MEVLANA KALKINMA AJANSI PROJELERİ BAĞLAMINDA BOZKIR MERKEZLİ PROJELER Adnan SÖYLEMEZ * Öz Dünya üzerinde ekonomik kalkınma, yerel iş olanaklarını ortaya çıkararak istihdam oluşturmak, belde sakinlerini üretime yönlendirmek, bölgesel bazda kişi başına düşen milli geliri artırmak gibi yerel bir boyut kazandığından daha merkeziyetçi ve genel bütçeden desteklemeler yoluyla ve kamu hizmetlerinin direkt merkez dışına ulaştırılması ve merkezi istihdam politikaları oluşturarak işgücüne ortam yaratılması politikaları yerini terk etmeye başlamıştır. Bunun yerine bölgesel planlama yoluyla bir bölgenin ekonomik, sosyal ve fiziki yönden koordinasyonunun sağlanarak akla yatkın modellerle düzenleme ve donatılması faaliyetleri önem kazanmaktadır. Bu açıdan, yapılan yasal düzenlemeyle bölgesel kalkınma anlayışı, bir yörede bulunan doğal, ekonomik, kültürel ve teknolojik kaynakların kullanılarak bölgesel fırsatlardan en üst düzeyde fayda sağlamayı hedeflemektedir. Bu doğrultuda yerel yönetimler, özel organizasyonlar, sivil toplum kuruluşları (STK), bir arada hareket etmektedir. Bu çalışmada, küreselleşme ile ortaya çıkan bölgesel kalkınma kavramı etrafına ülkemizde kurulmaya başlanan kalkınma ajanslarından birisi olan Mevlana Kalkınma Ajansı ve bu ajans projeleri ile hayata geçirilen Bozkır ilçesini merkeze alan projeler kırsal kalkınma açısından ele alınacaktır. Anahtar Kelimeler bölgesel kalkınma, kalkınma ajansı, Mevlana Kalkınma Ajansı, Konya, Bozkır * Öğr. Gör. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, soylemez@selcuk.edu.tr.
1084 MEVLANA KALKINMA AJANSI PROJELERİ BAĞLAMINDA BOZKIR MERKEZLİ PROJELER GİRİŞ Bölgesel Kalkınma Ajansı (BKA) olarak adlandırılan kuruluşlar öncelikle merkezi yönetimlerin öncülük ettiği kalkınma programlarına bilgi temin etmek, bu planların uygulama ve izleme faaliyetleri için 1950 ve 1960 lı yıllarda hayata geçirilmiş denetleyici kuruluşlardır. Özellikle 80 li yıllarda yaygınlık kazanan yeni kamu yönetimi anlayışı ve küreselleşme ile artan yerel rekabetle birlikte, özel sektörün ve yerel aktörlerin bölgesel kalkınma sürecine aktif katılımını sağlamakla görevlendirilmişlerdir. Avusturya, Belçika, İrlanda ve Fransa BKA lar ile ilk kez 1950 li yıllarda tanışırken, Almanya, Hollanda, İngiltere ve İtalya 1960 lardan sonra tanışmış, Yunanistan, İspanya, Finlandiya ve Danimarka ise 1980 lerde tanışmıştır. Ülkemizde kalkınma ajansları kamu ve özel kesim ile sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi, kaynakların yerinde ve etkin kullanımı, ayrıca yerel potansiyelin harekete geçirilmesi yoluyla, milli kalkınma plânı ve programlarda öngörülen amaç ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmenin hızlandırılması, sürdürülebilirliğin sağlanması, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarının azaltılması hedefiyle kurulmuştur. 2008 yılından beri Konya ve Karaman bölgesinin bölgesel kalkınması için faaliyet gösteren Mevlana Kalkınma Ajansı da bu açıdan önemli çalışmalara yapmakta ve bölgenin kalkınması için projeler finanse etmektedir. Bozkır gibi coğrafi açıdan önemli doğal kaynaklara sahip bir ilçenin de bu açıdan bölgesel kalkınma farklarının azaltılabilmesi amacıyla Mevlana Kalkınma Ajansı nın projelerinden azami derecede faydalanması şarttır. Bu çalışmada Bozkır merkezli Mevlana Kalkınma Ajansı bu açıdan değerlendirilecektir. KALKINMA AJANSLARI VE MEVLANA KALKINMA AJANSI Türkiye de ise Bölgesel Kalkınma Ajansları 2006 yılında yasal zeminin oluşmasıyla kurulmaya başlamışlar ve kısa sürede bugün 26 bölgede aktif olarak faaliyetlerini sürdürür hale gelmişlerdir. Sürecin bu şekilde başarıyla sürdürülmesinde Avrupa Birliği nin etkisinin yanında, bölgesel dengesizliklerinin giderilmesine, gelir adaletsizliklerinin hafifletilmesine, kalkınmanın yerele yayılmasına ve ulusal gelirden tüm toplumun dengeli pay almasına yönelik toplumsal talepler de çok etkili olmuştur (Özer, 2012: 37). Türkiye de BKA lar, özellikle yeni yerellik/bölgecilik anlayışı çerçevesinde, devletin üstlendiği kalkınma misyonunun toplumun farklı kesimleri tarafından paylaşılmasını sağlayacaktır. Söz konusu BKA ların kuruluş şekli, işlevleri ve yapıları itibarıyla farklılıklar göstermesine rağmen ortak paydaları; kalkınma odaklı olmaları, belirli bir coğrafi bölgenin çıkarlarını gözetmeleri ve bu bölgenin içsel potansiyelini harekete geçirmeleridir (Tutar ve Demiral, 2007: 73).
MEVLANA KALKINMA AJANSI PROJELERİ BAĞLAMINDA BOZKIR MERKEZLİ PROJELER 1085 Bölgesel kalkınma ajansları, faaliyette bulundukları bölgenin endüstriyel, ticarî, ekonomik ve tarımsal potansiyelini oluşturmaları ve geliştirip olgunlaştırmaları, girişim ve projeleri desteklemeleri, bölgenin tamamında bir hareketlilik ve atılımı teşvik etmeleri yönüyle bölgesel dengesizlikleri ortadan kaldırmada önemli bir fonksiyonu yerine getirmektedirler (Tekin, 2015: 855). Ülke içindeki bölgelerin birbirine yakın bir gelişme seyri ve seviyesi yakalamasını amaç edindikleri için, adem-i merkeziyetçi bir bölgesel kalkınma düşüncesinin ürünü oldukları kabul edilmektedir. Bölgenin imkânlarının ve cazibesinin arttırılması, iş ve ticaret fırsatlarının arttırılması, bölgeden göçleri en aza indirilmesi, belli merkezlere yığılmayla sonuçlanan, hızlı ve dengesiz kentleşmenin kontrol edilmesinde de önemli mekanizmalar oldukları göze çarpmaktadır (Tekin, 2016: 134). Kalkınma ajanslarının teşkilat yapıları 4 birimden oluşmaktadır: Kalkınma kurulu, yönetim kurulu, genel sekreterlik ve yatırım destek ofisleridir. Kalkınma kurulu, yönetişim anlayışı temelinde en fazla yüz üye ile sınırlı bir biçimde bölgedeki kamu kuruluşları, özel sektör ve sivil toplum temsilcilerinden oluşmaktadır. Yılda en az iki defa ve üye tam sayısının beşte birinin teklifi ile toplanan kalkınma kurulu bir anlamda ön seçim merkezidir. Çünkü bu kurullar yönetim kurulunun kimlerden oluşacağını belirlemektedir. Kurulun diğer görevi ise ajansların yıllık faaliyet raporlarını değerlendirerek yönetim kuruluna çeşitli tavsiyelerde bulunmaktır. Yönetim kurulu, ajansların karar organıdır. Yönetim Kurulu, bir ilden oluşan bölgelerde o bölgedeki valiler, büyükşehir belediye başkanları, sanayi ve ticaret odaları başkanları ve kalkınma kurulu tarafından seçilecek üç özel kesim ve/veya sivil toplum kuruluşu temsilcisinden meydana gelmektedir. Eğer, bölge birden fazla ilden ibaretse o zaman il valileri, büyükşehir belediye başkanları veya büyükşehir olmayan illerde il merkez belediye başkanları, il genel meclisi başkanları ve her ilden birer kişi olmak kaydıyla ticaret ve sanayi odası başkanlarından oluşmaktadır. Üye tamsayısının yarısından bir fazlasıyla ve her ay en az bir kere toplanan yönetim kurulu, çeşitli görev ve yetkilere sahiptir. Bu görev ve yetkilerin en önemlileri, ihtiyaç halinde bütçeyi revize etmek, yıllık faaliyet raporunu hazırlamak, yıllık çalışma programını kabul etmek, ajansa yapılacak bağış ve hibeleri kabul etmek ve personelin işe alınması ve işine son verilmesine karar vermektir. Ajansın bir başka organı olan genel sekreterlik ise icra organı olarak görev yapmakta ve yönetim kurulunun kararlarını uygulamak, bütçeyi hazırlamak, personelin performans ölçütlerini belirlemek ve performansını değerlendirmek ve ulusal ya da uluslararası kalkınma ajanslarıyla ilişkileri yürütmek gibi çeşitli görevleri yerine getirmektedir. Yasanın genel gerekçesinde bir özel sektör kuruluşu gibi faaliyet göstereceği belirtilen bir organın belirleyeceği performans kriterlerinin kamu yönetimine has ölçütler olmayacağını düşünmek bir kehanet olmasa gerekir. Ajansın son organı olan yatırım destek ofisleri ise yönetim kurulu tarafından
1086 MEVLANA KALKINMA AJANSI PROJELERİ BAĞLAMINDA BOZKIR MERKEZLİ PROJELER kurulan ve idari iş ve işlemleri sonuçlandırmak ve izlemek görevlerini yerine getiren bir organdır. Bu organ, ajansın diğer birimlerinden farklı olarak en çok beş uzmandan oluşmaktadır (Övgün, 2007: 248-249). Konya`nın sorunları içinde 2008 yılından önce zikredilen Bölgesel Kalkınma Ajansı ile ilgili madde, Mevlana Kalkınma Ajansı`nın kurulması ile birlikte kaldırılmıştır. Bölgenin potansiyelinin ortaya çıkarılması açısından Mevlana Kalkınma Ajansı bölge için oldukça önemlidir ve ajansın aktif olarak faaliyete geçmesi ile birlikte, Konya`nın diğer sorunlarının çözümüne de büyük ölçüde katkı sağlayacaktır. TR52 Düzey 2 Bölgesi ve Konya, Karaman bölgesinin kapsayan Mevlana Kalkınma Ajansında, 4 komisyon kurulması kararlaştırılmıştır. Bu komisyonlar şunlardır (Dede, 2009: 13): A- Kırsal Kalkınma Çalışma Komisyonu B- İktisadi Kalkınma Çalışma Komisyonu C- Sosyal Kalkınma Çalışma Komisyonu D- Altyapı Çalışma Komisyonu Türkiye`de kalkınma ajansları bölgesel gelişmişliği aşmak üzere kurulmak ile birlikte, bölgenin nüfus hem de ticari hacmi göz önüne alındığında; bölgede kurulan her ajansın farklı bir bütçesi bulunmaktadır. Bu nedenle İstanbul Kalkınma Ajansı ile Mevlana Kalkınma Ajansı`nın bütçesi birbirinden farklıdır (Dede, 2009: 13). BOZKIR MERKEZLİ PROJELERE BİR BAKIŞ Konya ve Karaman bölge planına bakmakta yarar var. Bu plan içerisinde ilçe ile ilgili önemli tespitler ve değerlendirmeler yer almaktadır. MEVKA tarafından 2011 yılında yayınlanan İlçe raporunu incelediğimizde özellikle sonuç notlarında önemli tespitler yapılmıştır (MEVKA, 2011: 22): 1. İlçede tarım alanlarının en üst düzeyde kullanılabilirliği ile ilgili olarak toprak analizinin yapılması, sulanabilir alanların arttırılması, nisbî kârlılığı yüksek ürünlerin yetiştirilmesinin sağlanması, iyi tarım uygulamaları ile basınçlı sulama sistemlerinin yaygınlaştırılması ve tarımda organize hareket edilmesine yönelik faaliyetlerin desteklenmesi; 2. Bölgenin elma ve üzüm potansiyelinin değerlendirilmesine yönelik detaylı çalışmaların ortaya koyulması ve buna yönelik projelerin desteklenmesi; 3. Bölgede modern bağcılığın yapılmasına yönelik projeler desteklenirken bağcılık potansiyeli yüksek komşu ilçeler ile beraber hammaddesinin karşılanacağı bir meyve suyu üretim tesisine yönelik bölgesel bir işbirliği sağlanması; bu konuda sözleşmeli üretim yapacak bölge çiftçisi ile yatırımcı arasında MEVKA ile aktif işbirliği sağlanması;
MEVLANA KALKINMA AJANSI PROJELERİ BAĞLAMINDA BOZKIR MERKEZLİ PROJELER 1087 4. İlçe küçükbaş hayvancılık için uygun olduğundan bu konuda ki projelerin desteklenmesi; 5. İlçede marka olmuş olan tahin üretiminin bölgede potansiyeli olan üzüm ve buna bağlı pekmez imalatı ile entegre edilerek rekabetçi hale getirilmesi; 6. Bozkır tarihi ve doğal güzellikleri ile Hadim, Taşkent, Sarıveliler, Başyayla ve Ermenek ile beraber entegre olarak eko-turizm bölgesi özelliği taşımasının değerlendirilmesi; 2013 yılı itibari ile 50 yaş ve üstünde olan nüfus geleceğin potansiyel yaşlı grubunu oluşturmakta olduğu ortaya konularak 50 yaş üstü gruplarda okuma yazma bilmeyenlerin ilçelere göre dağılımı yapıldığında Derbent, Derebucak, Ahırlı, Bozkır, Akören dezavantajlı ilçeler olarak öne çıkmaktadır (MEVKA, 2014: 101). Bozkır ilçesi Düşük Gelişme Düzeyine Sahip İlçeler arasında değerlendirilmektedir. Diğer ilçeler ise Hadim, Yunak, Güneysınır, Çeltik, Kadınhanı, Akören, Emirgazi, Altınekin, Sarıveliler, Derbent, Sarayönü, Başyayla, Taşkent, Halkapınar, Doğanhisar, Ahırlı, Hüyük, Tuzlukçu, Kâzımkarabekir, Ayrancı, Derebucak ve Yalıhüyük olarak sıralanmaktadır. Bu grupta yer alan ilçelerin ortak özellikleri gerek sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi gerekse kademelenme analizindeki anket sonuçlarına göre diğer ilçelerde bulunmayan mal ve hizmetleri sağlama potansiyeli bakımından ortalamanın altında kalan ilçelerdir (MEVKA, 2014: 193). Türkiye bal üretiminin %2,1 i Konya ve Karaman bölgesinden karşılanmaktadır.(tablo- 1) Bölgede, arıcılık faaliyetleri ağırlıklı olarak Karaman Merkez, Sarıveliler ve Bozkır ilçelerinde yapıldığı belirtilmekte, yaklaşık 127 bin kovandan 2000 ton civarı bal elde edildiği vurgulanmaktadır (MEVKA, 2014: 137). Bu bakımdan plan içerisinde arıcılığın desteklenmesi ile ilgili olarak özellikle Derebucak, Hadim, Taşkent, Ahırlı, Yalıhüyük, Derbent ve Bozkır ilçelerinin uygun flora yapısı sebebiyle arıcılık faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalara destek verileceği belirtilmektedir (MEVKA, 2014: 209).
1088 MEVLANA KALKINMA AJANSI PROJELERİ BAĞLAMINDA BOZKIR MERKEZLİ PROJELER Tablo-1: 2011 yılı MEVKA Bölgesi ilçeler bazında bal üretimi (TÜİK, 2011) Ayrıca Bozkır ve Hadim gibi üzüm üretimi fazla olan ilçelerde pekmez üretimini ve kurutma faaliyetlerini artıracak çalışmaların destekleneceği duyurulmaktadır (MEVKA, 2014: 210). Turizm faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ile ilgili olarak Bozkır gibi dağlık kesimde kalan Başyayla, Sarıveliler, Hadim, Taşkent, Halkapınar ve Derebucak gibi ilçelerin önemli bir turizm odağı olan Antalya ve ilçelerine yakın olmaları sebebiyle Antalya ya gelen yerli ve yabancı turistlere alternatif turizm fırsatları sunabileceği de bu planın içerisinde yer almaktadır (MEVKA, 2014: 193). 2013 yılında yayınlanan Bölge planında ise elma yetiştiriciliğinde Isparta ilinden sonra Konya ve Karaman bölgesinin ikinci sırada yer aldığı ve ilçe bazında ise Bozkır ın önemli üretim merkezlerinden bir iolduğu belirtilmektedir (MEVKA, 2013: 76). MEVKA tarafından değerlendirilip kabul edilen Bozkır temelli projeleri değerlendirdiğimizde genel olarak tarımsal faaliyetlerin desteklendiğini görmekteyiz. 2009 yılında beri devam eden projelerin dağılımına baktığımızda genel olarak tarımsal sulama, arıcılığın geliştirilmesi ve meyvecilik ön sıralarda desteklenen projeler olarak göze çarpmaktadır. Meyve Kurutma Potansiyeli Fizibilite Çalışması ve Yatırımcı Analizi Araştırılması Projesine bir göz attığımızda Toros dağları üzerinde yer alan Bozkır ilçesinde coğrafi nedenlerden dolayı meyvecilik ve bağcılık ön plana çıkmakta olup özellikle üzüm, elma, erik, armut, çilek ve ceviz ekonomik olarak öne çıkmaktadır. Toplam 15.400 metrekare alanda bağcılık yapılmaktayken, 38.440 metrekare alanda meyvecilik yapılmaktadır. Elde edilen ürünler Konya ilinin farklı pazarlarında tüketiciye sunulmaktadır. Bölge üreticileri ürünleri işleyerek de pazara
MEVLANA KALKINMA AJANSI PROJELERİ BAĞLAMINDA BOZKIR MERKEZLİ PROJELER 1089 arz etmektedirler. İşlenmiş ürünlerin en başında tahin, pekmez, bal ve kurutulmuş ürünler gelmektedir (Şenarslan, 2013:4). Peoje sonunda yapılan değerlendirme il getirilen önerilere bakıldığında (Bozkır Gıda Tarım Hayvancılık İlçe Müdürlüğü, 2013: 212): Bozkır ilçesi gerek coğrafi yapısı gerekse jeopolitik önemi açısından meyvecilik potansiyeli olan ilçelerimizden bir tanesidir. Ancak ilçede meyvecilik yaygın olmasına rağmen küçük köy işletmeleri nitelindedir. Bunun için ilçede meyve bahçeleri sayısı, ağaç sayısı ve genç ağaç sayısının artırılması gerekmektedir. Bozkır da endüstriyel olarak meyvecilik yapan işletme sayısının artırılmasına ihtiyaç vardır. Bölgede yetişen meyve çeşidi genel olarak tüm Konya iklim koşullarında yetişen meyveler olup, ilçede yetişen meyve çeşidinin geliştirilmesi gerekmektedir. Bunun için toprak analizi, su yapısı ve iklim bağlamında bölgede yetişebilecek yeni meyve türlerinin denenmesi gerekmektedir. Yine Bozkır ilçesinde toprak yapısı olarak organik tarıma müsait olup bu yönde çalışmaları artırılması gerekmektedir. Bozkırlı çiftçilerin bilgi düzeyi genelde düşük olup gerek meyvecilik gerekse kurutmacılığın yaygınlaştırılması anlamında etkin eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması gerekmektedir. Yine vatandaşların kurutmalıklarında özellikle üzüm, elma ve erik kurutmasına ağırlık verilmesi gerekmektedir. Zira kuru üzüm pazarı aktif bir pazar olup, piyasa talebi sürekli söz konusu olmaktadır. Bunun için Bozkır üzüm kurutmasında odak yoğunlaşması gerekmektedir. Yine elma kurutma pazarı da yükselen bir değer olmakla birlikte bunun geliştirilmesi gerekmektedir. Erik kurutması ile ilgili bilgiler bu çalışmada Bozkır da hiç çıkmamıştır. Ancak il ve ilçedeki toptancılarda talebi olan bir mal niteliğinde olup erik kurutmasına yönelikte çalışmalar yapılmalıdır. Tüm bu verileri ışığında Bozkır meyvecilik ve kurutma sektöründe kendine yeni bir yol çizen bir sektör durumunda olup desteklenmelidir. Faaliyet raporlarında Bozkır merkezli projeler ile ilgili olarak 2009 yılı faaliyet raporunda herhangi bir proje yoktur. 2010 yılında ise modern sulama sistemlerinin çiftçiye tanıtılması ve sulama suyunun daha verimli kullanılmasının çiftçilere öğretilmesi, organik tarım ve iyi tarım uygulamalarına yönelik eğitim, danışmanlık ve girişimcilik merkezi elemanı yetiştirme, özel eğitim verecek öğretmenler ile muhtaç bireylerin eğitimi, dezavantajlı gruplara yönelik mesleki eğitim, ulusal ve uluslararası proje çevrim yönetimi eğitimi, Bozkır'da seçilen pilot bölgelerde toprak analizi çalışması, süt toplama ve işleme modernizasyon teknikleri, endemik bitki yetiştiriciliğinde envanter çalışmaları gibi başlıklarda teknik destek taleplerinin karşılandığı belirtilmektedir (MEVKA, 2011: 41).
1090 MEVLANA KALKINMA AJANSI PROJELERİ BAĞLAMINDA BOZKIR MERKEZLİ PROJELER DEĞERLENDİRME Kalkınma ajansları bölgesel kalkınmanın sağlanması ve bölgeler arası eşitsizliklerin giderilmesi açısından büyük önem arz etmektedir. Bu açıdan Konya ve Karaman bölgesinde faaliyet gösteren Mevlana Kalkınma Ajansı da bu temel üzerinden hareket etmektedir. Böylelikle geniş bir alan üzerinde bulunan her iki ilin ilçeleri arasındaki ekonomik olarak göze çarpan farklılıkların giderilerek belli bir düzeye çıkarılması sağlanmış olur. Bozkır doğal güzellikler, tarihi değerler ve tarımsal ürünleri ile kendini ön plana çıkaracak birçok hususiyete sahip bir ilçedir. Bu yüzden bir şans olarak görülmesi gereken kalkınma ajansının destek ve finansmanının ilçede hem istihdam hem de ekonomik kazanca dönüştürülebilmesi için oluşturulacak projelerin ilçenin uzun vadeli planları ölçüsünde olması gerekmektedir. Tarım ve turizmde doğayı tahrip etmeden oluşturulacak projeler ile ilçenin gelecek nesillere iyi bir şekilde bırakılması sağlanırken sürdürülebilirlik kavramı hiçbir zaman göz ardı edilmemelidir.
MEVLANA KALKINMA AJANSI PROJELERİ BAĞLAMINDA BOZKIR MERKEZLİ PROJELER 1091 KAYNAKÇA DEDE, Ayşegül; AB Uyum Sürecinde Kalkınma Ajansları ve Mevlana Kalkınma Ajansı, Konya Ticaret Odası, Haziran, 2009. MEVLANA KALKINMA AJANSI (MEVKA), 2010 Ajans Faaliyet Raporu, 2011, Konya. MEVLANA KALKINMA AJANSI (MEVKA), Bozkır İlçe Raporu, 2011, Konya. MEVLANA KALKINMA AJANSI (MEVKA), Karaman-Konya 2014-2023 Bölge Planı, Aralık 2014, Konya. MEVLANA KALKINMA AJANSI (MEVKA), Karaman-Konya 2014-2023 Bölge Planı, 2013, Konya. ÖVGÜN, Barış; Bir Politika Transferi Örneği: Kalkınma Ajansları, Ankara SBF Dergisi, Cilt: 62 Sayı: 3 Sayfa: 233-255 DOI: 10.1501/SBFder_0000002040 Yayın Tarihi: 2007. ÖZER, Mehmet Akif; Türkiye de Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Sosyal Ekonomik İşlevleri, Kamu-İş; C:12, S:2/2012, 37-74. ŞENARSLAN, Mehmet; Önsöz 2, Meyve Kurutma Potansiyeli Fizibilite Çalışması ve Yatırımcı Analizi Araştırılması Projesi, Bozkır Gıda Tarım Hayvancılık İlçe Müdürlüğü, 2013 TEKİN, Ömer Faruk (2015), Decentralized Urbanization Policies and Regional Development: Experience of Turkey, IISES, 19th International Academic Conference, 16-19 September, pp. 847-858, Florence, Italy. TEKİN, Ömer Faruk (2016), Adem-i Merkeziyetçi Kentleşme Politikaları ve Bölgesel Kalkınma: Türkiye Deneyimi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, Cilt:19 Sayı:1 ss.119-138. TUTAR, Filiz; DEMİRAL, Mehmet; Yerel Ekonomilerin Yerel Aktörleri: Bölgesel Kalkınma Ajansları, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Nisan 2007, 2(1), 65-83. TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU (TÜİK), Bölgesel İstatistikler, Turizm, 2011
1092 MEVLANA KALKINMA AJANSI PROJELERİ BAĞLAMINDA BOZKIR MERKEZLİ PROJELER