Uludağ Üniversitesi Hukuk Fakültesi İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı İş Hukuku II Pratik Çalışma No.1 Olay İşveren Zafer e ait olan ve Edirne'de bulunan ekmek fabrikasında çalışan 500 işçinin 200'ü; Bursa'da bulunan konserve fabrikasında çalışan 450 işçinin 210'u Özgür-İş Sendikası'na üyedir. İstanbul'da bulunan ve 100 işçinin çalıştığı ekmek fabrikasının temizlik işleri, Tem-San Ltd.Şti.'nin 6 elemanı tarafından yürütülmektedir. Sendika, sözkonusu işyerlerinde toplu iş sözleşmesi bağıtlamak üzere, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na başvurmuş; ancak, Bakanlık, başvuru tarihi itibariyle sendikanın yetkisi bulunmadığını tespit ederek, bu hususu, Özgür-İş Sendikası'na bildirmiştir. Öte yandan, Emek-İş Sendikası, Üretken İşveren Sendikası üyesi olan Burhan, Cemil ve Davut'a ait işyerlerinde; 01.06.2013 tarihinde bir toplu iş sözleşmesi bağıtlamış; ancak, toplu iş sözleşmesine konulan hükümle sözleşmenin, daha önce aynı işyerlerinde yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmesinin sona erdiği tarih olan 01.02.2013 tarihinden itibaren uygulanacağı kararlaştırılmıştır. Bu arada, Bakanlar Kurulu, 01.07.2013 tarihli kararnamesiyle Emek-İş Sendikası ile Üretken İşveren Sendikası arasında bağıtlanmış olan toplu iş sözleşmesinin; 01.03.2013-31.01.2015 tarihleri arasında aynı işkolunda faaliyette bulunan belirli işyerlerinde de uygulanmasına karar vermiştir. Cemil'e ait işyerinde çalışan Bekir'in iş sözleşmesinde, her yıl için 60 günlük ücret tutarında kıdem tazminatı ödeneceği kararlaştırılmış olmasına rağmen, işveren, toplu iş sözleşmesinde yer alan hükmü esas alarak her yıl için 40 günlük ücret tutarında kıdem tazminatı ödemiştir. Sorular 1. Toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi nedir? İşçi sendikası hangi koşullarla toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi kazanabilir? Özgür-İş Sendikasının bu yetkiyi kazanıp kazanmadığını, Tem-San Ltd.Şti.'nin hukuki niteliğini de gözönüne alarak belirleyiniz. 2. Özgür-İş Sendikası, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına hangi tür toplu iş sözleşmesi bağıtlamak için başvurmuş olabilir? Bakanlığın sözkonusu bildirimine karşı Özgür-İş Sendikası hangi hukuki yola başvurabilir? 3. Emek-İş Sendikası ile Üretken İşveren Sendikası arasında bağıtlanan toplu iş sözleşmesinin türü nedir? Taraflar, 01.06.2013 tarihinde bağıtlanmış olan toplu iş sözleşmesinin 01.02.2013 tarihinde yürürlüğe gireceğini kararlaştırabilir mi? 4. a) Davut'a ait işyerinde, 01.01.2013 tarihinde çalışmaya başlamış ve 01.03.2013 tarihinde Emek-İş Sendikasına üye olmuş olan Cafer'in, b) Cemil'e ait işyerinde, 01.01.2013 tarihinde çalışmaya başlamış ve aynı tarihte dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yürürlük tarihi itibariyle yararlanmayı talep eden Erkan'ın, c) Burhan'a ait işyerinde, 01.01.2013 tarihinde çalışmaya başlamış 15.05.2013 tarihinde üyesi bulunduğu sendikadan istifa ederek, 16.05.2013 tarihinde Emek-İş Sendikasına üyelik başvurusunda bulunmuş olan Gamze'nin hangi tarihten itibaren toplu iş sözleşmesinden yararlanacaklarını belirtiniz. 5. Emek-İş Sendikası üyesi Nazmi, 01.04.2013 tarihinde emekli olmuştur. Nazmi, kıdem tazminatının toplu iş sözleşmesi uyarınca yapılan zam dikkate alınmadan ödendiği gerekçesiyle kıdem tazminatı farkını talep edebilir mi? 6- Bakanlar Kurulu'nun yaptığı işlemin hukuki niteliğini belirtiniz. 01.07.2013 tarihli kararnameyle toplu iş sözleşmesinin 01.02.2013 tarihinden itibaren uygulanacağının karara bağlanması yerinde midir? 7. Bekir'in kıdem tazminatı hesaplanırken, iş sözleşmesindeki süre yerine toplu iş sözleşmesindeki sürenin esas alınması yerinde midir?
Pratik Çalışma No.2 Güven Bank a ait Edirne şubesinde çalışan 6 müşteri hizmetleri temsilcisi ile 2 temizlik işçisi, bir banka güvenlik görevlisi ve bir süre önce bankadan emekli olan Ahmet Banka ve Sigorta işkolunda sendika (Banka İşçileri Sendikası BİS) kurmak üzere bir tüzük hazırlayarak valiliğe vermişlerdir. Daha sonra sendikanın zorunlu organlarını oluşturmuşlardır. Bir başka bankada çalışan ve aynı işkolunda kurulu bir başka sendikaya üye olan Bülent, BİS na üye olmak üzere başvuruda bulunmuştur. Banka personeli Deniz, BİS na üye olmak üzere usulüne uygun olarak başvurmuş, ancak bu başvurusu 25 yaşından aşağı kimselerin BİS na üye kabul edilmediği gerekçesiyle reddedilmiştir. Sendika üyelerinden Kemal, 20.10.2013 günü sendikadan istifa etmek üzere notere başvurmuş ve bir hafta sonra başka bir sendikaya üye olmuştur. Bu arada işyerindeki sendikalaşma hareketlerini örgütlediği gerekçesiyle işveren, Enver in iş sözleşmesini, feshetmiştir. Bankada çalışan sendika üyesi Lale sendika yönetim kurulunda görev almak üzere işyerinden ayrılmış ve görev süresinin sona ermesi üzerine ayrıldığı işyerine başvurmuşsa da işverence boş yer bulunmadığı gerekçesiyle bu talebi reddedilmiştir. Bankada çalışan sendika üyesi Fuat muvazzaf askerlik nedeniyle işyerinden geçici olarak, Güngör emekli olmak suretiyle işyerinden ayrılmışlardır. İşyerinde işyeri sendika temsilcisi olan Cüneyt in iş sözleşmesi, işyerindeki organizasyon değişikliği sonucunda iş gücü fazlasının ortaya çıktığı gerekçesiyle feshedilmiştir. 1. Olayda anılan kişilerin Banka Sigorta kolunda sendika kurulabilmesi mümkün müdür? 2. Bu sendika hak ehliyetini hangi anda, fiil ehliyetini hangi anda kazanır? 3. Bir başka sendika üyesi olan Bülent in BİS e üyelik başvurusu yerinde midir? Bülent in banka işkolunda veya başka bir işkolunda çalışıyor olmasına göre bu soruyu tartışınız. 4. Deniz in usulüne uygun olarak başvurusu ne demektir? Deniz red kararına karşı ne gibi haklara sahiptir? 5. İstifa etmek için notere başvuran Kemal in üyelik ilişkisi hangi anda sona erer? Kemal bir hafta sonra başka bir sendikaya üye olabilir mi? 6. Sözleşmesi feshedilen Enver işverenden ne talep edebilir? 7. İşveren Lale yi işe almak zorunda mıdır? 8. Fuat ın askerlik nedeniyle işten ayrılmasını ve Güven in emekli olmasının bu kişilerin sendika üyeliklerine etkisi nedir? 9. Cüneyt in iş sözleşmesinin bu şekilde feshedilmesi mümkün müdür? Başvurabileceği hukuki yollar nelerdir?
Pratik Çalışma No.3 Bağımsız-İş Sendikasına, Vesko A.Ş. nin Bursa daki işyerine ilişkin yetki belgesi, 1.2.2013 tarihinde tebliğ edilmiştir. Bunun üzerine Bağımsız-İş, Vesko nın üyesi bulunduğu Girişim İşveren Sendikasına toplu görüşme çağrısında bulunmuştur. Çağrı, İşveren Sendikasına 17.2.2013 tarihinde ulaşmıştır. Çağrı bildirimi işveren sendikasına ulaştıktan 1 gün sonra Vesko işveren sendikası üyeliğinden ayrılmıştır. Vesko, çağrının kendilerini muhatap almadığını; ayrıca süresinde de yapılmadığını belirterek toplu görüşmeye hazırlık aşamalarında suskun kalmıştır. Daha sonra, görevli makamdan görüşme yer, gün ve saatini bildiren bir yazı alan Vesko görüşmeye katılmaya karar vermiş. Ne var ki, 60 günlük süre geçmesine rağmen taraflar anlaşamamış; uyuşmazlık tutanağı düzenlemişler ve bu tutanakta resmi listeden seçtikleri arabulucunun görevlendirilmesi noktasında anlaştıklarını belirtmişlerdir. Arabuluculuk aşamasının da sonuç vermemesi üzerine, Bağımsız-İş Sendikası grev kararı almış; karara ilişkin gerekli bildirim ve duyuru da yapmıştır. İşyerinde çalışan ve sendika üyesi olmayan işçiler grev oylaması talebinde bulunmuşlar ve oylama sonucunda işyerinde çalışan 100 işçiden 47 i grevin yapılması, 46 i yapılmaması yönünde oy kullanmış; 7 işçi ise oylama günü geçirdikleri iş kazası sonucu yaşamlarını kaybetmiştir. Daha sonra grev uygulanmaya başlanmış ancak, grevin beşinci gününde Bakanlar Kurulu grevin kamu sağlığına zararlı sonuçlar doğuracağı gerekçesiyle ertelenmesine karar vermiştir. 1.Bağımsız-İş Sendikasına tebliğ edilen belgeye itiraz mümkün müdür? Toplu görüşmeye çağrı ne zaman ve nasıl yapılmalıdır? Vesko nun itirazları yerinde midir? 2. 6356 sayılı Kanun anlamında görevli makam ne demektir? Görevli makam böyle bir yazıyı kendiliğinden gönderebilir mi? Açıklayınız. 3.Arabuluculuk türleri nelerdir? Olaydaki arabuluculuk bunlardan hangisine girer? Tarafların bu noktada arabulucuyu kendilerinin seçmesi mümkün müdür? 4.Grev kararı ne zaman alınabilir? Karara ilişkin gerekli bildirimler nelerdir? 5.Sendika üyesi olmayanlar grev oylaması talep edebilir mi? Bu talep nereye ve ne kadar süre içinde yapılmalıdır? Olaydaki oylama sonucunda grev yapılabilir mi? Neden? 6.Bakanlar Kurulu grevi ne zaman, ne kadar süreyle ve hangi gerekçelerle erteleyebilir? Erteleme süresi sonunda greve devam etmek mümkün müdür? Erteleme kararına karşı başvurulabilecek hukuki yol nedir?
Pratik Çalışma No.4 Emek-İş Sendikası, işveren Hanife'ye ait olan, Edirne ve Bursa'da bulunan ilaç imal eden işyerleri ile İstanbul'da bulunan aşı ve serum imal eden işyerleri hakkında toplu iş sözleşmesi yapmak istemektedir. Edirne'de bulunan fabrikada çalışan 500 işçiden 300'ü; Bursa'da bulunan fabrikada çalışan 450 işçiden 250'si; İstanbul'da bulunan fabrikada çalışan 100 işçiden 10'u Emek-İş Sendikasına üyedir. Emek-İş Sendikası ile Hanife'nin üyesi bulunduğu Üretken İşveren Sendikası arasında yürütülen toplu görüşmelerden ve resmi arabuluculuk faaliyetinden olumlu sonuç alınamaması üzerine Emek-İş Sendikası, Hanife'ye ait işyerleri hakkında grev karan almıştır. İşveren Mustafa'ya ait olan ve aynı işkolunda faaliyet gösteren üç işyeri için toplu iş sözleşmesi yapmak üzere Emek-İş Sendikası ile Atılım İşveren Sendikası arasında yürütülen toplu görüşmelerden ve arabuluculuk faaliyetinden bir sonuç alınamamıştır. Bunun üzerine Emek-İş Sendikası 05.07.2013 tarihinde grev karan almış ve bu kararı aynı gün işyerinde ilan etmiştir. Mustafa'ya ait olan ve Antalya'da bulunan işyerinde 100; Ankara'da bulunan işyerinde 60; İstanbul'da bulunan işyerinde 80 işçi çalışmaktadır. Bu işçilerden, Antalya'da çalışanlardan 65'i grev oylaması yoluyla yapılacak grevi engellemek istemektedir. Grev oylaması sonucunda, Antalya'da bulunan işyerinde çalışan 70; Ankara'da bulunan işyerinde çalışan 40 işçi grevin yapılmaması; İstanbul'da bulunan işyerinde çalışan işçilerin tamamı, grevin yapılması doğrultusunda oy kullanmışlardır. Tüm işyerlerinde 50 işçi oy kullanmamıştır. 1. Emek-İş Sendikası'nın, işveren Hanife'ye ait üç işyerini de kapsayacak şekilde tek bir toplu iş sözleşmesi yapma imkanı var mıdır? 2. Emek-İş Sendikası'nın, işveren Hanife'ye ait işyerleri hakkında grev kararı alması ve uygulaması mümkün müdür? 3. Antalya'da bulunan işyerinde çalışan 65 işçi, grev oylaması yapılmasını sağlayabilirler mi? Mümkünse, bu konudaki başvurularını hangi süre içerisinde hangi makama yapmak zorundadır? 4. Grev oylaması amacıyla yapılan başvuru üzerine, grev oylamasının hangi süre içerisinde nerede ve hangi yöntemle gerçekleştirilmesi gerekir. 5. Mustafa'ya ait işyerlerinde yapılan grev oylamasının sonucunda grev yapılıp yapılamayacağını değerlendiriniz. Grev oylamasının neticesinde grevin yapılması veya yapılmaması sonucuna göre, işçi sendikasının izlemesi gereken yolu açıklayınız.
Pratik Çalışma No.5 OLAY Dokuma (tekstil) sektöründe faaliyet gösteren ve İstanbul, Bursa ve Adana da kurulu işyerleri bulunan (A) A.Ş. nin İstanbul da kurulu işyerinde çalışmakta olan Recep, iş çıkışında çalışma arkadaşlarına üyesi bulunduğu (Z) işçi sendikasının tanıtım broşürlerini dağıtmakta ve onları sendikaya üye olmaya davet etmektedir. Şirketin merkezinin bulunduğu İstanbul daki durumdan derhal haberdar olan (A) A.Ş. genel Müdürü, Recep in işine son verir. Recep bunun üzerine açtığı davayı kazanır ve işyerinde tekrar çalışmaya başlar. Recep in telkinlerinden etkilenen (A) A.Ş. nin İstanbul da kurulu işyerinde çalışan Ahmet, (Z) işçi sendikasına üye olmak üzere başvurur ancak Sendika Ahmet in temizlik işçisi olduğu; kendilerinin ise dokuma işkolunda faaliyet gösterdikleri gerekçesiyle başvuruyu reddeder. Sendikanın ileri sürdüğü diğer bir ret gerekçesi ise başvurunun internet üzerinden yapılmamış olmasıdır. (Z) işçi sendikası (A) A.Ş. ile toplu görüşme yapmak için gerekli çoğunluğu sağladığı iddiasındadır ve bu durumun tespiti için başvuruda bulunur. İşçi sendikasının gerekli çoğunluğa sahip olduğunu belirleyen yazı gönderilir. Bunun üzerine (A) A.Ş. İstanbul daki işyerinin, (Z) işçi sendikasının kurulu bulunduğu işkolunda olmadığı iddiasıyla başvuruda bulunur ve başvuru sonucunda İstanbul daki işyerinin dokuma değil; genel işler işkolunda olduğu tespiti yapılır. Tüm süreçlerin takiben taraflar arasında iki yıl yürürlük süreli bir toplu iş sözleşmesi imzalanır. İmza tarihinde işyerinde çalışan ve aynı işkolunda kurulu başka bir sendikaya üye olan Fatma, imzadan iki ay sonra işverene başvurarak toplu iş sözleşmesinden imza tarihinden başlamak üzere yaralanmak istediğini belirtir. İşveren bu talep üzerine sendikanın kendi üyesi olmayanların toplu iş sözleşmesinden yararlandırılmasına rıza göstermediğini belirterek talebi reddeder. Toplu İş Sözleşmesinin yürürlüğünün birinci yılı sonunda (A) A.Ş., Adana daki işyerini aynı sektörde faaliyet gösteren (B) A.Ş. ne devreder. (B) A.Ş. nin dokuma işkolunda kurulu İzmir de bir diğer işyeri bulunmaktadır ve bu işyerinde toplu iş sözleşmesi bulunmamaktadır. Adana daki işyerinde çalışan Ayşe, ödeme zamanı geldiği halde ödenmeyen ikramiye hesabına yatırılmayınca (B) A.Ş. nin insan kaynakları (İK) müdürüne başvurarak ikramiyenin yatırılmasını ister. İK müdürü bu istek karşısında ikramiyenin eski işverenle yapılan toplu iş sözleşmesinin bir hükmü olduğunu, (B) A.Ş. nin bu sözleşmenin tarafı olmadığını ve böyle bir ödeme yapmayacaklarını belirtir. Ayşe bunun üzerine ödenmeyen ikramiye için alacak davası açar. 1.a.Recep in açtığı davanın koşulları nelerdir?1.b.dava sonucunda işe geri dönen Recep e işveren herhangi bir ödeme yapacak mıdır? Açıklayınız. 2.a.Sendikanın ret gerekçeleri yerinde midir? Tartışınız.2.b.Ahmet in ret kararına karşı başvurabileceği hukuki yollar ve hükümleri nelerdir? Açıklayınız. 3.a.(Z) işçi sendikasının (A) A.Ş. ile toplu görüşme yapmak için sağlaması gereken çoğunluk nedir? 3.b.Başvurulması gereken makam neresidir? İşçi sendikasının gerekli çoğunluğa sahip olduğunu belirleyen yazı nereye gönderilir? 4.a.(A) A.Ş. nin İstanbul daki işyeri için yaptığı başvuru nereye yapılır? Başvurulan makam tespiti nasıl açıklar? 4.b.Bu tespite karşı başvurulabilecek hukuki yollar nelerdir? 4.c. Bu süreç (Z) işçi sendikası (A) A.Ş. ile toplu görüşme yapmak için gerekli çoğunluğu sağladığını belirten kararı nasıl etkiler? Açıklayınız. 5.a.Toplu İş Sözleşmesinden yaralanma ne demektir? 5.b.Fatma nın Toplu İş Sözleşmesinden yaralanması mümkün müdür? Fatma nın talebini de dikkate alarak yanıtlayınız. 5.c. Fatma ya verilen yanıtı yerinde midir? Değerlendiriniz. 6.a.Ayşe nin talebi yerinde midir? Neden? Açıklayınız. 6.b.Ayşe nin açtığı dava için 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda özel bir düzenleme mevcut mudur?