onun sağ tarafında ise VSI mız vardı (Vertical speed indicator). VSI, uçağın o andaki dalış/alçalış açısına,hızına,drag indekse vb. bağlı olarak uçağın bir dakika için kaybedeceği veya kazanacağı irtifayı ft. cinsinden bize vermektedir. 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 11

HSI ve mode knob navigasyonda anlatılacak, Fuel Qty Sel panelden de yakıt sisteminde bahsetmiştik. Pull To Eject yazılı kol ise fırlatma koltuğunu başlatır,çektikten sonra öncelikle kanopi uçaktan ayrılır,ardından da siz. Bir diğer panele geçelim: Bu panel diğerlerine göre daha basittir. Zaten hidrolik sistem göstergeleri ayrıca anlatılmıştı. Yeşil renkte gördüğünüz küçük ekran PFL imizdir. PFL kontrolü ayrıca bir eğitim dökümanında anlatılacağı için burada tanımaya gerek yok. Onun altında görünen panel ise Caution Panel dediğimiz ve bizim için çok önemli olan bir ikaz panelidir. Bu panel içerisindeki bütün ikazlarla ayrıca anlatılacaktır. 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 12

Diğer panelimize geçiyoruz: Bu konsolda SNSR PWR, HUD, LIGHTING adlı üç panelden bahsedeceğiz. Voice message sw. Fonksiyonlarından sesli ikaz sistemi dersinde bahsetmiştim. Hemen üzerindeki Zeroize sw. İse milli ve/veya gizli yazılımları hızlıca silmeye yarayan bir sivicimizdir. Burada zeroize kontrolü anlatılmayacaktır. SNSR PWR: Bu panelde dört farklı siviç görmektesiniz. Left Hdpt: Sol kanat pilonlarına elektrik takat sağlar. Off fonksiyonu her biri için elektrik enerjisini keser. Right Hdpt: Sağ kanat pilonlarına elektrik takat sağlar. FCR: Atış kontrol radarına elektrik takat sağlar. 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 13

RADAR ALT: Üç fonksiyonlu bir siviçtir. Off Kapalı Stby- Beklemede Radar Alt aktif Radar Alt sw. Havada off konuma almayın. HUD: Bu panelde sekiz siviç görmektesiniz. DEPR DET: Basılabilir Objektif. Atış yapmanız için objektifi HUD içerisinde görmenize yarar. TEST STEP: HUD ekranını test etmenize yarar,çalışmıyor. DED DATA: En çok kullandığımız fonksiyonlardan birisidir. DED ekranı verilerini HUD üzerine yansıtmamıza yarar ve neredeyse her zaman bu fonksiyon aktif uçarız. DAY-AUTO BRT-NIGHT: HUD parlaklık ayarını isteğimize göre burada değiştiririz. Day fonksiyonunda karşınıza çok parlak bir HUD çıkar. Auto Brt. fonksiyonunda parlaklık otomatik olarak ayarlanır (Bizim için varsayılan). Night fonksiyonunda ise HUD parlaklığı düşmektedir. ATT/FPM: HUD ekranına yatay açı paralelleri ve flight path maker yansıtılır. Att/Fpm fonksiyonundan alınması lider emir vermedikçe yasaktır. Diğer fonksiyonları 994. filo eğitim uçuşlarının bir kısmında kullanmaktadır. ALT RADAR: Önemli üç fonksiyonu vardır. Alt Radar: Radar yüksekliği üzerinden geçtiğiniz bölgenin seviyesine göre yansıtacaktır. Baro: Deniz seviyesine göre irtifa gösterilir Auto: Her ikisini görürsünüz. VV/VAH: İki fonksiyonludur. Vv/vah: Dikey hız skalası ve hız birlikte yansıtılır. Vah: Sadece hızı görürsünüz. 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 14

CAS-TAS-GND SPD: Üç fonksiyonun özelliklerini sıralayalım: Cas: Kalibre hızı görürsünüz,varsayılandır. Tas: Gerçek hızı görürsünüz. Gnd Spd: Yer hızını görürsünüz. Lider emir vermedikçe cas fonksiyonundan dışarı çıkmayın. LIGHTING PANEL: Dahili ışıklandırmaları kullandığımız paneldir. Diğer bir deyişle,kokpit içi ışıklarını. Burada knobların büyük bir bölümünü kullanamıyoruz. Dahili ışıkların herhangi bir eğitimi olmayıp,uçuş içerisinde kullanımı pilotun isteğine bağlıdır. Temel Kokpit Eğitiminde son konsolumuza geçiş yapalım: Burada yalnızca AVIONICS POWER paneli anlatılacaktır. Oksijen panel,anti- ICE,Ant.Sel. ve DTU kullanımı pilotlarımıza anlatılmakta. Ayrıca DTU yu her uçuştan önce kapatma zorunluluğu vardır. Bu uyarılara dikkat edelim,öğrenci subaylarımız kokpit içerisinde izlenecektir. Avionics Power panelinde altı siviç ve bir knob görmektesiniz. Bizim için çok önemli bir paneldir. Burada gördüğünüz siviçlerden MMC,ST STA,MFD,UFC siviclerini INS hizalama başladıktan veya tamamlandıktan sonra OFF konuma getirmeyin. Bu siviçlerin detayları Pilotlarımıza anlatılacaktır,ayrıca Align knob ramp start dersinde anlatılacaktır. 992 ARSLAN 9. S a n a l A n a J e t Ü s K o m u t a n l ı ğ ı Sayfa 15