Turk. enlomol. derg., 2004, 28 (1): 39-44 ISSN1010-6960 Turkiyc'de Ramusella Hammer, 1962 (Acari: Oribatida: Oppiidae) turleri icin ilk kayrtlar Sule BARAN' Nusret AVYILDIZ" Summary First records of Ramusella Hammer, 1962 (Acari: Oribatida: Oppiidae) species in Turkey Three species belonging to the genus Ramusella of oribatid mites in soil and litter samples collected from Erzurum province, R. (s. str.) puertomonttensis, R. (s. str.) assimilis and R. (lnsculptoppia) elliptica were determined. These were the first records for the Turkish fauna. Key words: Ramusella, Acari, Oribatida, Oppiidae, first records, Erzurum, Turkey Anahtar siizciikler: Ramusella, Acari, Oribatida, Oppiidaa, ilk kayrt, Erzurum, Tiirkiye Giri Ramusella cinsi (Acari: Oribatida: Oppiidae) Hammer (1962) tarafmdan Guney Amerika'dan bilim dimyasma tamttlrrus olup, daha soma Subias (1980) tarafmdan yeniden tanmlrrus ve bu cins Ramusella (s. str.), Ramusella (Rectoppia) ve Ramusella (Insculptoppia) olmak uzere uli altcinse aynlrrustir (Subias & Rodriguez, 1987). Turkiyc'de 6nceki calismalarla, bu cinse ait R. (s. str.) clavipectinata (Michael, 1885) ve R. (Insculptoppia) insculpta (Paoli, 1908) turlcri kaydedilmistir (Ayytldlz, 1989; Cobanoqlu & Bayram, 1998). Bu cahsrnada Erzurum ilindeki dokuntu ve topraktan elde edilen Ramusella turleri incelenerek Turkiye oribatid faunasma ve turlerin zoocoqrafik daqrhrruna katkida bulunulmasr amaclanrmstir. * Ataturk Universilesi, Kazrm Karabekir Egitim Fakultesi, Biyoloji EgitimiAnabUim Dah, 25240 Erzurum e-posta: subarantr@yahoo.com ** Erciyes Universilesi, Fen Edebiyal Fakultesi, Biyoloji Bolumu, 38039 Kayseri Ahms (Received): 10.11.2003 39
Materyal ve Yontem Ornekler, Erzurum ilinden 1999 yihnda toplanrrustir. Cahsma alanmdan alman dokuntu ve toprak 6mekleri naylon torbalara konulup etiketlenerek laboratuvara getirilmis ve birlestirilmis Berlese hunilerinden olusan duzenege yerlestirilmistir. 5-7 gun sure ile l lk kaynaqr acik birakilrms; Berlese hunilerinin alt kismma yerlestirilcn ve icerisinde % 70'lik alkol bulunan siselerde biriken toprak akarlan, petri kabt icerisinde stereo mikroskop altmda pipet ve igneler aracihq; ile ayrklanrrus ve daha soma incelenmek uzerc icinde % 70'lik alkol bulunan saklama siselerine konulmustur. Orneklerin incelenmesi Hoyer ortammda trinokuler arastirma mikroskobunda yapilrms ve 61c;umler okuler mikrometre yardirmyla gerc;ekle tirilmi tir. Oribatid'!erde dl morfolojik 6zelliklere dayamlarak eseylerin ayirt edilebildiqi eseysel iki sekillihk az geli tiginden (Evans, 1992), e ey aynrrn yapllmadan sadece ergin bireyler incelenmistir. Arastirma Sonuclan ve Tartisma Oppiidae Grandjean, 1951 Turlerinin vucut uzunlugu genellikle 200-500 /Lm arasmda degi ir ve c;ogunlukla acik kahverenklidir. Rostrum duz veya disciklidir. Prodorsum'da gerc;ek bir lamella bulunmaz; kostula bulunur veya bulunmaz. Notogaster ovaldir. On tarafi duz, yay eklinde veya krista'h olabilir. 9-12 cift krl tasir. C2 krh var veya yoktur. III. ve IV. epimer b6lgeleri kaynasrrustrr. Genital plakta 4-6, anal plakta 2 cift krl vardrr. Tarsus'lar bir trrnakhdrr. Ramusella Hammer, 1962 Tip tiir: Ramusella puertomonttensis Hammer, 1962 Kostula yoktur. Sensillus ig seklinde ve sillidir. Rostrum ucta yuvarlaktir. Krista ve C2 kih yoktur. Dokuz cift notogaster, bes c;ift genital kil vardtr, Interlamellar killerbulunur. 1a krli 1m kih ile aym duzeyde veya gerisindedir. Bu cahsmada saptanan altcinslerin tam anehtarr 1 (2) Rostral killar uc yanda dirsek seklinde ic;e donuk, C;lkl yerleri birbirine yakm......ramusella (Ramusella) Hammer, 1962 2 (1) Rostral krllar yay seklinde, C;lkl yerleri birbirinden uzak...ramusella (lnsculptoppla) Subias, 1980 Ramusella (s. str.) puertomonttensis Hammer, 1962 (Sekil 1) Tamms: Vucut ortalama 285 (270-303)/158 (150-173) uit: buyuklugundedir (n=7). Prodorsum'da (Sekil 1a) rostrum yuvarlaktir. Rostral killer uc; yanda dirsek 40
seklinde bukulmus, ucta silli, kaidede duzdur, Lamellar killer one dogru yonelmi, ince, duz ve yaklasik 13 pm uzunlugundadtr, Lamellar killar, rostral killara, interlamellar killara oldugundan daha yakm ve interlamellar killardan daha incedir. interlamellar killer prodorsum'a dik ve kahn olup, 17 /Lm uzunluqundadir. interlamellar killar arasmda u<; parlak kabarcik yer alir. Sensillus'lar tek tarafh silli ve ig seklinde, 6-9 dallidir. Notogaster'de (Sekil 1a) dokuz cift krl bulunur. Killer 16 /Lm uzunlugunda ve duzdur, im gozenegi bulunur. Epimer bolqesinde (Sekil Ib) III+IV. epimer'ler arasindaki sternal piak iyi sertlesmis, II. epimer'ler arasindaki ise zayif olarak sertlesmistir, Epimeral bolqede agsl yapi olusturan kabarciklar bulunur. Anogenital bolqede (Sekil 1b) anal plak 49 /Lm uzunluqunda ve 45 /Lm qenisligindedir. iki <;ift anal ve u<; cift adanal kil bulunur. Genital plak 30 /Lm uzunluqunda ve 29 iut: qcnisliqindedir. Bes cift genital kil yer ahr. iad gozenegi paranal konumdadir, incelenen ornekler ve ya!j1ama alanlan: Ataturk Universitesi Kampusu, YOK lojmanlan yamndan toprak ve dokuntu, 27.06.1999, 1 ergin; Ihca, <;ay bahccsinden toprak ve dokuntu, 24.07.1999, 2 ergin; Ihca, Yenimahalle, toprak, 24.07.1999, 4 ergin; Ihca Seker Fabrikasi bahcesi, mese (Quercus sp.) agaci altmdan dokuntu, 24.07.1999, 189 ergin; Kosk mahallesi <;ay bahcesindcn toprak, 16.08.1999, 5 ergin; Uzundere, Caybas: Mahallesi, ayva (Cydonia vulgaris Pers.) altmdan toprak, 03.10.1999,4 ergin. Dagtll!j11: ispanya, italya, Java, ~ili, Pakistan ve Hindistan (Hammer, 1962; 1977; Subias, 1980; Sanyal & Bhaduri, 1986; Iturrondobeitia & Salona, 1988). Sekil 1. Ramusella (5. sir) puertomonttensls'in (A) sirttan ve (B) kanndan g6rilnu u. 41
Ramusella (s. str.) assimilis (Mihelcic, 1956) (Sekil Z) Tamrm: Vucut, ortalama 255 (249-262) / 132 (130-133) uxt» buyuklugundedir (n=5). Prodorsum'da (Sekil 2a) rostrum yuvarlak, rostral killardiger prodorsum killanndan daha kahn ve uzun, kaide kismmda sillidir. Rostral killann e;lkl yerleri birbirlerine yakm konumdadir ve belirgin olarak dirsek sekllnde bukulmustur. Kostula yoktur. Sensillus tek tarafli sillidir. Rostral killer 17 /-Lm uzunluqundadir. Lamellar killer 12 /-Lm, interlamellar killer 7 /-Lm uzunluqunda ve diger prodorsum killarmdan kalmdir. Notogaster'de (Sekil 2a) dokuz e;ift notogaster kih bulunur. Bu killar 10 ust: uzunlugundadir. C2 krh yoktur. Epimer bolgesinde (Sekil 2b) apodem' ler belirgindir. Anogenital bolgede (Sekil 2b) bes cift genital kil bulunur. iad gozenegi paranal konurndadir. Anal plak 40 iut: uzunlugunda ve 43 ust: geni liginde; genital plak ise 26 iut: uzunlugunda ve 23 ust: geni ligindedir. Sekil Z. Ramusella (5.sir.) asslml/ls'in (A)sirttan ve (8) kanndan gorlinli li. incelenen ornekler ve ya ama alanlan: Uzundere, <;:ayba l Mahallesi, ayva (Cydonia vulgaris Pers.) altmdan toprak, 03.10.1999, 3 ergin; Pasinler, ilce mezarltqr, sogut (Salix sp.) kovugundan toprak, 24.10.1999, 2 ergin. Dagdl l: ispanya, Kanarya Adalan (Subias, 1980; Subias & Rodriguez, 1987). Ramusella (lnsculptoppia) elliptica (Berlese, 1908) (SekilS) Tamrm: Vucut, ortalama 243 (237-250)/122 (120-123) /-Lm buyuklugundedir (n=3). Prodorsum'da (Sekil 3a) rostrum duzdur, Rostral killar 11 ust» uzunluqunda ve prodorsum'un en uzun killandir. interbotridial bolgede ue; clft kabarcik bulunur. Lamellar e;izgi belirgindir. Lamellar cizqinln dl taraflannda cok sayida 42
kabarcik yer ahr. interlamellar killar 5 iut», lamellar killar 7 usi: uzunlugundadrr, Notogaster'de (Sekil 3a) dokuz cift notogaster krh bulunur. C2 kih sadece cukurcukla temsil edilmektedir. Notogaster krllan 11 /Lm uzunlugundadir. Epimer bolgesinde (Sekil Bb) IIl+IV. epimer petek seklinde cukurcuklerla kaphdrr, Apodemata sejugalis belirgin ve kalmdtr. Anogenital bolgede (Sekil Sb) bes cift genital kil bulunur. ad] kih postanal, ad 3 kih preanal, iad gozenegi ise paranal konurndadir. Anal plak 31 /Lm geni liginde ve 34 /Lm uzunluqunda; genital plak ise 20 iut: geni liginde ve 22 uit: uzunluqundadir. Bir cift aggenital, iie; cift adanal, bes cift genital ve iki cift anal kil yer ahr. Sekil S. Ramusella (lnsculptoppla) el/lptlca'mn (A) sirttan ve (6) kanndan gorilnu u. incelenen ornekler ve ya!jam alanlan: Kandilli, Tanm Kredi Kooperatifi bahcesinden dokuntu ve toprak, 16.08.1999,4 ergin. Dagdl!jl: italya, ispanya, Kanarya Adalan, Amerika Birlesik Devletleri (Berlese, 1908; Subias, 1980; Subias & Rodriguez, 1986; Marsall et al., 1987). Ramusella (s.str.) puertomonttensis'e ait vucut biiyiikliigii daha onceki arastmcrlar tarafmdan 269-310/150-181 /Lm araliqmda belirlenmistir (Hammer, 1962; Subias, 1980; Iturrondobeitia & Salona, 1988). incelenen orneklerin vucut buyuklukleri 270-303 (285)/150-173 (158) urn olup, bu verilerle uyum icerisinde bulunmaktadrr. Bu tur Tiirkiye faunasi icin yeni kayittrr. Ramusella (s.str.) assimilis'e ait vucut biiyiikliiguniin 251-313/131-175 urn araliqmda oldugu bilinmektedir (Mihelcic, 1956; Subias, 1980; Subias & Rodriguez, 1987). incelenen orneklerin vucut biiyiiklugii 249-262 (255)/130-133 (132) urn olup, daha onceki verilerle uyum icerisinde bulunmaktadir. Bu tore onceki cahsmalarda organik maddenin fazla olduqu bolqelcrde, nemli topraklarda ve kavak agacl altmdan alman toprakta rastlanrms (Subias & Rodriguez, 1987) oiup, bu cahsmada 43
ise ayva agacl altmdan ve sogut kovugundan alman toprak omeklerinde edilmistir ve Turkiye faunasr icin ilk kayit niteliqi tasrmaktadrr. Ramusella (Insculptoppia) elliptica'ya ait vucut buyuklugu daha onceki cahsrnalarda 227-270/120-140 iut: araligmda verilmis (Berlese, 1908; Subias, 1980; Subias & Rodriguez, 1986) olup, bu cahsmada belirlenen orneklerin vucut buyuklugu 237-250 (243)/120-123 (122) p.,m'dur ve bu tur icin bilinen degi im arahqmdadir, incelenen orneklerin diger morfolojik ozellikleri bakirrundan daha onceki verilerle uyum icerisinde olduqu belirlenmistir. Bu tur Turkiye faunesr icin yeni kayitnr. Ozet Bu ~ah mada, Erzurum ilinden toplanan toprak ve dokuntu 6rneklerinde oribatid akarlarm Ramusella cinsine ait R. (s. str.) puertomonttensls, R. (s. str.) asslmllls ve R. (lnsculptoppla) el/lptica olmak uzere u~ tur belirlenrnisolup, bu turler Turkiye Iaunasi icin ilkkayrt niteligindedir. Yararlamlan Kaynaklar Ayytldtz, N., 1989. Mites of the family Oppiidae (Acari: Oribatida) from Turkey. J. Nat. Hist., 23: 1373-1379. Berlese, A., 1908. Elenco di generi e specie nuove di Acari. Redia, 5: 1-15. Cobanoglu, S. & S. Bayram, 1998. Mites (Acari) and flies (Insecta: Diptera) from natural edible mushrooms (Morchella: Ascomycetes) in Ankara, Turkey. Bull. AnnIs. Soc. R. Belg. Ent., 134: 187-198. Evans, G. 0., 1992. Principlesof Acarology. CAB. International, Wallingford, u.k., 563 pp. Hammer, M., 1962. Investigations on the oribatid fauna of the Andes Mountains III. Chile. BioI. Skr. Dan. Vid. Selsk., 13: 1-96. Hammer, M., 1977. Investigations on the oribatid fauna of north-west Pakistan. BioI. Skr. Dan. Vid. Selsk., 21: 1-71. Iturrondobeitia, J. C. & M. Salona, 1988. La familia Oppiidae (Acari: Oribatida) en Vizcaya y zonas Afines. Cuad. Invest. BioI. (Bilbao), 13: 107-135. Marshall, V. G., R. M. Reeves, & R. A. Norton, 1987. Catalogue of the Oribatida (Acari) of Continental United States and Canada. Memoirs of the Entomological Society of Canada, 139: 1-418. Mihelcic, F., 1956. Oribatiden Sudeuropas V. ZooI. Anz., 157: 154-179. Sanyal, A. K. & A. K. Bhaduri, 1986. Checklistof oribatid mites (Acari) of India. Rec. ZooI. Surv. India, Occ. Paper, 83: 28-33. Subias, L. S., 1980. Oppiidae del complejo "clavipectinata - insculpta" (Acarida, Oribatida). Eos, Rev. Esp. Entom., 54: 281-313. Subias, L. S. & P. Rodriguez, 1986. Oppiidae (Acari, Oribatida) de los sabinares (Juniperus thurlfera) de Espana, II. Ramusella (lnsculptoppla) Subias y Ramuselloppla n. gen. Boletin Asoc. Entom., 10: 83-94. Subias, L. S. & P. Rodriguez, 1987. Oppiidae (Acari, Oribatida) de los sabinares (Juniperus thurlfera) de Espana I. Ramusella (5. str.) Hammer y Ramusella (Rectoppla) Subias. EOS, 73: 301-314. elde 44