KAHRAMANMARAŞ YÖRESİ AĞITLARI II. CİLT (ANDIRIN-GÖKSUN AĞITLARI) HAZIRLAYANLAR Oğuzhan UZUN Mehmet TEMİZ Halil İbrahim ÖZDEMİR 2012-1 -
KÜNYE KAHRAMANMARAŞ YÖRESİ AĞITLARI II.CİLT Hazırlayanlar: Oğuzhan UZUN Mehmet TEMİZ Halil İbrahim ÖZDEMİR Editör Cevdet KABAKCI Mustafa SEMERCİ İSBN: Tashih Fatma YILDIZ Macide KILINÇ Grafik Tasarım FA AJANS Matbaa ve Tanıtım Hizmetleri Kapak ve Sayfa Tasarım Halil İbrahim TOKLU Oğuz SÖNMEZ Kapak Fotoğraf Mehmet KIRMIZIKAYA Görsel Yönetmen Gökhan GÖNEN Baskı Baskı Tarihi İletişim Adresi Kahramanmaraş Belediyesi Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Tel: (0344) 228 46 00 E-posta: basınyayın@kahramanmaras.bel.tr Bu eser Kahramanmaraş Belediyesi nin bir kültür hizmetidir. - 2 -
İÇİNDEKİLER A-ANDIRIN AĞITLARI I- AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR ASKER KAÇAĞI OLAN KOZANOĞLU NUN AĞIDI GURBETE GİDEN EŞİN AĞIDI YAŞAR IN AĞIDI EKREM KOYUNCU NUN AĞIDI ÇOBANIN AĞIDI MİNE HATUN UN AĞIDI SEVGİLİYE AĞIT (KAHIR) YALNIZLIĞIN AĞIDI ELİF KIZ IN AĞIDI EMİNE NİN AĞIDI KARŞILIK VERMEYEN GÜZELİN AĞIDI İSTEMEDİĞİ YERE VERİLMEK İSTENEN KIZIN AĞIDI SENEM İN AĞIDI BEKÂR FADIMA NIN AĞIDI FATMA DENİZ İN AĞIDI FADIMA DEMİR İN AĞIDI YAYLAYA GİDEN GÜZELİN AĞIDI AŞKA KARŞILIK VERMEYEN KIZIN AĞIDI ESME NİN AĞIDI KRAL KIZININ AĞIDI GELİNİN AĞIDI AYŞE NİN AĞIDI TELLİ AYŞE NİN AĞIDI HASAN KEE NİN KIZI FADIMA NIN AĞIDI YEDİ BENLİ (BENLİ HÜRÜ) NİN AĞIDI YÖRÜK KIZININ AĞIDI NAZLI HÜSNE NİN AĞIDI BEHİYE NİN AĞIDI SEVGİLİYE AĞIT GEBENLİ HÜSNE NİN AĞIDI İSMİKAN IN AĞIDI TELLİ ZEYNEP İN AĞIDI AZO GELİN İN AĞIDI EŞİNİ TERK EDEN HACER İN AĞIDI HATİCE NİN AĞIDI ELBEYOĞLU NUN HANIMINA SÖYLEDİĞİ AĞIT DÖNE NİN AĞIDI GEBENLİ GELİN İN AĞIDI HANIMI BABASI TARAFINDAN ALINAN ASKERİN AĞIDI MENCİKİLİ ELİF İN AĞIDI NESİBE NİN AĞIDI HACI BEY İN AĞIDI İHANET EDEN EŞİN AĞIDI ARAP IN AĞIDI KAÇAN KIZIN AĞIDI KAÇIRILAN DÖNE NİN AĞIDI BOŞANAN ALİ VE HÜRÜ KODAL IN AĞIDI AĞ ELİF İN AĞIDI KAÇIRILAN KEKLİK İN AĞIDI KAYBOLAN MİTELLİ ÇOCUĞUN AĞIDI II- ÇEŞİTLİ SOSYAL OLAYLARI KONU EDİNEN AĞITLAR AVLAMAZ DURDU NUN AĞIDI 11 12 12 13 14 15 17 18 19 20 22 24 25 26 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 40 41 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 58 60 61 63 64 65 66 67 69 70 71 73 73-3 -
İÇİNDEKİLER ÂŞIK HÜSEYİN İN KADERİNE SÖYLEDİĞİ AĞIT 1 ÂŞIK HÜSEYİN İN KADERİNE SÖYLEDİĞİ AĞIT 2 GEBENLİ MEHMET ÇAVUŞ UN AĞIDI İBRAHİM ŞENSOY UN AĞIDI VEFASIZLIĞA UĞRAYAN İBRAHİM KORKMAZ IN AĞIDI VEFASIZLIĞA UĞRAYAN KINACI ÂŞIK HASAN IN AĞIDI VEFASIZ EMMİLERİN AĞIDI HACER GARI NIN AĞIDI SAFİNUR UN AĞIDI VEFASIZ EVLADIN AĞIDI AİLESİNCE SAHİP ÇIKILMAYAN BEDRİYE NİN AĞIDI HIRSIZ TEYZE NİN AĞIDI III- ÜZERİNE KUMA GETİRİLEN KADINLARI KONU EDİNEN AĞITLAR ÜZERİNE KUMA GELEN ZÜLFÜ KABALCI NIN AĞIDI KUMA GİDEN AKİFİYELİ AYŞEGÜL ÜN AĞIDI IV- EŞKIYALIK YAPANLARI KONU EDİNEN AĞITLAR EŞKİYALIK YAPAN ÇERİBAŞI NIN AĞIDI EŞKIYA OLAN REMZİ EFENDİ NİN AĞIDI HASİBE HATUN UN NAZMİ PAŞAYA SÖYLEDİĞİ AĞIT SÜRGÜN AĞIDI V- EVLADI OLMAYANLARI KONU EDİNEN AĞITLAR ÇOCUĞU OLMAYAN ADAMIN SÖYLEDİĞİ AĞIT EVLATSIZ AĞANIN AĞIDI DEĞİRMENİN (SEFİLLİĞİN) AĞIDI FAKİRLİĞİN AĞIDI FAKİRLEŞEN GÜNDEŞLİOĞLU NUN AĞIDI OSMAN AKILLI NIN AĞIDI GARİBAN HATİCE NİN AĞIDI VI- HAKSIZLIĞA MARUZ KALANLARI KONU EDİNEN AĞITLAR HAKSIZLIĞA UĞRAYAN DURDU NUN AĞIDI DURAN VE OMAR IN AĞDI ÇARESİZ EKREMİN İN AĞIDI MAFYA DAN KURTULAN MEHMET İN AĞIDI YAŞI KÜÇÜK GENCE ZORLA VERİLEN GELİNİN AĞIDI ÇİRKİNLİK İFTİRASI ATAN NURDAN IN AĞIDI EVDE KALAN KIZIN AĞIDI VII- HAYATININ BİR BÖLÜMÜNÜ CEZAEVİNDE GEÇİRMEK ZORUNDA KALANLARI KONU EDİNEN AĞITLAR MAHKÛMLARIN AĞIDI RAUF DENKTAŞ IN AĞIDI VIII- ÇEŞİTLİ KONULARDA YAKILMIŞ AĞITLAR VELİ BAKACAK IN AĞIDI İDAM İPİNDEKİ GENCİN AĞIDI OTUZ YILLIK ESİRİN EŞİNE SÖYLEDİĞİ AĞIT ÖMER YILDIZ IN YAŞLILIK AĞIDI SELVER VELİ NİN AĞIDI ÂŞIK HÜSEYİN İN AĞIDI ÖKSÜZ ÇOCUKLARIN AĞIDI ÇOBAN SÜLO (SÜLEYMAN DUMAN) NUN AĞIDI MUHTARLIK AĞIDI 1 MUHTARLIK AĞIDI 2 ÇALINAN EŞYALARIN AĞIDI PERİŞANLIĞIN (KIZ İSTEME) AĞIDI KORKAK YEĞENİN VE CEREN İN AĞIDI 75 76 77 78 79 80 81 82 84 86 87 88 89 89 91 92 92 93 94 95 96 96 97 98 99 100 101 102 103 103 104 105 106 108 109 110 111 111 112 113 113 114 115 116 117 118 119 121 123 125 126 127 128-4 -
İÇİNDEKİLER HACI VELİ NİN AĞIDI KAZA İLE ELİNİ VURAN PAŞA ÇOMULU NUN AĞIDI HARUN ÇINGIL IN AĞIDI GÜCÜK ÜN AĞIDI (TATLI AĞIDI) GINDAL SÜLEYMAN IN AĞIDI ÇARESİZ İNSANLARIN AĞIDI ZAMÂNE HOCALARINA AĞIT ÖĞRETMENLER GÜNÜ ŞİİRİNİN AĞIDI ÂŞIK ALİ DEMİR İN AĞIDI KÜÇÜK MUSTAFA NIN AĞIDI MAHMUT ASLANTAŞ IN AĞIDI (ŞOFÖR AĞIDI) NURİ ÇINGIL IN AĞIDI (GÖÇ) AŞILAK HACCA NIN AĞIDI SÖZ TUTMAYAN KADININ AĞIDI KOLANCI KADININ AĞIDI DUL KADININ AĞIDI ANNELERİN AĞIDI SELE GİDEN FATMA NIN AĞIDI GELİNLİK HATİCE NİN TATLI AĞIDI GELİN HATİCE NİN AĞIDI HATİCE ANNEYE SİTEM AĞIDI TELLİ HATIN IN AĞIDI IX- ANDIRIN YÖRESİNDE KINA GECELERİNDE SÖYLENEN AĞITLAR KINA TÜRKÜSÜ 1 KINA TÜRKÜSÜ 2 KINA TÜRKÜSÜ 3 KINA TÜRKÜSÜ 4 KINA TÜRKÜSÜ 5 KINA TÜRKÜSÜ 6 KINA TÜRKÜSÜ 7 KINA TÜRKÜSÜ 8 KINA TÜRKÜSÜ 9 KINA TÜRKÜSÜ - 10 GELİN ÖVMELERİ GELİN İNERKEN SÖYLENEN AĞIT X- HAYVANLAR ÜZERİNE SÖYLENEN AĞITLAR CEREN İN AĞIDI (KAYBOLAN BUZAĞI) GIR BEYGİRİN AĞIDI NALSIZ KATIRLARIN AĞIDI KEDİLERİN AĞIDI TAVUKLARIN AĞIDI TAVUĞUN AĞIDI CÜCÜĞÜN AĞIDI OĞLAKLARIN AĞIDI GÖĞ KEÇİ NİN AĞIDI APRIL KIŞINDA ÖLEN KOYUNLARIN AĞIDI KOMPRÖSÖRÜ ÇEKERKEN ÖLEN CAMUZUN AĞIDI BEYGİRİN AĞIDI ALA İT İN AĞIDI KAFESE KONAN YAVRU KEKLİĞİN AĞIDI XI- MİZAHÎ KONULU AĞITLAR İFTİRA ATILAN SELVER ABLA NIN AĞIDI ARKADAŞINA HİLE YAPAN DUMAN MEHMET İN AĞIDI 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 147 148 149 150 151 152 152 155 156 158 159 160 161 163 164 166 167 168 169 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 183 184-5 -
İÇİNDEKİLER VEFASIZLIĞA UĞRAYAN HIDIR AĞANIN AĞIDI KÖR HASAN IN AĞIDI PALAVRACI ENİŞTENİN AĞIDI KARGAÇAYRI KÖYÜNE YENİ SEÇİLEN HEYETİN AĞIDI BAYTAR OBASINDAKİ VEFASIZ KOMŞULARIN AĞIDI KUMA AĞIDI GELİN HACCA NIN AĞIDI HACI İSMAİL ÖZDEMİR İN AĞIDI SAHTEKÂRLIK YAPAN ORMANCININ AĞIDI DAYAK YİYEN BEDRİYE NİN AĞIDI CİMRİLİK YAPAN KİR ALİ NİN KIZI EŞE NİN AĞIDI KIZ EMİNE NİN AĞIDI KARA TAVUK UN AĞIDI TAVUĞUN AĞIDI KAYBOLAN HOROZUN AĞIDI DEGÜLÜŞ ÜN AĞIDI ÇİFT SÜRMEYEN ÖKÜZLERİN AĞIDI SARI ÇEKİRGENİN AĞIDI CİNS HOROZUN AĞIDI XII- DOĞAYI KONU EDİNEN AĞITLAR KANADA KAVAĞI NIN AĞIDI TARHANANIN AĞIDI KAYIP TÜFEĞİN AĞIDI GRİP HASTALIĞININ AĞIDI ORMAN AĞIDI BAKLALAR KABİLESİNİN YOK ETTİĞİ ORMANIN AĞIDI SATILAMAYAN ODUNUN AĞIDI DUT AĞACININ AĞIDI KAVAK VE SÖGÜTLERİN AĞIDI KARASU NUN AĞIDI 1 KARASU NUN AĞIDI 2 KARASU NUN AĞIDI - 3 KIZILOLUK KÖYÜ SUYUNUN AĞIDI ARK YÜZÜNDEN YAKILAN AĞIT XIII- DOĞAL AFETLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR ERZİNCAN DEPREMİNİN AĞIDI ADAPAZARI DEPREMİ NİN AĞIDI 17 AGUSTOS DEPREMİ NİN AĞIDI AFYON DEPREMİ NİN AĞIDI KAR FELAKETİ ÜZERİNE SÖYLENEN AĞIT XIV- ÇEŞİTLİ YİYECEKLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR ATATÜRK E HEDİYE İÇİN YAPILAN TARHANANIN AĞIDI ŞEKERİN AĞIDI SOĞANIN AĞIDI FISTIĞIN AĞIDI KABAĞIN AĞIDI TIRŞİĞİN AĞIDI XV- ALACAKLARIN TAHSİL EDİLMEMESİNİ KONU EDİNEN AĞITLAR VERİLMEYEN KAVAK PARASININ AĞIDI B- GÖKSUN YÖRESİ I- YEMEN SAVAŞI HASAN İLE CÜCÜK ÜN AĞIDI OTO OSMAN IN AĞIDI ŞEHİT MEHMET DEDE AĞIDI 186 187 188 189 190 191 192 194 196 197 198 199 200 201 203 206 207 208 209 210 210 212 213 216 217 218 219 220 221 222 224 225 226 227 228 228 229 230 231 232 233 233 234 235 236 237 238 239 239 241 242 242 245 246-6 -
İÇİNDEKİLER II- ŞEHİT OLAN ASKERLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR MEHMET İN AĞIDI ÂŞIK MUSTUK UN AĞIDI ASKERDE ÖLEN BİCO ALİ NİN AĞIDI III- ASKERLİK DÖNEMİNDE YAKILAN AĞITLAR MEHMET GÜZEL İN AĞIDI EYÜP DAYIOĞLU NUN AĞIDI ERİCEKLİ ASKERİN AĞIDI IV- EBEVEYNLERİN VEFATINI KONU EDİNEN AĞITLAR BODUK BATTAL IN AĞIDI CAKCAK REŞİT İN AĞIDI BAVE BEKİRİN ANASINA SÖYLEDİĞİ AĞIT HÜRÜ İLE SULTAN IN AĞIDI V- KOCASINI KAYBEDENLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR BODUK BATTAL IN AĞIDI KEL ÜMMET MUSTUK UN AĞIDI MAHMUT UN AĞIDI CÜL HÜSEYİN İN AĞIDI MULLA MEMİLİ NİN AĞIDI EŞE NİN AĞIDI VI- DOĞUM ESNASINDA VEFAT EDENLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR ATAŞ HABBA NIN AĞIDI VII- EVLADINI YİTİRENLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR MUSTUK UN AĞIDI MULLA YUSUF UN DÖRT OĞLUNUN AĞIDI HACI İSMAİL İN KARDAŞLARINA AĞIDI MEHMET İN AĞIDI EŞE KIZ IN AĞIDI HAYRİYE NİN AĞIDI BEBEĞİN AĞIDI VIII- KARDEŞİNİ YİTİRENLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR HACI ÇAVUŞ UN AĞIDI DELİ MEHMETOĞULLARINDAN MEHMET IX- SEVDİĞİNE KAVUŞAMAYANLARI KONU EDİNEN AĞITLAR BEYAZITLARIN BAYRAM IN AĞIDI MERYEM HATUN UN AĞIDI CÜCÜ ALİ NİN AĞIDI KÖSE NİN AĞIDI X- HENÜZ ÖLMEDEN ÖNCE KENDİSİNİN ÖLÜMÜNE YAKILAN AĞITLAR EFENDİ HOCA NIN AĞIDI AŞİR VELİ NİN KIZI ZEYNEP İN AĞIDI ZAYIF HÜSEYİN İN AĞIDI XI- ÇEŞİTLİ HASTALIKLAR SEBEBİYLE VEFAT EDENLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR İSMAİL İN AĞIDI HACI İRBİYEM İN AĞIDI HACI İRBİYEM İN AĞIDI HACI İRBİYEM İN AĞIDI GIRMIZI İSMAİL İN AĞIDI BEYAZIT IN AĞIDI ALİŞ İN AĞIDI CABBAR IN AĞIDI HÜSNE GELİN İN AĞIDI DELİ MEVLİT İN AĞIDI İSMAİL İN AĞIDI 247 247 248 249 252 252 254 256 257 257 258 259 260 261 261 262 263 264 265 266 268 268 269 269 270 272 273 275 276 278 279 279 280 281 281 282 284 285 286 286 287 288 289 289 290 291 292 293 294 296 298 299 300 301-7 -
İÇİNDEKİLER ÇAKCAK HAMMANIN AĞIDI ALİ NİN AĞIDI YONUZ UN AĞIDI BEKİR GÜRBÜZ ÜN AĞIDI BEYAZITLARIRI MEVLİT İN AĞIDI UZUN MEHMET İN AĞIDI KÜRT ALİ NİN AĞIDI DANA MEHMET İN KIZININ AĞIDI XII- ÇEŞİTLİ TOPLUMSAL OLAYLARI KONU EDİNEN AĞITLAR GÖ VELİ NİN AĞIDI MURTAZA NIN AĞIDI AĞCA ELİF İN AĞIDI ÂŞIK OSMAN DAN HACER E MEMİLİ AĞA NIN AĞIDI SÜLEMENCE HASAN IN AĞIDI HACI HASAN VELİ NİN AĞIDI FADİME NİN AĞIDI ÇOLUK MEHMET İN AĞIDI ALİ ÇAVUŞ UN AĞIDI TAŞOLUK KASABAMIZDAN ANONİM BİR AĞIT MİZAM ÇAVUŞ MEMİŞ İN AĞIDI CİRİT ALİ NİN AĞIDI ALCIOĞLU DURDU (DURNA) NUN AĞIDI MEMİLİ NİN AĞIDI FATİŞ GELİN İN AĞIDI KUŞOĞLU ZABİT İN AĞIDI GARA TEĞMEN İN OĞLU GENÇ ÖLEN ARAFA NIN AĞIDI BAVE BEKİR GARDAŞINA SÖYLER SENEM İN AĞIDI ÇAKAL HALİL İN AĞIDI ERİCEK YÖRESİNE AİT ANONİM BİR AĞIT BATTAL VE DURDU NUN AĞIDI ÇELİKHANLI OMAR IN AĞIDI PALAZ AHMET İN AĞIDI KÜRT ALİ NİN AĞIDI KÜRT ALİ İLE SENEM İN AĞIDI SELVER İN AĞIDI ELİF BACI NIN AĞIDI XIII- KAZAEN HAYATINI KAYBEDENLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR HAYRETTİN İN AĞIDI DURMUŞ UN AĞIDI RAMAZAN İLE KISMET İN AĞIDI MEMİLİ NİN AĞIDI UZUN DURMUŞ UN AĞIDI DURMUŞ UN AĞIDI AVCI ALCIOĞLU İBRAHİM İN AĞIDI ZABİT ZEKİ NİN AĞIDI DİRGEN ALİ NİN YEĞENİ HASAN IN AĞIDI XIV- ÇEŞİTLİ SEBEPLERLE CİNAYETE KURBAN GİDEN İNSANLARI KONU EDİNEN AĞITLAR GÖ KARA NIN AĞIDI MEHMET RÜŞTÜOĞLU NUN AĞIDI BATTAL IN AĞIDI MEHMET İN AĞIDI 302 303 305 306 307 308 309 310 311 311 312 314 315 316 317 318 319 321 322 323 324 325 326 327 328 329 331 332 334 335 337 338 339 340 341 343 344 345 348 348 350 351 352 353 355 358 359 361 363 363 364 365 366-8 -
İÇİNDEKİLER ALİ NİN AĞIDI HACI OSMAN IN AĞIDI OMAR AĞA NIN AĞIDI MURATSIZ IN AĞIDINDAN ŞEFRE KARI NIN OĞLUNUN AĞIDI KOCALARIN OSMAN IN OĞLU KOCA NIN AĞIDI PİRİ DURDU NUN AĞIDI XV- HAYATININ BİR BÖLÜMÜNÜ CEZA EVİNDE GEÇİRMEYE MAHKÛM OLANLARI KONU EDİNEN AĞITLAR GÖ KARA NIN AĞIDI VELİ ÇAVUŞ UN AĞIDI XVI- KANUN KAÇAĞI OLARAK ARANANLARI KONU EDİNEN AĞITLAR KEL ÜMMET İN AĞITI ALO NUN TÜRKÜSÜ ALO NUN TÜRKÜSÜ XVII- TRAFİK KAZASI SONUCU YAŞAMINI YİTİRENLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR HACELİ MUSA NIN AĞIDI DEMİRCİ HACI NIN AĞIDI GARACA HAÇÇE NİN AĞIDI ALİBABA CUMA NIN AĞIDI VELİ NİN MEMİLİ NİN AĞIDI DEMİRCİ HACI NIN AĞIDI CUMA ASLAN IN AĞIDI İSMAİL GÜRBUZ ÜN AĞIDI XVIII- DOĞAL AFETLER SONUCU YAŞAMINI YİTİRENLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR GÜNDEŞ ALİ NİN AĞIDI ÖMER İN AĞIDI MÜRSEL KÖYÜNDEN HACIBEY KÖK ÜN AĞIDI XIX- İNTİHAR SONUCU HAYATINI KAYBEDENLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR LÜLLÜŞ CUMA NIN KIZI EMİNE NİN AĞIDI LÜLLÜŞ ÜN KIZI EMİNE NİN AĞIDI TEŞEKKÜR KAYNAKÇA 367 369 370 371 372 374 376 377 377 378 379 379 380 382 383 383 384 385 386 388 389 390 392 393 393 394 395 397 397 398 399 400-9 -
KISALTMALAR C : c. cilt Der. : der. derleyen Haz. : haz. hazırlayan S. : s. sayfa Sa. : Sa. sayı Vs. : vs. vesaire Yay. : yay. yayınları - 10 -
ANDIRIN AĞITLARI ANDIRIN AĞITLARI - 11 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR I- Ayrı Kalan Sevgilileri Konu Edinen Ağıtlar ASKER KAÇAĞI OLAN KOZANOĞLU NUN AĞIDI Kozanoğlu aşiretinden bir asker, askerden firar eder. Fakat kısa zamanda yakalanarak hapse atılır. Hapiste asılacağını düşündüğünden memleketini, ailesiyle nişanlısını düşünerek çok üzülür ve kendi halini dile getiren aşağıdaki ağıdı söyler: Gene göründü de Feke Dağları Meyve verir de bahçaları bağları Golunuza düştüm de Guzan Beğleri El aman paşalar da astırman beni Ağşamdan gaçanı da sabah dutallar Cezası olanı da hapısa atallar Ben ölürsem de nişanımı satallar El aman paşalar da astırman beni Şeytana uydum da alaydan gaçtım Öldürüller diye de candan vazgeçtim Eskerlik elinden de evledim yoktur El aman paşalar da astırman beni Guzanoğlu m da çok söyledi yoruldu Öğlenniye de cümle meclis guruldu Allah emreyledi de kendir gırıldı El aman paşalar da astırman beni Guzanoğlu m da çok söyledim özümden Söyler iken ganlar döktüm gözümden Merhamet eseri de yok mudur sizde Heral aslınız da Yonan efendim Yonan efendim Mustafa AK (TEMİZ;2005;445) - 12 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR GURBETE GİDEN EŞİN AĞIDI Zamanın birinde adamın biri fakirlikten dolayı gurbete çalışmaya gider. Aradan çok zaman geçince kadın eşini çok özler ve hasretine dayanamayarak ona aşağıdaki ağıdı yakar: Gitti yarim gelmez geri Bu sevda öldürür beni Cennet yüzü görmesinler Yârden ayıranlar beni Yazımız gara yazılmış Alınyazımız karaymış Gelmez olaydık dünyaya Kaderde ayrılık varımış İbiş KILIÇ (TEMİZ;2005;446) - 13 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR YAŞAR IN AĞIDI Andırın ın Köklü (Balk) köyünden Mehmet KORKMAZ ın oğlu Yaşar, herkes tarafından sevilen sayılan biridir. Yaşar evlenir, beş çocuğu alır. 2002 de Yaşar Osmaniye de bir kadınla tanışır. Kadın, Yaşar ı evine alır ve birlikte yaşamaya başlarlar. Yaşar daha sonra köydeki çocuklarını ve hanımını da Osmaniye ye çağırır, ancak babası göndermez. Zaten çocuklar ve anneleri de gitmek istemez. Bu olaylardan sonra baba Mehmet in içi yanar, oğluna çok üzülerek aşağıdaki ağıdı yakar: Yoluna guyardım hay yavrım başımı Yetmişi buldu da oy benim yaşım Andırın da bulunmazdı vay guzum eşim N oldu sana guzum, nasıl oluyor Gel hele gör hele babaŋ ölüyor Dayanmıyor yürek evlat acısı İçimden getmiyor bunun sızısı Zor olurmuş da evlad acısı Ne oldu guzum da ne oldu sana Ne oldu yavrum da ne oldu sana Coşgum sular çağıl çağıl akıyor Dereler sel olup yeri yırtıyor Bahçalıkta baban gözyaşı döküyor Ne oldu guzum da ne oldu sana Ne oldu yavrum da ne oldu sana Andırın da senin çoğudu ünün Neye sıkıldı da vay guzum canıŋ Akıyor bilekten durmadan ganım Hasta oldum guzum gel gör sen beni Sızlıyan yürek de durmadan yanan Deli deyilidin sen nasıl gaman İssiz galdı guzum gurulmuş binan Ne oldu guzum da, ne oldu sana Ne oldu yavrum ne oldu sana Yaşar deyincik herkes ayağa galkardı Yanında kimseler para kesesi çekemezdi Baban milli servetinen sana bakardı Ne oldu guzum da ne oldu sana Ne oldu yavrum ne oldu sana Âşık Mehmed der de böyle olmuyor Evladın insanın halından bilmiyor Akıyor gözyaşım yavrum durmuyor Aman guzum da ne oldu sana Ne oldu yavrum da ne oldu sana (TEMİZ;2005;447) Âşık Mehmet KORKMAZ - 14 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR EKREM KOYUNCU NUN AĞIDI Andırın ın Yeşiltepe köyünde 1975 li yıllarda yaşayan 15 yaşındaki Ekrem KOYUNCU, komşusu Mecid in kızına âşık olur ve kızı kaçırır. Ekrem in annesi Ayten Hanım sabah kalktığında olayı öğrenir. Komşusunun hanımı tuvalete imekleyerekten gitmektedir. Anlaşılan oğlu ile kaçan kzın anasını kocası çok kötü döğmüştür. Ayten Hanım, oğlunun yaşının küçük olmasına mı üzülsün, kız kaçırmasına mı üzülsün yoksa dayak yemekten yürüyemez hale gelen komşusu Mecid in hanımına mı üzülsün? Bu çaresizlik içinde iken oğlunun karakolda olduğunu öğrenen Ayten Hanım, o an pencerenin önüne oturur ve o üzüntüyle şu ağıdı söyler: Yoruldu dutmuyor dizim Kimsiye galmadı sözüm Boşa vermen mahkemiye Mıktar bizim a za bizim Sabahınan erken galktım Mecid in evine baktım Önünde iki böyüğün Yavrum bunu nasıl yaptın Mecid in kapıyı atlıyor Durdu başımdan gitmiyor Gel barışak bre Salih Düşmanlarımız çatlıyor Gadanı alıyım Kele Ben de ne söyleyim ele Aldırmaz derdim emmisi Sabahanan düştü yola Yola çıkmaya gorkuyom Ne çıkar bilmem önüme Bacım gibi sahib oldu Minneddarım ben geline Gadanı alıyım kele Ne söyleyimkine ele Dediler yollar dutulmuş Habar verin İsmayil e Yeter deli gönlüm yeter Guşlar yuvasında öter Ben nasıl dü ün çalıyım Yavrum hapsanede yatar (TEMİZ;2005;448) - 15 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR Sana diyom zalim Ali Beni getirdin oyuna Arka çıkıyor dayısı Gurban oluyum boyuna Garakol vardı dayandı Adnan ın gapısına Daha küçük teslim etmen Polislerin zopasına Erkenden atılan gara Düzülmüşler sıra sıra Dayanamaz küçük yavrım Teslim etmen garagola Fadime (Ayten) KOYUNCU - 16 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR ÇOBANIN AĞIDI Bir köyde çobanlık yapan bir adam o köyde yaşayan bir kıza âşık olur. Çoban olduğu için vermeyeceklerini düşünerek düğürcü de gönderemez. Çobanın sevdiği kız da çobana âşık olur ve bu çaresizliğe sitem eden kız, artık dayanamayarak kendi sevgisini ve üzüntüsünü dile getirmek için çobana aşağıdaki ağıdı yakar: Çobanın elinde gaval Arkasında sürü davar Eğer davar susuz ise Bizim elde çifte pınar Lili çoban, garib oğlan Dokuz gattan urganım var Çiçekliden yorganım var Çoban beni kaçırırsan Yedi şişek gurbanım var Lili çoban, garib oğlan. İpek mendil boyamadım Ben çobana doyamadım Küçük guşlar yuva yapmış Serçe gadar olamadım Lili çoban, garib oğlan Yanına yoldaş olayım Yüksügüne gaş olayım Yalınız davar güdülmez Ben yanına eş olayım Lili çoban, garib oğlan Çoban davar geçirsene Soğuk sular içirsene Senin göönün bana düşmüş Adam olup gaçırsana Lili çoban, garib oğlan Safiye TEMİZ (TEMİZ;2005;449) - 17 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR MİNE HATUN UN AĞIDI Andırın merkezde yaşayan Mine Hatun, 1977 de kaynak şahıs ile sözlenir. Mine ile sözlenip askere giden kaynak şahıs maddî imkânsızlık yüzünden izne de gelemez ve çok üzülür. Çok sevdiği sözlüsüne o duyguyla aşağıdaki ağıdı yakar: Kağızman narıdır inci dişleri Niğde elmasına benzer işlerin Bursa şeftalisi olmuş dişlerin Sevmiyenen doyamadım kız sana Ne olur birazcık acısan bana İzmir in üzümü ufacık gözün Afyon kaymağından ballanmış yüzün Mevlana şekeri sanki o sözün Sevmiyenen doyamadım kız sana Ne olur merhamet eylesen bana Antep pekmezidir süner kaşların Maraş sucuğundan uzun saçların Nuri ÇINGIL gibi daha yaşların Sarmıyanan doyamadım kız sana Ne olur sözüme he desen bana Nuri ÇINGIL (TEMİZ;2005;450) - 18 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR SEVGİLİYE AĞIT (KAHIR) Andırın ın Efirağzılı köyünde yaşayan Âşık Ali, çok sevdiği bir kıza ailesini dünürcü gönderir. Kızın ailesi, Âşık Ali nin felçli olması nedeniyle kızı vermez. Âşık Ali, bu duruma çok üzülür ve köyü terk eder. Köyü terk ederken de o kahırla aşağıdaki ağıdı yakar: Gidiyorum daha gelmem köyüne Dar yerlerin bol oldu mu yar galan Ben ölürsem bu dünyanın neyine Bağlamadan hayalimi sor galan Uğruna harcadım ömrüm çağımı Nasıl viran ettin gönül dağımı Daha güz gelmeden bozdun bağımı Olur olmaz güllerimi kır kalan Ferhat Şirin için kayalar yondu Garip Senem için Halep ten döndü Kerem de Aslı yı almadan yandı Zevki sefa muradına er kalan Hanı ya yiğitler periler hanı Hanı Yusuf lar Mısır ın sultanı Meğerki yok imiş dünyanın sonu Âşık Ali m bağlamaya vur kalan Nuri ÇINGIL (TEMİZ;2005;451) - 19 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR YALNIZLIĞIN AĞIDI Andırın ın Arıklar köyünde yaşayan Mehmet CİNKARA baharda yazlık denilen yere, yaylaya göçer. Okullar açılınca hanımı ve çocukları köye döner. O, orada tek başına çaresiz kalan Mehmet o üzüntüyle aşağıdaki ağıdı yakar: Erken kurudu dallar hemen dökülüyor Soğulgan da davar goyun yatıyor. Çek atımızı göçelim sevdiğim.bu eller de bize yaramaz oldu Yuvamızda hani kimse kalmadı Odun ocak hepisi söndü Çek atımızı da göçelim sevdiğim Üç koyun ile yayla yapılmaz Biricik inek de satılmaz Soğudu ortalık gayrı yatılmaz Çek atımızı da göçelim sevdiğim Varalım dükkana mola verelim Çay yapıp birer yudum içelim Gerekirse aşağısına göçelim Çek atımızı da göçelim sevdiğim Gençliyimizin gününü görmedik Davarlı mallı adam olmadık Umduğumuz zamanı bulmadık Çek atımızı da göçelim sevdiğim Sen hastasın ben ise topalım Üç beş tavuğumuzu satalım Yavrulara biraz harçlık salalım Çek atımızı da göçelim sevdiğim Soğulgan derler çukurdur yeri Güzel esiyor hafiftir yeli Zehir odlu da buranın suyu Çek atımızı göçelim sevdiğim (TEMİZ;2005;452) - 20 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR Oğlumuz kızımız dağıldı İneğimiz de erken sağıldı Gayri goyunumuzun hepsi satıldı Çek atımızı göçelim sevdiğim Yeter artık yeter çektiyim acı Derinden geliyor içimde sancı Galmadı gayri gardaşım bacı Çek atımızı da göçelim sevdiğim Dertli Cinkara m dönüp duruyor Gelen arabalara evlat soruyor İki yavrumuz bize umut veriyor Çek atımızı da göçelim sevdiğim Mehmet CİNKARA - 21 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR ELİF KIZ IN AĞIDI Andırın ın Çukurkoz köyünde yaşayan ve Göde Mehmet lakabıyla tanınan genç, akrabası ve komşusu olan Melek in kızı Elif e âşık olur. Almak için çok ısrar ederse de vermezler. Ailesi Elif Kızı başka birine verir, Elif`in aşkıyla yanıp tutuşan Göde Mehmet kavuşamamanın verdiği acıyla aşağıdaki ağıdı yakar: Ergöçen in yolu daşlı Ben gediyom gözüm yaşlı Elif zatan sümbül saşlı Elif gurban Memmed sana Ergöçen in yeri sarı Elif`im de arı duru Elif de Memmed in piri Elif gurban Memmed sana Evlerinin önü köprü Hacı Musduk gara börklü Eşe zatan zatan boklu Elif gurban Memmed sana Evlerinin götü bayır Elif geliyor zayır zuyur Tatarlı da zine gavır Elif gurban Memmed sana Aman Ümmed yaman Ümmed Bunu söyleyen zatı Memmed Bunu da gınamak olmaz Güzeli sevmesi sünnet Elifçiğim biçki diker Elifçiğim şavkı çeker Elif de Memmed i yakar Elif gurban Memmed sana Ergöçen`in yeri guyu Guyudan alırlar suyu Elif imin usul boyu Yeni açılmış güle benzer Evlerin önü cirpilti çalısı Elifimin var güççük bacısı Zor umuş Elif yarin acısı Mevlanı seversen gavışak Elif (TEMİZ;2005;453) - 22 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR Elif im de oturmuş daş çekiyor Melek Hösü`ün yan gözünen bakıyor Eşe de oturmuş derdin döküyor Gulak verme Elif im gavışak sennen Mercimeğim küle küle Ben ölçerim sile sile Elif im sudan gelirken Ben bakıyom güle güle Elif in damı söküldü Saçı yerlere döküldü Daş çeke çeke ömrü söküldü Gıyamam Elif im sana gıyamam Evlerinin önü yokuş Elif böyle nasıl bakış Halılara döker nakış Mekik atan eline gurban Elif im suya yörüdü Golarını sallıyarakl Sar Elif`im sudan geliyor Gümüş gimi parlıyarak Analı babalı bindirdiler ata Yedi gişiyinen gönderiyorlar öte Böyle iş daha geldi mi başa Gediyor Elif im duy Hösü ün Hösü ün Arkasına da öl Hösü ün Hösü ün Aramıza da bir dağ dikilse Arayı uzatsan beni unutsan Ya Mevla m beni ya senin canı alsa Ya benim canım alsa seni unutsam Gediyor Elif im duy Hösü ün Hösü ün Arkasına da öl Hösü ün Hösü ün Ulu suyun akıntısı Kırağının yıkıntısı Dar Ova sının döküntüsü Sardı Elif imi Elif imi Safiye TEMİZ - 23 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR EMİNE NİN AĞIDI Andırın ın Çukurkoz köyünde yaşayan Karayiğit Yusuf lakaplı kişi komşusunun kızı Koca Emine ye âşık olur. Ancak kızın ailesi, Koca Emine yi vermez. Daha sonra Koca Emine yi Kavaklı nın, Kötü Kadirli denen yerindeki de yaşayan Samalı Osman a verirler. Sevdiği kızı alamayan Karayiğit Yusuf çok üzülür ve ona aşağıdaki ağıdı yakar: Emine m de su doldurur Eteyini yel galdırır Emine m yürü şün beni öldürür Halaman Emin m halaman Gadirli ye varsan da gelin olaman Garayiğit Yusuf gimi yiğit bulaman Goyunumu güderim ucundan ucundan Bir çektiğim var da Eşe bacından Bana gelsen ölür müydün acından Halaman Emine m halaman Gadirli ye varsan da gelin olaman Karayiğit Yusuf gimi yiğit bulaman Pencereden çıkan tütün Kele Emine m halim çetin Yalan söölemek kârım deel Alırsam ederim hatın Sivri nin de günden yüzü Kölgelenir bizden yüzü Güllü bibimin Emine gızı Yaktı kül eeledi bizi Evlerinin önü büklük Büklükten keserler okluk Benim sevdi im gara keklik Gel oturak kele bitii Safiye TEMİZ (TEMİZ;2005;455) - 24 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR KARŞILIK VERMEYEN GÜZELİN AĞIDI Andırın ın Karapınar köyünün Kesili obasında yaşayan Mustafa ERDEVİR adlı kişi, çeşmede gördüğü bir güzele âşık olur, kız ise ona yüz vermez. Bunun üzerine kaynak şahıs kıza şu ağıdı söyler: Ya kesili derler suyu mu gaynar Seni görenin de yüreği oynar Kötüye varırsan güzellik neyler Arayıp eşini sorman mı güzel Arayıp eşini bulman mı güzel Karcık derler de kiseci kireç Mehremetsiz güzel de insafın gıraç Yönün çevir de gözünü beri aç Dolanıp boynumda galman mı güzel Arayıp eşini bulmaz mısın güzel Gocapınar dalında suna akıyor Güzel olan genden bana bakıyor Âşık gız boynunu sana büküyor Mehremetli gullardan olman mı güzel Dolanıp boynumda ölmen mi güzel Ya Kesili derler de kiseci kireç Mehremetsiz güzel de insafın gıraç Yönün çevirde gözünü geri aç Merhemetli gullardan olman mı güzel Dolanıp boynumda alman mı güzel Erdevir im der de yoktur suçu Belini örtüyor örgüsün saçı Gayadaki barda gerdanı döşü Mehremetli gullardan olman mı güzel Dolanıp boynuma galman mı güzel Ya Kesili derler de kiseci kireç Merhemetsiz güzel de insafın gıraç Yönün çevir de gözünü geri aç Merhemetli gullardan olman mı güzel Dolanıp boynumda galman mı güzel Mustafa ERDEVİR (TEMİZ;2005;456) - 25 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR İSTEMEDİĞİ YERE VERİLMEK İSTENEN KIZIN AĞIDI Zamanın birinde büyük bir çiftlikte ünlü bir ağa yaşamaktadır. Ağa kızını sevmediği biriyle zorla evlendirmek ister. Kız da verildiği oğlanı istemeyerek yanlarında duran ve işlerini yapan amcasının oğlunu sevmektedir. Amcasının oğlu tarlada bideri (tohum) ekmiş olup çift sürmektedir. Kız bohçasını alır ve acı ile amcasının oğlunun yanına gelir ve: Kaçalım. der. Amcasının oğlu da çaresiz olduğundan kabul edemeyeceğini söyler. Bunun üzerine kız dertli dertli yalvararak söylemeye başlar. Dayanamayan amcasının oğlu da aynı şekilde ağıtla cevap verir: Kız: Bileziğimi nal eyledim, Saçlarımı çul eyledim Üç günnücek yem eyledim Bin gedelim emmim oğlu Oğlan: Beş gardaşın var duyarlar Alayı birbirine uyarlar Tatlı canımıza gıyarlar Ben gedemem emmim gızı Kız: Arnacımız gızıl gaya Alnını alnıma daya Havlıdakı ağca taya Bin gedelim emmim oğlu Oğlan: Ağca tayın nalı yoktur Üstünde de çulu yoktur Üç günnücek yemi yoktur Ben gedemem emmim oğlu Kız: Bileziğimi nal ederim Örgümü de çul ederim Üç günnücek yem ederim Bin gedelim emmim oğlu Anamın belini büktüm Babamın evini yıktım Binbaş altın aldım Bin gedelim emmim oğlu (TEMİZ;2005;457) - 26 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR Oğlan: Anan duyar baban duyar Arkamıza atlı yığar Gelen atlı cana gıyar Ben gedemem emmim gızı Kız: Anam duysun babam duysun Arkamızda atlı ıysın Gelen atlı bana gıysın Bin gedelim emmim oğlu Oğlan: Evimizin önü ceviz Cevizin dalları gouz Gız nişannın itten yavız Ben gedemem emmim gızı Ala öküzü çifte goştum Ağ bideri yere saçtım Ben bir halal ekmee düştüm Ben gedemem emmim gızı Kız: Ala öküzü gurtlar yesin Ağ bideri serçe deşsin Halal ekmek zehir olsun Bin gidelim emmim oğlu Oğlan: 1Beş gardaşın var duyarlar Alayı birbirine uyarlar Tatlı canımıza gıyarlar Ben gedemem emmim gızı Kız: Evimizin önü garaçalı Yer estikçe döner dalı Emmimoğlu zaten deli Bin gidelim emmim Arapoğlu Safiye TEMİZ - 27 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR SENEM İN AĞIDI Eski zamanlarda gencin biri yaylaya çıkar ve Senem adlı bir kıza âşık olur. Sonunda Senem ile oğlan evlenmeye karar verirler. Ancak bir türlü kavuşamazlar. İkisi de başkasıyla evlenmemek üzere söz verir. Yaylada işler iyi gitmez, göç geri şehre döner. Genç, yukarıda yaylada kalır. Aradan epeyce bir zaman geçer evlenmezler. O zamanlar gâvurun biri köyleri gezerek öteberi satarmış, köyleri gezermiş. Bir gün bu gâvur, Melemen köyüne varır. Melemen köyündeki Senem in evine de varır -kız evde kocamış karı olmuş- Senem: Sen nerden geliyor nereye gidiyorsun der. O da: Filan yerden, filan köyden geliyorum der. Senem: O köyde filan adam vardı, o duruyor mu? der. O da: Duruyor der. Senem: Benden ona selam söyle yaylada vaat etmiştik evlenmedim aha gocadım garıdım der. Adam: Peki baş üstüne der, oradan ayrılır gezer dolaşır geri adamın olduğu köye gelir. Adamın evine gider. Adam da gocamış yataktan kalkamaz olmuştur. Adama: Senem in sana çok selamı var, o da evlenmemiş, duruyor, seni sordu o da duruyor dedim. der. Adam yataktan doğrulur ve aşağıdaki ağıdı söyler: Ey Senemiŋ geydiği de sarıdır sarı, amanın sarı Ölmeden bir dahi göreydim bari oy oy oyy Yanık değermenin de bozuk çarkeri Yeni yeni düzülmeye başladı oy oy oy oy. Eyy bir selam gedi de nazlı Senem den nazlı Senem den Deli gönül şâd olmaya başladı oy oy oy Akmadı da kör punarıŋ ayağı Seli geldi çağlamıya başladı oy oy oy Eyy aşığın cezvesi de ocakta gaynar ocakta gaynar Mejnun deli gönül de meydanda oynar oy oy oy Değermenci dillerinde şekerler çeyner Datlı datlı söz vermiye başladım oy oy oy Halil CAMIZEMEN (ARPACI HALİL) (TEMİZ;2005;459) - 28 -
AYRI KALAN SEVGİLİLERİ KONU EDİNEN AĞITLAR BEKÂR FADIMA NIN AĞIDI Hatay ın Payas ilçesinde Fatıma adında bir kız ünlenir. Başında fotür şapka, ayakta çizme, belinde tabanca, hiç kimse cesaret edip de bu kızı şahsen isteyemez. Kadınlar arasında Fadıma ya sorarlar o da: Kocaya varmam. der. Âşık Bekir adındaki Ozan: Bu kızı ben de istedeyim bakalım ne diyecek. der. Fadıma yı tanıyanlar: Sen gitme bir kadına söylet yoksa seni çeker vurur. derler. Âşık Bekir sonunda bir kadına söyletir. Fadıma da: Ben kocaya varman. der. Bunun üzerine çok üzülen ve efkârlanan Âşık Bekir, Fadıma ya aşağıdaki ağıdı yakar: Yörü bre yalan dünya yörü Şu dünyada bir Fadıma m Zülüflerin tel tel eyle Mah yüzüne ver Fadıma m Heç mi yok dinin imanın Geçiyor vahtı zamanın Goynundaki cit memenin Birin bana ver Fadıma m Goynunda leyle kirezi Gözlerlin tel firezi Eger istersen mirazı Gel goynuma gir Fadıma m Ay gimi yokardan doğar Gün gimi yere değer Bal şekeri döşün düver Haldan bilmez tor Fadıma m Gollarım yoruldu gümüş düğme çözerek Sevdesinden üç beş sene gezerek Biri sana hizmet etsin vay Fadıma m Düşümde gördüm düşümde Gurdele sokulu döşünde Sen de benim yanıbaşımda Sallanarak gez Fadıma m Fânisin de Gul Bekir im fânisin Diyar ellerde gemilerin yürüsün Ak göğsün arası cennet gorusu Kokuyor yanağın döşün Fadıma m Mehmet İNCİKLİ (Şıh Goca) (TEMİZ;2005;460) - 29 -