ELLE KALDIRMA VE TAŞIMA İŞLERİNDE İSG
DERS 1
Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından Resmi Gazete Tarih Sayı: 11.02.2004/25370
BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç Madde 1 Bu Yönetmeliğin amacı, elle yapılan taşıma işlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden ortaya çıkabilecek risklerden, özellikle sırt ve bel incinmelerinden işçilerin korunmasını sağlamak için, alınması gerekli önlemleri belirlemektir.
Kapsam, Dayanak Kapsam Madde 2 Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren tüm işyerlerini kapsar. Dayanak Madde 3 Bu Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanununun 78 inci maddesine göre düzenlenmiştir.
Tanımlar Madde 4 Bu Yönetmelikte geçen; Elle taşıma işi : Olumsuz ergonomik koşullar ve nitelikleri bakımından işçilerin bel ve sırt incinmelerine neden olabilecek yüklerin, bir veya daha fazla işçi tarafından elle veya beden gücü kullanılarak
KALDIRILMASI,
İNDİRİLMESİ,
İTİLMESİ,
ÇEKİLMESİ,
BAŞKA BİR YERE GÖTÜRÜLMESİ
VEYA HAREKET ETTİRİLMESİ
gibi işlerin yapılması veya bu işlerin yapılması için fiziki olarak destek olunmasını ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM İşverenin Yükümlülükleri
Genel Hüküm Madde 5 İşveren : a) İşyerinde yüklerin elle taşınmasına gerek duyulmayacak şekilde, iş organizasyonu yapmak ve yükün uygun yöntemlerle, özellikle mekanik sistemler kullanılarak taşınmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.
Genel Hüküm b) Yükün elle taşınmasının kaçınılmaz olduğu durumlarda, Ek-I deki hususları dikkate alarak elle taşımadan kaynaklanan riski azaltmak için uygun yöntemler kullanılmasını sağlayacak ve gerekli düzenlemeleri yapacaktır.
İş ve İşin Yapıldığı Yerin Organizasyonu Madde 6 Yükün elle taşınmasının kaçınılmaz olduğu durumlarda işveren, işin mümkün olduğu kadar sağlık ve güvenlik şartlarına uygun olarak yapılabilmesi için işyerinde gerekli düzenlemeyi yapacak ve:
İş ve İşin Yapıldığı Yerin Organizasyonu a) Ek-I deki hususları ve yüklerin özelliklerini de göz önünde bulundurarak, yapılan işteki sağlık ve güvenlik koşullarını değerlendirecek,
İş ve İşin Yapıldığı Yerin Organizasyonu b) Özellikle işçilerin sırt ve bel incinme risklerini önlemek veya azaltmak için, Ek-I deki hususları dikkate alarak, çalışma ortamının özellikleri ve yapılan işin gereklerine uygun önlemleri alacaktır.
İşçilerin Eğitimi ve Bilgilendirilmesi Madde 8 Elle yapılan taşıma işlerinde, işçilerin bilgilendirilmesi ve eğitimi ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara uyulacaktır:
İşçilerin Eğitimi ve Bilgilendirilmesi a) İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 10 uncu maddesindeki hususlarla birlikte, bu Yönetmelik uyarınca sağlık ve güvenliğin korunmasına yönelik alınan tedbirler hakkında işçileri ve/veya temsilcilerini bilgilendirecektir. İşveren, elle taşıma işlerinde işçiler ve/veya temsilcilerine taşınan yükle ilgili genel bilgileri ve mümkünse yükün ağırlığı ile eksantrik yüklerin ağır tarafının ağırlık merkezinin yeri hakkında, kesin bilgileri vermekle yükümlüdür.
İşçilerin Eğitimi ve Bilgilendirilmesi b) İşveren, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 12 nci maddesindeki hususlarla birlikte, bu Yönetmeliğin eklerinde belirtilen hususları da dikkate alarak, yüklerin doğru olarak nasıl taşınacağı ve yanlış taşınması halinde ortaya çıkabilecek riskler hakkında işçilere yeterli bilgi ve eğitim verecektir.
İşçilerin Görüşlerinin Alınması ve Katılımlarının Sağlanması Madde 9 İşveren, bu Yönetmelik ve eklerinde belirtilen konularda İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 11 inci maddesine uygun olarak işçilerin veya temsilcilerinin görüşlerini alacak ve katılımlarını sağlayacaktır.
İlgili Avrupa Birliği Mevzuatı Madde 10 Bu Yönetmelik 29/5/1990 tarihli ve 90/269/EEC sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifi esas alınarak hazırlanmıştır.
Uygulama Madde 11 Bu Yönetmelikte belirtilen daha sıkı ve özel önlemler saklı kalmak kaydı ile, elle yapılan taşıma işlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümleri de uygulanır. Yürürlük Madde 12 Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 13 Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
EK-I YÜKLE İLGİLİ RİSK FAKTÖRLERİ
1. Yükün özellikleri Aşağıda belirtilen özelliklere sahip yüklerin elle taşınması sırt ve bel incinmesi riski oluşturabilir;
- çok ağır veya çok büyükse 1. Yükün özellikleri
kaba veya kavranılması zor ise, 1. Yükün özellikleri
1. Yükün özellikleri dengesiz veya içindekiler yer değiştiriyorsa
1. Yükün özellikleri vücuttan uzakta tutulmasını veya vücudun eğilmesini veya bükülmesini gerektiren bir konumda ise,
1. Yükün özellikleri özellikle bir çarpma halinde yaralanmaya neden olabilecek yoğunluk ve şekilde ise.
2. Fiziksel güç gereksinimi İş; çok yorucu ise,
2. Fiziksel güç gereksinimi mutlaka vücudun bükülmesi ile yapılabiliyorsa,
2. Fiziksel güç gereksinimi yükün ani hareketi ile sonuçlanıyorsa,
2. Fiziksel güç gereksinimi vücut dengesiz bir pozisyonda iken yapılıyorsa, bedenen çalışma şekli ve harcanan güç, özellikle sırt ve bel incinmelerine neden olabilir.
3. Çalışma ortamının özellikleri Çalışma ortamı aşağıdaki özelliklerde ise, özellikle sırt incinmesi riskini artırabilir;
3. Çalışma ortamının özellikleri çalışılan yer işi yapmak için yeterli genişlik ve yükseklikte değil ise,
3. Çalışma ortamının özellikleri zemin düz değilse, engeller bulunuyorsa veya düşme veya kayma tehlikesi varsa
3. Çalışma ortamının özellikleri çalışma ortam ve şartları, işçilerin yükleri güvenli bir yükseklikte veya uygun bir vücut pozisyonunda taşımasına uygun değilse,
3. Çalışma ortamının özellikleri işyeri tabanında veya çalışılan zeminlerde yüklerin indirilip kaldırılmasını gerektiren seviye farklılıkları varsa,
3. Çalışma ortamının özellikleri zemin veya üzerinde durulan yer dengesizse
3. Çalışma ortamının özellikleri sıcaklık, nem veya havalandırma uygun değilse
4. İşin gerekleri Aşağıda belirtilen çalışma şekillerinden bir veya daha fazlasını gerektiren işler sırt ve bel incinmesi riski oluşturabilir.
4. İşin gerekleri özellikle vücudun belden dönmesini gerektiren aşırı sık veya aşırı uzun süreli bedensel çalışmalar,
yetersiz ara ve dinlenme süresi, 4. İşin gerekleri
4. İşin gerekleri aşırı kaldırma, indirme veya taşıma mesafeleri,
4. İşin gerekleri işlemin gerektirdiği, işçi tarafından değiştirilemeyen çalışma temposu.
ARA DİNLENMESİ LÜTFEN 15 DAKİKA ARA VERİNİZ
DERS 2
EK-II BİREYSEL RİSK FAKTÖRLERİ İşçinin; - yapılacak işi yürütmeye fiziki yapısının uygun olmaması, - uygun olmayan giysi, ayakkabı veya diğer kişisel eşyalar kullanması, - yeterli ve uygun bilgi ve eğitime sahip olmaması, durumunda işçiler risk altında olabilirler.
yapılacak işi yürütmeye fiziki yapısının uygun olmaması,
uygun olmayan giysi, ayakkabı veya diğer kişisel eşyalar kullanması,
yeterli ve uygun bilgi ve eğitime sahip olmaması
ELLE TAŞIMA İŞLERİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
iş organizasyonu yapmak Çalışma talimatlarının belirlenmesi Elle Taşıma İşleri Talimatı
iş organizasyonu yapmak Ağır yüklerin birlikte taşıma ile kaldırılması
iş organizasyonu yapmak İş yükünü işyerindeki düzenlemeler ile azaltmak
mekanik sistemler kullanılarak taşınmasını sağlamak Taşıyıcı sistemleri kullanmak
mekanik sistemler kullanılarak taşınmasını sağlamak Vinç, forklift vb. taşıyıcılar kullanmak
mekanik sistemler kullanılarak taşınmasını sağlamak Otomatik taşıma ve depolama sistemleri kurmak
işin sağlık ve güvenlik şartlarına uygun olarak yapılabilmesi için işyerinde gerekli düzenlemeyi yapmak Ergonomik düzenlemeler yapmak
işin sağlık ve güvenlik şartlarına uygun olarak yapılabilmesi için işyerinde gerekli düzenlemeyi yapmak Taşıma mesafelerini azaltmak Önce Sonra
çalışma ortamının özellikleri ve yapılan işin gereklerine uygun önlemleri almak Kişisel koruyucu donanım kullanmak
çalışma ortamının özellikleri ve yapılan işin gereklerine uygun önlemleri almak İş ekipmanları kullanmak
işçilerin bilgilendirilmesi ve eğitimi Düzenli aralıklar ile elle taşıma işi yapan işçilerin eğitilmesini sağlamak
İSG UZMANLARI
ELLE TAŞIMA Uygulanan güç Biçimsiz duruş Sırt El Bilek Omuz Boyun Tekrarlanan hareketler sonucu
SIRT Vücudun hemen hemen her hareketinde sırt kullanılmakta olduğundan en sıklıkla incinen bölgedir. Bir çok sırt problemi omurga ile ilgilidir
SIRT İNCİNMELERİNİN SEBEPLERİ
Bedenen Yapılan Taşımacılıkta Alınacak Güvenlik Tedbirleri Durun ve düşünün. Yük kaldırımını planlayın. Yük nereye yerleştirilecek sorgulayın Uygun yardımcı ekipmanlar kullanın Yardıma ihtiyaç olup olmadığını sorgulayın Yük üzerinde varsa engelleri çıkarın
Ayaklarınızı bacaklarınızı açarak dengeli şekilde yerleştirin Eğilirken dizler bükülmeli ve sırt düz tutulmalıdır. Bu durumda vücudun dengesini sağlamak için harcanacak güç an aza indirilecektir.
Sağlam şekilde kavrayın Kollarınızı bacaklarınız tarafından oluşturulan sınırlar içinde tutmaya çalışın Kanca kavrayışı yaparak parmaklarınızı düz tutun. Taşınacak gereçler bütün avuç içiyle kavranıp kollar düz tutulduğunda yük bütün vücuda dağılacağından harcanacak kuvvet daha az olacaktır. Çene içeride tutulmalıdır. Boynu uzatarak çeneyi içeri çekmek omurgayı kilitleyecektir. Böylece belde meydana gelebilecek sakatlıklar önlenir. Sırt düz tutulmalıdır. Böylece karın bölgesindeki baskı azalacak, diskler üzerindeki basınç eşit derecede olacak ve sırt kaslarının çalışması tehlikeli bir pozisyonda olmayacaktır.
Yükü ani itmeyin, çekmeyin ve kaldırmayın Yük taşıma hareketini yavaşça yapın Kalkarken yükün kontrolünüz altında kalmasını sağlayın
Yükü kendinize yakın tutun Dönüş yaparken gövdenizi döndürmeyin Yükün ağır kısmını gövdenize yakın tutun
Yükü bırakın Yerleştirmeyi sonrasında yapın
İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ
ONBİRİNCİ BÖLÜM : MALZEMENİN KALDIRILMA, TAŞINMA, İSTİFLENME VE DEPOLANMASINDA ALINACAK GÜVENLİK TEDBİRLERİ Madde 486 - Malzemenin kaldırılması, taşınması, istiflenmesi ve depolanmasında genellikle mekanik araçlar kullanılması esastır. Ağır parçaların ekip halinde kaldırıldığı veya taşındığı hallerde, önceden belirtilen kumanda hareket ve işaretleri kullanılacaktır. Madde 487 - Fıçı, varil ve benzeri büyük yuvarlak kaplar, eğik düzlemlerden indirilirken takozlar, kaldıraçlar, halat ve ipler kullanılacak ve işçiler, eğik düzlemin alt başında ve indirilen kapların önünde durmayacaklardır. Madde 488 - Ağır parçaların boru veya çubuk ve benzeri yuvarlak parçalar üzerinde yürütülerek taşındığı hallerde, bunlar el ile itilmeyecek, kaldıraçlarla veya benzerleri ile hareket ettirilecektir. Madde 489 - İşyerlerinde malzemeler, aydınlatmayı engellemeyecek, makina ve tesisatın çalışmasını güçleştirmeyecek, geçitlerde gidiş ve gelişi aksatmayacak ve yangın söndürme tesisatının kullanılma ve çalışmasını engellemeyecek ve devrilmeyecek şekilde ve ağırlıklarına dayanacak taban üzerine ve ancak 3 metre yükseklikte istiflenecektir. Madde 490 - Ağır çuval ve torbalar, dört köşesi çaprazlama olarak ve en çok 5 sırada bir, 1 torba eksik konularak istif edilecektir. Madde 491 - Kızışmayı önlemek ve dengeyi sağlamak için, kesilmiş keresteler, yerden yüksekte yapılan raflar üzerine yatay olarak veya az eğik sıralar halinde istiflenecek ve her sıra arasına, uçları geçitleri kapamayan latalar atılacaktır.
Madde 492 - Çubuk ve borular, uygun raf veya sehpalar üzerine veya bunların sağlanamadığı hallerde, kalaslardan yapılacak bir taban üzerine istiflenecek ve istifin her iki tarafı, dayanıklı kazıklarla desteklenecektir. Madde 493 - Kuru maddelerin döküm halinde bulunduğu ve alttaki boşaltma ağzından, bu maddelerin mekanik vasıtalar veya el ile alındığı üstü açık siloların üst ağızları, uygun ızgaralarla kapatılacaktır. Madde 494 - Kuru maddelerin döküm halinde bulunduğu silolara işçilerin girmesi gerektiğinde, her işçiye, ucu sağlam bir yere bağlanmış uygun emniyet kemeri verilecek ve silo ağzında sürekli olarak görevli bir işçi bulundurulacaktır. Madde 495 - Döküm halinde kuru maddelerin depolandığı siloların sahanlık ve sabit dik veya yatık merdivenleri bulunacak ve bunlar uygun korkuluklarla korunacaktır. Madde 496 - Yanabilen kuru maddelerin döküm halinde depolandığı silolar, ateşe dayanıklı maddelerden yapılmış olacak ve bunlarda uygun havalandırma tertibatı bulunacaktır. Madde 497 - Kuru maddelerin yığın halinde depolandığı ve bunların el aletleri ile alındığı hallerde, yığınların dip tarafında, bunların dengesini bozabilecek nitelikte boşluklar meydana getirilmeyecektir. Madde 498 - Depoların kuru maddeler, patlayıcı veya zehirleyici karışımlar meydana getirebilecek nitelikte olduğu hallerde, yükleme, boşaltma ve depolama işlerinde ayrıca gerekli özel tedbirler alınacaktır.