T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK YATIRIMLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KAMU ÖZEL İŞBİRLİĞİ MODELİ İLE 755 YATAKLI ISPARTA ŞEHİR HASTANESİ PROJESİ 4000 kwe KAPASİTEDE DOĞAL GAZ MOTORLU ELEKTRİK ÜRETİM TESİSİ VE ABSORBSİYONLU CHILLER TESİSİ TEKNİK ŞARTNAMESİ MART 2015 ISPARTA ŞEHİR HASTANESİ YATIRIM İŞLETME A.Ş. DR. İBRAHİM ÇAKMANUS MAK. YÜK. MÜH. ÇAKMANUS MÜHENDİSLİK ENERJİ SAN. Ve TİC. LTD. ŞTİ.
755 YATAKLI ISPARTA ŞEHİR HASTANESİ PROJESİ TRİJENERASYON SİSTEMİ SATIN ALMA ŞARTNAMELERİ Bu şartname, Bu rapor, Akfen tarafından inşa edilecek 755 yataklı İsparta Şehir Hastanesi trijenerasyon sistemlerine ait teknik özellikleri ve imalat tariflerini kapsamaktadır. Cihazlar yerine monte edilmiş ve tüm bağlantıları, aksesuarları ile birlikte) yapılarak çalışır vaziyette teslim edilecektir. Burada verilen tarifler ve şartlar asgari şartları yansıtmaktadır. A. KAPASİTE (İHTİYAÇ) DEĞERLERİ Daha öncek yapılan optimum kapasite belirleme çalışmalarında bu sistemlere ait minimum kapasite değerleri Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1. Minimum Kapasite Derğerleri (İhtiyaçlar) Cihaz adı Cihaz elektrik üretim kapasitesi, Termal çıktı, kw, ısıl Cihaz soğutma kapasitesi, kw,ısıl kw,elektrik 1A- Kojenerasyon cihazı -1 2600 2500 ---- 1B- Kojenerasyon cihazı -2 1400 1300 ---- Absorbsiyonlu chiller --- --- 2400 Evapco soğutma kulesi, açık tip ---- ---- 4800
B- TEKNİK ŞARTNAME 1. GENEL Bu genel teknik şartlar bölümü, santralin teknik özellik ve performansı ve Yüklenicinin teslimat kapsamı ile ilgili temel teknik veri ve bilgileri kapsamaktadır. Santral, İdare asgari isteklerini de ihtiva eden bu Genel Teknik Şartlarda yer alan teknik gereklere göre tasarımlanacak, mühendisliği yapılacak, tesis edilecek, test edilecek ve işletmeye alınacaktır. Bu Genel Teknik Şartlar kapsamında Santralın tasarım ve inşası ve gerekli ekipmanlarla ilgili tüm ayrıntıları anlatmak amaçlanmış değildir. Ancak Santral ve ekipman her yönüyle yüksek standartlara sahip bir mühendislik, tasarım ve işçilik anlayışına uygun olacak ve buradaki şartlara uygun olarak tesis edilecektir. 1.1 Tasarım ve Yapım Genel anlamda Santralin tasarımı basitlik, emniyet ve güvenilirlik ilkelerine uygun olarak gerçekleştirilecektir. Onarımların ve normal bakımların, tümü teslimat kapsamı içinde yer almak kaydıyla, konvansiyonel ve gerekli olması halinde özel aletlerle yapılabilmesi mümkün olacaktır. Ekipman, hareketli, sıcak ya da gerilim altında olan tüm parçalara kazara temas edilmesini engelleyecek ve toz ve kirin içeri girmesini asgari seviyede olmasını sağlayacak tarzda tasarımlanacaktır. Santralın yerleşim tasarımı ve yapısal özellikleri muayene, bakım, ve onarım amaçlarıyla tüm kısımlara ulaşılmasını sağlayacak şekilde olacaktır. 1.2 Uygulanacak Standartlar Yüklenici tarafından temin edilecek olan tüm ekipman ve malzeme aşağıda belirtilen ilgili standart ve kodlara uygun olarak tasarımlanacak, imal, monte ve test edilecektir. TSE DIN IEC IEEE ISO NEC NEMA NESC Türk Standartları Enstitüsü Deutsche Industrie Norm International Electrotechnical Commission Institute of Electrical and Electronics Engineers International Organization for Standardization National Electric Code National Electrical Manufacturers' Association. National Electrical Safety Code
Bu standart ve kodların kapsamında olmayan ya da Yüklenici nin ülkesine ait ulusal standartlara uygun ekipman ve malzeme var ise, Yüklenici bu tür ekipman ve malzeme ile ulusal standartları açık olarak belirtecektir. Ayrıca Yüklenici Santrali, Türk mevzuatının gereklerine göre tasarımlamakla yükümlüdür. Özellikle, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından yayınlanan yönetmelik, tebliğ, karar ve duyuruların özenle dikkate alınmaları zorunludur.
C- CİHAZ KAPASİTE HESAPLARI VE CİHAZ LİSTESİ Bu bölümde, satın alınacak cihazların minimum kapasite ve proje değerleri verilmiştir. 1. KOJENERASYON CİHAZLARI 1A. KOJENERASYON CİHAZI-1 Elektrik üretim kapasitesi : 2600 kw,min Termal kapsitesi : 2550 kw, min. Yakıt : Doğalgaz Tüketilen elektriksel güç : İmalatçı tarafından verilecektir. Tüketilen doğal gaz : İmalatçı tarafından verilecektir. Adet :1 1B. KOJENERASYON CİHAZI-2 Elektrik üretim kapasitesi : 1400 kw,min Termal kapsitesi : 1350 kw, min. Yakıt : Doğalgaz Tüketilen elektriksel güç : İmalatçı tarafından verilecektir. Tüketilen doğal gaz : İmalatçı tarafından verilecektir. Adet :1 2. DOĞAL GAZ TESİSATI Doğal gaz tesisatı İparta Gaz İdaresi şartnamelerine göre projelendirilecektir. Projelendirmede satın alınmasına karar verilecek cihazların ihtiyacına göre yapılıp Gaz İdaresine onaylatılacaktır. Kazan bacası Kojenerasyon gaz giriş gücü: Minimum Tablo 1 deki değerler. Hesaplar stantadartlara ve cihaz ihtiyaçlarına göre yapılacaktır. Kazan dairesi havalandırması ve taze hava gereksinimi havalandırması Kojenerasyon cihazlarının konulacağı mahalde alt ve üst havalandırma ihtişyaçları ile cihazların verimli biçimde çalışabilmeleri için gerekli açıklıklar bırakılacaktır. 3. ABSORBSİYONLU SOĞUTMA GRUBU Soğutma kapasitesi : 2400 kw Sıcak su giriş/çıkış : Kojen cihazına uygun olarak imalatçı belirleyecek Soğuk su giriş/çıkış : 7 0 C/12 0 C Pompa : Kapasite ve adet imalatçı tarafından verilecek Adet : 1
4. ABSORBSİYONLU CHİLLER SU SOĞUTMA KULESİ KAPALI TİP Q : 4500 kw (kesin kapasite abs. chiller ile belirlenecek) Tip : Kapalı tip Su rejimi : 30/37ºC (abs chiller imalatçısı firmanın vereceği değerler kull.) Adet : 1 Su tüketimi : lt/dk (buharlaşma, drenaj), imalatçı verecek. Fan motoru :.. kw, imalatçı verecek. Sirkülasyon pompası :.. kw, imalatçı verecek. Basınç düşümü : <9 kpa Elektrikli ısıtıcı :. kw, imalatçı verecek. Dolu ağırlık :. Kg, imalatçı verecek. Not: Bu devreye antifrojen, antikorozif sıvı konulacaktır (%30-35). Cihaz için su yumuşatma, biosid kontrol ve otomatik blöf sistemi kullanılacaktır. Örneğin blöf sistemi set edilen su sertliğine bağlı olarak kendi paneli vasıtasıyla otomatik boşaltma vanası açılarak kirlenen veye sertliği artan dip suyu otomatik blöf yapılacaktır. 5. SİRKÜLASYON POMPALARI, KOLLEKTÖRLER, GENLEŞME DEPOLARI, EŞANJÖRLERİ VB. TESİSAT EKİPMANLARI Bu tesisat ekipmanları; kojenerasyon cihazı atık ısı tarafı, absobsiyonlu chiller soğutma devreleri (chiller hatları, kojenerayon cihazı tarafı, kule pompaları, kollektörler, genleşme tankları, olası buffer tanklar, borulama, gaz tesisatı, elektrik tesisatı, otomasyon sistemine bağlantılar vb.) kojenerasyon cihazları ile absorbsiyonlu soğutma grubu satın alındıktan sonra bu cihazların imalatcısı tarafından verilecek değerlere göre Mekanik Tesisat Proje Müellifi tarafından hesaplanıp projelere dahil edilecektir.
D- İMALAT TARİFLERİ 1- KOJENERASYON CİHAZLARI Yüksek verimli gaz motoru, jeneratörü, atık ısı kazanı, kontrol panosu izolasyonlu bir kabin içersinde tek gövde içerisinde teslim edilecektir. Bu şekilde fabrikada hazırlanmış olan modülün test (elektrik, ısı vb.) raporları cihazla birlikte teslim edilmelidir. 1.1.GAZ JENERATÖR ÜNİTESİ 1.2. Genel Proje Tablo 1 de verilen elektrik gücünde, 2 adet gaz jeneratöründen ve 1 adet absorbsiyonlu chiller ünitesinden oluşan trijenerasyon sisteminin tesis edilecektir. Belirtilen güç, İsparta rakım ve iklim şartları gözönüne alındığında gaz jeneratörlerinin asgari vermesi gereken güçtür. Gaz Jeneratör (GG) ünitesi, santralin güç kaynağı olarak, ileri teknoloji ve ispatlanması bir tasarım ile imal edilecek, devamlı olarak baz yükte çalışmaya uygun olacak, ve Kayseri ili doğalgaz değerlerindeki gazı yakmaya elverişli olacaktır. GG ünitesine, Santralın emniyetli, güvenilir ve verimli işletilmesi için gerekli tüm yardımcı ve tamamlayıcıları temin edilecektir. Gaz motoru (GM) ve jeneratör ünitesi esnek biçimde bağlanmalı ve ortak bir taşıyıcı kaide üzerine monte edilmelidir. Titreşim yalıtımını sağlamak amacıyla, gaz motoru ünitesi (üniteleri) anti-titreşim ayakları aracılığıyla taşıyıcı şasi (çerçeveleri) üzerine yerleştirilecektir. Burulma titreşimi ve diğer titreşimler, GG modülü yalıtım ayakları üzerine monte ederek ortadan kaldırılacaktır. Gaz jeneratör ünitesi temel Özellikleri aşağıdaki gibidir: > Her bir GG nin üretici minimum kapasitesi Kayseri rakım ve iklim şartlrında min 2000 ekw gücünde olacaktır. > GG nin istenilen güçte üretici tarafından beyan edilen max.gaz tüketim kapasitesi 510 m³/h olacaktır. * Doğalgaz alt ısıl değeri 8250 kcal/nm 3 > GG ünitesinde, ana yakıt olarak doğal gaz kullanılacak ve bu ünite sürekli olarak baz yükte ve/veya öngörülen çalışma rejiminin gereklerine göre günlük olarak yol verme/durdurma çevrimlerine uyumlu çalışabilecek, gelişmiş ve ispatlanması bir tasarıma sahip olacaktır.
> Her GG ünitesi ve yardımcıları, işletim sırasında yük alma veya yük atma nedeniyle oluşacak yüklere dayanma kabiliyetine sahip olacaktır. GG nin min. blok yük alma kapasitesi nominal yük ün % 20 seviyesinde olacaktır. > Her GG ünitesi, aşırı ısınma ve aşırı titreşim veya gürültüye maruz kalmaksızın sürekli, emniyetli, güvenilir ve ekonomik olarak çalışacak şekilde tasarlanacaktır. > GG ünitesi, aşırı hız nedeniyle bozulma olmaksızın %100 yük atmaya dayanabilecek özelliğe sahip olacaktır. > GG ünitesinin egzoz gazları, proses ihtiyacı olan sıcak su ve soğuk su üretmek amacıyla atık ısı kazanında (AIK) kullanılacak ve sonra bir baca aracılığı ile atmosfere atılacaktır. GG ünitelerinin teknik özellikleri aşağıdaki bölümlerde verilmiştir. Gaz motoru dört zamanlı, hava/gaz karışımlı turboşarjlı, son soğutuculu ve zayıf yakıt karışımı yanmalı türde olacaktır. Gaz motoru her silindirdeki yanmayı bağımsız olarak kontrol etmek üzere mikro işlemci tabanlı bir kontrol sistemine sahip olacaktır. Her bir silindirin kendisine ait detonasyon sensörleri bulunacaktır. 1.2.1 Motor Bloğu Motor bloğu dökme demirden imal edilecek ve iç yükleri sönümlemek için sağlam ve dayanıklı bir tasarıma sahip olacaktır. Motor bloğu (krank karteri ve silindir bloğu tek parça olacak ve özel bir dökümden yapılacaktır. Hava giriş kanalı ve soğutma suyu ile yağlama yağı kanallarının bir kısmı motor bloğuna entegre edilecektir. Motorda, motor bloğunun üzerine monte edilmiş bir yağ karteri olacaktır ve yağ karterinin sızdırmazlığı contalar ile sağlanacaktır. 1.2.2 Krank Mili Krank mili dövülerek işlenmiş, yüzeyi sertleştirilmiş, statik ve dinamik olarak dengeli türde olacak ve yüksek çekme dayanımlı, az karbonlu, çelikten tek parça halinde imal edilecektir. Krank mili gövdesi üzerinde balans için gerekli ağırlıklar bağlanacaktır. Tüm yataklarda düzgün ve yeterince ince yağ tabakasının oluşmasını sağlamak üzere hassas bir balans ayarı yapılacaktır. Ana yataklar ve krank pimi yatakları, paslanmaya karşı mükemmel dayanım özelliğine sahip yumuşak bir çalışma yüzeyi ile çelik bir sırta sahip olacaktır. Krank kolunun cebri olarak yağlanmasını sağlamak üzere gerekli tedbirler alınacaktır. 1.2.3 Piston kolu (Biyel) Piston kolu dövülerek işlenmiş, ısıl işlemden geçirilmiş, tümüyle makinede işlenmiş tipte olacaktır. Pistonun soğutulması, piston pimi yuvası ve piston gövdesinin yağlanması için gerekli yağlama yağı sağlanacaktır.
1.2.4 Silindir gömleği Silindir gömleği; aşınmaya karşı dayanıklılığı arttıracak ve yüksek mukavemet sağlayacak özel alaşımlı dökme demirden santrifüj yöntemiyle imal edilecektir. Silindirin aşınmasını engellemek üzere tepesi değiştirilebilir türde bir aşınma halkası ile teçhiz edilecektir. 1.2.5 Piston Piston, piston segman taşı\fışı ve soğutma için yağ geçişleri olan hafif metal alaşımdan imal edilecektir. Piston segmanları iyi kalite malzemeden imal edilecektir. Piston kenarı ve silindir gömleği, piston eteğindeki yağlama nozullarını kullanan basınçlandırılmış bir yağlama sistemi tarafından yağlanacaktır. 1.2.6 Silindir Kapakları Silindir kapakları yakıt sarfiyatını ve emisyonunu optimize edecek şekilde tasarlanacaktır. Özel dökme demirden imal edilecektir. Supap yuvaları, supap yatakları ve buji rekorları değiştirilebilir tip olacaktır. Giriş ve çıkış supapları yüksek kalitede malzemeden imal edilecek ve her biri döndürücüler ile donatılacaktır. Silindir kapakları su soğutmalı türde olacaktır. 1.2.7 Ateşleme Sistemi Ateşleme sistemi, tam elektronik, harici tip ateşleme kontrollü ve yüksek performanslı türden olacaktır. Sistem, yüksek gerilim hattı ile bujilere bağlanacaktır. Bujiler, gaz motorlarında kullanım için özel olarak üretilmiş olan yüksek gerilimli tipte olacaktır. Bujiler, ön odacıkta bulunacak ve ateşlemenin zamanlaması motor kontrol sistemi tarafından kontrol edilecektir. 1.3 Jeneratör Üç fazlı, 50 Hz anma frekanslı, üretici tarafından beyan edilen anma güç faktörü 0.8-1 aralığında çalışabilecek, sürekli olarak azami kapasitesinde çalışabilecek, H sınıfı izolasyonlu, F sınıfı sıcaklık yükselmesine haiz, anma gücü tahrik makinesinin çekiş gücüne uygun olarak seçilmiş jeneratör temin edilecektir. 1.3.1 Jeneratörün Yapısal Özellikleri Jeneratör, tüm stator ünitesinin sağlam bir yapı oluşturmasına olanak sağlayacak şekilde, stator çerçevesine ve uç mahfazasına kaynaklanarak tek bir blok halinde tespit edilmiş sağlam bir stator yapısına sahip olacaktır. Sargı uçlarının mesnetleri de dahil olmak üzere, tüm stator sargısı, vakum altında emprenye edilerek sargıların boşluk kalmadan gövdeye yerleşmeleri
sağlanacak, bu şekilde sargı boşluklarında oluşabilecek titreşimlerin de önlenmesi sağlanacaktır. Rotor sargıları, vakum altında emprenye edilmiş tek ya da çok katmanlı dikdörtgen bakır iletkenlerden oluşacaktır. İzolasyon malzemesi, epoksi emprenye edilen yapısıyla, kısmi boşalmalara ve korozyona karşı mükemmel bir direnç göstermesinin yanı sıra ısıl mukavemeti de mükemmel olacaktır. 1.3.2 Terminaller Stator sargısının altı (6) adet ucu, jeneratörün yanına yerleştirilen terminal kutularına getirilecektir. İzleme ve yardımcı ekipmanın ayrı terminal kutuları olacaktır. 1.3.3 Sönüm Sargısı Diğer jeneratörlerle ve Ulusal Şebeke ile paralel çalışmasına sağlamak için jeneratör sönüm sargılı tipte olacaktır. 1.3.4 İkaz İkaz sistemi fırçasız tipte olacak ve jeneratörün ana şaftı üzerine yerleşen doğrultucu/ armatür düzeneği ile ikaz sağlanacaktır. Doğrultucu, tam dalga doğrultma sağlayan silikon diyotlardan oluşacaktır. Döner tipteki armatür sargısı ve sabit alan ikaz sargısı F sınıfı izolasyona sahip olacaktır. 1.3.5 Otomatik Gerilim Regülatörü Gerilim regülatörü, ikaz geriliminin kontrol edilmesi suretiyle, jeneratör gerilimini ayarlayan tümüyle elektronik tipte olacaktır. Regülatör, jeneratör çıkış geriliminin kararlı ve sabit olmasını sağlayacak şekilde ikaz alanını kontrol edecektir. (Otomatik gerilim regülatörü, jeneratör kumanda panosuna yerleştirilecektir.) Jeneratörün kapasitesi, nominal kapasitenin %0 ile %100 ü ve hızda nominal hızın %95 ile %105 ı arasında olduğunda, gerilim ayar hassasiyeti % ± 0.5 mertebesinde olacaktır. Gerilim ayarı %90 ile %110 değerleri arasında yapılabilecektir. 1.3.6 Şaft ve Yataklar Jeneratör, kovanlı iki yatak arasında, yatay olarak monte edilecektir. Jeneratör rotoru, sistemde oluşan arızalar ya da ani yük değişimleri sırasında, burulma momentlerinin neden olacağı salınımları asgari düzeyde tutacak şekilde tasarımlanacaktır. 1.3.7 Ölçü, Koruma ve Senkronlama Jeneratörün sürekli, emniyetli ve güvenilir olarak çalışması için, Yüklenici tarafından gerekli görülen diğer düzeneklerin haricinde, teslimat kapsamı genel olarak aşağıda belirtilen temel işlevleri yerine getirebilecek özelliklere sahip olacaktır.
Senkronlama, gerekli değerlerin ölçülmesine ve hız ayarlarının yapılmasına olanak sağlayacak şekilde tüm gerekli göstergeler (çift voltmetre, çift frekansmetre, senkroskop, jeneratör kesicisi durum gösterge sinyalizasyonu, şebeke kesicisi pozisyon gösterge sinyalizasyonu) ve senkron kontrol rölesinden oluşan otomatik senkronizasyon cihazı vasıtasıyla gerçekleştirilecektir. Bir manuel/otomatik seçici anahtarı vasıtasıyla, senkronlanmanın manuel olarak yapılması da mümkün olacaktır > Aktif ve reaktif güç > Her üç fazdaki jeneratör akımları > Her üç fazdaki jeneratör gerilimleri > Güç faktörü > Frekans > İkaz gerilimi ve akımı türünden temel elektriksel parametrelerin Ana Kontrol Odasından izlenmesi mümkün olacaktır. Stator sargılarının, yatakların ve soğutma ortamlarının sıcaklık ölçümleri, yeterli sayıdaki ve uygun konumdaki ölçme noktalarından yapılarak, Ana Kontrol Odasına gösterge ve kayıt amaçlı olarak nakledilecektir. Yüklenici, jeneratör koruması için en uygun ve yeterli olduğuna hükmettiği koruma cihazlarının bir listesini verecektir. Bu listede asgari olarak aşağıda belirtilen korumalar yer alacaktır: > Jeneratör aşırı akım koruması > Jeneratör aşırı gerilim koruması > Jeneratör düşük gerilim koruması > Jeneratör ters güç koruması > Statör toprak arızası koruması > Jeneratör ters bileşen koruması > Jeneratör ikaz arızası koruması. 1.4 Taşıyıcı Şaşi Gaz motoru ve jeneratör ortak bir taşıyıcı şasi üzerine fabrikada monte edilecek, ayarları yapılacak ve tek parça olarak teslim edilecektir. Sahada, yalnızca ayarlar kontrol edilecek, bu sayede, montaj ve işletmeye alma sürelerinden tasarruf sağlanacaktır. Motor ve alternatör, ortak taşıyıcı şasi üzerine, dinamik kuvvetlerin beton temel bloğu üzerine aktarılmasını azaltmak, böylelikle de temel bloğunun boyutlarını küçültmek amacıyla, elastik elemanlar üzerine monte edilecektir.
Ortak taşıyıcı şasi ile beton temel bloğunun arasına endüstriyel tip plastik/kauçuk sönümleyici titreşim yalıtım levhaları monte edileceklerdir. Motor bloğunun yerleştiği ortak taşıyıcı şasi içerisinde olası yağ kaçaklarına karşı, kaçak yağ algılama dedektörü/sensörü olacaktır. 1.5 Kaplin Gaz motorunun volanı ile jeneratör arasına monte edilecek esnek kaplin, motorun torkunu jeneratöre aktaracaktır. Esnek kaplin, krank milinin, dış eğme kuvvetleri tarafından yüklenmesini önleyecektir. 1.6 Bağlantılar Gaz jeneratör ünitesi ile harici borulama sistemleri arasındaki bağlantılarda, gaz motorunun titreşimlerini santral boru sistemlerine aktarımını en aza indirgemek üzere, esnek hortumlar ve körükler kullanılacaktır. Esnek bağlantılar aşağıdaki yardımcı sistemlerde kullanılacaktır. > Soğutma suyu > Egzoz gazı > Yakıt > Karter havalandırması atmosfere açık olmayacak, yağ buharının atmosfere atılmasını önleyecek sistem GG üzerinde olacaktır. 1.7 Mekanik Yardımcı Teçhizat 1.7.1 Gaz Yakıt (Doğal Gaz) istemi Doğal gaz, gaz motoru üzerindeki borularla silindir başlıklarındaki ana gaz alma vanalarına, besleme boruları ile bağımsız olarak dağıtılacaktır. Ön yanma odası kontrol supaplarına gelecek gaz ayrı, ayrı hatlarla beslenecektir. Gaz girişi ana yanma için ana gaz supapları ile, ön yanma için ise ön yanma supapları ile kontrol edilecektir. Ana gaz supapları ve ön yanma kontrol valfleri doğrudan kumandalı selenoid valflar olacak ve kontrol sistemi tarafından kontrol edileceklerdir. Manuel olarak çalıştırılan kapama vanalarından oluşan bir ana emniyet kapama vanası ünitesi santralın gaz girişine tesis edilecektir. Bu vananın amacı, acil durumlarda, dışarıdaki gaz temin sistemini izole etmektir. Gaz yakıt temin sistemi aşağıdaki teçhizattan oluşacaktır: Çelik gaz boruları Gaz filtresi Elektronik kumandalı ana gaz vanaları
Elektronik kumandalı ön oda gaz valfleri Gaz basınç regülatörü Minimum gaz basıncı anahtarı Solenoid vanalar 1.7.2 Yanma Havası Sistemi Turboşarj ünitesinin kompresör tarafı, yanma havası soğutucuları yoluyla silindirlere hava verecektir. Gaz motoru, uygun bir turboşarj ünitesi ile donatılacaktır. Turboşarj ünitesi eksenel türbin tipınde olacaktır. Yanma havası sistemi aşağıda belirtilen teçhizattan oluşacaktır; Turboşarj ünitesi 1. aşama turboşarj hava soğutucusu 2. aşama turboşarj hava soğutucusu Hava Filtresi 1.7.3 Turboşarj Hava Sistemi Turboşarj hava sistemi, turbo şarj ünitelerine giren havada bulunan pisliklere karşı motoru korumak üzere turbo-şarj hava filtresinden oluşacaktır. 1.7.3.1 Turboşarj hava filtreleri Kuru tip hava filtreleri, değiştirilebilir, tek kademeli, kağıt elementli filtre elemanları ile birlikte temin edilecektir. 1.7.4 Yakıt Sistemi Yakıt sisteminin başlıca işlevi, motora doğru miktar, basınç ve temizlikte yakıt temin etmektir. Motora girmeden önce gazın basıncını kontrol etmek üzere bir gaz regülatör ünitesi temin edilecektir. Gaz regülatör ünitesi motor kontrol sistemi tarafından elektriki olarak kontrol edilecektir. Sistem; basınç ve sıcaklık değişimlerini kompanze edecek tipte, ilgili tüm regülatör vanaları, filtreler ve kapatma vanaları ile birlikte komple bir sistem olacaktır. 1.7.5 Yağlama Yağı Sistemi Motor yağlama yağı sistemi, motor üzerinde bulunan tüm hareketli parçalar için gerekli yağlamayı sağlayacak, aynı zamanda da piston başlarını soğutacaktır. Yağlama yağı sistemi, motor yağının soğutulmasını ve filtre edilmesini sağlayan bir sistem olacaktır. Her gaz motoru yağla dolu bir motor yağı karterine sahip olacaktır. Yağlama yağı sistemi aşağıdaki teçhizattan oluşacaktır:
a. Temiz Yağlama Yağı Tankı: Temiz yağlama yağı tankının işlevi, motorlara verilecek temiz yağlama yağını muhafaza etmektir. b. Sabit Tip Yağlama Yağı Transfer Pompası Bu pompanın işlevi, gaz motoru ünitesi (üniteleri) işletmedeyken yağlama yağını tanktan motorlara pompalamaktır. Sabit transfer pompaları ve yardımcı ekipmanlar kompakt bir ünite oluşturacak şekilde çelik bir taşıyıcı çerçeve üzerine oturtulacaktır. c. Yağlama Yağı Sistemi Boru ve Vanaları Santral yağlama yağı sisteminin bağlantı noktasına kadar olan gerekli tüm boruları, valfleri, flanşları ve contaları içerecektir. 1.7.6 Yol Verme Sistemi Gaz Motoruna, gaz motoru üzerine monte edilen elektrikli yol verme motoru tarafından yol verilecektir. 1.7.7 Soğutma Sistemi Soğutma sisteminin temel işlevi, silindir ceketi, silindir kafası (supap yuvaları) ve turboşarj üniteleri gibi kritik motor parçalarının yeterince soğutulmasının sağlamanın yanında, yağlama yağı ve turboşarj üniteleri tarafından sıkıştırıldıktan sonra silindirlere giren yanma havasını da soğutmaktır. Gaz motoru santral binasının dışına monte edilecek, elektrik motoru tahrikli hava fanlı, yatay tipli radyatörler tarafından soğutulacaktır. Her gaz jeneratör ünitesine ait bağımsız bir soğutma grubu olacaktır. Motor soğutma suyu iki devreden oluşacaktır. Bunlardan düşük sıcaklık (LT) devresi LT turboşarj hava soğutucusunu ve motor yağlama yağı soğutucusunu soğutacak, yüksek sıcaklık (HT) devresi HT ise yanma havası soğutucusunu ve motor ceketlerini soğutacaktır. LT ve HT devreleri iki devreli bir radyatör tarafından soğutulacaktır. Soğutma sistemi aşağıdaki teçhizattan oluşacaktır: a. Soğutma Radyatörleri Gaz motoru (motorları) santral binası dışına monte edilecek, elektrikle çalışan, cebri çekişli fanlara sahip, yatay tip hava soğutmalı radyatörler tarafından soğutulacaktır. Her motor jeneratör grubuna ait ayrı bir radyatör grubu olacaktır. b. Düşük Sıcaklık Genleşme Tankı Genleşme tankı, sirkülasyon pompasında sabit bir emiş basıncı sağlamak, hacimsel değişimleri kompanze etmek ve düşük sıcaklık soğutma suyu sistemi için bir degazör olarak görev yapmak üzere temin edilecektir.
c. Ceket Suyu Genleşme Tankı Genleşme deposu, sirkülasyon pompasında sabit bir emiş basıncı sağlamak, hacim değişimlerini kompanze etmek ve yüksek sıcaklık soğutma suyu sistemi için bir hava boşaltıcı olarak görev yapmak üzere temin edilecektir. d. Ceket Suyu Ön Isıtma Ünitesi Motor ceket suyu, ön ısıtmasız motorlara oranla daha hızlı yük alma ve daha kolay işletmeye alma olanağı sağlamak üzere bir ön ısıtma ünitesi tarafından, motorun çalıştırılmasından önce ısıtılacaktır. Sistemi oluşturan parçalar, kompakt bir kayma ünitesi oluşturacak şekilde çelık bir kaide üzerine monte edilecektir. e. Borular ve Vanalar Borular ve vanalar, santral soğutma sisteminin motorla olan bağlantı noktalarına kadar gerekli olan tüm boruları, vanaları, flanşları ve contaları içerecektir. 2. ELEKTRİK SİSTEMLERİ 2.1 Orta Gerilim Şalt Panoları Yüklenici tarafından temin edilecek OG şalt panoları EPDK nın belirlediği şartlara uygun dizayn edilecektir. Santralin güvenilirliği ve emre amadeliğini azami düzeyde tutacak şekilde seçilecektir. Baraların, giriş, çıkış ve jeneratör fiderlerindeki primer cihazlarınn anma değerleri, mahalli koşullara ve yüklere uygun olarak belirlenecektir. Pano kapaklarında kesici pozisyonunu gösteren bir pozisyon göstergesi, bir mimic diyagram ve ayrıca bir kilitle emniyete alınan kesici açma/kapama kumanda şalteri bulunacaktır. Şalt panoları bakır iletkenli bir topraklama barası ile birbirilerine irtibatlanmış olacak, ve bu bakır baranın kesiti, IEC 298 standardı uyarınca, şalt teçhizatının anma kısa devre akımına dayanabilecek yeterlikte olacaktır. Dahili elektrik arklarının oluşması halinde ortaya çıkacak basıncı tahliye etmek amacıyla, panoların üst kısmında ya da yapısal özelliklere bağlı olarak diğer uygun bölümlerinde basınç tahliye kapakları bulunacaktır. Şalt panoları gerek işletme gerekse de bakım işlemleri sırasında enerjili kısımlara temas edilmesini engelleyecek tarzda tasarlanmış olacaklardır. Bağlama ve ölçü hücreleri dışındaki tüm fonksiyonel hücrelerde aşağıda belirtilen bölümler bulunacaktır.
2.1.1 Şalt Bölümü Soket tipi kontaklarla teçhiz edilmiş, çekmeceli veya sabit tipteki şalt donanımları (kesiciler, ayırıcılar ve toprak ayırıcıları) bu bölüm içine yerleştirilecektir. Şalt donanımları, servis, test, enerjisiz ve çekilmiş pozisyonları olacaktır. Aşağıda örneklendiği şekilde, istenmeyen ya da tehlike yaratabilecek işlemlerin yapılmasını engelleyecek uygun mekanik kilitleme düzenekleri bulunacaktır.kesicinin çekmeceli olması durumunda, > Kesici kapalı konumdaki kesicilerin yerine takılması ya da çekilmesi > Servis ya da enerjisiz konumda olan bir kesicinin kapatılması > Topraklama ayırıcısı kapalı konumdayken kesicinin yerine takılması > Alçak gerilim yardımcıları bağlanmamış durumdayken kesicinin yerine takılması 2.1.2 Bara Bölümü Baralar, bağlantı baraları ve parçaları kesitlerin normal, kısa süreli aşırı akım ya da akım tepe değerlerinin yaratacağı ısıl ve dinamik etkilere dayanacak tarzda seçilmiş bakır iletkenlerden oluşacaktır. Yeni hücrelerin eklenmesine olanak sağlamak üzere, bara bölmelerinin har iki yandaki dış kapakları sökülebilir özellikte olacaktır. 2.1.3 Fider Bölmeleri Fider bölmeleri bağlanacak olan kabloların tipi, sayısı, ve kesitleri dikkate alınmak suretiyle tasarımlanacak ve güç kablolarının bağlantı ve tespit parçalarını, ölçü trafolarını ve topraklama ayırıcılarını barındıracaktır. Cıvatalı bir kapağı kaldırmak suretiyle fider bölümlerine ulaşmak olanaklı olacaktır. Topraklama ayırıcısının konumunu gözlemek üzere bir muayene penceresi bulunacaktır. Fider bölümlerinin alt kısmında, konik şekilli kablo glendleri ile kelepçelerinin yerleştirilmesine uygun metal plakalar bulunacaktır. 2.1.4 Alçak Gerilim Bölümü Her hücrenin alçak gerilim bölümüne, koruma röleleri, yardımcı röleler, ölçme ve kontrol cihazları, ve alçak gerilim devrelerinin korunmasında kullanılacak sigorta ve minyatür kesiciler yerleştirilecektir. Soketli bir bağlantı vasıtasıyla, yardımcı ölçü trafolarına bağlama olanağı olacaktır. Kesici test konumundayken de koruma rölelerinin kesiciye kumanda etmesi mümkün olacaktır. Koruma röleleri, ölçü cihazları, sinyal, kumanda ve test butonları görülebilmeleri için panonun ön yüzüne yerleştirilecektir.
Dahili bağlantıların kolaylıkla yapılmasını sağlamak üzere, tüm dahili bağlantılar bir terminal bloğunda birleştirilecektir. 2.1.5 Orta Gerilim Kesicileri Kesiciler vakum ya da SF6 tipi olacak ve işletme mekanizmaları, yardımcı kontakları, şalterleri ve kilitlemeleri aşağıda belirtilen hususlara uyacaktır. > Kesiciler, açma kapama silsilesini gerçekleştirebilecek yeterlik ve özelliklerde yaylı mekanizma tarafından çalıştırılacaktır. Kesici kapandığı zaman açma yayları otomatik olarak kurulacaktır. Acil durumlarda yayları elle çalışan bir mekanizma aracılığıyla kurma imkanı olacaktır. > Kapama yayları tam olarak kurulmuş değilse, kapamayı engelleyen kilitlemeler bulunacaktır. > Aynı tip ve anma değerlerine sahip olan kesicilerin mekanik ve elektriksel yönden birbirlerinin yerine kullanılması mümkün olacak, ancak anma akımları farklı olan kesiciler için bu işlem yapılamayacaktır.. > Kesicilerin manuel olarak da açılıp kapatılması mümkün olacaktır. > Her bir kesicinin çalışma sayacı ve pozisyon göstergesi olacaktır. > Kesicilerin uzaktan gösterme ve kilitleme amaçları ile kullanılmak üzere yeterli sayıda yardımcı kontakları olacaktır ( en az 4 adet NO ve 4 adet NC gerilimsiz kontak) Açma ve kapama bobinleri DC gerilim aşağıda belirtilen sınırlar içindeyken çalışabilecek özelliklerde olacaktır. Açma Bobini : 70%-110% Kapama Bobini : 85%-110% 2.1.6 Ölçü Trafoları Ölçü trafoları, kuru tip, epoksi reçine izolasyonlu olacak ve hassasiyetleri, doyma faktörleri, anma güçleri aksi belirtilmediği durumlarda Yüklenici tarafından yapılacak ayrıntılı tasarım aşamasında tespit edilecektir. Akım trafoları bağlı bulundukları devreden akan kısa devre akımlarından kaynaklanacak termik ve dinamik zorlamalara dayanacak özelliklerde olacak ve hassasiyet sınırları ve doyma faktörleri ilgili rölelerin, cihazların ve ölçü aletlerinin tatmin edici şekilde çalışmalarına olanak sağlayacaktır. Gerilim trafoları, kesici arabaları üzerine monte edilecek sigortalar tarafından korunacaktır. Aşağıda belirtilen hassasiyet sınıfları kullanılacaktır. > Cihazlar Sınıf 1 > Ticari ölçü Sınıf 0.5
> Genel koruma Sınıf 5P10 2.1.7 Koruma Röleleri ye Gösterge Cihazları Koruma röleleri ve ilgili diğer yardımcı röleler güvenilir bir röle imalatçısının standart imalatından seçilecektir. Koruma röleleri ankastre ya da yarı ankastre olarak monte edilebilecek tarzda, mikro işlemcili, koruma ve test fonksiyonlarını tek bir kompakt blok içinde gerçekleştirebilecek tarzda olacaktır. Temel özellikleri aşağıda açıklandığı şekilde olan statik tipte iki adet aşırı akım, bir adet toprak arıza rölesi kullanılacaktır. > Aşırı akım ve toprak arıza korumalarının akım ve zaman ayarları ayrı olarak yapılabilecektir. Anı ve gecikmeli açma için ayrı ışıklı sinyaller bulunacaktır. > Röle mahfazasının korunma sınıfı IP 51 olacak ve röleler elle kurulabilecektir. > Rölelerin ön yüzü, röle ayarlarının ve sinyallerinin kolaylıkla görülebileceği özellikte olacaktır. Şalt panolarının korunma sınıfları IP31, harici tipteki ünitelerin mahfazalarındaki korunma sınıf da IP 65 olacaktır. 2.1.8 Nötr Topraklama Dirençleri Nötr topraklama dirençleri metal ızgaralı tipte olacak ve bu belgede belirtilen ortam koşullarında harici olarak kullanılabilecektir. Dirençler, trafoların yerleştirildiği platformda konumlandırılacaktır. 2.2 Alçak Gerilim Panoları Aşağıda belirtilen standartların en son şekli geçerli olacaktır. IEC 60439 Alçak Gerilim Şalt ve Kumanda Düzenekleri IEC 60715 Alçak gerilim Şalt ve kumanda Düzeneklerinin Boyutları IEC 60947 Alçak Gerilim Şalt ve Kumanda Teçhizatı 2.2.1 Alçak Gerilim Şalt Teçhizatının Temel Özellikleri 380/220 V anma gerilimine sahip alçak gerilim sistemi, üç fazlı, dört iletkenli ve doğrudan topraklı olacaktır.. Metalden prefabrike olarak imal edilmiş olan hücrelerde birbirlerinden tümüyle izole edilmiş olan şu bölümler bulunacaktır. > Bara bölümü > Şalt bölümü > Kumanda ve izleme bölümü > Güç ve kumanda kabloları bölümü
akılı Pozisyon: Kesici tüm güç ve yardımcı devreleri bağlı olarak kendi bölümü içindedir. Test Pozisyonu: Kesici, güç devreleri izole edilmiş, yardımcı devreleri ise bağlı olarak kendi bölümü içindedir. Kilitleme ve gösterge amaçlı olarak yeterli sayıda, her halükarda en az üç adet açma üç adet de kapama yardımcı kontağı olacaktır. Alçak gerilim şalt panolarını taşıyan hücreler, birbirlerine civata ile tespit edilecektir. Şalt bölümleri ile kumanda ve izleme bölümleri hücrenin ön tarafında, buna karşılık bara bölümleri ile giriş ve çıkış baralarına bağlantı yapılan bölümler arka tarafta olacaktır. Baralar, ana kablolar, ve hücreler arasındaki bağlantılar birbirlerinden ve diğer ekipmandan ayrılmış olacaktır. Kumanda ve izleme kısmı, kesici bölümünden metal bölmelerle ayrılan ayrı bölümler içinde yer alacaktır. Pano enerjiliyken de kumanda ve izleme bölümündeki ekipmana erişim sağlanabilecektir. Herhangi bir bölümün içinde oluşabilecek arıza, sadece o bölümün içine sınırlı kalacak, ve sadece bara arızası olması durumu hariç olmak üzere, arızalar arızalı ünite dışında diğer ünitelerin devre dışı kalmasına neden olmayacaktır. Ana ve yardımcı baralar, %99 saflıkta bakır iletkenden oluşacaktır. Şalt panoları, toz ve küçük hayvanların girişine engel olacak şekilde IP50 koruma sınıfına sahip olacak ve gerekli olması halinde yoğuşma önleyici ısıtıcılar bulunacaktır. Şalt panoları yükseltilmiş döşeme üzerine genleşme civataları vasıtasıyla tespit edilerek yerleştirilecektir. Tüm fiderlerin anma değerleri besleyecekleri yükün özellikleri dikkate alınmak suretiyle belirlenecektir. Ayrıca alçak gerilim ekipmanının kısa devre dayanım gücü, gerçek sistem verileri ile yapılacak kısa devre analizlerinin sonuçlarına göre teyit edilecektir. Kesiciler üç kutuplu ve havalı tipte olacak, ve ayrıca kısa devre akımlarını kesme ya da kısa devre akımlarına kapama özellikleri bulunacaktır. Kesicilerin tahrik mekanizmaları yay kurmalı tipte olacak ve açma mekanizmalarında otomatik tekrar kurma yapılabileceği gibi anti pompaj işlevi de bulunacaktır. Giriş fideri kesicisi, motorla tahrik edilecektir. Kesicilerde anma akımının katlarına göre ayarlanabilen gecikmeli ve anı kısa devre trip elemanları bulunacaktır. Motor fiderlerinde motorlara olağan işletmede yol verme ve durdurma amaçlı kontaktörler olacaktır. Kontaktörler aşırı yük korumasına yönelik olarak termik aşırı akım
bobinlerı ile teçhiz edilecektir. Motor fiderlerinin kısa devre korumalarında ise elektromanyetik bobinler kullanılacaktır. Motor fiderlerinde kullanılan kontaktörler havalı tipte olacak ve arktan ötürü yıpranabilecek parçaların kolaylıkla değiştirilmesi mümkün olacaktır. Kapalı konumdayken kontaktörler kendilerinden önce tesis edilmiş olan kısa devre koruma cihazları tarafından belirlenen kısa devre akımına dayanabilecektir. Termik aşırı akım koruması beslenen motorun özelliklerine uygun olarak ayarlanabilecektir.kontaktörler kontrol geriliminin anma değerinin %80 ila %110 u arasında açma/kapama yapabileceklerdir. Sıcaklık yükselmesine yol açabilecek tipteki elektrikli ekipmanı barındıran tüm muhafazalarda termostatik olarak kontrol edilebilen yoğuşmayı önleyici ısıtıcılar bulunacaktır. 2.3 Jeneratör Step-UP Trafoları Trafolar üç fazlı, çift sargılı, yağlı / Hermetik, ONAF/ONAN soğutmalı olacak, yüksüz kademe değiştiricileri ile teçhiz edilecek ve harici olarak beton temeller üzerinde monte edilecektir. Kuru tip trafolar da teklif edilebilir. Aşağıda yer alan yapısal özellikler, yağlı trafolar için geçerlidir. 2.3.1 Yapısal Özellikler Trafoların nüveleri manyetik geçirgenlikleri yüksek, soğuk çekilmiş ve polariteleri yönlendirilmiş silisyumlu çelik laminasyonlardan oluşacaktır. Trafo, yağ sızdırmazlığı sağlanmış ve uygun olarak kaynaklanmış çelik bir tank içine yerleştirilecektir. Tankın kalınlığı ve desteklenmesi, herhangi bir hasarlanma ve yağ sızması olmaksızın tankın nüve ile birlikte kaldırılması ve nakliyesine imkan verecek tarzda olacaktır. Tankın üzerinde kriko ile kaldırılmaya imkan verecek destek payandaları olacak, ve tank şasisinde uzunlamasına ya da çapraz olarak hareket etmeyi sağlayacak düz tekerlekler bulunacaktır. Tank, sargı ve nüve yerleşik durumdayken ve yağla doldurulmaktayken içinde hava ya da gazın sıkışık kalmayacağı biçimde tasarımlanacaktır. Aynı şekilde tankın dış kısmında da su birikimi olmayacaktır. Tankta, kaldırma halkaları, yağ numune alma ve drenaj vanaları, termometre cepleri, radyatörlerin bağlanacağı flanşlar, ve alt bölümde de bakır kaplı ya da paslanmaz çelikten topraklama vidaları bulunacaktır.
Radyatörler, tanka izolasyon vanaları ile teçhiz edilmiş flanşlar vasıtasıyla bağlanacaktır, böylelikle herhangi bir grup sökülürken trafonun hizmet dışı kalmasına gerek kalmayacaktır. Radyatörler gibi tankın dış yüzeyini oluşturan kısımlara, üç kat boya uygulanacak olup, ilk kat korozyona mukavim bir boyadan, bir ara kattan sonra da son kat poliüretan ya da silikon bazlı ya da vinil bazlı bir boyadan oluşacaktır. İç yüzeyler ise, 100 o C yağ sıcaklığına dayanacak paslanmaya engel olabilecek özellikte bir boya ile boyanacaktır. Sargılar elektrolitik bakırdan imal edilecek, bobinlerin izolasyonunda kraft kağıdı kullanılacaktır. Sargılar ve sargı bağlantıları, trafo terminallerinde oluşacak her tür kısa devrelerde ortaya çıkacak termik ve dinamik zorlamalara dayanabilecek şekilde tasarımlanacak ve imal edilecektir. Trafolar, -10 o C ila +100 o C arasındaki sıcaklıklarda tank içindeki yağ hacmine uygun olacak şekilde bir yağ genleşme kabı ile teçhiz edileceklerdir. Yüksüz kademe değiştiricisi, trafoların yüksek gerilim sargısında olacaktır. Sabit akı reglajı uygulanacaktır. 2.3.2 Aksesuarlar Trafolarda asgari olarak aşağıda belirtilen aksesuarlar bulunacaktır. (a) Yağ sıcaklığını ölçmek üzere, iki adet ayarlanabilir ve bağımsız devreli yüksek sıcaklık kontaklı ve kadranlı termometre (b) Sıcaklık ölçümü, havalandırma ve trip amaçlı özel kontaklarla teçhiz edilmiş termik imaj bobini ve rölesi (c) Yağ genleşme kabı ile tank arasındaki boru bağlantısı üzerine monte edilen Buchholtz gaz rölesi, iki adet şamandıra ihtiva edecek ve bağımsız alarm ve açma kontakları bulunacaktır. Rölenin insan erişim yüksekliğinde bir numune alma cihazı ve röle test cihazı olacaktır. (d) Yağ numune alma, yağ tasfiye ve drenajı için valfler (e) Vakum pompası için çıkış (f) Her radyatörün tanka bakan bölümünde iki adet kesme vanası (g) Yukarıda belirtilen kesme vanalarını şöntleyen kör flanşlar (h).bir adedi termik replica amaçlı iki röle için tank kapağında iki adet termometre (i) Trafo yağı, %10 yedekli olacak şekilde teslimat kapsamında olacaktır. Yağ yeni ve kullanımı sakınca yaratmayan tipte olacaktır. (j) Trafolarda kullanılacak hücre, kabin ve terminal kutuları sağlam yapıda, toz ve böcek
girişine engel olacak tarzda olacaktır. (k) Trafonun ısım plakası, IEC 76.1 sayılı yayında belirtilen bilgilere sahip olacaktır. 2.3.3 Testler Montajı tümüyle tamamlanmış trafolarda aşağıda belirtilen rutin testler yapılacaktır. (a) Dönüşüm oranının ölçülmesi (b) Polarite ve vektör grubu kontrolü (c) Empedans geriliminin ve yük kayıplarının ölçülmesi (d) Boştaki kayıpların ve akımların ölçülmesi (e) Endüklenmiş gerilim testi (f) Uygulanan gerilim testi Tüm trafolarda aşağıda belirtilen ölçümler ve kontroller yapılacaktır. (a) Sargılar arasında ve sargılar ile tank arasında kayıp açısının (tanø ya da cosø) ölçülmesi (b) Sargılar arasında ve sargılar ile tank arasında yalıtım direncinin ölçülmesi (c) Yalıtım yağının yalıtım özelliklerinin ölçülmesi (d) Yüklenici, teslimat kapsamında olan trafolarla benzer özellikleri taşıyan trafolara ait, tip test raporlarını verecektir. 2.4 Diğer elektrik sistemleri ve ekipmanlar 2.4.1 Kablolar Kabul edilebilir sınırlar içinde kalmasını sağlayacak şekilde seçilecek, ve bunun yanı sıra, normal ve yol alma koşullarındaki akım değerleri, kısa devre dayanımı, serilme yöntemlerine bağlı düşürme faktörleri ve benzeri tüm kriterler de kablo seçiminde dikkate alınacaktır. Genel olarak normal işletme koşulları altında gerilim düşümü % 5 ile sınırlı olacaktır. Motorların yol alması sırasındaki gerilim düşümleri ise % 20 ile sınırlı kalacaktır. Harici ve dahili kablo şebekeleri, açık tip tepsi ve çelik ya da PVC bazlı esnek kondüitlere döşenecektir. Özellikle de harici döşenecek kablolar durumun gereklerine göre, kanallara, tepsilere, kablo raflarına yerleştirilecektir. 2.4.1.1 Kablo Montajı Güç kabloları tek kat olarak serileceklerdir. Kullanılabilir derinliği 20 cm ya da daha az olan merdiven tipi kablo tepsileri kullanıldığı zaman, enlemesine kesit alındığında kabloların toplam kesit alanı enlemesine kesit alanının %50 sınden fazla olmayacaktır. Kullanılabilir derinliği 20 cm ya da daha az olan
düz kablo tepsileri kullanıldığı zaman ise, kabloların toplam kesit alanı enlemesine kesit alanının %40 ından fazla olmayacaktır. Ayrıca bu şekilde düzenlenen kablolar hava ortamında konumlandırılacaksa kısa devre koşullarında ortaya çıkan kuvvetlere dayanmak amacıyla birbirlerine bağlanacaklardır. Kabloların uzunluğu boyunca, imalatçıların marka işaretleri işlenmiş olacaktır. Harf ve numaralar dış zırhın üzerine işlenmeleri halinde bu karakterler kalın ve kabartılı olacaktır. 2.4.1.2 Orta Gerilim Güç Kabloları Orta gerilim kablolarının temel özellikleri aşağıda belirtildiği şekilde olacaktır. > İletkenler örgülü bakır olacaktır. > Kablolar, XLPE yalıtımlı olacaktır. > Anma gerilim sınıfları 20/35 kv ve 3.6/6.3 kv olacaktır. > Uygulanacak Standartlar IEC 60502-1 ve IEC 60332-1 olacaktır > Bakır ekranlı olacaktır > Serilme koşullarına bağlı olarak koruyucu zırh kullanılacaktır 2.4.1.3 Alçak Gerilim Kablolaları < 1 kv > Alçak gerilim kabloları, IEC 60502-1 ye uygun ve minimum 2.5mm 2 kesitli olacaktır. > İletkenler örgülü bakır olacaktır. > Kablolar PVC yalıtımlı ve 0.6/1 kv sınıfında olacaktır. > Serilme koşullarına bağlı olarak koruyucu zırh kullanılacaktır 2.4.1.4 Kontrol Kabloları > Kontrol kabloları IEC 60502-1 e uygun özelliklerde ve minimum 0.75 mm 2 kesitli olacaktır. > Kablolar PVC yalıtımlı ve 500 V sınıfında olacaktır. > Enterferansa maruz kalabilecek kablolar ekranlı olacaktır. 2.4.2 Topraklama Santralin topraklama şebekesı, IEC Standartlarının tavsiyelerine uygun olarak adım ve dokunma gerilimlerini emniyetli sinirlar içinde tutacak ve koruma rölelerinin hassasiyetini engellemeyecek şekilde tasarlanacaktır. Topraklama şebekesı örgülü bakır iletkenlerden teşkil edilecektir. Tüm elektrik teçhizatının, santral topraklama şebekesine bağlantı yapılmasına olanak sağlayacak topraklama terminallerı olacaktır. Topraklama iletkenleri genlik ve süre olarak ilgili şalt donanımına müdahale edeceği kısa devre akımı dikkate alınarak boyutlandırılacaktır. Sistem topraklaması, koruyucu topraklamadan ayrı olarak tasarlanacaktır.
Toprak altı ağ şebekesine ekipmanların ve yapıların irtibatını sağlayacak yükseltme iletkenleri toprak seviyesinin 1 m üzerine çıkartılacaktır. > Kablo taşıyıcıları her 30 metrede bir ya da mesafenin daha kısa olduğu durumlarda en az iki yerden bakır bağlama campırları vasıtasıyla yapısal çelik konstrüksiyona veya topraklama iletkenine bağlanacaktır. Kablo taşıyıcı mesnetlerinin çelik konstrüksiyona ve kablo taşıyıcısına kaynaklanma suretiyle tespit edildikleri durumlarda, campır kullanılmayabilir. 2.4.3 DC Sistemler Kontrol, otomasyon, koruma ve alarm sistemlerinin anma gerilimlerı 24 V DC, şalt cihazı kontrollerı için kullanılacak gerilim seviyesi ise 110 V veya 24 V DC olacaktır. DC Sistem, uygun olarak boyutlandırılmış bir doğrultucu ve yedek akü grupları vasıtasıyla Ünite Yardımcıları şalt panosundan enerjilenecektir. Akü grubu şu malzemeyi ihtiva edecektir. > Raflar arasındaki bağlantı malzemesi de dahil olmak üzere çelik konstrüksiyondan imal edilmiş batarya rafları > Çok katmanlı düzenlemede seri bağlantı elemanları > Batarya hücrelerini irtıbatlamak amacıyla esnek campırlar Her batarya grubu, ana DC dağıtım panosuna molded mahfazalı kesiciler üzerinden bağlanacaktır. Batarya grupları, kurşun asit tipinde olacak ve terminallerine kolayca ulaşım sağlanmasına imkan sağlayacak şekilde şasiler üzerine monte edileceklerdir. Batarya grupları havalandırması olan ve ilgıli Türk standart ve yönetmeliklerine göre donatılmış bir odaya yerleştirileceklerdir. 3. OTOMASYON VE KONTROL SİSTEMLERİ 3.1 Genel Gaz jeneratörünün genel kontrolünü sağlayan merkezi kontrol sistemi jeneratör üreticisinin tavsiye ettiği bir üretici tarafından sağlanacaktır, jeneratör üreticisinin kendisi dışındaki başka bir yükleniciye veya başka bir markaya ait kontrol sistemleri kabul edilmeyecektir. Kontrol sistemi ile ilgili tüm yazılım ve donanım jeneratör üreticisi garantisi olacaktır. Kontrol sistemindeki tüm görüntülenen değerler ve sinyaller merkezi bina otomasyonuna aktarılabilecek şekilde açık kod/adres olarak verilecektir. Kontrol sisteminin tasarımı, Santralin tüm mekanik ve elektrik sistemlerini kapsayacak şekilde Ana kumanda odasından gerçekleştirilen merkezi kumanda sistemi ilkeleri doğrultusunda olacak, ve gerek birleşik kontrol gerekse de zatı yük paylaşımı ve veri depolama ve sorgulama temel işlevlerini de yerine getirecektir. Jeneratörün (Jeneratörlerin
normal işletme ve acil durum manevraları, yük ve frekans ayarlaması suretiyle yol verme ve yük alma, normal ve acil durdurma işlevleri dahil olacak ancak bunlarla sınırlı kalmamak kaydıyla Santralın kontrolü ve işletmesi için gerekli tüm operatör işlemleri kontrol odasındaki kontrol birimleri vasıtasıyla yapılabilecektir. Santral işlevlerinin, yardımcı tesislerin ve emniyet sistemlerinin kontrolü ve izlenmesi de kumanda odasından gerçekleştirilebilecektir. Ana kumanda fonksiyonu bilgisayar bazlı, tümüyle dağıtılmış ve sayısal bir Ana Kontrol Sistemi (AKS) vasıtasıyla gerçekleştirilecektir. Kontrol sistemi, Santral için gerekli olan tüm fonksiyonel gerekleri yerine getirebilecek yeterlikte olacaktır. Kontrol sistemi, imalatçısı tarafından en az 2 yıl süreyle yedek parça temini, dokümantasyon ve mühendislik yönleriyle desteklenebilecek özellikte olacaktır. AKS, üretim üniteleri ve genel Santral yardımcıları için farklı bölümlerden oluşacak, her bir bölüme ait görsel ekran ve klavye bulunacaktır. Her bölüm kendi başına işlev görebilecek özellikte olacaktır. Kumanda sisteminde seçilen parametrelerin durumlarını ve olay dizilerini kaydetme ve bu kayıtları yazıcılar vasıtasıyla dökme olanağı olacaktır. Kumanda odasında elektrik ve buhar üretimlerini, yakıt tüketimlerini, Ulusal Şebeke ile yapılan enerji alışverişlerini gözlemlenecek ve kaydedilmesi olanağı olacaktır. Gözlemlenecek sinyallerin tüm detayları tasarım aşamasında müşteri onayı alındıktan sonra nihai hale getirilecektir ve uygulamaya konacaktır. Aşağıda belirtilen sinyaller kontrol sisteminde görüntülenecektir. > Ulusal Şebekeden alınan ve verilen aktif ve reaktif enerji > Çıkış fiderlerinden verilen aktif ve reaktif enerji > Santral ünitelerinde üretilen aktif ve reaktif enerji > Tesise verilen sıcak su miktarı > 34.5 kv Ana Üretim Merkezindeki gerilim ve frekans Teklif Sahipleri tekliflerinde önerilen kontrol sisteminin ayrıntılı bir açıklamasına yer vereceklerdir. Bu açıklamada sistem mimarisinin temel yapısı, fonksiyonel yapısı, yazılım, donanım ve Santral kontrol felsefesi yer alacaktır. 3.2 Teknik Gerekler Enstrümantasyon ve kontrol sisteminde temel olarak şu özelliklere yer verilecektir: > Santralın korunma gerekleri ile çelişmemek kaydıyla, otomatik kontrol sisteminde bir
arıza olması durumunda, aktüatörler, manuel olarak kumanda edilinceye kadar, arıza anındaki konumlarını muhafaza edeceklerdir. > Santralin çalışmasına engel oluşturmaksızın, yük altında ekipmanın test edilmesi olanağı olacaktır. Bu şarta, tüm koruma sistemleri de dahildir. > Kullanılan ekipmanda ihtiyaç doğması halinde operatörün bir arıza ya da yanlış çalışmaya müdahale edebilmesi ve arızaların kolaylıkla belirlenerek giderilebilmesine yönelik özellikler olacaktır. 3.3 Ana Kontrol Sistemi Sürekli işletmede olan arıza izleme özelliği vasıtasıyla, bilgisayarlarda, veri yollarında, giriş/çıkış kartlarında ve kontrol döngülerinde oluşan aktif ya da pasif arızalar tespit edilecek, yedek işletme ünitelerine geçiş sağlanacak ve operatör de durumdan uygun bir alarm bilgisi verilmek suretiyle haberdar edilecektir. AKS de aşağıda belirtilen ve bunlarla sınırlı olmayan özellikler olmalıdır: > Santralin emniyetli, güvenilir ve verimli olarak çalıştırılması amacına yönelik gerekli bilgiler için merkezi Nezaret, Kontrol ve Veri Toplama (SCADA) sistemi olacaktır > AKS inde ortaya çıkacak kısmı ya da bütünsel bir arıza personel güvenliğini ve Santral ekipmanlarını tehdit edici durumlara sebebiyet vermeyecektir. > Çıkış gücü ve yakıt tüketimlerini optimal olarak kontrol edebilme olanağı olacaktır. > Operatörlerin izleyeceği bilgiler kolaylıkla anlaşılabilir ve operatörler tarafından yapılacak kontrol manevraları kolaylıkla gerçekleştirilebilir özellikte olacaktır. > Olağan tepki verme sürelerini aşmadan ve performansta bir gerileme olmadan sistemin muhafaza edilen veri hacmini %25 e kadar genişletme olanağı olacaktır. > Santral genelindeki tüm kontrol sistemi ile ilgili ara yüz ekranlarını, internet üzerinden gerekli güvenlik önlemleri alınarak uzaktan görüntüleme imkanı olacaktır. > Verilen dokümantasyon, teslimatçının desteğine ihtiyaç duyulmadan kontrol > mühendislerinin parametre ayarlarını yapabilmesini sağlayacak yeterlilikte olacaktır. 3.4 Donanım ye Yazılım Temin edilecek donanım, tüm ekipman paketlerinin AKS ile ara yüz oluşturmasına imkan verecektir ve ayrıca AKS nin kendi donanım gereklerine cevap verebilecek yeterlikte olmalıdır. Sistem, verim hesapları ve enerji yönetimi türünden daha karmaşık hesapların ekran üzerinde yapılmasına olanak sağlayacaktır. Ekranda kullanılan yazılımlar, tek bir arızanın kontrol gösterimi, veri saklama ve düzenleme işlevlerini sekteye uğratmayacak özellikte olacaktır.
3.5 Ekran Ekranlar, tüm koşullar altında Santralin detaylı kontrol ve işletmesi için gerekli sayıda temin edilecektir. Ayrıca ekranlarda optimizasyon yapma ve işletme kolaylığı özellikleri bulunacaktır 2- KOJENERASYON CİHAZI BACASI VE KAZAN BACASI Projelerde gösterilen çaplarda olacaktır. Bacalar şaft içinde 1.5 mm kalınlığında AISI 316 kalitesinde paslanmaz çelikten imal edilip 5.0 cm kalınlığında 80 kg/m³ kaya yünü ile izole edilip 0.8 mm alüminyum sac ile kaplanacaktır. Uygulama esnasında sistemde kullanılacak kojenerasyon, kazan ve ile brülör teknik özelliklerinin kesinleşmesini takiben İsparta Gaz İdaersi mevzuatı dikkate alınarak baca hesapları, İdarenin onayı alındıktan sonra imalata geçilecektir. Baca şaftı içerisinde bacaları taşıyacak I-160 profilden taşıyıcılar yapılacak ve bacalar bu profillere oturtulacaktır. Bacanın alt kısımları konik olarak imal edilecek ve en altta galvanizli çelik borudan ø25 mm U sifonlu drenaj borusu ve baca alt kısmında sızdırmaz temizleme kapağı yapılacaktır. Not: Kojenerasyon bacası, kojenerasyon cihazı imalatçısının onayı alınarak imalata geçilecektir. Montaj : - Baca sisteminin montajı, imalatçının katalogundaki montaj detaylarıyla uygun olacaktır. - Baca sisteminde yön değişiklikleri dirsek veya 135 T bağlantılarıyla yapılacaktır. 90 T bağlantısı yalnızca bacanın yerleştirileceği yer, başka türlü bir birleştirmeye uygun olmadığında kullanılabilecektir. - Baca sistemi, baca imalatçısı tarafından verilen adaptör ile kazan ve kojenerasyon cihazı çıkışına bağlanacaktır. - Adaptörler, gaz sızdırmazlığını sağlayacak şekilde sarılacaktır. - Cihazların çıkışında tesisat mahalli üst kotuna yakın bir yerde baca gazı debisi ve gaz analizi ölçümü için 50 mm çapında delik ve kör tapa bulunacaktır. - Her bir bacaya sıcaklık izleme için 250 C kadranlı birer termometre konulacaktır. Burada belirtilmeyen hususlarda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Birim Fiyat Tarifi 193-250 pozu geçerli olacaktır.