BİLGİSAYAR UYGULAMALARI BÖLÜM 1
Bilgisayarlar, giriş ve çıkış üniteleri için gerekli olan, daha önceden programlanmış komutları anlayıp işleyebilen elektronik bir alettir. Bilgisayar 4 ana kısımdan oluşur Giriş üniteleri Çıkış üniteleri İşlemci Depolama üniteleri
Şekil 1 Kişisel bir bilgisayarı oluşturan 4 ana kısım
İşlemci Şekil 1 de de görüleceği gibi ana kısım olan işlemci yalnızca bir bileşenden oluşur. Bilgisayarda bütün işlemler bu kısım tarafından kontrol edilir ve hesaplamalar da burada gerçekleşir. İşlemciler hızları Hz olarak belirtilir. Ör: Core 2 Duo 2 GHz Core 2 Quad 2.3 Ghz
Çıkış üniteleri Bilgisayarda belli işlemlerin sonucunu bilgisayar dışına aktarmak için kullanılan ünitelerdir Ör: Hoparlör, Ekran, Yazıcı
Giriş üniteleri Bir bilgisayar sistemine işlenmek üzere veri girilmesi için kullanılan üniteleri denir. Ör: Klavye, Fare, Kamera, Tarayıcı
Depolama üniteleri Bilgisayarda depolama için 2 çeşit depolama ünitesi kullanılmaktadır Kalıcı depolama Bilgisayarda işlenen verilerin kalıcı olarak saklandığı depolama ünitesidir. Ör: Sabit disk Geçici depolama Bilgisayarda işlenen verilerin geçici olarak depolandığı ve bilgisayarın enerjisinin kesildiği zaman bilgilerin kaybolduğu depolama ünitesidir. Ör: RAM
Program, bilgisayarın belleğinde çalışan ve insanların kısa zamanda yapamadığı karmaşık işlemlerin zamanını kısaltmak için bilgisayarın işlettiği kodlar bütünüdür Programlar, programcılar tarafından ve bir takım programlama dilleri kullanılarak, bir amaca yönelik olarak üretilirler. Bu programlar kullanılan programlama dili kurallarına göre düzenlenir.
Bilgisayar dünyasında 3 temel program çeşiti vardır Sistem Programları Uygulama Programları/Yazılımları (Application Program) Programlama Dilleri programları
Sistem programları Sistem yazılımları bir bilgisayar sisteminin en önemli yazılımlarıdır ve bilgisayarın başlangıçta açılmasını sağlamak yanında sistemin verimli çalışmasını, sisteme yenilikler yapılmasını ve benzer işlemlere olanak verirler. Sistem yazılımları da kendi içlerinde aşağıdaki gibi çeşitlere ayrılırlar İşletim sistem yazılımları İletişim amaçlı yazılımlar Donanım için gereken yazılımlar (sürücü yazılımları) Yazılarda karakter stilleri ve benzeri amaçlar için gerekli yazılımlar Yazılım geliştirmek için kullanılan yazılımlar
Uygulama Programları/Yazılımları Çalışma ve eğtim hayatındaki uygulamalara yönelik olarak hazırlanan, programcılar tarafından derlenip geliştirilen programlara denir Eğitim yazılımları Üretim yazılımları İş yazılımları Kişisel bilgisayar yazılımları Örnek: Word, Excel, Auto cad v.s.
Programlama Dilleri Programlama, bilgisayara yaptırılmak istenen komutların kodlanması işlemidir. Kodlama, her programlama dilinde farklıdır. Okullarda en yaygın olarak öğretilen programlama dilleri C, Visual Basic, Delphi ve bunun yanında web programlama için php,asp gibi programlama dilleridir
Veri Veri,bilgiyi oluşturmak için bilgisayara girilen harfler, sayılar ve grafiklerden oluşur Dosya Bir isim altında saklanan veriler veya programlardır. Dosya ismi genellikle iki bölümden oluşur. Birinci bölümde dosyanın adı, ikinci bölümde dosyanın uzantısı yazılır. İki bölüm bir nokta ile birbirinden ayrılır (dosyaadı.dosyauzantısı) Ör: yazılı.doc yazılı dosya adıdır. doc dosya uzantısıdır
Dosya adı dosyanın içeriğine uygun verilmelidir. Dosya uzantısını genellikle uygulama programı verir. Dosya uzantıları genellikle üç harften oluşur. 1-4 harfli dosya uzantıları da vardır..c,.db,.html gibi
Dosya Çeşitleri Dosya çeşitleri 3 e ayrılır Çalışan dosyalar: Uzantıları exe veya com dur. Başka bir programın yardımına ihtiyaç duymadan çalışırlar Ör: winword.exe, excel.exe
Dosya Çeşitleri Kaynak dosyalar: Çalışmadan önce makine diline çevrilmesi gereken dosyalardır. Örneğin assembly dili kurallarına göre yazılmış bir programı pic üzerinde çalıştırmak için program ilk önce makine diline yani hex e dönüştürülmesi gerekmektedir. Bunun içinde o dosyanın assembly dili kurallarına uygun olarak yazılıp, assembler tarafından derlenmesi gerekmektedir. Ör: trafik.hex
Dosya Çeşitleri Veri Dosyası: Üzerlerinde silme, ekleme, değiştirme yapılabilen dosyalardır. İçeriklerinin çıktısı yazıcıdan alınabilir veya başka birisine elektronik olarak postalanabilir. Yazılı.doc. bir dökümandır. Bir kelime işlemcide yazılmıştır. O kelime işlemci çalıştırılmadan dökümanın içi görülemez. Kelime işlemci çalıştırıldıktan sonra içine girilip, değiştirme, düzeltme, silme ve ekleme yapılabilir. Yazıcıdan çıkışı alınabilir
Dosya Uzantısı Type (cinsi) Karakteristiği.bmp grafik Microsoft bitmap - MS Paint veya grafik programları ile açılır..com uygulama kendi kendine çalışabilen/açılabilen program.doc doküman Microsoft Word dosyası-msword ile açılır..exe uygulama kendi kendine çalışabilen/açılabilen program- çift tıklama ile çalışır..gif imaj graphic in GIF format.hlp yardım dosyası hypertext döküman [.html ile aynı] - web.htm metin dosyası browser ile açılr- kelim işlemci veya kelime işlemci ile düzenlenir..ico imaj ikon dosyası.jpg imaj JPEG formatında grafik.mp3 ses Sıkıştırılmış ses formatı.mpg film MPEG formatında video.pdf uygulama Portable Document Format - Adobe Acrobat Reader programı ile açılır..ppt uygulama Microsoft PowerPoint dosyası.sys metin dosyası sisteem dosyası.tmp temporary file (geçic dosya) - bir çok programla kullanılır..txt metin Sadec ASCII kod içeren dosya.wav ses Waveform formatında ses dosyası.xls uygulama Microsoft Excel worksheet (çalışma sayfası) dosyası.zip uygulama Sıkıştıılmış dosya - WinZip veya PKZip programları ile açlır.
Bir bilgisayardan verim elde edilebilmesi için, öncelikle bir Girdi nin olması, ardından bu girdi üzerinde bir İşlem yapılması, sonuçta da bir Çıktı nın varlığı gereklidir. Biz buna GİRDİ (INPUT) İŞLEM (PROCESS) ÇIKTI (OUTPUT) ilişkisi adını veriyoruz. Örneğin, kullandığınız bilgisayara bir takım isim ve adres bilgileri girdiniz. Ardından bunu, daha sonra bulabileceğiniz uygun bir isimle kaydettiniz ve ardından ya da bir müddet sonra bu bilgileri liste halinde yazıcıdan aldınız
Girdi-işlem-çıktı basamakları iyi işletilmeleri gerekir. Zira bu şekilde bilgisayardan iyi verim alabiliriz. Hangi bilgilerin girileceği, ne şekilde işleneceği, daha sonra bunlardan hangi bilgilerin çıkacağı, en başında programcılar tarafından analiz edilir ve ardından da kullanıcılar tarafından uygulamaya konulur
Girdi/Input. Verilerin girişi işlemi İşlem/Process. Dört matematik işlemi ve mantıksal işlemler (Büyüktür, küçüktür, eşittir, eşit değildir, büyük eşittir, küçük eşittir gibi). Depolama/Storage. Bilgisayara girilen bilgilerin, sabit sürücü veya disketlerde veya CD lerde saklanmasıdır
İletişim/Communication. Bilgisayar ağları yardımı bilgi iletmek. Örneğin Internet e bağlanmak, ağ ortamı adı verilen ve birden fazla sayıdaki bilgisayarların birbirine bağlantılı olduğu ortamlarda çalışmak, bunlara örnek olarak sayılabilir Çıktı/Output. Verilerin insan ortamına aktarılmasıdır. Internet veya ağ ortamlarında, sizinle başkalarının arasındaki bilgi aktarımı, yine bilgisayarınızdaki bilgilerin yazıcıdan alınması, ekrandaki görüntüdür
Günümüz bilgisayarlarında artık ses ve görüntü işleme yetenekleri de mevcuttur. Bu sayede müzik dinleyebilir, sesli olarak film seyredebiliriz. Bu tür sesli ve görüntülü ortamlara Audio-Video adı verilir. Bahsi geçen ortamları hazırlayan sisteme de Çoklu Ortam/Multi Media adı verilir. Multi Media özelliklerinin bulunabilmesi için bir bilgisayarda; CD-Rom (Compact Disk-Read Only Memory), hoparlör, mikrofon, TV ve ses (Sound Blaster) kartları bulunmalıdır
Bir bilgisayarın tam anlamıyla hizmet verebilmesi için gerekli olan iki ana sistem bulunur. Bunlar Donanım (Hardware) ve Yazılım (Software) olarak iki başlık halinde ele alınırlar
Bilgisayarın gözle görülen fiziksel kesimi olup, elektronik devreler, ekran, klavye ve kablolar gibi birimlerden meydana gelir. Her bilgisayarın dış dünyadan bilgi ve program kabul edebilmesi, bu programlardaki işlem adımlarını uygulayarak sonuçları dış dünyaya verebilmesi için bazı özellikleri ve elemanlarının olması gerekir. Bu elemanlar bilgisayarın donanım bölümünü oluşturur.
İnsanlarla bilgisayar arasında iletişimi sağlayan programlardır. Başka bir deyişle, donanımı etkin hale getiren tüm programlara yazılım adı verilir. Yazılıma iki nedenle ihtiyaç duyulmuştur. Makine dilinde (İkili sistemde veya 1 ve 0 dan olusan sistemde) program yazmak oldukça zordur. Programların kolay bir şekilde yazıldıktan sonra başka yardımcı programlar kullanılarak makine diline dönüştürülmesi gerekir Bilgisayar sisteminden doğan zorlukları gidermek ve işlemleri hızlı bir biçimde gerçekleştirmek
Network ikiden fazla bilgisayarın birbirleriyle iletişim halinde olmasıdır. Bu iletişim internet üzerinden farklı kıtalardaki iki bilgisayar arasında da olabilir, aynı mekan içinde olan iki bilgisayar arasında da. Eğer bu bilgisayarlar aynı yerel alan içinde bulunurlarsa bu network, LAN (local area network) olarak adlandırılır
LAN`ın temel faydası verilerin paylaşımıdır. Bu çok farklı yollarla kullanılabilir. Örneğin ofislerde tek bir yazıcının bütün ofis çalışanlarınca kullanılabilmesi, bütün kullanıcılar arasında haberleşmenin bilgisayar ekranından yapılabilmesi, gelen faksların kullanıcıların ekranında görüntülenebilmesi ve her kullanıcının kendi sisteminden faks çekebilmesi, bir uygulamanın server üzerinde çalışırken birden fazla kullanıcı tarafından kullanılabilmesi. Ev ve ofis kullanıcıları tek bir internet bağlantısı ile birden fazla bilgisayarı internet e bağlayabilmesi, e-mail alıp verebilmesi ve hatta oyun oynayabilmesi
Bağlantı Kabloları Bağlantı Elemanları (Konnektörler) Network Kartları Network İşletim Sistemi Yazılımı Modem Yönlendirici (Router) Kuvvetlendirici (Repeater) Dağıtıcılar (HUB)
Network kurulumu için yapılması gereken ilk işlem kabloların döşenmesi 2 bilgisayar arası kablo döşenecekse, bu bağlantı «cross» denilen bir bağlantı ile gerçekleştirilebilir 3 ve daha fazla bilgisayar arasında bir ağ oluşturulacak ise, 1 anahtarlama cihazı yardımı ve düz bağlantı şekli ile ağ oluşturulur. Not : Kablolama yapılırken, ağ kabloları ile elektrik kabloları arasında minimum 10 cm olmasına dikkat edilmelidir.
Yeni nesil kablolama yapılırken kullanılan kablo çeşidine CAT5 kablo denir. Bu kablo ile 2 çeşit bağlantı gerçekleştirebiliriz. Çapraz Bağlantı (568A) Düz bağlantı (568B)
Çapraz kablo yapmak istiyorsak bir ucu 568A diğerini 568B şemasına göre yapmalıyız.
Düz kablo yapmak için iki uçta aynı şemada olmalı, yani 568A<->568A veya 568B<- >568B şeklinde. Dolayısı ile iki seçeneğiniz var
Çapraz bağlantı renk kodları 1-Yeşil-Beyaz 1-Turuncu-Beyaz 2-Yeşil 3-Turuncu-Beyaz 4-Mavi 5-Mavi-Beyaz 6-Turuncu 7-Kahverengi-Bayaz 8-Kahverengi 2-Turuncu 3-Yeşil-Beyaz 4-Mavi 5-Mavi-Beyaz 6-Yeşil 7-Kahverengi-Bayaz 8-Kahverengi
Düz bağlantı renk kodları 1-Turuncu-Beyaz 1-Turuncu-Beyaz 2-Turuncu 3-Yeşil-Beyaz 4-Mavi 5-Mavi-Beyaz 6-Yeşil 7-Kahverengi-Bayaz 8-Kahverengi 2-Turuncu 3-Yeşil-Beyaz 4-Mavi 5-Mavi-Beyaz 6-Yeşil 7-Kahverengi-Bayaz 8-Kahverengi
Bilgisayar ağları büyüklüklerine ve kullanımlarına göre 3 gruba ayrılır. 1-Yerel bilgisayar ağları(lokal area network- LAN) 2-Metropolitan bilgisayar ağları(metropolitan area network-man) 3-Geniş alan ağı(wide area network-wan)
Yerel Ağ (LAN) Yerel bir ağ kurmak, iki ya da daha fazla bilgisayarın birbirlerine bağlanması anlamına gelmektedir. Yerel ağın faydaları Bilgisayarlar arası yüksek hızlı veri transferi Ev veya ofis ortamındaki bilgisayarların birbirleri arasındaki kaynakların paylaşımı Ev veya ofis ortamındaki bilgisayarların birbirleri arasında oyun oynama Kurulacak ağ yardımı ile tek bir internet bağlantısının diğer kullanıcılara da paylaştırılması
Yerel ağ topolojileri bağlantı türlerine göre 4 e ayrılır Doğrusal (Line,Bus) Topoloji Yıldız (star) Topolojisi Ağaç (Tree) Topolojisi Yuvarlak (ring) Topoloji
Metropolitan bilgisayar ağları(man) Bir şehir yada daha doğrusu bir metropol içinde kurulmuş bilgisayar ağıdır. Genellikle birkaç mevcut yerel bilgisayar ağının birleştirilmesi sonucu kurulan ağlardır
Geniş alan bilgisayar ağları(wan) Ülke, kıta hatta dünya çapındaki bilgisayarların birbirleriyle irtibatlandırılması sonucunda oluşmuş veya kurulmuş olan bilgisayar ağlarıdır. Ağırlıklı olarak iletişim ve bilgi alışverişinde kullanılırlar ve mevcut yerel veya metropolitan ağların birleşmesi ile oluşturulurlar
Internet dünyadaki bilgisayarların telefon kabloları veya fiber kablolar aracılığıyla birbirine bağlandığı ağdır. Dünya üzerinde bulunan birbirinden farklı büyüklükteki yerel bilgisayar ağlarını birbirine bağlar. Kısaca ağların ağı olarak tanımlanmaktadır
Dünya çapında bir kütüphanedir Büyük bir bilgisayar ve iletişim ağıdır Fikirlerin paylaşıldığı bir demokrasi platformudur İnsan hayatını kolaylaştırıcı (banka, alışveriş, dergi, gazete, TV hizmetleri) yönleri vardır Çift yönlü bilgi aktarımı yapılabilmektedir
Internet birbirinden çok farklı donanım (PC, Macintosh) ve yazılım (İşletim Sistemleri: UNIX, LINUX, DOS, WINDOWS, MOS, OS/2) özelliklerine sahip olan bilgisayarların birbiriyle iletişim içinde bulunmasını sağlar Internetin sahibi yoktur
Tarayıcı internet üzerindeki kaynakları ve döklümanları görüntülemeyi sağlayan bir araçtır. En yaygın olarak kullanılan tarayıcı lar Microsoft Internet Explorer, Opera, Mozilla Firefox ve Google Chrome
WWW, Web, yada W3 (World Wide Web), yazı, grafik, ses, film gibi pek çok farklı yapıdakı verilere kompakt ve etkileşimli bir sekilde ulaşmamızı sağlayan bir çoklu hiper ortam sistemidir. Hiper ortam, bir dokümandan başka bir dokümanın çağrılmasına olanak sağlar. Bütün bu farklı yapıdaki veriler uygun bir standart ile bir arada kullanılıp bir WWW listeleyicisi'nde (WWW Browser) görüntülenebilir.
Hypertext Markup Language (HTML ) belgelerin birbirlerine nasyl bağlanacaklarını ve belge içindeki metin ve resimlerin nasıl yerleşeceklerini belirleyen ve etiket (tag ) denilen kod parçalarından oluşan bir sistemdir
WWW istemcisinin (Opera, Explorer gibi), bir WWW Servisine bağlandıktan sonra tek seferde transfer ettigi kompozit tüm verilerden olusan sayfadır. Bu sayfadaki bilgiler kompozittir, çünkü hem grafik/resim bilgileri, hem normal text, hem ses, hem baska merkezlere ve baska dokümanlara linkler olabilir. Bu, o www servisinin ilk sayfası ise, "home page" olarak da adlandırılır
Web Browser'lar içinden bir www servisine ya da diğer bazı internet servislerine yönlendirme yapan komut formatıdır. Web Browser içinden 'Open URL' ya da 'Open Location' şeklinde bir seçenek üzerinden uygun URL satırları verilerek, birçok internet kaynağına erişmek mümkündür
File Transfer Protocol: İnternete bağlı iki bilgisayar arasında ve dosya arşivlerinin bulunduğu bilgisayarlara girerek oradaki dosyaları kişisel bilgisayara aktarma olanağı sağlar. Ağ üzerinden dosya göndermenin yoludur. Dosyaların saklandığı sitelere ftp siteleri denir. FTP sitelerinin adresleri ftp:// ile başlar
Internet te bilgisayarların birbirlerini bulmaları için her ana bilgisayara bir adres verilmiştir. Bu adreslere IP (Internet Protokol) numarası denilmektedir. Bu numaralar 4 bölümden oluşmakta, her bölüm nokta ile birbirinden ayrılmaktadır. 144.144.144.144 gibi. Bu sayıları kullanarak bilgisayarlara erişmek mümkündür. Fakat bu sayıların anımsanması güç olduğundan her bilgisayara anamakina/alan (domain) adı denilen bir isim verilmiştir
Servis ismi Kullanıcının bulunduğu kuruluş ismi Kuruluş çeşidi Ülke kısaltması gov: Hükümet kuruluşları tr: Türkiye edu: Eğitim kurumları (üniversiteler gibi) Ülke kısaltması yoksa ABD www ftp Web Gopher tubitak meb basbakanlik metu (Ortadoğu Teknik Üniversitesi) hun (Hacettepe Ün) bilkent milliyet hurriyet cumhuriyet sabah ntv pcmagazine k-12: ilk ve ortaöğretim kuruluşları org: Ticari olmayan, kar amacı gütmeyen kuruluşlar com: Ticari kuruluşlar Mil: Askeri kuruluşlar Net: Servis Sunucuları (Internet Servis Sağlayıcıları gibi) ca: Kanada fr: Fransa it: İtalya de: Almanya nl:hollanda Ac: Akademik kuruluşlar (bazı ülkelerde edu yerine) gr: Yunanistan Int: Uluslararası organizasyonlar, kuruluşlar nl: Hollanda
www.tbmm.gov.tr Resmi Kurum www.emu.edu.tr Üniversite www.egitimsen.org Sendika www.pcmagazine.com.tr ticari kuruluş www.genelkurmay.mil.tr Askeri www.tr-net.net.tr Servis Sunucu
İnternet kullanarak istenilen konuda araştırma yapılarak web sayfalarına ulaşılabilir. Bu web sayfalarındaki metin, resim, ses, görüntü vb. kendi bilgisayarımıza kayıt edilebilir/indirilebilir ya da doğrudan yazıcımızdan çıktısı alınabilir. Bir konu hakkında araştırma yapmak için ya o konuyla ilgili web adreslerini bilmek yada arama motorlarıyla arayıp bulmak gerekmektedir
En sık kullanılan arama motorları : http://www.altavista.com http://www.yahoo.com http://www.google.com http://www.bing.com Türkçe tarayıcılar http://www.arama.com http://www.arabul.com http://www.netbul.com
Bilgisayardan bilgisayara haberleşmenin adıdır. Bilgisayar ağlarında, e-posta ile mesaj gönderme kullanılmaya başlandığında, mesajlar düz yazı (text) biçiminde idi. Günümüzde, mesajların içeriğinde, yazıdan başka resim, ses, video görüntü de bulunabilmektedir. e-postanın gönderilmesi için e-posta adresi kullanılır. e-posta adresi @ işaretinin ayırdığı iki bölümden oluşmaktadır. @ işaretinin sol tarafına kullanıcı adı, sağ tarafına servis adı yazılır
E-posta programlarında görülen "From, To, Subject, Cc, Bcc, Forward To:" gibi kısaltmalar ne anlama gelir? Bütün bu ifadeler, e-posta in baş kısmında (header) yer alır ve gönderilen e-posta ile ilgili bir takım "gönderme bilgileri" ni içerir From: Bu alanda, e-posta 'i gönderen kişinin e- posta adresi (ve gerekli olmasa bile, Adı, Soyadı) yeralır To: To alanında, e-posta 'yı göndereceğimiz kişilerin e-posta adresleri yer alır. Gönderilecek kişi sayısı 1'den fazla ise adresler araya virgül konarak (bazı sistemlerde bir boşluk bırakılarak) yazılır
Subject: alanına, e-posta içeriğine uygun çok kısa bir tanım yazılır. (Acil, toplantı duyurusu, Beni hemen ara vb gibi) Özellikle listelere gönderilen maillerde bu ozellik cok kullanılır. Cc: Cc alanına, e-posta in kopyasını başka bir kişiye ya da kişilere (genellikle, e-posta içeriği ile 2. dereceden ilgili kişiler olabilir) göndereceksek, onların adresleri yazılır. (Cc: Carbon Copy) Bcc: Cc ile aynı. Yalnız, maili alan kişiler To: ve Cc: alanlarındaki bilgileri görebilmelerine karşın, Bcc: alanındaki bilgileri göremezler (Bcc: Blind Carbon Copy). Forward: Size gelen bir mesajı bir başkasına aynen iletmeniz için kullanılan bir alandır. Kullanılan e-posta programları, standart olarak, bir maili başkasına "aynen gönderme" seçeneğini sunarlar
E-posta larla birlikte postanın sonuna eklenerek bir dosya da gönderilebilir. Eklenen dosyalar düz yazı olabileceği gibi resim, ses, program vb. ikili (binary) dosyalar da olabilir. Hemen hemen tüm e-posta programları standart olarak bu özelliği destekler