HABER BÜLTENĐ 11 Ocak 2005 Haber Özetleri Ortadoğu Irak'taki Amerika Birleşik Devletleri ordusu yetkilileri, devrik lider Saddam Hüseyin'in memleketi olan Tikrit kentinde düzenlenen bir bombalı saldırıda altı polis memuru öldü. Başkent Bağdat'ın 175 kilometre kuzeyindeki Tikrit kenti, Irak hükümeti ve ülkedeki işgal güçlerine karşı direnişin başlıca merkezlerinden birisi. Irak'ta 30 Ocak'ta yapılacak seçimler öncesinde şiddet olaylarında belirgin bir artış gözleniyor.(bbc) ABD nin Irak taki güçlerine komuta eden Merkez Kuvvetler Komutanı Orgeneral John Abizaid, bugün Türkiye ye geliyor. Abizaid ın ziyaretinin, Ankara da yapılacak olan terör örgütü PKK-Kongra/Gel in Irak ın kuzeyinden bertaraf edilmesi konusunun ele alınacağı üçlü toplantıyla ilgili olmadığı belirti. Ankara da bugün ve yarın temaslarda bulunacak olan Abizaid in, temasları çerçevesinde Genelkurmay Đkinci Başkanı Orgeneral Đlker Başbuğ, Dışişleri Bakanı Abdullah Gül ile bir araya gelmesi bekleniyor. Önceden planlanan ziyaretin, Ankara da bugün yapılacak Türk, Iraklı ve ABD li yetkililerinin katılacağı üçlü güvenlik toplantısıyla doğrudan bağlantısı olmadığı belirtildi. Terör örgütü PKK-Kongra/Gel in Irak ın kuzeyinden bertaraf edilmesi konusunun ele alınacağı üçlü toplantı, yarın sabah saatlerinde Bilkent Oteli nde başlayacak.(ntvmsnbc) Birleşmiş Milletlerin Irak'ta yaptırımlar döneminde uyguladığı gıda karşılığı petrol programını inceleyen bağımsız komisyon, programın denetimlerinde boşluklar olduğunu gösteren bir dizi belgeyi kamuoyuna açıkladı. Komisyon 60 milyar dolar tutarındaki programın mali denetiminden sorumlu yetkililerin, yardımların nereye gittiğini yeterince iyi denetleyemediğini ve bazı tavsiyelerinin göz ardı edildiğini belirtiyor. Uluslararası Đnceleme Hizmetleri adlı birim, BM yetkililerinin 'düzene aykırı faaliyetlerde' bulunmadığını veya yolsuzluğun söz konusu olmadığını belirtiyor. Bununla birlikte, bazı alanlardaki boşluklara dikkat çekiliyor. Komisyon, yetkililerin Irak'tan çıkan petrolü ve ülkeye sevk edilen malları teftiş etmek üzere görevlendirilen taşeronları yeterince denetlemediğini bildirdi. Komisyonun çalışmalarına dair ön raporunu bu ay sonunda açıklaması bekleniyor. Nihai rapor ise Haziran ayında tamamlanacak. Bu raporlar bu konuda ayrıca soruşturmalar yürüten ABD Kongresi komisyonlarınca merakla bekleniyor. (BBC) 1
Direnişçiler, Irak taki saldırılarına dün de devam etti. Basra da içişleri bakanlığına ait bir binaya ve bir polis karakoluna eş zamanlı düzenlenen bombalı saldırılarda en az beş Iraklı yaralandı. Saldırılardan en az birinin intihar bombacısı tarafından düzenlendiği sanılıyor. Bu saldırılardan önce bir başka intihar bombacısının hedefi Bağdat taki bir polis karakoluydu. Bu saldırıda en az üç kişi öldü. Bağdat ta yol kenarına yerleştirilen bir bombanın patlaması ise iki Amerikalı askerin hayatına mal oldu, dört asker de yaralandı. Başbakan Đyad Allavi, karakola yapılan intihar saldırısıyla ilgili olarak, Baas Partili bazı militanların tutuklandığını söyledi. Öte yandan, Bağdat taki Amerikan Büyükelçiliğinden bazı diplomatlar, seçimler hakkında ülkenin önde gelen Sünni dini liderleriyle bir toplantı yaptı. Haberlere göre, Sünni liderler, toplantıda, Amerika nın Irak tan çekilme takvimi vermesi halinde seçimleri boykot kararından vazgeçeceklerini söylediler. (VOANEWS) Seçimlere üç hafta kala, Washington ABD güçlerinin Irak tan çekilme tarihi ile ilgili çelişkili açıklamalarda bulundu. Washington, Đslam Bilginleri Kurumu nun talebini reddederken ABD Kongresindeki bazı yetkililer ve Pentagon yetkilileri bu yıl ABD güçlerinin Irak tan çekilme planları üzerinde çalışmakta olduğunu ifade etti. Amerikalı yetkililerle görüşen Đslami Bilginler Kurumu Irak ın şuan için bir devlet olmadığını ve işgal güçlerinin ülkeyi terk etmesi gerektiğini belirtti. Amerikalı yetkililer ise direnişçilerin Amerikan güçlerinin Irak tan çekilmesini engellediğini vurguladı. (EL HAYAT GAZETESĐ) Şii lider Mukteda El Sadr dün yandaşlarının hazırladığı seçim listesine destek verdiğini açıklayarak seçimlere Şii katılımının tam olarak gerçekleşmiş olduğunu gösterdi. Ancak, El Sadr aynı zamanda El Sistani merciine yakınlığıyla bilenen tek Irak listesi lehine oylama yapacağını açıkladı.(el HAYAT GAZETESĐ) ABD güçleri dün Musul da bulunan 5 köprüyü trafiğe kapattı. Bu köprüler, şehrin iki yakasını birbirine bağlamaktadır. Bu gelişme şehre destek güç gönderilmesinde sonra gerçekleşti. Bu olay, ABD ve Irak güçlerinin Musul da bulunan terör odaklarına karşı askeri bir operasyon düzenleme hazırlığı içerisinde olduğunu göstermektedir.(el-şark EL-AVSAT GAZETESĐ) Ukrayna, Irak taki askerlerini çekeceğini açıkladı. Görev süresi sona eren Devlet Başkanı Leonid Kuçma, Pazar günü sekiz Ukrayna askerinin Irak'ta bir patlama sonucu ölmesinden sonra bu kararı aldı. Kuçma, Mart ayına kadar Irak taki 1600 Ukrayna askerinin geri getirilmesi için savunma ve dışişleri bakanlarına talimat verdi. Devlet başkanlığı seçimlerini kazanan Viktor Yuşçenko da askerleri Irak tan çekeceğini açıklamıştı. Amerikalı yetkililer, Yuşçenko nun yeni hükümetteki koalisyon ortaklarına danışarak, ölçülü bir adım atmasını beklediklerini bildirdiler. (VOANEWS) Irak'ta Bağdat yakınlarındaki Ebu Gureyb cezaevinde gözaltındaki insanlara kötü muamele yapan görevlilerin lideri olmakla suçlanan Charles Graner'ın davası Teksas'ta başladı. Eski bir cezaevi gardiyanı olan Graner gözaltındaki Irak'lılara kötü muamele ettiği suçlamalarını reddediyor. Đlk duruşmada dinlenen tanıklar, Graner'ın, diğer muhafızları, çırılçıplak soyulan Irak'lıları piramit şeklinde üst üste yığmaya teşvik ettiğini anlattılar. Askeri savcı da 2
Graner'ın yaptığı iddia edilen bazı eylemleri ayrıntılarıyla anlattı. Bu iddialar arasında Graner'ın gözaltındaki bir Irak'lıyı, kendisini öldürmesi için yalvarıncaya kadar copla dövdüğü, ve gözaltındaki erkekleri cinsel ilişki taklidi yapmaya zorladığı da var. Ama savunma avukatı, askeri jüriye, Graner'ın kendisine verilen emirleri yerine getirdiğini ve fotoğraflarda görülen yöntemlerin yasadışı olmadığını, meşru kontrol teknikleri olduğunu söyledi. Mahkemeye üniformasıyla gelen Graner'ın, oturum açılmadan önce avukatlarıyla şakalaştığı, ancak duruşma boyunca hiç bir şeye tepki göstermediği izlendi. Davanın en az bir hafta sürmesi bekleniyor. Graner, suçlu bulunursa, 17 buçuk yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilecek. Daha önce yargılanan üç Amerikan askeri suçlu bulunmuşlardı.(bbc) Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George Bush, Filistin Yönetimi'nin yeni başkanı seçilen Mahmut Abbas'ı Washington'da görüşmeye davet etti. Bush Filistinlilerin ölen lideri Yaser Arafat'la görüşmeyi reddediyordu. Beyaz Saray'da açıklama yapan Bush, dünkü seçimi, oyların yüzde atmış ikisinden fazlasıyla kazanan Abbas'ı tebrik etti. Bush Đsraillilerden, söz verdikleri gibi, işgal altındaki topraklardan çekilmelerini, Filistinlilerden de, kendi ifadesiyle, Đsrail'i imha etmek isteyenleri durdurmalarını istedi. Daha sonra bir açıklama yapan Beyaz Saray sözcüsü ise Bush'un Abbas'ı Washington'da davet ettiğini açıkladı. Davetin Abbas'a on dakikalık bir telefon konuşması sırasında iletildiği belirtiliyor. Abbas'ın Washington ziyareti için bir tarih saptanmış değil. Beyaz Saray sözcüsüne göre Bush, Mahmut Abbas'a ayrıca, kendisine özgür ve demokratik bir Filistin devletinin kurulması, güvenlik ve ekonomik kalkınma konularında yardımcı olmaya kararlı olduğunu da bildirdi. BBC Washington muhabiri, Bush yönetiminin, Abbas'ın seçilmesini Ortadoğu'da barış için bir fırsat telakki ettiğini belirtiyor. Avrupa Birliği de Abbas'ın zaferini memnuniyetle karşıladı. Avrupa Komisyon başkanı Jose Manuel Barroso, bu seçimin demokratik bir Filistin devleti kurulması yolunda önemli bir adım olduğunu kaydetti. (BBC) Đsrail Başbakanı Ariel Şaron yeni ulusal uzlaşma hükümetini parlamentoya sundu. Likud un yeni koalisyon hükümeti, Đşçi Partisiyle birkaç küçük aşırı dinci partiden oluşuyor. Đşçi Partisi lideri Şimon Peres, yeni hükümette Başbakan Şaron un iki yardımcısından biri oldu. Şaron un Gazze Şeridi nin tümünden ve Batı Şeria nın bir kısmından çekilmeyi öngören planını uygulama koyabilmesi için hükümetin onayı şart. Plana karşı çıkan Likud partili 13 milletvekilinin hükümete güvenoyu vermemesi durumunda Đsrail i yeni bir siyasi kriz bekliyor. Şaron hükümeti, aynı nedenlerle parlamentodaki çoğunluğunu geçen yaz kaybetmişti. (VOANEWS) Kısa Kısa Dünya Başbakan Recep Tayyip Erdoğan büyük bölümü işadamlarından oluşan kalabalık bir heyet eşliğinde, resmi ziyaret için Rusya ya gitti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin le görüşecek olan Başbakan Erdoğan ın gündeme getireceği konular arasında enerji, terörizm ve Kıbrıs konusu başta geliyor. Erdoğan ın Moskova ziyareti sırasında ayrıca Türk-Rus Đş Konseyi toplantısı yapılacak ve 200 Türk Firmasının temsil edileceği Türk Ticaret Merkezi 3
açılacak. Başbakan Tayyip Erdoğan, Rusya'ya hareketinden önce Esenboğa Havalimanı'nda basın toplantısı düzenledi. Erdoğan, Türkiye ile Rusya ilişkilerinin son 10 yıl içinde ciddi bir aşama kaydettiğini söyleyerek, Rusya, Türkiye nin dış ticarette ikinci büyük ekonomik ortağı konumuna geldi. Đki ülkenin ekonomik alışverişi 10 milyar doları buldu. Dış ticaretimizi daha da geliştirmeye kararlıyız, dedi. Başbakan, Türk işadamlarının Rusya daki yatırımlarının 2 milyar Doları aştığını hatırlatarak, AB den müzakere tarihi aldıktan sonra, Türkiye ye doğrudan yatırım için ilgi arttı. Rus şirketleri de Türkiye ye doğrudan yatırım yapmak istiyor. Bizim beklentimiz de bu yönde diye konuştu. Erdoğan'ın Putin'den özellikle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne uygulanan ambargonun kaldırılması konusunda desteğini istemesi bekleniyor. Rusya Devlet Başkanı Putin Türkiye yi geçen ay ziyaret etmişti. Bu arada Rusya Başbakanı Fratkov, Başbakan Erdoğan la birlikte 12 Ocak Çarşamba günü Moskova da 9 bin metrekare alana kurulu, 200 Türk firmasının hizmet vereceği Türk Ticaret Merkezi nin açılışında hazır bulunacak.(voanews) Ukrayna Merkez Seçim Kurulu, muhalefet lideri Viktor Yuşçen ko nun 26 Aralık taki Devlet Başkanlığı seçimini kazandığını resmen açıkladı. Resmi sonuçlara göre Yuşçenko oyların yüzde 51 ini alırken, rakibi eski başbakan Viktor Yanukoviç ancak yüzde 44 lük bir halk desteği sağladı. Seçim Kurulu, Yanukoviç in Anayasa Mahkemesine yaptığı itiraz başvurusunun sonucunu bekliyordu. Anayasa Mahkemesi, Aralık ayında yapılan Devlet Başkanlığı seçimini kaybeden Viktor Yanukoviç in sonuca itirazını reddetti. (VOANEWS) Birleşmiş Milletler, Asya'da meydana gelen tsunami felaketinin kurbanlarına yardım için verileceği açıklanan uluslararası yardımların nasıl en yararlı şekilde harcanacağını tartışmak üzere, bugün Cenevre'de yardım veren ülkelerin yetkilileriyle bir araya geliyor. Amaç, Đran'daki Bam depremi gibi geçmiş olumsuz deneyimler ardından, vaat edilen yardımlardan vazgeçilmemesini ve yardımların en çok ihtiyaç duyanlara iletilmesini sağlamak.(bbc) Amerika, yeni bulunan bir kimyasal silah yığınağını imha etmesi için Arnavutluk a 20 milyon Dolar yardım yapıyor. Amerika bu silahları 2007 yılına kadar ortadan kaldırmak üzere Arnavutluk a bazı araçlar gönderiyor. Amerika Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, bulunan kimyasal silahları en kısa zamanda ortadan kaldırmaya çalışan Arnavutluk u övdü. Washington Post gazetesi bu silahların, Arnavutluk un Marksist-Leninist eski Devlet Başkanı Enver Hoca tarafından 1970 li yıllarda, bir Sovyet saldırısına karşı koymak amacıyla, muhtemelen Çin den satın alındığını yazdı. (VOANEWS) Adam kaçırma ve cinayet iddiasıyla yargılanmakta olan ve ev hapsindeki eski Şili diktatörü Augusto Pinochet, mahkeme tarafından kefaletle serbest bırakıldı.(voanews) Gazete Başlıkları 4
Filistin'de Mahmut Abbas'ın zaferiyle sonuçlanan liderlik seçimi ardından gazeteler genel olarak, barış süreci için uzun bir aradan sonra ilk kez bir umut doğduğu yolunda yorumlara yer veriyorlar. Financial Times gazetesinin başyazısı da bu yönde. Fakat, diyor gazete, "gerçekten umutlanabilmek için Đsrail ve Amerikan politikalarının değişmesi gerekiyor." Kısaca aktaralım. "Abbas'a bağlanan umutların gerçekçi olması lazım. Amerikan, Đsrail ve Đngiliz hükümetleri yeni bir barış şansından söz ediyor ama hakikaten bunu gerçekleştirmeye niyetli olduklarını gösteren hiç bir öneri koymadılar ortaya Şimdilik ortada olan Şaron'un Gazze'den çekilme planı ve Tony Blair'in Mart ayında yapılmasını önerdiği Londra konferansı.. Ama Şaron'un Gazze'den çekilme planı, Batı Şeria'nın yarısının Đsrail kontrolü altına alınmasını amaçlıyor. Konferansa gelince, Đsrail'in katılmayacağını bildirdiği bu toplantıda, sadece Filistinlilere reform gereği anlatılacak." Financial Times, bu önerilerle, ne Đsraillilerin güvenlik sorununun çözülebileceğini ne de Filistinlilerin, başkenti Doğu Kudüs bir devlete kavuşabileceklerini yazıyor. Ve yorumunu şu satırlarla noktalıyor. "Mahmut Abbas'ın seçilmesinin bir anlam ifade etmesi için Amerika ve müttefiklerinin Đsrail'i tutum değiştirmeye ikna etmesi gerekiyor." Ve Irak.. Guardian gazetesi, Amerikan operasyonundan iki ay sonra hala terkedilmiş bir hayalet kent görünümünde olan Felluce kentindeki yıkımın gerçek boyutlarını ortaya koyan bir belgeselin, bu akşam Đngiliz 4. kanal televizyonunda yayınlanacağını duyuruyor..guardian, gazetenin kamera ekibiyle birlikte kente giderek belgeseli hazırlayan Iraklı gazeteci Ali Fadıl'ın izlenimlerini de yayınlamış. "Tam bir yıkım. Felluce modern bir şehirdi bir zamanlar. Geriye hiç bir şey kalmamış. Elektriği suyu olan ya da yıkılmamış tek bir bina görmedim. Felluceliler bütün gün beni gezdirip evlerini, yıkımı gösterdiler. 'Gazeteciler niye gelmiyor buraya' diye soruyorlardı. Amerikalılar Kasım ayında Felluce'de 1200 ila 1600 isyancı öldürdüklerini açıkladı. Ama kentte karşılaştığım insanlar, savaşçıların çoğunun çatışmanın birinci haftasında Felluce'den çekildiğini anlatıyor. Şehitler mezarlığı denilen yerde sadece 76 mezar taşı saydım. Sokaklarda, evlerde gördüğüm çok sayıda çürüyen ceset de savaşçıya benzemiyor. Nerede bu öldürüldüğü söylenen bini aşkın savaşçının cesedi?" Ali Fadıl, Guardian gazetesine yazdığı izlenimlerini, kendi sorusunu yanıtlayarak noktalıyor.. "Amerikan ordusu Felluce'yi yıktı ama bununla sadece savaşçıların ülkenin dört bir yanına yayılmasını sağladı. Sünnileri bastırmak için Şiileri güvenlik gücü olarak görevlendirmekle iç savaş tehlikesini de artırdılar. Bir süre önce bana 'sen Sünni misin Şii misin?' diye soran bir yabancı meslektaşıma 'ben Suşi'yim' demiştim. Babam Sünni annem Şii çünkü. Bu tür ayrımlara da hiç bir zaman önem vermedim. Ama Felluce'yi gördükten sonra, önemsiyorum artık." Ve yine Guardian gazetesinden bir başka haber. Habere göre soğuk savaş yıllarında ülkelerinde, Amerika Birleşik Devletleri için ajanlık yapan doğu Avrupalı bir çift, "kendilerine ömür boyu bakma" sözünü yerine getirmediği gerekçesiyle CIA'yi Amerikan yüksek mahkemesine götürmüş. Kısaca aktaralım. "Güvenlik nedenleriyle isimleri açıklanmayan karı koca, soğuk savaş yıllarında CIA için ülkelerinde tehlikeli ve değerli istihbarat faaliyetlerinde bulunduklarını söylüyorlar. Soğuk savaş sona erdiğinde, Amerika'ya göçmeleri sağlanmış ve kimlikleri değiştirilerek kendilerine maddi yardım sağlanmış, iş 5
bulunmuş. Fakat çiftten biri banka müdürü olduğu şirketteki işini kaybettiğinde, CIA yardım başvurularını reddetmiş. Şimdi Amerikan hükümeti davayı kaybederse, çok sayıda eski ajanın, maddi yardım için mahkemelere hücum edeceğinden korkuyor. Ama davayı kaybederse de CIA'nin ajanlarına sahip çıkmadığı ortaya çıkacağından, yeni ajanlar bulmakta zorlanması tehlikesi var." 6