Elektrik Dağıtım Şebekesi: İletim hattından gelen ve şalt merkezlerinde gerilim seviyesi düşürülen elektriği, ev ve işyerlerine getiren şebekedir.

Transkript

1 DAĞITIM TRAFOLARI Genel Tanımlar Elektrik Dağıtım Şebekesi: İletim hattından gelen ve şalt merkezlerinde gerilim seviyesi düşürülen elektriği, ev ve işyerlerine getiren şebekedir. EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 1

2 DAĞITIM TRAFOLARI Transformatörlerin Yapısı, Eşdeğer Devresi ve Eşdeğer Parametreleri Trafolar, alternatif akımın frekansını ve gücünü değiştirmeden gerilimi ve akımı ihtiyaca göre azaltır yada arttırırlar. EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 2

3 DAĞITIM TRAFOLARI Genel Tanımlar Güç Transformatörleri Güç Transformatörleri Yüksek gerilim hatlarında gerilimi artırıp azaltmak için kullanılır. Gerilimleri 440kV, 200kV, 110kV, 66kV, 33kV Güçleri genellikle 200 MVA üzeri trafolar bu sınıftadır. Küçük güçlerde maksimum 145kV gerilimde, 5MVA den 40MVA a kadar, Orta güçlerde 72,5kV üstü gerilimlerde, 40MVA den 250MVA a kadar, Büyük güçlerde maksimum 800kV gerilimde, 1000MVA a kadar güçte üretilirler. EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 3

4 DAĞITIM TRAFOLARI Genel Tanımlar Dağıtım Transformatörleri Dağıtım transformatörleri, Abonelerin ihtiyacı doğrultusunda 11kV - 6,6kV - 3,3kV - 440V - 220V luk orta ve alçak gerilim dağıtım hatlarında kullanılırlar. Dağıtım transformatörleri endüstriyel abonelerde 33kV altı, normal şehir şebekelerinde 380V-220V elektrik enerjisinin dağıtımında kullanılırlar. Bir faz dağıtım transformatörü Küçük güçlü dağıtım transformatörü Orta güçlü dağıtım transformatörü Büyük güçlü dağıtım transformatörü ( kVA) EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 4

5 DAĞITIM TRAFOLARI Genel Tanımlar Güç Transformatörleri Dağıtım Transformatörleri Yağlı Tip Transformatörler Kuru Tip Transformatörler Güç (kva) kV kVA kVA Gerilim (kv) kV 1-36kV 1-36kV EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 5

6 DAĞITIM TRAFOLARI Dağıtım Transformatörleri Dağıtım Transformatörleri Primer Gerilimler 10, 15, 20, 24, 30, 33, 34,5 ve 36kV Nominal Güçler 25, 50, 100, 160, 200, 250, 315, 400, 500, 630, 800, 1000, 1250, 1600, 2000, 2500kVA EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 6

7 DAĞITIM TRAFOLARI Dağıtım Transformatörleri Uygulama Şekilleri EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 7

8 DAĞITIM TRAFOLARI Dağıtım Transformatörleri Trafolarda Kademe Değiştirme Trafolarda Kademe Değiştirme Sistemin bazen gerilim seviyesinin düşmesi ile trafonun sekonder ucuna bağlı olan tüketicilerin sıkıntı yaşamaması için sekonder geriliminin sabit tutulması gerektiğinden trafolarda kademe değiştirmeye ihtiyaç duyulur. Manuel Olarak: Yüksüz iken uygulanır. Gerilim kademeleri vardır. Otomatik Olarak: Yüklü durumda iken uygulanır. Bir gerilim aralığı vardır. Etiketinde yandaki gibi verilmiş bir kademe ayarı olan transformatörde 34,5kV kademesinde çıkış 400V ise, çıkışı 380V a yaklaştırmak için kademe arttırılır. Hesaplanırsa 35,4KV kademesinde çıkış 389V ve 36,2kV kademesinde 381V olur /35400=389V EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 8

9 DAĞITIM TRAFOLARI Dağıtım Transformatörleri Soğutma Sistemleri Dağıtım Transformatörlerinde beş tip soğutma sistemi kullanılır. ONAN(Oil Natural Air Natural) ONAF(Oil Natural Air Forced) OFAF(Oil Forced Air Forced) OFWF(Oil Forced Water Forced) ODAF(Oil Directed Air Forced) ODWF(Oil Directed Water Forced) ONAN Soğutmalı Transformatör ONAF Soğutmalı Transformatör EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 9

10 DAĞITIM TRAFOLARI Dağıtım Transformatörleri Yağlı Dağıtım Transformatörleri No Açıklama 1 Yüksek Gerilim Bağlantıları 2 Alçak Gerilim Bağlantıları 3 Kademe Ayarları 4 Termik Sonda Bağlantı Buatı 5 Plaka 6 Kaldırma Halkaları 7 Topraklama Bağlantısı 8 Tekerlekler 9 Çekirdek 10 Yüksek Gerilim Sargıları EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 10

11 DAĞITIM TRAFOLARI Dağıtım Transformatörleri Transformatör Koruma Düzenleri Buchholz Rölesi Hermetik Röle Kontaklı Yağ Sıcaklığı Termometresi Basınç Emniyet Valfi Kontaklı Yağ Sıcaklığı Termometresi Nem Alıcı EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 11

12 DAĞITIM TRAFOLARI Dağıtım Transformatörleri Bağlantı Grupları EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 12

13 DAĞITIM TRAFOLARI Dağıtım Transformatörleri Bağıl Kısa Devre Gerilimi EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 13

14 DAĞITIM TRAFOLARI Dağıtım Transformatörleri Transformatör Plaka Değerleri EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 14

15 ÖLÇÜ TRAFOLARI Genel Kavramlar Ölçü Transformatörleri Ölçü cihazları tesislerin ne kadar enerji tükettiğinin belirlenmesinde veya arıza durumlarının oluştuğunun belirlenmesinde kullanılan cihazlardır. Ölçme ve koruma cihazlarının ekonomik ve güvenlik sebebi ile devreye doğrudan bağlanmalarının mümkün olmadığı veya kolay uygulanabilir olmadığı hallerde akımı veya gerilimi indirgemek için kullanılan aletlere denilir. Akım ölçüm için Akım Trafoları, gerilim ölçüm için Gerilim Trafoları kullanılır. Akım Trafoları Gerilim Trafoları EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 15

16 ÖLÇÜ TRAFOLARI Akım ve Gerilim Transformatörleri Gerilim Trafoları SF kv Akım Trafosu EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 16

17 ÖLÇÜ TRAFOLARI Genel Kavramlar Bir koruma/ölçme sisteminden ölçü transformatörlerinin kullanımı Akım Trafolarının Gösterilmesi EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 17

18 ÖLÇÜ TRAFOLARI Genel Kavramlar Akım Trafoları Kullanılan akım transformatörlerinin primer akımları değişken olup, sekonder akımları 1A veya 5A olarak imal edilmektedirler. Akım transformatörlerinin primer akımları; 5, 10, 15, 30, 40, 50, 75,100, 125, 150, 250, 300, 400, 500, 600, 800, 1000, 1200, 1500, 2000, 2500, 3000, 4000A gibi standart değerlerde imal edilmektedir. EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 18

19 ÖLÇÜ TRAFOLARI Akım Transformatörleri Akım Trafolarının Yapısı Akım Transformatörlerinin Yapısı EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 19

20 ÖLÇÜ TRAFOLARI Akım Trafoları Kullanım Yerlerine/Montaj Şekline Göre 1. Geçiş / izolatör tipi (bushing type) Primer sargısı için geçiş izolatörü kullanılabilecek şekilde imal edilir. 2. Mesnet tipi (support type) Primer devre iletkeni için bir taşıyıcı (mesnet) görevi yapacak şekilde düzenlenmiş akım transformatörüdür. EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 20

21 ÖLÇÜ TRAFOLARI Akım Trafoları Kullanım Yerlerine/Montaj Şekline Göre 3. Bara tipi (bus type) Primer iletkeni (sargısı) bulunmayan, ancak primer yalıtımı olan, doğrudan bir iletken ya da bara üzerinden bağlanabilen akım transformatörüdür. 1000/5A Akım Trafosu 4. Kablo tipi (cable type) Kendi primer iletkeni ve primer yalıtımı bulunmayan, yalıtılmış bir kablo üzerinden monte edilebilen akım transformatörüdür. EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 21

22 ÖLÇÜ TRAFOLARI Akım Trafoları Kullanım Yerlerine/Montaj Şekline Göre 5. Manyetik devresi açılabilen (split core); kendi primer iletkeni ve primer yalıtımı bulunmayan, manyetik devresi iki bölüme ayrılmış ve açılabilir yapıdadır. Böylece enerji sistemindeki baraların bağlantılarına dokunmadan akımı ölçülmek istenen baraya kolaylıkla monte edilmesini sağlar. EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 22

23 ÖLÇÜ TRAFOLARI Akım Trafoları Çalışma Ortamına Göre - Çekirdek Tipine Göre Harici Tip Mesnet Trafosu Dahili Tip Mesnet Trafosu Tek Çekirdek ve Çok Çekirdekli Tip Mesnet Trafosu EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 23

24 ÖLÇÜ TRAFOLARI Gerilim Transformatörleri Yapısı Primer anma gerilimi (nominal primer gerilimi) Up, transformatörün çalışma gerilimidir. Genellikle 0,3-6,3-10, , kV değerleridir. Sekonder anma gerilimi, (nominal sekonder gerilimi) Us, primer tarafına nominal gerilim uygulandığında sekonderden alınacak gerilimdir. Faz-faz arası gerilim transformatörlerinde Volt, faz-toprak gerilim transformatörlerinde ise bu değerlerin 3 e bölümüdür. EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 24

25 ÖLÇÜ TRAFOLARI Gerilim Transformatörü Montaj Şekline Göre Tek Kutuplu Mesnet Trafosu Çift Kutuplu Mesnet Trafosu EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 25

26 ÖLÇÜ TRAFOLARI Gerilim Transformatörü Montaj Şekline Göre Gerilim trafoları montaj şekillerine göre iki çeşittir. Mesnet Trafosu Arabalı Tip Trafolar Tek Kutuplu Mesnet Trafosu Tek Kutuplu Sigortalı Arabalı Tip Gerilim Trafosu 3 Fazlı, sigortalı arabalı tip gerilim trafosu EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 26

27 ÖLÇÜ TRAFOLARI Gerilim Transformatörü Gerilim trafoları çalışma ortamına göre iki çeşittir. Dahili Tip Harici Tip Dahili Tip Gerilim Mesnet Trafosu Harici Tip Gerilim Mesnet Trafosu EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 27

28 ÖLÇÜ TRAFOLARI Gerilim Ölçü Transformatörü EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 28

29 ÖLÇÜ TRAFOLARI Gerilim Ölçü Transformatörü EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 29

30 ÖLÇÜ TRAFOLARI EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 30

31 KAYNAKLAR Enerji Dağıtımı-I, Dr.Bora ALBOYACI Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği Elektrik Kuvvetli Akım Tesisler Yönetmeliği EEM13423 ELEKTRİK ENERJİSİ DAĞITIMI 31