KAMU İDARE VE KURUMLARININ VERGİ AÇISINDAN MÜTESELSİL SORUMLULUĞU (KDV

Benzer belgeler
KDV DE MÜTESELSİL SORUMLULUKTA SON DURUM Not:Bu makale Maliye Postası 15 Haziran 2001 Tarih ve 499 sayısında yayınlanmıştır.

KATMA DEĞER VERGİSİN DE MÜTESELSİL SORUMLULUK

KATMA DEĞER VERGİSİ KISMİ TEVKİFAT UYGULAMASINDA KDV İNDİRİMİ VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR

164 SERİ NO'LU GELİR VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ

Tarih: Sayı: 2012/86. Konu:

1.1. Satıcı ÖTV Mükelleflerinin ÖTV Tevkifatına Tabi Mal Teslimlerinin Beyanı

SAYI : 2014 / 26 İstanbul,

TEBLİĞ. ÖTV tevkifatı uygulaması ihtiyari bir uygulama olmayıp, imalatçılar tarafından tevkifat yapılması zorunludur.

tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır.

Bazı Malların Teslimine ÖTV Tevkifatı Uygulması Getirildi

BANKA ARACILIĞI İLE Y API- ÖDEMELERİN KDV İADE- İNDİRİM SİSTEMİ KARŞISINDA Kİ DURUMU V E MÜTESELSİL

MAL VE HİZMET BEDELLERİNİN ÖDENMESİ VE TEVSİKİ (BELGELENDİRİLMESİ)

SİRKÜLER İstanbul,

Sirküler Rapor / SERİ NO LU ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ KANUNU GENEL TEBLİĞİ YAYIMLANDI

VERGİ SİRKÜLERİ NO: 2009/17 TARİH: GVK 94 de Yer Alan Kazanç ve İratlardan Yapılacak Tevkifat Oranları

SİRKÜLER 2012 / Seri No.lu KDV Genel Tebliği İle Yapılan Düzenlemeler

SERBEST MESLEK ERBABINA YAPILAN ÖDEMELERDE KATMA DEĞER VERGİSİ TEVKİFATI

TEVKİF EDİLEN VERGİLERİN İADE VE MAHSUBU

SİRKÜLER 2009 / 5. 03/02/2009 tarihli ve Sayılı Resmi Gazete de aşağıda yer alan vergi tevkif oranları yayımlanmıştır.

Konu : ÖTV Kanununa ekli (I) sayılı listenin (B) cetvelinin tarife pozisyon numarasında yer alan malların tesliminde tevkifat uygulaması hk.

İNTERNET ORTAMINDA VERİLEN REKLAM HİZMETLERİNDE VERGİ KESİNTİSİ UYGULAMASINA İLİŞKİN KURUMLAR VERGİSİ TEBLİĞİ

DEĞER YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.

Mali Bülten No: 2014/49

KONU: ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ

Sirküler No: 039 İstanbul, 22 Nisan 2014

İrfan VURAL Gelirler Kontrolörü

bc. TL MEVDUAT FAİZLERİ : (01/01/2013 Tarihinden itibaren)

İHRAÇ KAYITLI SATIŞLAR, MUHASEBE İŞLEMLERİ VE BEYANI

12/1/2009 TARİHLİ VE 2009/14580 SAYILI KARARNAMENİN EKİ KARAR

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI BÜYÜK MÜKELLEFLER VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI. (Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü)

F- DÜZELTME Özel Tüketim Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin (1) numaralı fıkrası uygulamasında, Kanuna ekli (II) sayılı listedeki mallar için

TAM VE DAR MÜKELLEFİYETE İLİŞKİN ÖDEMELERDE YAPILACAK YENİ TEVKİFAT ORANLARI HAKKINDA SİRKÜLER SİRKÜLER NO: 2004/02

A. VERGİLENDİRME DÖNEMİ

vergi ile buna bağlı ceza, faiz ve zamlar, kendisine istisna kapsamında teslim veya hizmet yapılan alıcıdan aranacak satıcı sorumlu olmayacaktır.

TEBLİĞ. Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı)ndan:

GELİR VERGİSİ KANUNU ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Vergi tevkifatı ve muhtasar beyanname

86 SERİ NO'LU GİDER VERGİLERİ GENEL TEBLİĞ TASLAĞI

İNTERNET ORTAMINDA VERİLEN REKLAM HİZMETLERİNDEN GELİR-KURUMLAR VERGİ KESİNTİSİ YAPILMASINA İLİŞKİN TEBLİĞ YAYINLANDI

YÖNTEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK ve BAĞIMSIZ DENETİM A.Ş.

2016 GELİR VERGİSİ STOPAJ ORANLARI

Matrah Ve Vergi Artırımı (Madde: 5)

YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER TARAFINDAN DÜZENLENMESİ GEREKEN SERBEST BÖLGE FAALİYET TASDİK RAPORU NA İLİŞKİN TEBLİĞ YAYIMLANDI

DEĞER YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.

TAHSİLÂT VE ÖDEMELERDE BANKA, PTT VE ÖZEL FİNANS KURUMLARININ KULLANILMA ZORUNLULUĞU

1. BORSA KOTASYON LİSTESİNE DAHİL OLAN ÜRÜNLERDEN, GELİR VERGİSİ TEVKİFATINA TABİ OLAN VE OLMAYANLAR:

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI. (Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü)

GELİR VERGİSİ TEVKİFAT ORANLARI

5736 SAYILI KANUN GENEL TEBLİĞİ. (Sıra No:3)

SİRKÜLER (2012/25) Konu: KDV Tevkifatı Uygulaması ve Tevkifattan Doğan KDV nin Mahsuben Ya da Nakden İadesi.

Özel Tüketim Vergisi (1) Sayılı Uygulama Genel Tebliğinde Yer Alan Bazı Konulara Yönelik Açıklamalar

DEĞER YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.

/ 127 YAPIM İŞLERİNDE KDV TEVKİFATI 1/6 YA İNDİRİLMİŞ VE YAPI DENETİM HİZMETLERİNDE TEVKİFAT UYGULAMASI GENİŞLETİLMİŞTİR

YÜKLENİLEN KDV YE AİT FATURANIN GEÇ DÜZENLENMESİ HALİNDE KDV İADESİ YAPILABİL

KONU : SADECE BSMV KAPSAMINDAKİ İŞLEMLERİ YAPANLARIN SATIN ALDIKLARI MALLARIN İADESİNDE KDV UYGULAMASI.

İstanbul, DUYURU NO:2014/33

a) 18'inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden, (2003/6577 sayılıb.k.k. ile % 17 Yürürlük; 1.1.

No: Gelir Vergisi Kanunu 94. Madde ve Geçici 67. Madde Oranlar. Gelir vergisi kanunu 103 ve 104 madde. 1) Ücretlerden

Levent Cad. Tekirler Sokak No: Levent / İSTANBUL Tel: (0212) Fax: (0212) www. pozitifdenetim.com

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI. Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü

İMALATÇILARA BAZI MALLARDA ÖTV TEVKİFATI YAPMA SORUMLULUĞU GETİRİLDİ:

Maliye Bakanlığından 5736 SAYILI BAZI KAMU ALACAKLARININ UZLAŞMA USULÜ İLE TAHSİLİ HAKKINDA KANUN GENEL TEBLİĞİ SIRA NO: 3

Bu niteliğe sahip antrepoların yukarıda belirtilen izin yazısını alabilmeleri için ayrıca;

tayınız. Sirküler Tarihi : Sirküler No : 2012/21 : KDV Tevkifatı Hakkında

KISMİ TEVKİFATA TABİ İŞLEMLERDE İADE UYGULAMASI (117 SERİ NOLU KDVGENELTEBLİĞİ) 1) V.İ.R. 2)YMM 3)TEMİNAT ARANMKSIZIN 1) V.İ.R.

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü

3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu uygulamasına ilişkin olarak aşağıdaki açıklama ve düzenlemelerin yapılmasına gerek duyulmuştur.

PRATİK BİLGİLER VERGİ UYGULAMALARI BAZI DAMGA VERGİSİ ORANLARI 2018

MEVZUAT SİRKÜLERİ /

KONU : İNDİRİMLİ ORANA TABİ İŞLEMLERDE 2012 YILINDA UYGULANACAK İADE SINIRI

DANIŞTAYIN 1606 SAYILI YASAYLA İLGİLİ KANUN YARARINA BOZMA KARARI

Sirküler no: 106 İstanbul, 10 Aralık 2009

YANIT SORU - YANIT??? SORU

Konu : Bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları ile şahıs sigorta primleri

SON YASAL DÜZENLEMELER (7103 VE 7104 SAYILI KANUNLAR) KAPSAMINDA YENİ MAKİNA VE TEÇHİZAT ALIMLARINDA İSTİSNA UYGULAMASI 02 MAYIS 2018

Muhasebe Müdürlüğü ne

YENİ DÜZENLEME KAPSAMINDA TAHSİLÂT VE ÖDEMELERDE TEVSİK UYGULAMASININ ÖZELLİKLERİ VE UYGULANACAK CEZA

Özelge: Mükelle yet Tesisi hk.

42 Sıra No.lu Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliği Yayımlandı DUYURU NO:2010/01

Fazla Ve Yersiz Ödenen Kdv'nin İadesi i

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI BÜYÜK MÜKELLEFLER VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü. Sayı : KDV /07/2014

Sirkülerimizin konusunu 6824 Sayılı Vergi Kanunlarında Gerçekleştirilen Düzenlemeler oluşturmaktadır.

6111 SAYILI YASA İLE 5811 SAYILI YASADA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERE İLİŞKİN TEBLİĞ YAYIMLANDI

GELİR VERGİSİ KANUNU NA GÖRE BAZI KAZANÇ VE ÖDEMELER ÜZERİNDEN YAPILACAK TEVKİFAT (VERGİ KESİNTİSİ) ORANLARI

DEĞER YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.

SERBEST MUHASEBECİLİK, SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE YEMİNLİ MALİ

İHRAÇ KAYDIYLA TESLİM ALDIĞI MALI SÜRESİNDE İHRAÇ EDEMEYEN İHRACATÇI İMALATÇIYA ÖDEDİĞİ KDV Yİ İNDİRİM VE İADE KONUSU YAPABİLİR Mİ?

Audit-Consulting Denetim-Vergi Yeminli Mali Müşavirlik Departmanı-Sirküler Bülteni

GELİR VERGİSİ KANUNU VE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN

İŞLETME İLE ORTAKLARI ARASINDAKİ PARASAL TRAFİĞİN BANKALAR ARACILIĞIYLA TEVSİKİ ZORUNLU MU?

Yurt dışındaki rmadan uydu yayını için hizmet alımında ödenen bedelin vergisel durumu.

tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan 478 sıra no lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ni kapsamaktadır.

Mali tatilin uygulanacağı tarihler 6661 sayılı Kanun un 18 inci maddesi ile 5604 sayılı Malî Tatil İhdas Edilmesi Hakkında Kanunun;

No: 2018/69 Tarih:

İnceleme Ve Tarhiyat Safhasında Bulunan İşlemler (Madde: 4)

2016 Yılı Mali Takvim Uygulamaları

4811 Sayılı Vergi Barışı Kanunu Na Göre Matrah / Vergi Artırımı ve Sonuçları. 1-Vergi Barışı Kanunu ve Matrah/Vergi Artırımı Konusunda Genel Açıklama:

KONU: SERBEST BÖLGELERDE İSTİHDAM EDİLEN HİZMET ERBABININ

T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI BURSA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Mükellef Hizmetleri Gelir Grup Müdürlüğü. Sayı : [I

SİRKÜLER NO: YORDAM 2010/S 16 İST ÜCRET GELİRLERİNE İLİŞKİN GELİR VERGİSİ TARİFESİ YENİDEN YAYINLANDI

Muharrem İLDİR Boğaziçi Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş Vergi Bölüm Başkanı E.Vergi Dairesi Müdürü

Transkript:

1 Avukat Bekir Baykara KAMU İDARE VE KURUMLARININ VERGİ AÇISINDAN MÜTESELSİL SORUMLULUĞU (KDV den ve Tarımsal Ürün Alışları Dolayısıyla GV Tevkifatı Açısından) Not: Bu Makale Mali Kılavuz Dergisi Yıl:4 Sayı 13 YAZ 2001 de yayınlanmıştır. Bekir BAYKARA Yeminli Mali Müşavir Muhasebat Genel Müd. Eski Daire Başkanı GİRİŞ VUK nun 11. Maddesi Vergi Kesenlerin Sorumluluğu başlığını taşımaktadır. Bu madde, 3239 S.K. nun 1 yayınına kadar sadece vergi kesenlerin sorumluluğunu düzenlerken bu tarihten sonra, bunun yanında vergi tevkifatında ve KDV nde müteselsil sorumluluk müessesesini de kapsar hale gelmiştir. Kanun daha sonra 3418 ve 4369 sayılı kanunlarla değişikliğe uğramıştır. VUK nun 11. Maddesi, KDV nde ve vergi tevkifatında müteselsil sorumluluk konusunda idareye (Maliye Bakanlığına) düzenleme yetkisi vermiştir. Bakanlık bu yetkisini tarımsal ürünlerde GV Tevkifatında ve önceki safhalarda ödenmeyen KDV için çeşitli tebliğlerle kullanmıştır. Sözü edilen değişiklikten sonra VUK nun 11. Maddesinin mal alım satımında (veya hizmet ifasında) daha önceki safhalarda beyan edilmeyen veya beyan edilip de Hazineye intikal etmeyen Vergi Tevkifatı ve KDV için alım satım zincirindeki kişi ve kuruluşlar sorumlu tutulabilir. Madde, sorumluluğun şartları, sınırları ve usul ve esasları düzenleme konusunda Maliye Bakanlığına yetki vermiştir. Bakanlık bu yetkiyi, önce tarımsal ürünlerde tevkif edilen vergiden müteselsil sorumluluk için kullanmıştır. Bakanlık bu konuda, 151 no lu tebliğden başlayarak 8 adet Tebliğ çıkarmıştır. Halen yürürlülükte olan 164, 175 ve 185 no lu Gelir Vergisi Genel Tebliğleridir. Daha sonra KDV nde müteselsil sorumlulukla ilgili ilk defa 28 no lu KDV Genel Tebliği çıkarılmıştır. Daha sonra, 35, 37, 38, 70 ve 82 no lu KDV Genel Tebliğleri yayınlanmıştır. Şu anda yürürlükte olan 70 ve 82 no lu genel tebliğlerdir. Kamu kurum ve kuruluşları da esas itibariyle müteselsil sorumluluk kapsamındadır. İşte bu yazımızda bu konuyu ele alıp, inceleyeceğiz. Kamu kurum ve kuruluşlarının, her iki 1 11 Aralık 1985 tarih ve 18955 Sayılı Resmi Gazete de yayınlanmıştır.

konudaki müteselsil sorumluluğu ve bu sorumluluktan kurtulma şekil ve şartları yazımızın konusunu oluşturacaktır. I-TARIMSAL ÜRÜN ALIŞLARINDA TEVKİFATTAN MÜTESELSİL SORUMLULUK A-Müteselsil Sorumluluğun Kapsamı 1-Konu Yönünden Kapsamı Yukarıda belirttiğimiz gibi, VUK nun 11. maddesi, vergi tevkifatı ve KDV nde herhangi bir aşamada ödenmeyen vergi için alım satım zincirinde bulunan kişi ve kuruluşları müteselsil sorumlu tutma ve bu konuda düzenleme yapma konusunda Maliye Bakanlığına yetki vermiştir. Maliye Bakanlığı bu yetkiyi ilk defa 27 Mayıs 1981 tarihinde yayınladığı 151 sıra sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile kullanmıştır. Daha sonra bu konuda 153, 155, 162, 163 sıra sayılı Gelir Vergisi Tebliğlerini çıkarmıştır. En son yürürlükte olan tebliğler ise 164, 175 ve 185 sıra sayılı Gelir Vergisi genel tebliğleridir. Burada önce zirai (tarımsal) ürün alımında vergi kesme sorumluluğundan söz edelim. Gelir Vergisi Kanunu (GVK) nun 94. Maddesinin birinci fıkrası vergi kesmek zorunda olanları saymıştır. Maddede sayılan bu kişi ve kuruluşlar (yani vergi sorumluları) maddede 15 bent halinde sayılan ödemelerinden vergi kesmek zorundadırlar. Kesinti esas itibariyle gerçek kişilere yapılan ödemelerden yapılacaktır. Ancak bazı ödemeler (örneğin 3. Bentteki gibi) tüzel kişilere yapılsa da kesinti yapılır. GVK nun 94/I-11 bendine göre çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden tevkifat yapılacaktır. Kamu kurum ve kuruluşları GVK 94. maddede tevkifat yapacaklar arasında sayılmıştır. Yani kamu kurum ve kuruluşları vergi sorumlusudur. Maddenin 11. Bendinde çiftçilere yapılan ödemeler sayıldığına göre kamu kurum ve kuruluşları çiftçilere yaptıkları zirai ürün bedeli ödemelerinden sorumlu sıfatı ile tevkifat yapmak zorundadırlar. Dolayısıyla, kamu kurum ve kuruluşları doğrudan çiftçiden mal aldıklarında yapacakları tevkifat müteselsil sorumlu sıfat ile değil sorumlu sıfat iledir. Burada çiftçi kavramına da kısaca değinmek gerekir. GVK 52. Maddesine göre zirai faaliyetin yapıldığı yer zirai işletme, bu işletmeleri işleten gerçek kişiler de çiftçi dir. Tüzel kişiler zirai ürün yetiştirseler de çiftçi sayılmazlar. Kamu kurum ve kuruluşlarının müteselsil sorumluluğu, çiftçi dışında kişi ve kuruluşlardan yaptıkları zirai ürün alışları dolayısıyladır. Müteselsil sorumluluğun nedeni, kamu kurum ve kuruluşunun satın aldığı zirai ürünün (mahsulün) çiftçiden alınışı sırasında gelir vergisi tevkifatının yapılmamış olması veya tevkif edilen verginin vergi dairesine yatırılmamış olmasıdır. Örneğin (A) Yatılı Bölge Okulu için Bereket Toprak Ürünleri A.Ş. den kuru bakliyat alınmıştır. Normal olarak bu alış dolaysıyla vergi kesilmeyecektir. 2

Çünkü A.Ş. çiftçi değildir. Ancak A.Ş. bu ürünleri çiftçiden aldığı sırada kesinti yapmamış veya yaptığı kesinti vergi dairesine yatırılmamışsa kamu kurumu müteselsilen sorumlu olacaktır. Dolayısıyla, Kamu kurumu Bereket A.Ş. den vergi keserse sorumlu sıfatıyla değil, müteselsil sorumlu sıfatıyla kesmiş olacaktır. Müteselsil sorumluluk, ziyaa (kayba) uğratılan veya beyan edilmeyen vergi ile buna ilişkin ceza gecikme faizi veya gecikme zammı için söz konusudur. Tevkif edilip beyan edilmeyen vergi var ise müteselsil sorumluluk vergi, ceza ve gecikme faizi toplamı için söz konusu olacaktır. Eğer kesilen vergi beyan edilip ödenmedi ise, alıcı kamu kurum veya kuruluşu vergi ve gecikme zammından dolayı müteselsil sorumlu olacaktır. 2-Kurum ve Kuruluş Yönünden Kapsam GVK nun 94. Maddesinin birinci fıkrasında Kamu idare ve müesseseleri yaptıkları ve maddede yazılı ödemelerden tevkifat (kesinti) yapmak zorundadırlar. Kamu idare ve müessesesi (kurumu) deyimi oldukça geniş bir kavramdır. Devlet tüzel kişiliği ve bu tüzel kişilikten ayrı olarak kanunla kurulmuş kanundaki sınırları dahilinde kamu gücünü kullanan kurum ve kuruluşlardır. Çeşitleri elliyi, sayıları binleri aşmıştır. 2 Ayrı bir tüzel kişiliği olan iktisadi kamu kurumları bu kavramın dışındadır. Bunlar 94. Maddede ayrıca sayılmıştır. Tüzelkişiliği olmayan ancak iktisadi faaliyet gösteren kurumlar (Döner Sermayeli İşletmeler gibi) bu kavrama dahildir. Ancak müteselsil sorumluluğu düzenleyen tebliğ bu ayrımı yapmamış, İktisadi Kamu Kurumlarını da Kamu İdare ve Kurumları arasında değerlendirmiştir. Tebliğler yukarıda açıklanan kamu kurum ve kuruluşlarını; tarımsal ürün alışlarında tevkifat ve müteselsil sorumluluk açısından üçe ayırmışlardır. -Destekleme alımı yapan kurum ve kuruluşlar: Bunlar ister çiftçiden isterse çiftçi dışındaki kişi ve kuruluşlardan zirai mahsul alsın, tevkifat yapacaklardır. -Destekleme alımı yapmayan, ancak zirai ürün işleyen ve alım satımında bulunan kamu kurum ve kuruluşları: Bunlarda yukarıdaki gibi tevkifat yapmak zorundadırlar. -Diğer kamu kurum ve kuruluşları: Bu kamu kurum ve kuruluşları, yukarıda sözünü ettiğimiz, iktisadi kamu müessesesi olmayan, Devlet ve diğer kamu tüzel kişileridir. Bunlar çiftçilerden yaptıkları alımlardan tevkifat, sorumlu sıfatıyla yapacaklardır. Ancak çiftçi dışındaki alımlarında seçimlik hakları vardır; eğer çiftçiden alım sırasında tevkifat yapıldığına (ve ödendiğine) kanaat getirirlerse tevkifat yapmayabileceklerdir. Fakat eğer bu kanaatleri gerçek çıkmazsa, ödenmeyen vergiden sorumlu olacaklardır. 3

B-Tarımsal Ürün Alımında Müteselsil Sorumluluktan Kurtulma Kamu kurum ve kuruluşlarının aşağıdaki hallerde, kesilmeyen veya ödenmeyen vergiden dolayı müteselsil sorumluluğu olmayacaktır. satın alınması, Müteselsil sorumlu olunmayacak haller: -Zirai ürünün tevkifat yapmak zorunda olan kamu kurum ve kuruluşlarından alınması, -Zirai ürünün 5590 sayılı Kanuna göre kurulmuş Ticaret Borsalarında tescil ettirilerek -Zirai ürün yukarıdaki yerlerden alınmamışsa, satın alan kamu kurum ve kuruluşunun zirai mahsul bedelinden tevkifat yapıp vergi dairesine yatırması, halleridir. Bu hallerde, zirai ürün alan kişi ve kuruluşlar (tabii ki kamu kurum ve kuruluşları da) müteselsil sorumlu olmayacaklardır. Çünkü zaten (kural olarak) vergi ödenmiş olacaktır. II-KDV DEN MÜTESELSİL SORUMLULUK A-Genel Olarak KDV den Müteselsil Sorumluluk Maliye Bakanlığı VUK nun 11. Maddesinin verdiği yetkiye dayanarak KDV nde müteselsil sorumluluğu 3 KDV Genel Tebliğleri ile düzenlenmiştir. Bakanlık bu konuda beş adet tebliğ çıkarmıştır. Halen yürürlükte olan 70 no lu Tebliğle birlikte 82 no lu KDV Genel tebliğidir. Bakanlığın düzenlemesine göre, mal (veya hizmet) alım satımında, alım satım zincirinde bulunan her kişi veya kuruluş kendinden önceki safhalarda ödenmeyen vergiden sorumludur. Hizmet kullanıldığında tükenir. Beyan edilmeyen veya beyan edilip de ödenmeyen KDV den sorumluluk esas itibariyle, alım satıma taraf olanlar arasındadır. Yani alıcı, sadece kendine mal satan kişi veya kuruluşun ödemediği (Hazineye intikal ettirmediği) KDV den sorumludur. (Hazineye intikal etmemenin ne demek olduğu aşağıdaki bölümde incelenmiştir.) Mallar ise son tüketiciye gelinceye kadar genellikle birden çok aşamadan geçer. Ancak bazı şartların varlığı halinde en son alım satım kademesinde bulunan ve aralarında belirlenen türde ilişki bulunan herkes müteselsilen sorumlu olacaktır. İşleme taraf olanlardan daha aşağıda bulunan kişi ve kuruluşların ödenmeyen KDV den müteselsilen sorumlu olma şartları aşağıdaki gibidir. 4 2 Kamu idare ve kurumları, bunların tanımı, sınıflandırması ve bütçeleri hakkında geniş bilgi için bkz. Bekir Baykara, Devlet Kamu İdare ve Mali Sistemleri, Maliye Dergisi, Mart-Aralık 1994, Sayı, 117 sh. 79 v.d. Maliye Bakanlığı APK Yayını. 3 Bekir BAYKARA, Vergi Sorumluluğu, Vergiden Sorumluluk ve VUK nun 11. Maddesine göre KDV den Müteselsil Sorumluluk. Vergi Dünyası, Şubat 2000, Sayı 222. Bu makalede KDV den müteselsil sorumluluk bütün yönleri ile işlenmiştir.

Alım-satım zincirinde bulunan ve verginin intikal etmediği safha ve bu safhadan önceki mükelleflerle; -Doğrudan (birbiriyle evli olma) veya hısımlık nedeniyle ilişki, -Sermaye, organizasyon veya yönetimine katılmak şeklinde bir ilişki, -Menfaat sağlama şeklinde bir ilişki, bulunduğu takdirde, alıcı veya alıcılar kendinden önceki bir safhada ödenmeyen vergilerden müteselsilen sorumludurlar. Ancak sorumluluk için, yukarıdaki ilişki bir inceleme raporu ile tespit edilmeli ve raporda sorumluluk açıkça belirtilmelidir. Tebliğde belirtildiği biçimde bir ilişki inceleme raporu ile tespit edildiğinde, ziyaa uğratılan vergi ve gecikme zammı veya gecikme faizi (bazen her ikisi birden) müteselsil sorumlulardan istenecektir. Dikkat edilirse, alım satıma doğrudan taraf olanlarda satıcının vergiyi Hazineye intikal ettirmediğinin anlaşılması halinde vergi dairesi doğrudan alıcıya ödeme emri gönderecektir. Alım satım zincirinin daha önceki safhalarda ise zincirde bulunan ve müteselsil sorumlu olanlara ödeme emri gönderilmesi için inceleme raporu gerekmektedir. İnceleme raporunda yukarıda belirttiğimiz ilişkilerin (hısımlık, organizasyon v.s.) varlığı açıkça tespit edilip belirtilecektir. KDV de müteselsil sorumluluğun şartları bunlardır. Bunlar dışında müteselsil sorumluluk söz konusu değildir. Çünkü, Danıştay 11. Dairesi 70 sıra sayılı KDV Tebliğinin 5. Bölümünde Öte yandan müteselsil sorumluluk kapsamına girmese dahi herhangi bir nedenle Hazine ye intikal etmeyen vergi Katma Değer Vergisi Kanununun 29 ve 32. Maddelerine göre indirim ve iade konusu yapılmayacaktır hükmünü ihtiva eden paragrafı iptal etmiştir. Danıştay 11. Daireye göre bu hükümle idare kanunda belirtilen müteselsil sorumluluğun kapsamını genişletmiş, böylece kanunun öngördüğü sınırlar aşmıştır. B-KDV nde Müteselsil Sorumluluk Hazineye İntikal Etmeyen Vergi İçin Söz Konusudur. Müteselsil sorumluluk için, verginin Hazineye intikal etmemiş olması gerekir. Hazineye intikal, verginin vergi dairesine nakden ödenmesi veya Devletten olan alacaklar ile takas veya mahsup edilmesi demektir. 4 Müteselsil sorumluluklara başvurulabilmesi için, verginin mükellef adına tarh ve tahakkuk ettirilmiş olması gerekir. Mükellefin beyanı veya re sen veya ikmalen tarh edilen ve (dava açılmamak suretiyle) tahakkuk eden vergi ödenmezse, müteselsil sorumludan 5

aranacaktır. 70 sıra sayılı KDV Tebliğine göre aşağıdaki hallerde vergi ödenmemiş sayılacak ve müteselsil sorumluya gidilecektir. olması, veya gerekir. -Mükellefin bilinen adreslerinde 5 bulunmadığı için ödeme emri tebliğ edilememiş -Kendine ödeme emri tebliğ edilenin mal beyanında 6 bulunmamış olması, veya -Mal beyanı ile beyan edilen malının amme (kamu) alacağını karşılayamaması, veya -Vergi Dairesince, kamu alacağını karşılayacak kadar malın tespit edilememiş olması; Yukarıda açıklandığı şekilde (adreste bulunamadığı için) ödeme emri tebliğ edilemez veya vergi tahsil edilmezse, müteselsil sorumlunun malvarlığına gidilecektir. Müteselsil sorumludan vergi, ödeme emri tebliğ edilmek suretiyle istenecektir. Ödeme emri ile müteselsil sorumludan satın aldığı mal veya hizmete ait Katma Değer Vergisi istenecektir. 70 no lu Tebliğe göre varsa bu vergiye ait gecikme faizi ve/veya gecikme zammı da müteselsil sorumludan ödeme emri ile istenecek, cezalar istenmeyecektir. C- KDV de Müteselsil Sorumluluktan Kurtulma. 1-Alıcı, Ödemeyi Banka veya Benzeri Finans Kurumundan Satıcının Banka Hesabına İstenen Bilgileri İçerecek Şekilde Yaparsa, Müteselsil Sorumluluktan Kurtulacaktır. Mal ve hizmet alıcıları, aldıkları mal ve hizmetin KDV dahil bedelini banka veya benzeri finans kurumlarından ödedikleri takdirde satıcının vergi dairesine ödemediği vergiden sorumlu olmayacaktır. gerekir. Ancak sorumlu olmamak için yapılan ödemenin aşağıdaki şekil ve şartlarda yapılması -Ödeme satıcının banka veya finans kurumundaki hesabına yapılacaktır. -Ödeme sonucunda düzenlenen belgede, satıcının veya adına hareket edenlerin adı soyadı veya unvanı ve banka ve finans kurumundaki hesap numarası ile vergi numarası doğru olarak yazılacaktır. Ödeme ile fatura tarihi arasında fazla zaman farkı varsa, ödeme belgesine (Banka dekontuna) ödemesi yapılan fatura (veya faturaların) tarih ve numarasının da yazılması uygun olacaktır. 6 4 Devletten olan alacaklar vergi hukukundan doğabileceği gibi özel hukuktan da doğabilir. Bu konuda bkz. Bekir BAYKARA, Vergi Borçlarının Devletten Olan Alacaklar İle Takası, Vergi Dünyası, Eylül 1999, Sayı 157. 5 Bilinen adresler VUK nun 101. maddesinde belirtilen adreslerdir. 6 Mal beyanı 6183 sayılı A.A.T.U.H.K. nun 59. maddesine göre yapılır.

2-Alıcı, Ödemeyi Satıcının Adı Ya da Unvanı ve Vergi Numarası Yazılı Çekle Öderse Müteselsil Sorumlu Tutulmayacaktır. Tebliğ; Ödemenin çekle yapılmış olması halinde Türk Ticaret Kanununun 697. maddesinin 1 ve 2 numaralı fıkrasına uygun olarak çek düzenlemeleri ve lehine çek keşide edilenin vergi kimlik numarasını doğru olarak yazdırmaları halinde de alıcının müteselsil sorumlu tutulmayacağını belirtmektedir. Çek, Ticaret Kanununda düzenlenmiş bir kambiyo senedidir. Birçok çeşidi vardır. Bunlara girmeden kısaca Tebliğin düzenlenmesini istediği çekten söz edeceğiz. 82 sayılı Tebliğin istediği çek, çekin üzerine lehdarının (çekin verildiği kişinin) adı soyadı (veya tüzel kişilerde unvanı) ile bunun hemen yanına vergi numarasının açıkça ve doğru olarak yazıldığı çektir. Bu şekilde düzenlenmiş çekle yapılan ödeme, alıcıyı müteselsil sorumluluktan kurtaracaktır. Çekin lehdar kısmı boş veya sadece hamiline sözcüğü varsa, satıcı vergiyi ödemezse, alıcı bundan müteselsilen sorumlu olacaktır. 3- Bazı Hallerde Ödemeler Tebliğde Belirtilen Şekilde Yapılsa Bile Müteselsil Sorumluluk Devam Edecektir. Ödemeler Tebliğde belirtilen şekil ve araçlarla yapılsa bile aşağıdaki durumlarda müteselsil sorumluluk, -Alıcı ile satıcı arasında muvazaaya 7 dayanan işlem yapıldığının; -Alıcı ile satıcı arasında menfaat sağlayan doğrudan bir ilişkinin veya hısımlık, sermayeye katılma, organizasyon veya yönetimi içinde yer alma şeklinde bir ilişkinin bulunduğunun; Vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen bir raporla tespit edilmesi hallerinde devam edecektir. Ayrıca, dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketlerinin kendi ödemelerinin bu şekilde olması yetmez, müteselsil sorumluluktan kurtulmaları için, ihracatına aracılık ettikleri mükelleflerinde bu şekilde ödeme yapmış olmaları gerekir. düşünülemez. Ancak yukarıdaki hallerin kamu kurum ve kuruluşları için söz konusu olması pek 4-KDV Kanununun 17. Maddesinde Sayılan Kurumlardan Yapılan Alışlar İle Bunların Yaptığı Alışlar Nedeniyle Müteselsil Sorumluluk Söz Konusu Olmayacaktır. 82 sıra sayılı Genel Tebliğe göre KDV Kanununun 17. Maddesinin 1 numaralı fıkrasında sayılan, tarımsal amaçlı kurumlar dışındaki kurum ve kuruluşlar ile sermayelerinin %51 i ve daha fazlası kamuya ait iktisadi işletmeler müteselsil sorumluluk kapsamında 7 7 Muvazaa, Gerçekteki duruma aykırı bir dış görünüşü tarafların bilerek ve isteyerek meydana getirmesidir. Feyzi Necmeddin Feyzioğlu Borçlar Hukuku Genel Hükümler C.1, Sh. 187 İstanbul 1976.

8 değildir. 8 Bu kapsam dışılık iki yönlüdür. Yani bu kurum ve kuruluşlardan mal ve hizmet alanlar bunların vergiyi Hazineye intikal ettirmemesinden sorumlu değildirler. Bu kurumlarda satın aldıkları mal ve hizmetler dolayısıyla müteselsil sorumlu tutulmayacaklardır. İlgili fıkrada görüldüğü gibi burada bütün kamu kurum ve kuruluşları yer almaktadır. Bu kurum ve kuruluşların müteselsil sorumluluk dışında kalmaları için KDV mükellefi olup olmamaları da önemli değildir. Çünkü tebliğ müteselsil sorumluluktan muafiyet için KDV den istisna olmayı şart olarak getirmemiştir. III-SONUÇ Maliye Bakanlığı VUK nun 11. Maddesinden aldığı yetki ile, zirai mahsul bedelleri üzerinden tevkif edilen vergi ile KDV nin Hazineye intikal etmemesinden, alım satıma taraf olanları müteselsilen sorumlu tutmuştur. Kamu kurum ve kuruluşları, Gelir Vergisi Kanununun 94. Maddesine göre, bu maddede sayılan ödemelerden tevkifat (kesinti) yapmak zorundadırlar. Yani vergi sorumlusudurlar. Bu kurumlar zirai mahsulleri çiftçi dışındaki kişi ve kuruluşlardan alırlarsa GVK 94. Maddesine göre kesinti zorunlulukları yoktur. Ancak, zirai mahsulü satın aldıkları kişiler, bunları çiftçiden aldıkları sırada kesinti yapmamışlar veya yaptıkları kesintiyi ödememişlerse, Hazineye intikal etmeyen bu verginin ödenmesinden kamu kurum ve kuruluşları da müteselsilen sorumludurlar. Kamu kurum ve kuruluşlarının, tarımsal ürünlerden yapılacak Gelir Vergisi tevkifatından dolayı müteselsil sorumluluktan kurtulmaları mümkündür. Bunun için zirai ürünleri, yazımızın 1/B bölümünde belirtilen ve tevkifat yapmak zorunda olan kurumlardan satın almaları veya bunlardan satın almamışlarsa, ödemeyi kesintiye tabi tutarak yapmaları gerekir. Kamu kurum ve kuruluşlarının 82 sıra sayılı KDV Genel Tebliğinin yayınlandığı 10 Mayıs 2001 tarihine kadar, Hazineye intikal etmeyen KDV den dolayı müteselsilen sorumlu idiler. Yayınlanan bu tebliğ, kamu kurum ve kuruluşlarının satın aldıkları mallar dolayısıyla ödedikleri KDV nin satıcılar tarafından Hazineye intikal ettirilmemesinden dolayı müteselsil sorumluluklarını kaldırmıştır. Tebliğ ayrıca, kamu kurum ve kuruluşlarından mal alan kişi ve kuruluşların, bu kurum ve kuruluşların vergi dairesine yatırmadığı vergilerden de sorumlu olmayacaklarını hükme bağlamıştır. 8 KDV Kanununun 17. Maddesinin I. fıkrasında belirtilen kurumlar şöyledir. Genel ve Katma Bütçeli Daireler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların teşkil ettikleri birlikler, üniversiteler, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, siyasi partiler ve sendikalar, kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, kamu menfaatine yararlı dernekler, tarımsal amaçlı kooperatifler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların:...