T.C. İSTANBUL VALİLİĞİ İl Milli Eğitim Müdürlüğü İlköğretim Müfettişleri Başkanlığı ÖZEL EĞİTİM OKULLARI TEFTİŞ REHBERİ 1 / 118
İSTANBUL 2008 2008-2009 ÖĞRETİM YILI ÖZEL EĞİTİM OKULLARI TEFTİŞ REHBERİ ÖZEL EĞİTİM OKUL VE KURUMLARININ AÇILMASI ve TÜRLERİ 1. Özel Eğitim Okul ve Kurumlarının Açılması (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 37): 1.1. Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitimlerini öncelikle yetersizliği olmayan akranlarıyla birlikte kaynaştırma yoluyla sürdürmeleri esas olmakla birlikte, bu bireyler için Bakanlıkça her tür ve kademede örgün ve yaygın özel eğitim okul ve kurumları da açılır. 2 / 118
1.2. Bakanlık, özel eğitim okul ve kurumlarında farklı özel eğitim modelleri denemek, geliştirmek ve yaygınlaştırmak üzere pilot uygulama yapabilir ve bu eğitim modellerinin uygulanacağı özel eğitim okul ve kurumları açabilir. 1.3. Okul ve kurumların açılmasında bireylerin yetersizlik türüne göre sayısı, yerleşim biriminin özellikleri ve ulaşım imkânları dikkate alınır. 1.4. Bu okul ve kurum binaları, yatırım programından ya da bağış yapanlar tarafından, yetersizlik türüne göre hazırlanmış tip projeye uygun olarak yapılır. 1.5. Okul ve kurum binalarının yapımında çevrenin özellikleri ve ihtiyaca göre özel tip projeler de uygulanabilir. Ayrıca, mahallen temin edilen binalarda da Bakanlıkça belirlenen ölçütlere uygun olması durumunda özel eğitim okul ve kurumu açılabilir. 1.6. Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin devam ettiği okul ve kurumların dışında, bu bireylere eğitim materyalleri ile araç-gereçler hazırlanması ve eğitim programları geliştirilmesi amacıyla da özel eğitim kurumları açılır. 2. Özel Eğitim Okulları (Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Madde:18): 2.1. Durumları ayrı bir okulda özel eğitim gerektiren bireyler için özür ve özelliklerine uygun gündüzlü veya yatılı özel eğitim okulları açılır. 2.2. Birden fazla özürü bulunan öğrenciler için özel eğitim okullarında özel eğitim sınıfları açılabilir. 2.3. Özel eğitim okullarında açılan yaygın eğitim programlarına katılan özel eğitim gerektiren bireyler ile söz konusu okulların aile eğitimi programlarına katılanlardan öğrencilerin birinci derecede yakınlarının eğitimleri süresince iaşe ve ibateleri Bakanlıkça karşılanır. 3 / 118
3. Özel Eğitim Okul ve Kurum Türleri: 3.1. İşitme, görme ve ortopedik yetersizliği olan bireyler için açılan okul ve kurumlar (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 38) : İşitme, görme ve ortopedik yetersizliği olan bireyler, yetersizliği olmayan akranlarıyla birlikte her tür ve kademede kaynaştırma yoluyla eğitim alabilecekleri gibi bu bireyler için her tür ve kademede, resmî ve özel gündüzlü ve/veya yatılı özel eğitim okul ve kurumu açılabilir. 3.2. Görme Engelliler Basımevi ve Akşam Sanat Okulu (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 39) :Görm e yetersizliği olan bireyler için gerekli olan araç-gereç ve diğer eğitim materyallerinin üretilmesi, çoğaltılması, dağıtılması ve eğitim programları ile yeni eğitim-öğretim yöntemlerinin geliştirilmesi amacıyla Bakanlıkça özel eğitim kurumları açılır. Görme yetersizliği olan bireylerin eğitimi için gerekli olan; Talim ve Terbiye Kurulunca ilköğretim ve ortaöğretim için kabul edilen ders kitaplarının yanı sıra ayrıca, kaynak kitapları, edebî eserleri ve sanat eserlerini, dergi, gazete gibi yazılı materyali Braille yazı ile basar, çoğaltır ve dağıtımını sağlar. Bu bireylerin eğitiminde kullanılan eğitim-öğretim yöntemlerinin ve eğitim programlarının geliştirilmesi konusunda çalışmalar yürütür ve konuşan kitap kasetleri hazırlatır. 3.3. Zihinsel yetersizliği olan bireyler için açılan okul ve kurumlar (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 40): Zihinsel yetersizliği olan bireyler, yetersizliği olmayan akranlarıyla birlikte her tür ve kademede kaynaştırma yoluyla eğitimlerini sürdürebilecekleri gibi bu bireyler için her tür kademede, resmî ve özel gündüzlü özel eğitim okul ve kurumları açılır. 3.4. Otistik bireyler için açılan okul ve kurumlar (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 41): İlköğretim programlarının amaçlarını gerçekleştiremeyecek durumdaki otistik bireyler için resmî ve özel gündüzlü özel eğitim kurumları açılır. 4 / 118
3.5. Sağlık kuruluşlarında yatarak tedavi gören bireyler için açılan okul ve kurumlar (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 42): Resmî ve özel sağlık kuruluşlarında yatarak tedavi gören ve/veya süreğen hastalığı olan zorunlu öğrenim çağındaki bireylerin eğitimlerini sürdürmeleri için Bakanlık, Sağlık Bakanlığı ve üniversiteler arasında imzalanan protokole göre hastanelerin bünyesinde Bakanlığa bağlı ilköğretim okulları açılır. 3.6. Üstün yetenekli bireylerin eğitimi amacıyla açılan kurumlar (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 43): Okul öncesi, ilköğretim ve orta öğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerin bireysel yeteneklerinin farkında olmalarını ve kapasitelerini geliştirerek en üst düzeyde kullanmalarını sağlamak amacıyla Bakanlıkça gündüzlü özel eğitim kurumları açılır. 3.7. Birden fazla yetersizliği olan bireyler için açılan özel eğitim kurumları (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 44): Zorunlu öğrenim çağındaki birden fazla yetersizliği olan öğrenciler için gündüzlü özel eğitim okul ve kurumları ya da özel eğitim okul ve kurumları bünyesinde özel eğitim sınıfları açılabilir. 3.8. Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler için açılan iş okulları (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 45): İlköğretimlerini tamamlayan, genel ve mesleki ortaöğretim programlarına devam edemeyecek durumda olan ve 21 yaşından gün almamış özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin temel yaşam becerilerini geliştirmek, topluma uyumlarını sağlamak, iş ve mesleğe yönelik bilgi ve beceriler kazandırmak amacıyla resmî ve özel iş okulları açılır. 3.9. Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler için açılan iş eğitim merkezleri (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 46): Z orunlu öğrenim çağı dışında kalan ve genel eğitim programlarından yararlanamayacak durumda olan özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin; temel yaşam becerilerini geliştirmek, topluma uyumlarını sağlamak ve iş ve mesleğe yönelik beceriler kazandırmak amacıyla farklı konu ve sürelerde meslek kurslarının düzenlendiği resmî ve özel yaygın eğitim kurumları açılır. 5 / 118
A-FİZİKİ DURUM 1. Okul Bahçesi: 1.1. Okul çevre duvarı bulunur (MEB İlköğretim Müfettişleri Başkanlıkları Rehberlik ve Teftiş Yönergesi Madde: 17/a-6). 1.2. Okulda, öğrencilerin gezip oynamaları ve sportif faaliyetlerde bulunmaları için çevre imkânlarından yararlanılarak; kum havuzu, voleybol, basketbol sahaları gibi yerler ile asılma, tırmanma, denge, atlama gibi araçlar sağlanır. Bu araçların düzenli olarak bakımı ve onarımı yapılır (İKY Madde: 153). 1.3. Bahçesi elverişli okullarda tarım çalışmaları ve denemeleri yapılır. Süs bitkileri ve ağaçlar dikilir. Çim alanları düzenlenir. Köy ilköğretim okullarının uygulama bahçelerinde uygun olan yerlere meyve ağaçları dikilir. Arıcılık ve tavukçuluk yapılabilir (222 Sayılı Kanun Madde: 62-68, İKY Madde: 154). 1.4. Okul öncesi eğitim kurumlarında eğitim etkinliklerinin sağlıklı ve iyi bir ortamda gerçekleştirilebilmesi için oyun alanı ile bahçenin bulunması ve amacına uygun olarak düzenlenmesi esastır. Düzenlemeler eğitim öğretimin olmadığı zamanlarda yapılır. Bu düzenleme yapılırken; trafik eğitim pisti, kum havuzu, bahçe oyun araçları ve bahçenin ağaçlandırılması için yeterli toprak alanın bulundurulmasına özen gösterilir (Okulöncesi Eğitim Kurumları Yönetmeliği, Madde: 54). 1.5. Okul binasındaki ve bahçesindeki bölümlerin, varsa lojmanların kullanılma durumlarına bakılır. İlköğretim okulu öğretmenlerinin oturmaları için yapılmış ve yapılacak konutlardan köylerde olanlar, öğretmenlere parasız olarak tahsis olunur ve başka iş için kullanılamaz. Şehir ve kasaba okulları içinde veya civarında öğretmen ve müdürlerin oturmaları için yapılmış olan konutlar, aynı okulda görevli öğretmen ve müdürlerden başkasına verilemez. Bunun haricinde, okul binalarının tamamı, bir kısmı veya müştemilatı konut olarak kullanılamaz. Şehir ve kasabalardaki konutlara ait kira bedelleri il daimi komisyonlarınca kararlaştırılır (222 Sayılı Kanun, Madde: 87, İKY Madde: 155). 6 / 118
1.6. Okul bahçesinde Atatürk büstü bulunur; bakım ve koruması yapılır (1928 sayılı TD, 14/01/1981 gün ve 282-81 sayılı Genelge). 1.7. Okul bahçesinde bayrak direği bulunur; direk, maden ya da ağaçtan yapılmış olur (Türk Bayrağı Tüzüğü, Madde: 6-7). 1.8. Okul binasındaki ve bahçesindeki bölümlerin (222 sayılı Kanun, Madde: 81) varsa lojmanların kullanılma durumlarına bakılır (222 Sayılı Kanun Madde: 87, İKY Madde: 155). 2. Tabelalar (Milli Eğitim Bakanlığı Kurum Tanıtım Yönetmeliği, Madde:5, 6, 7; MEB Kurum Tanıtım Kılavuzu): 2.1. Tabelalara binaların ana giriş kapısının sol yanında yer verilir. 2.2. Tabelalar, yaklaşık 50 metre uzaklıktan okunabilecek netlikte, ebatları binanın büyüklüğü ile orantılı ve mimari özelliğine uygun, iklim şartlarına dayanabilir malzemeden, ışıklı veya ışıksız olarak yapılır. 2.3. İlköğretim kurumlarında mavi; Bilim Sanat Merkezleri, İş Okulları ve benzeri kurumlarda yeşil, zemin üzerine siyah renkte temel büyük harflerle Türkçe yazılır. 2.4. Kurum tabelasında il, ilçe adlarından sonra gelmek üzere kurumun ismi yer alır. 2.5. Özel okul tabelalarında, okulun isminin önünde "özel" ifadesine yer verilir. 7 / 118
2.6. İl, ilçe ve kurum adı, kılavuzdaki örneklerde gösterildiği gibi logonun sağında yer alır. 2.7. Tabelalarda logo ve yazı dışında başka unsurlara yer verilmez. 2.8. Kurumlarının yerleşimindeki; birimi, bölümü, katları gösteren yönlendirme tabelaları yönetmelik ve kılavuza uygun olarak düzenlenir. 2.9. Adlandırma tabelaları olarak ifade edilen tabelalar, yönetmelik ve kılavuzda belirtilen standartlara uygun olur. 2.10. Azınlık okullarının tabelaları, okulun özel adına, türü ve derecesi ile azınlık adına yer verilerek Türk alfabesiyle yazılır. Yabancı okulların özel adları, kendi imlalarıyla yazılır ve altına okulun ait olduğu millet adı ile birlikte okulun türü ve derecesi ilave edilir. 2.11. Yerleşke özelliği taşıyan kurumların bahçe girişinin uygun bir yerine kurumun bölüm ve birimlerini belirten yerleşim planı konulur. 2.12. Yerleşke özelliği taşıyan kurumların ana giriş (bahçe) kapısında kullanılan tabelaların zemin rengi yerleşim bünyesinde bulunan kurumların renklerinden birisi olarak o kurum tarafından belirlenir veya Bakanlığın tabela renginde düzenlenir. 2.13. MEB Kurum Tanıtım Yönetmeliği ile MEB Kurum Tanıtım Kılavuzu uygulamalarında, 30/03/2007 tarih ve 2007/28 sayılı Genelgesi de dikkate alınır. 3. Binanın Kullanılması: 3.1. Ana sınıfı, dershaneler, işlik, laboratuar, teknoloji derslikleri, kütüphane, müze, mutfak ve yemek odası, salon, müdür odası, müdür yardımcıları odası, öğretmenler odası, rehberlik 8 / 118
servisi, memur ve hizmetli odaları, koridor, depo, tuvalet, lavabo gibi yerler imkanlar ölçüsünde projesine ve amacına uygun olarak kullanılır. Okulda binanın onaylı bir yerleşim projesi bulundurulur. Yapılacak her türlü tadilat ve proje değişikliği valilik onayına bağlanır (İKY Madde: 144, MEB İMBY, Madde: 43/b-10). 3.2. Okul arsa ve binasının tapu veya tapu senedinin örneği okulda bulundurulur. 3.3. İmkanlar ölçüsünde branş dersliği uygulamasına yer verilir (MEB TTKB 17.08.2006 tarih ve 8738 nolu ve 15.02.2008 tarih ve 1514 sayılı emir). 3.4. Okul binası; okul-aile birliği etkinlikleri, halk eğitimi çalışmaları, sosyal etkinlikler kapsamındaki öğrenci kulübü ve toplum hizmeti faaliyetleri dışında amaçlarına aykırı olarak kullanılamaz. Aynı eğitim bölgesi içinde bulunan okullar, fizikî kapasitesi yeterli olan okulların imkânlarından yararlanır. Fizikî mekânları yeterli olan ve kaynaştırma eğitim-öğretim yapılan okullarda kaynak odasına yer verilir (İKY Madde: 144). 3.5. Kurumda; yönetim odaları, derslikler, bilgi teknolojisi sınıfları (MEB İlköğretim Genel Müdürlüğünün 30/01/2002 tarih ve 2002/13 sayılı Genelgesi), laboratuarlar, atölye (işlik), okul kooperatifi, kantin, kitaplık, konferans salonu, beden eğitimi salonu veya çok amaçlı salon, sosyal etkinlik çalışma odaları, rehberlik çalışmaları için bir oda (MEB Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 47/a, 2000/111 Sayılı Genelge), oyun sahaları ve spor tesisleri, okul bahçesi ve ayrılan oyun alanı, lavabo-tuvalet, aydınlatma, ısıtma ve su tesisleri gibi bölümlerin gereksinimi karşılar nitelik ve nicelikte olması durumu değerlendirilir ( MEB İMB Rehberlik ve Teftiş Yönergesi, Madde: 17/a-1). 4. Özel Okullarda Binanın Kullanılması: 4.1. Özel okulların kurum binaları, kuruluşlarına esas olan eğitim-öğretim hizmetleri dışında başka bir amaçla kullanılamaz. Ancak, eğitim-öğretim faaliyetlerinin yapılmadığı zamanlarda eğitim kapsamında veya eğitimin genel ilkelerine aykırı olmayan ve Kanun kapsamına girmeyen ücretli veya ücretsiz, kısa süreli ve geçici faaliyetler kaymakamlığın/valiliğin izniyle yapılabilir ( Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği; Madde, 22 ). 9 / 118
4.2. Özel ilköğretim okullarında, Standartlar Yönergesinin 23. Maddesinde sayılan bölümlerin bulunması zorunludur. Bu bölümlerde bulunması gereken araç gereçler aynı yönergenin 24-39 maddelerinde belirtilmiştir. İlköğretim okullarında bulunması gereken ders araç gereçleri ise anılan yönergenin 43-47. maddelerdeki araç gereçlerdir (Özel Öğretim Kurumlarına Ait Standartlar Yönergesi, Madde 23, 17/11/2004 tarih ve 58500 sayılı yazısının eki ). 4.3. Okullara ait bina ve binalar içinde iki ayrı kurucuya ait aynı veya farklı derecede veya türde okul bulunamaz. Aynı kurucuya ait olmak üzere aynı veya farklı derecelerde sadece özel okullar bir arada bulunabilir ( Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği; Madde, 13). Özel okullar; aynı binada, birbirlerine bağlantılı faklı binalarda, aynı bahçe içerisinde tümü özel okula tahsis edilmiş binalarda açılabilir (Özel Öğretim Kurumlarına Ait Standartlar Yönergesi, Madde 7). 4.4. Özel öğretim kurumları binalarında her katta onaylı yerleşim planı bulunur ve yerleşimde izin almadan değişiklik yapılamaz (Özel Öğretim Kurumlarına Ait Standartlar Yönergesi, Madde: 7). 4.5. Kurum açma izni alan kurucu veya kurucu temsilcisi, bu izin ile birlikte yetkili merciye müracaat ederek 10/8/2005 tarihli ve 25902 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre iş yeri açma ve çalışma ruhsatı alır ( Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği; Madde, 8): 4.6. Yerleşim ve kontenjan değişikliği (Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği; Madde, 19 ): 4.6.1. Kurucu veya kurucu temsilcisi kuruma bina, blok, kat ilavesi veya mevcut binada değişiklik yapmak suretiyle kontenjan değişikliği yapacağını, Yönetmeliğin 5 inci maddesinin üçüncü fıkrasının (e), (ı) ve (i) bentlerinde belirtilen belgelerle kaymakamlık veya valiliğe bildirir. Binada, Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtilen müfettişlerce yapılacak inceleme sonucunda 5 inci maddede sayılan kurum açılacak bina ile ilgili şartlara uygun olduğunun görülmesi hâlinde kurum açma iznini veren merci tarafından 10 iş günü içerisinde kontenjan değişikliği için izin verilir. 10 / 118
4.6.2. Binada değişiklik yapılmadan genel kontenjana etki eden yerleşim planı değişikliklerine, Genel Müdürlükçe yönergede belirlenecek standartlar dikkate alınarak il millî eğitim müdürlüklerince düzenlenecek rapora göre kurum açma izni veren merci tarafından izin verilir. 4.6.3. Genel kontenjanda ve dersliklerde değişiklik olmaması şartıyla sadece kurum açma iznini veren merci tarafından belirlenen kurumun bölümleri arasında yapılacak yerleşim planı değişiklikleri, Genel Müdürlükçe yönergede belirlenecek standartlar da dikkate alınarak kurum müdürlüğünce yapılır. Değişiklik yapılan yerleşim planının bir örneği valiliğe gönderilir. 5. Kurumun fiziki yapısında yapılan tadilatlar için izin alınır (MEB İMB Rehberlik ve Teftiş Yönergesi Madde: 17/a-3, Devlet Binaları Bakım Onarım ve İşletme Yönetmeliği Madde: 7, 13/01/1984 tarih ve 173 sayılı Onarım ve Tadilat Teklifleri konulu 1984/10 sayılı Genelge). 6. Okul yönetimince öğretim yılı başında, uygulanabilecek nitelikte bir temizlik planı yapılır; plan yapılırken okulun var olan işgücü potansiyeli ve yapılacak hizmetler dikkate alınır ve günlük, haftalık, aylık, yarıyıl ve yaz tatilinde yapılacak işler ayrıntılı bir şekilde gösterilir. Binanın genel temizliği mesai saatleri dışında yapılır (Temizlik Rehberi 2092 sayılı TD). 7. Okullarda su tesisatının sağlam olmasına dikkat edilir. Su depoları, periyodik olarak temizlenir ve klorlanır. Suyun kesilmesi halinde veya su tesisatı bulunmayan okullarda temizlenmesi kolay, kapağı sağlam musluklu kaplarda su bulundurulur (İKY Madde: 152). 8. Tütün ürünleri, ilköğretim kurumlarının, kültür ve sosyal hizmet binalarının kapalı ve açık alanlarında tüketilemez. Örneğine uygun sigara içilmez levhaları asılır. Tütün ürünlerinin zararlarının önlenmesi ve kontrolü hakkında gerekli tedbirler alınır. Birim amirlerince daha önceki uygulamalara bağlı olarak sigara içme yeri olarak ayrılan mekanlar kapatılır. Öğrenci taşıyan servis araçlarında kesinlikle sigara içilmez ( 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun; MEB Sağlık İşleri Daire Başkanlığının yayımladığı 2008/16 ve 2008/35 sayılı genelgeler 11 / 118
). 9. Öğrencilerin sağlıklarının korunması amacıyla; depo, mutfak, yemekhane, kantin ve büfeleri ile ilköğretim okullarında uygulanan beslenme saatlerinde, MEB Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığının Besinlerle Bulaşan Hastalıklar konulu, 06/05/2000 tarih ve 2000/60 sayılı genelgesinde belirtilen önlemler alınır. Yine Bakanlığımızın Okul Kantinlerinin Denetimi ve Uyulacak Hijyen Kuralları konulu 17/04/2007 tarih ve 2007/33 sayılı genelgesi uyarınca kantin, kafeterya, büfe, çay ocağı vb. yerlerin taşıması gereken, gıda güvenliği ve sağlık bilgisi şartları genel kuralları, çalışanlarla ilgili kurallar okul müdürünün kendisi veya görevlendireceği bir müdür yardımcısının başkanlığında kurulacak bir komisyon tarafından ayda en az bir kez Okul Kantini Denetim Formu na uygun olarak denetlenir. 10. Fiziksel Özürlüler İçin Okul Binalarında Yapılması Gereken Düzenlemeler (Milli Eğitim Bakanlığı Yatırımlar ve Tesisler Dairesi Başkanlığının 24.04.2000 gün ve 702/2264-2000/41 sayılı genelgesi). 10.1.1. Fiziksel özürlü WC leri tekerlekli iskemle kullanan bir kişinin içeriye girip kapıyı kapatmasına, özel üretilmiş ya da uygun yüksekliği sağlanmış klozete önden veya yandan yaklaşarak oturmasına uygun genişlikte olur. Tuvaletin iki yanında duvara monteli tutunma barları bulunur. Ayrıca tekerlekli iskemleli bir özürlüye göre üretilen özel lavabo, uygun yükseklikte ayna ve havlu askılığı monte edilir. WC kapısı dışarıya açılır. 10.1.2. Yazı tahtası yerden 90 cm yükseklikte monte edilir. Önünde engel bulunmaz. 10.1.3. Derslikler tekerlekli sandalyelerin hareketlerine uygun inşa edilir. Kapılar eşiksiz, dışarıya açılır ve 90-100 cm boşluklu olarak projelendirilir. 10.1.4. İhtiyaçlar göz önüne alınarak bina girişleri düzayak yapılır. Zorunluluk halinde % 6-8 eğimli, serbest genişlikleri en az 1,45 m olan, kaymayan ve tekerlekli iskemle hareketlerini güçleştirmeyen malzeme ile imal edilmiş rampalar inşa edilir, her 10 m de bir dinlenme düzlüğü yapılır. 12 / 118
10.1.5. Merdiven ve rampalarda bu öğrencilerin hareketlerini rahatça sağlayacak yerden 0,60 m ve 0,90 m yükseklikteki yuvarlak kesitli tutunma küpeşteleri düzenlenir. Giriş merdivenlerinin basamak yükseklikleri en çok 16 cm, genişlikleri en az 28 cm olur. 10.1.6. Birden fazla katlı eğitim binalarında kullanılacak asansörler 1.20 x 1.20 m ebat ve 630 kg özellikli olur. 11. Eğitim ortamları: 11.1. Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitimlerini sürdürdükleri okul ve kurumların özelliğine göre aşağıdaki birimlere yer verilmek üzere tedbirler alınır (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 88); 11.1.1. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servisi, 11.1.2. Destek eğitim odası, 11.1.3. Gözlem odası, 11.1.4. Bireysel eğitim odası, 11.1.5. Dinlenme odası, 11.1.6. Oyun odası, 11.1.7. Revir, 13 / 118
11.1.8. Aile eğitimi odası, 11.1.9. Resim ve müzik odaları, 11.1.10. Uygulama evi, 11.1.11. Çok amaçlı salon, 11.1.12. Hidroterapi havuzu, 11.1.13. Kütüphane, 11.1.14. Açık ve kapalı bahçe, 11.1.15. Beden eğitimi salonu, 11.1.16. Gösteri ve tiyatro salonları, 11.1.17. İşitme, konuşma ve dil lâboratuarları, 11.1.18. Fizik tedavi ve rehabilitasyon salonu, 14 / 118
11.1.19. Atölye 11.2. Okul ve kurumlarda ortak kullanım alanları tekerlekli sandalye ile dolaşmayı sağlayacak şekilde düzenlenir, rampa-tutamak gibi ek tedbirler alınır. İşitme yetersizliği olan öğrencilerin eğitimlerini sürdürdükleri ortamlarda ses yalıtımı yapılır. 12. Dershane Araçları ve Düzenlenmesi (İKY Madde: 145): Dershaneler MEB İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin 145. Maddesine göre düzenlenir. 12.1. Dershanede öğrenci sayısına göre sıra ve masa bulundurulur. Sıralar, öğrencilerin yaşları, fiziki gelişmeleri ve çalışma şekline göre yerleştirilir. 12.2. Dershanelerde yazı tahtasının üst kısmına Atatürk'ün portresi, onun üstüne ay yıldız sağa bakacak şekilde Türk Bayrağı, Atatürk'ün portresinin duruşuna göre sağına İstiklal Marşı, soluna Atatürk'ün Gençliğe Hitabesi asılır. 12.3. Öğretim yılı süresince öğrenci-öğretmen iş birliği ile geliştirilen ve güncelleştirilen Atatürk Köşesi oluşturulur. 12.4. Sınıf seviyesine ve programa uygun ders araçları bulundurulur. Gerektikçe kullanılan araçlar, çalışma sonucunda yerine kaldırılır. 12.5. Millî bayramlar, belirli gün ve haftalarda okullarda süsleme yapılır. Dersliklerde duyuru ve öğrenci etkinlikleri panosu yer alır. 12.6. Dersliklerde bulunan dayanıklı taşınırlar, Taşınır Mal Yönetmeliğinin 8 numaralı eki Dayanıklı Taşınırlar Listesi ne yazılarak, ilgili derslik sorumlusuna Devir Kurulu tarafından devredilir ve anılan liste bulunduğu yere asılır (Taşınır Mal Yönetmeliği, Madde: 33). 15 / 118
12.7. Anasınıfı eğitim ortamlarında evcilik, fen ve doğa, sanat, blok, kitap, müzik, kukla vb. köşeler mutlaka oluşturulur (Okul Öncesi Eğitim Programı, Eylül 2006 tarih ve 2588 sayılı TD). 12.8. Belirli gün, hafta ve programlarla ilgili afiş, resim ve panolar süresi içerisinde teşhir edildikten sonra kaldırılır (MEB Yayımlar Dairesi Başkanlığının 23/11/1992 tarih ve 1992/54 sayılı genelgesi). 12.9. Okul kütüphanesi ve ilköğretim kurumlarında ayrıca sınıf kitaplığı kurulur (MEB Okul Kütüphaneleri Yönetmeliği, Madde: 5, İKY Madde: 146). 13. Ders Araçları Odasının Düzenlenmesi: Öğretim programlarında belirtilen ders araç ve gereçleri için ayrı bir oda düzenlenir ve kullanılmaya hazır tutulur. Bu işe ayrılacak odası bulunmayan okullarda bu amaçla uygun bir yer ayrılır (İKY Madde: 150). 14. Okul Müzesinin Düzenlenmesi: Şartları oluşmuşsa, okulda, bir müze kurulur. Müze kurmak için şartlar oluşmamışsa Okul Tarihçesi köşesi hazırlanır (MEB Okul Müzeleri Yönergesi, Madde: 11, TD2218). Okul müzesi için bir oda ayrılır. Bunun mümkün olmadığı okullarda ders araçları odası veya okul kütüphanesi okul müzesi olarak da kullanılabilir (İKY Madde: 150). 15. Yatılı ve Pansiyonlu Okullarda; ilave olarak yatakhane, revir, yemekhane, mutfak, bulaşık yıkama yeri, banyo-duş ve lavabolar, çamaşırhane, depo, ambarlar, etüt salonları ve garaj gibi bölümlerin gereksinimi karşılar nitelik ve nicelikte olması durumu değerlendirilir (MEB İMB Rehberlik ve Teftiş Yönergesi, Madde: 17/a-1). 16. Beslenme programının uygulanması ve öğle yemeklerini okulda yemek zorunda kalan öğrenciler için, imkanlar ölçüsünde bir mutfak ve yemek odası ayrılır (İKY Madde: 151). 16 / 118
17. Okullarda su tesisatının sağlam olmasına dikkat edilir. Su depoları, periyodik olarak temizlenir ve klorlanır. Suyun kesilmesi halinde veya su tesisatı bulunmayan okullarda temizlenmesi kolay, kapağı sağlam musluklu kaplarda su bulundurulur (İKY Madde: 152). 18. Koridorların Düzenlenmesi: 18.1. Atatürk Köşesi; 18.1.1. Okul binasının girişinde, uygun bir yerde temiz, düzenli, Atatürk ün hayatını, inkılâplarını yansıtacak ve anlamlı bir kompozisyon oluşturacak şekilde olmalı ve zamanla geliştirilmelidir (İKY Madde: 148). 18.1.2. Atatürk ile ilgili yayınların yer alacağı bir Atatürk Kitaplığı nı kapsayacak şekilde; düşündürücü, duygulandırıcı ve heyecan verici, Atatürk ve ilkeleriyle içten bir bağ kurulmasını sağlayıcı nitelikte düzenlenmelidir (MEB TTK Başkanlığının 21/03/1977 tarih ve 3953/6 sayılı kararı). 18.1.3. Atatürk köşelerinde Türk Bayrağı da bulundurulur (Türk Bayrağı Tüzüğü Madde: 20). 18.2. Okul koridorlarında Atatürk'ün eğitim ve diğer konularla ilgili düşüncelerini açıklayan söz, yazı ve resimlerle Talim ve Terbiye Kurulunca önerilmiş Türk büyüklerine ait resimler ile Türk tarih ve kültürüne ait levhalar ve haritalar, eğitici ve sanat değeri olan resimler, saat ve takvim ile okul gazetesi bulundurulur (İKY Madde:149, TTK Başkanlığının 01/11/1990 tarih ve 1990/44 sayılı Genelgesi; Başbakanlığın 2004/26 sayılı Genelgesi). 18.3. Atatürk posteri, İstiklal Marşı, Gençliğe hitabe ve benzeri tablolar ile kurum tanıtımına ilişkin diğer uygulamaların yıpranması, tüketim malzeme stoklarının bitmesi ya da kullanılmayacak duruma gelmesi halinde veya yeniden alımlarda Kurum Tanıtım Yönetmeliği 17 / 118
hükümlerine uygun hareket edilecektir (30/03/2007 tarih ve 2007/28 sayılı Genelge). 18.4. Bakandan başlamak üzere genel müdür, vali, kaymakam, bölge müdürü, il müdürü, ilçe müdürü gibi sıralı amirlerin veya kurumun eski yöneticilerinin fotoğrafları kurum binasına asılmaz (Başbakanlığın 2004/26 sayılı Genelgesi, 01/12/2004 tarih ve 25657 sayılı RG). 18.5. Öğrencilerin; resim, şiir, kompozisyon gibi etkinlikleri ile tiyatro, müzik, halk dansları, bayram törenleri ve kutlama günlerine ait çekilmiş fotoğrafları okul koridorlarındaki panolarda uygun sürelerde sergilenir (İKY Madde: 149). 18.6. Okul Gazetesi bulundurulur (İKY Madde:149). Çıkarılacak okul gazetesinde MEB İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliğinin 24. maddesindeki esaslara uyulur. 18.7. Saat ve takvim bulundurulur (İKY Madde:149). 18.8. Şeref köşesi hazırlanır (Okulun, tanıtımı, aldığı ödülleri, okulun yetiştirdiği Türk büyükleri, varsa okula ismini veren / yaptıran kişiye ait bilgileri içeren resim ve yazılar) (MEB İMB Rehberlik ve Teftiş Yönergesi Madde: 5/1-c, 17/a-7). 18.9. Okulda uluslar arası dereceye girmiş öğrencilerin bulunması durumunda, bunların resimleri, özgeçmişleri, dereceye girmiş oldukları yarışmalarla ilgili bilgi, belge ve fotoğraflar, şeref köşesinde sergilenir (Uluslar Arası Yarışmalarda Dereceye Giren Öğrencilerin Ödüllendirilmesi Hakkında Yönerge, Madde: 6/c, Kasım 1998 tarih ve 2494 Sayılı TD). 18.10. İlkyardım dolabı ve çantası bulundurulur ve bunlara ait araç ve malzeme bulundurulur. Dolapta doktor reçetesi ile alınmayan ve doktor tavsiyesine göre kullanılması gereken ilâçlar bulundurulamaz ve öğrencilere kullandırılmaz (İKY Madde: 139/f; 2520 Sayılı TD). 18 / 118
19. Güvenlik: 19.1. Sivil Savunma Tedbirleri (Sivil Savunma ile ilgili Mükellefiyet, Tahliye ve Seyrekleştirme, Planlama ve Diğer Hizmetler Tüzüğü, Madde 62; Kamu Binaları, Daire ve Müessesler İçin Sivil Savunma Kılavuzu Madde, 112; MEB Savunma Sekreterliğinin 11/07/2000 tarih ve 2000/836 sayılı yazısı, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, 26/07/2002 tarih ve 24827 sayılı RG): 19.1.1. Anılan tüzük ve kılavuza göre personel sayısı 100 den az olan kurumlar Sivil Savunma planı hazırlamazlar. Bu kurumlar Sivil savunma Tedbir Planı hazırlar ve Mahalli Mülki Amirlerine onaylatırlar. İstendiği taktirde planın bir örneğini İl Milli Eğitim Müdürlüğüne ve İl ve İlçe Sivil Savunma Müdürlüklerinde muhafaza edilmek üzere gönderirler. Bu planlar Bakanlığa gönderilmez. 19.1.2. Hazırlanan Tedbir Planının yürütülmesini, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğin 126-128. Maddeleri hükmüne göre oluşturulan söndürme, kurtarma, koruma ve ilk yardım ekipleri gerçekleştirir. Ayrıca sivil savunma ekipleri kurulmaz (MEB Savunma Sekreterliğinin 11/07/2000 tarih ve 2000/836 sayılı yazısı). 19.1.3. Koruyucu güvenlik tedbirlerine yönelik ziyaretçi defteri tutulur, ziyaretçilere giriş kartı verilir ( MEB Sivil Savunma Denetin Rehberi, Madde 6). 19.2. Yangından Korunma Önlemlerinin Alınması ( [1] )( Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, 19 Aralık 2007 tarih ve R.G. Sayı: 26735; Milli Eğitim Bakanlığı Yangın Önleme Söndürme Yönergesi ): 19.2.1. Yangına müdahaleyi kolaylaştırmak bakımından, itfaiye araçlarının yapıya kolayca yanaşmasını sağlamak üzere, yapıların ana girişine ve civarına park yasağı konulması ve bu hususun trafik levha ve işaretleri ile gösterilmesi şarttır ( Binaları n Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, Madde:7/3 ). 19 / 118
19.2.2. Yüksek binalar ile toplam kapalı kullanım alanı 1000 m 2 'den büyük eğitim binalarında, binaya ait yangın tahliye projeleri, bina girişinde ve yangın sırasında itfaiyenin kolaylıkla ulaşabileceği bir yerde bulundurulur. Bu projelerde; binanın kaçış yolları, yangın merdivenleri, varsa itfaiye asansörleri, yangın dolapları, itfaiye su verme ağızları, yangın pompaları ile jeneratörün yeri işaretlenir ( Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, Madde:7/4 ). 19.2.3. Çatı aralarında kolay alevlenici, parlayıcı ve patlayıcı madde bulundurulamaz. Isıtma, soğutma, haberleşme ve iletişim alıcı ve verici elektrikli cihazlarının çatı arasına yerleştirilmesi gerektiği takdirde, elektrikli cihazlar için, yangına dayanıklı kablo kullanılması ve çelik boru içerisinden geçirilmesi gibi, yangına karşı ilave tedbirler alınarak yetkili kişiler eliyle ilgili yönetmeliklere uygun elektrik tesisatı çekilebilir. Çatı giriş kapısı devamlı kapalı ve kilitli tutulur. Çatıya bina sahibi, yöneticisi veya bina yetkilisinin izni ile çıkılabilir. Çatı araları periyodik olarak temizlenir (BYKHY,Madde: 61). 19.2.4. Taşınabilir söndürme tüplerinin tipi ve sayısı, mekânlarda var olan durum ve risklere göre belirlenir. Buna göre ( Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, Madde: 99 ); 19.2.4.1. A sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu, 19.2.4.2. B sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köpüklü, 19.2.4.3. C sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli, 19.2.4.4. D sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, kuru metal tozlu, söndürme tüpleri bulundurulur. 20 / 118
19.2.4.5. Düşük tehlike sınıfında her 500 m2, orta tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m² yapı inşaat alanı için 1 adet olmak üzere, uygun tipte 6 kg lık yangın söndürme tüpü bulundurulması gerekir. 19.2.4.6. Söndürme tüpleri dışarıya doğru, geçiş boşluklarının yakınına ve dengeli dağıtılarak, görülebilecek şekilde işaretlenir ve her durumda kolayca girilebilir yerlere, yangın dolaplarının içine veya yakınına yerleştirilir. Söndürme tüplerine ulaşma mesafesi en fazla 25 m olur. 19.2.4.7. Taşınabilir söndürme tüpleri için, söndürücünün duvara bağlantı asma halkası duvardan kolaylıkla alınabilecek ve zeminden asma halkasına olan uzaklığı yaklaşık 90 cm yi aşmayacak şekilde montaj yapılır. 19.2.4.8. Arabalı yangın söndürücülerin TS 11749- EN 1866 ve diğer taşınabilir yangın söndürme tüplerinin TS 862- EN 3 kalite belgeli olması şarttır. 19.2.4.9. Yangın söndürücülerin periyodik kontrolü ve bakımı TS 11748 standardına göre yapılır. Söndürücülerin bakımını yapan üreticinin veya servis firmalarının Sanayi ve Ticaret Bakanlığının dolum ve servis yeterlilik belgesine sahip olması gerekir. Servis veren firmalar, istenildiğinde müşterilerine belgelerini göstermek zorundadır. Söndürme tüplerinin altı ayda bir kontrol edilmesi, yıllık genel bakımlarının yapılması, standartlara uygun toz kullanılması ve dört yılsonunda tozunun değiştirilmesi şarttır. 19.2.4.10. Binalara konulacak yangın söndürme tüplerinin cinsi, miktarı ve yerlerinin belirlenmesi konusunda, gerekirse mahalli itfaiye teşkilatının görüşü alınabilir. 19.2.5. Kurumdaki personelden söndürme, kurtarma, koruma ve ilk yardım ekipleri kurulur, eğitilir ve zaman zaman tatbikat yapılır (BYKHY Madde:126-130). 19.2.6. Odun ve kömür gibi katı yakıtlar ile yüksek oranda is bırakan sıvı yakıtlar kullanıldığı takdirde, borular ayda bir, bacalar ise iki ayda bir temizlenir. Baca temizliği, mahallin itfaiye teşkilatı tarafından yapılır. Ancak, bu konuda itfaiye teşkilatından aldığı izin ile 21 / 118
ve belediye encümeninin belirlediği fiyat tarifesi üzerinden faaliyet gösteren özel firmalar var ise, temizlik onlara da yaptırılabilir (BYKHY Madde: 58). 19.2.7. Binalarda kurulan elektrik tesisatının, kaçış yolları aydınlatmasının ve yangın algılama ve uyarı sistemlerinin, yangın hâlinde veya herhangi bir acil hâlde, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek, binanın emniyetli bir şekilde boşaltılmasını sağlayacak ve güvenli bir ortam oluşturacak şekilde tasarlanması, tesis edilmesi ve çalışır durumda tutulması gerekir. Sistemlerin ve cihazların periyodik kontrolü, test ve bakımları, bina sahibi veya yöneticisi ile bunların yazılı olarak sorumluluklarını devrettiği bina yetkilisince yaptırılır ( BYKHY Madde: 67). 19.2.8. Doğalgaz ve LPG tesisatlı kazan dairelerinin işletilmesinde yönetmeliği 55. maddesindeki hükümler dikkate alınır. Doğalgazlı kazan dairesini işletecek personel mutlaka yetkili bir kurum tarafından verilen doğalgazlı kazan dairesi işletmeciliği kursunu bitirdiğine dair sertifikalı olmalıdır. Bunun uygulanmasında bina yöneticisi sorumludur (BYKHY Madde: 55). 19.2.9. Kamu binalarında bir gece bekçisi ve/veya güvenlik görevlisi bulunması asıldır. Gece bekçisi temin edilemeyen yerlerde, hizmetli sayısı 2'den fazla değilse, durum en yakın emniyet birimine 6 ayda bir yazılı olarak bildirilir ve binanın devriyeler tarafından sık sık kontrol edilmesi sağlanır. Hizmetli sayısı 2'den fazla ise ve asıl görev aksatılmadan yürütülebilecekse, hizmetliler sırayla gece nöbeti tutarlar ve ertesi gün istirahat ederler (BYKHY Madde: 125, İKY Madde: 89). 19.2.10. Alarm sistemi oluşturulur, yangın algılama ve uyarı sisteminin, el ile, otomatik olarak veya bir söndürme sisteminden aldığı uyarılardan biri veya birkaçı ile devreye girmesi gerekir ( BYKHY Madde: 74, 75). 19.2.11. Kaçış yolları oluşturulur ve işaretlerle gösterilir (BYKHY Madde: 31). Yapının kulla nımda olduğu sürece zorunlu çıkışlar kolayca erişilebilir durumda tutulmalı, kapılar açılabilmeli ve önlerinde engelleyiciler bulunmamalıdır ( Milli Eğitim Bakanlığı Yangın Önleme Söndürme Yönergesi, Madde 20). 22 / 118
19.2.12. Doğal gaz kullanılan alanlara (kazan dairesi, yemekhane, çay ocağı vb.) güvenlik için gaz alarm detektörü konulmalıdır ( 2008/71 nolu Yangın Emniyet Tedbirleri konulu genelge ). 19.2.13. Deprem anında düşüp tehlike yaratabilecek eşya ve araçlar sabitlenir (MEB Deprem Kılavuzu). 19.3. Baz istasyonları (Çevre Bakanlığının 11/05/2000 tarih ve 2000/11 sayılı Elektromanyetik Kirlilik konulu Genelgesi): Okul binasında ve çevresinde baz istasyonlarının kurulmasına müsaade edilmez ve binanın yakın çevresinde baz istasyonu varsa, durum ilgili yerlere bildirilir. 20. Türk Bayrağı Mevzuatını Uygulama (2893 Sayılı Türk Bayrağı Kanunu 24/09/1983 tarih ve 18171 Sayılı RG., Türk Bayrağı Tüzüğü, 17/03/1985 tarih ve 18697 Sayılı RG, MEB Bayrak Törenleri Yönergesi,2594 sayılı TD. ): 20.1. Binalarda, en yüksek yere veya binanın ön yüzüne veya bu yüzdeki balkonun yahut çıkıntılı yerin tam ortasına dikey olarak, bu mümkün değilse, alt ucu yoldan geçenlere dokunmayacak yükseklikte bina yüzüyle direk arasında 45 derecelik açı yapacak şekilde eğik olarak bir bayrak direği dikilmelidir. Bayrak direği ağaç ve madenden yuvarlak olarak yapılmalı, direğin üst ucunda, içinde bayrak ipinin geçmesine yarayan bir makara olan, yassı, yuvarlak ve direğin kalınlığıyla orantılı bir tepelik bulunmalıdır. Bayrak direği ağaç ise kendi renginde cilalı veya beyaz, bronz veya ağaç rengine boyalı olmalıdır (Türk Bayrağı Tüzüğü Madde: 6, 7). 20.2. Bayrak, Türk Bayrağı Kanunu ve Tüzüğüne uygun olur (Türk Bayrağı Kanunu Madde: 2, Türk Bayrağı Tüzüğü Madde: 3, 4, 5). 20.3. Aynı alanda birden çok binaya yerleşmiş bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında tek Bayrak çekilir. Ayrı alanlarda birden çok binaya yerleşmiş kamu kurum ve kuruluşlarında ise 23 / 118
her binaya Bayrak çekilir. Birden çok kamu kurum ve kuruluşunun bulunduğu bir binaya mülki idare amirinin belirlediği kurumca tek Bayrak çekilir (Türk Bayrağı Tüzüğü Madde: 15/A). 20.4. Göndere çekilecek Bayrak okul müdürünün odasında düzgün katlanmış (Bayrağın katlama biçimi için bkz. Türk Bayrağı Tüzüğü, Madde: 22) temiz beyaz bir örtü içerisinde camlı bir dolapta muhafaza edilir (MEB Bayrak Törenleri Yönergesi Madde:10). 20.5. Yırtılmış, eskimiş, rengi solmuş bayraklar kullanılmaz (Türk Bayrağı Kanunu Madde: 7, Türk Bayrağı Tüzüğü Madde: 26). 20.6. Sürekli çekili kaldığı yerlerde Bayrak, bakım, onarım ve yenisiyle değiştirilmesi için sabah veya akşam alacakaranlık zamanında törensiz olarak indirilir ve çekilir (Türk Bayrağı Tüzüğü, Madde: 8). 20.7. Bayrak, Türk Bayrağı Kanununun 6. Maddesi ile Türk Bayrağı Tüzüğünün 21. Maddesinde belirtilen yerler dışında, örtü amacıyla kullanılamaz (Türk Bayrağı Kanunu Madde 6, Türk Bayrağı Tüzüğü Madde 21). 20.8. Türk Bayrağı, gönderde, sürekli çekili kalır (Türk Bayrağı Kanunu Madde: 3, Türk Bayrağı Tüzüğü Madde: 9/G). 20.9. Yırtılmış, eskimiş, solmuş bayraklar ilçelerde Kaymakamlıklara, illerde Valiliklere teslim edilir; Kaymakamlıklarca toplanan bayraklar, valiliklerine teslim edilir (Türk Bayrağı Tüzüğü Madde: 38, Eskimiş, Solmuş, Yırtılmış ve Kullanılamayacak Duruma Gelmiş Bayrakların Yok Edilmesi Usul ve Esaslarını Gösterir Yönetmelik Madde: 5, 6 08/06/2001 tarih ve 24426 sayılı RG). 20.10. 12 Mart tarihinde İstiklal Marşı nın Kabul Edildiği Günü ve Mehmet Akif ERSOY U Anma Günü törenleri düzenlenir ( 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı RG, 2008/12 Nolu Genelge 24 / 118
). B- EĞİTİM-ÖĞRETİM DURUMU 1. Türlerine Göre Okul ve Kurumlarda Eğitim-Öğretim Hizmetlerinin Yürütülmesinde Dikkate Alınacak Hususlar: 1.1. İşitme, görme ve ortopedik yetersizliği olan bireyler için açılan okul ve kurumlar (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 38): 1.1.1. Bu okul ve kurumlarda; aynı tür ve kademede öğrenim gören yetersizliği olmayan öğrencilerin takip ettiği eğitim programı uygulanır. Okul veya kurumda uygulanan eğitim programı temel alınarak öğrencilerin BEP'leri hazırlanır ve başarılarının değerlendirilmesinde BEP'lerinde yer alan amaç ve davranışlar dikkate alınır. 1.1.2. Sınıf mevcutları en fazla; okul öncesi, ilköğretim ve yaygın eğitimde 10, ortaöğretimde 15 öğrencidir. İşitme engelliler meslek liseleri ve ortopedik engelliler meslek liselerinde uygulamalı atölye ve laboratuar derslerinde gruplar en fazla 10 öğrenciden oluşturulur. 1.1.3. Bu okul ve kurumlardaki öğrencilerin yetersizlik türleri dikkate alınarak, işitme, görme ve zihinsel engelliler sınıf öğretmenleri görevlendirilir. 1.1.4. Bu okul ve kurumlarda ilköğretimin 1-5 inci sınıflarında dersler sınıf öğretmenleri tarafından okutulur. Ancak 4-5 inci sınıflarda; beden eğitimi, müzik, görsel sanatlar, din kültürü ve ahlak bilgisi, yabancı dil, bilgisayar dersleri ile modelaj-iş dersleri alan 25 / 118
öğretmenleri tarafından okutulabilir. 6-8 inci sınıflarda ise dersler alan öğretmenleri tarafından okutulur. 1.1.5. İşitme engelliler meslek liselerinde ve ortopedik engelliler meslek liselerinde uygulamalı meslek derslerinin yapılacağı atölyeler ve laboratuarlar bulunmaması hâlinde öğrenciler bu derslerle ilgili eğitimlerini diğer mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında sürdürürler. 1.1.6. İşitme yetersizliği bulunan öğrencilerin eğitim gördüğü okul ve kurumlarda, öğrenciler istekleri doğrultusunda yabancı dil dersinden muaf tutulur. 1.2. Zihinsel yetersizliği olan bireyler için açılan okul ve kurumlar (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde:40): 1.2.1. Orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler için açılan okul ve kurumlarda eğitim-öğretim hizmetlerinin yürütülmesinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır: 1.2.1.1. Orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler için açılan ilköğretim okullarında, Bakanlıkça hazırlanan ve ilköğretim programlarına denkliği kabul edilen özel eğitim programı uygulanır. Bu eğitim programı temel alınarak BEP hazırlanır ve bireylerin başarılarının değerlendirmesinde BEP'lerinde yer alan amaç ve davranışlar dikkate alınır. 1.2.1.2. Sınıf mevcutları en fazla; okul öncesi ve ilköğretimde 10 öğrencidir. 1.2.1.3. 1-8 inci sınıflarda dersler sınıf öğretmenleri tarafından okutulur. 4-8 inci sınıflarda beden eğitimi, din kültürü ve ahlak bilgisi, müzik, görsel sanatlar dersleri ile 6-8 inci sınıflarda teknoloji ve tasarım dersi alan öğretmenleri tarafından okutulabilir. Alan öğretmeni tarafından okutulan derslere sınıf öğretmeni de katılır. 1.2.2. Ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler için açılan okul ve 26 / 118
kurumlarda eğitim-öğretim hizmetlerinin yürütülmesinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır: 1.2.2.1. Zorunlu öğrenim çağında olup ilköğretim programlarını takip edemeyecek durumdaki bu bireyler için açılan eğitim ve uygulama okullarında öğrencilerin, öz bakım ve günlük yaşam becerileri ile işlevsel akademik becerilerini geliştirmek ve topluma uyumlarını sağlamak amacıyla Bakanlıkça hazırlanmış özel eğitim programı uygulanır. Bu program temel alınarak BEP hazırlanır. Bu bireylerin başarılarının değerlendirilmesinde BEP'lerinde yer alan amaç ve davranışlar dikkate alınır. 1.2.2.2. Bu okullarda; tuvalet eğitimini kazanamamış, yoğun davranış problemleri gösteren ve grup eğitimine uyum sağlayamayan öğrencilerin grup eğitimine hazırlanması amacıyla bire bir eğitim uygulaması yapılır. Birebir eğitim uygulaması kapsamındaki öğrenciler grup eğitimine katılmazlar. Bu öğrencilere verilecek eğitimin süresi ve haftalık ders saati sayısı özel eğitim hizmetleri kurulu tarafından belirlenir. 1.2.2.3. Bir ders saati 40 dakika olup, ders saati ve derslerin dağılımı, Talim ve Terbiye Kurulunca kabul edilen haftalık ders dağıtım çizelgesine göre uygulanır. 1.2.2.4. Toplam altı saatlik günlük çalışma süresinin ders, dinlenme, yemek ve diğer etkinliklere dağılımı okul yönetimince belirlenir. 1.2.2.5. Sınıf mevcutları en fazla; okul öncesinde 6, diğer sınıflarda ise 8 öğrencidir. 1.2.2.6. Dersler sınıf öğretmenleri tarafından okutulur. 4-8 inci sınıflarda ise beden eğitimi, müzik, görsel sanatlar, iş eğitimi dersleri alan öğretmenleri tarafından okutulabilir. Alan öğretmeni tarafından okutulan derslere sınıf öğretmeni de katılır. 1.2.2.7. Eğitim ve uygulama okulu programını tamamlayanlara Ek-2'de yer alan Eğitim ve Uygulama Okulu Diploması verilir. Bu diploma, ortaöğretime devam etme hakkı sağlamaz. 27 / 118
1.3. Otistik bireyler için açılan okul ve kurumlar (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 41): 1.3.1. Zorunlu öğrenim çağındaki otistik bireyler için açılan otistik çocuklar eğitim merkezlerinde bireylerin öz bakım ve günlük yaşam becerileri ile işlevsel akademik becerilerini geliştirmek ve topluma uyumlarını sağlamak amacıyla Bakanlıkça hazırlanmış özel eğitim programı uygulanır. Bu program temel alınarak BEP hazırlanır. Bu bireylerin başarılarının değerlendirilmesinde BEP'lerinde yer alan amaç ve davranışlar dikkate alınır. 1.3.2. Bu okullarda; tuvalet eğitimini kazanamamış, yoğun davranış problemleri gösteren ve grup eğitimine uyum sağlayamayan öğrencilerin grup eğitimine hazırlanması amacıyla bire bir eğitim uygulaması yapılır. Birebir eğitim uygulaması kapsamındaki öğrenciler grup eğitimine katılmazlar. Bu öğrencilere verilecek eğitimin süresi ve haftalık ders saati sayısı özel eğitim hizmetleri kurulu tarafından belirlenir. 1.3.3. Bir ders saati 40 dakika olup, ders saati ve derslerin dağılımı, Talim ve Terbiye Kurulunca kabul edilen haftalık ders dağıtım çizelgesine göre uygulanır. 1.3.4. Toplam altı saatlik günlük çalışma süresinin ders, dinlenme, yemek ve diğer etkinliklere dağılımı kurum yönetimince belirlenir. 1.3.5. Dersler sınıf öğretmenleri tarafından okutulur. 4-8 inci sınıflarda ise beden eğitimi, müzik, görsel sanatlar, iş eğitimi dersleri alan öğretmenleri tarafından okutulabilir. Alan öğretmeni tarafından okutulan derslere sınıf öğretmeni de katılır. 1.3.6. Otistik çocuklar eğitim merkezi programını tamamlayanlara Ek-3'de yer alan Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi Diploması verilir. Bu diploma, ortaöğretime devam etme hakkı sağlamaz. 1.4. Sağlık kuruluşlarında yatarak tedavi gören bireyler için açılan okul ve kurumlar (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde:42): 28 / 118
1.4.1. Eğitim hizmeti, velinin yazılı isteği ve bireyin tedavisinden sorumlu hekim/hekimlerin yazılı görüşü ile sağlanır. 1.4.2. Bireylerin kayıtları, kayıtlı bulunduğu okulda kalır. Kayıtlı olmayan öğrencilerin kaydı ise hastanenin bulunduğu bölgedeki bir okula/kuruma ya da ikamet ettiği yerleşim birimindeki bir okul veya kuruma yapılır. 1.4.3. Hastane ilköğretim okullarında eğitim alan her birey için geçici kayıt formu düzenlenerek bu okula geçici kaydı yapılır. 1.4.4. Sağlık kuruluşlarında eğitim alan bireyin başarı durumunun değerlendirilmesi, kayıtlı bulunduğu okuldaki diğer öğrenciler gibi yapılır. Ancak, bireyin durumu ve özelliğine göre değerlendirme şekli, yöntem ve tekniklerinde öğretmen tarafından gerekli değişiklikler yapılarak özel tedbirler alınır. 1.4.5. Bu bireylerin başarı değerlendirme sonuçları kayıtlı oldukları okula yazılı olarak bildirilir. Sınıf geçme ve diploma işlemleri bu okul tarafından yürütülür. 1.4.6. Hastane ilköğretim okullarında sınıf mevcudu en fazla, okul öncesi ve ilköğretimde 10 öğrenciden oluşur. 1.4.7. Sınıfa gelemeyecek durumda olan öğrencilere odalarında eğitim verilir. 1.4.8. Sınıf öğretmenlerinden biri, millî eğitim müdürlüğünce müdür yetkili öğretmen olarak görevlendirilir. Müdür yetkili öğretmen aynı zamanda sınıf okutur. 1.4.9. Bireyler kayıtlı bulunduğu okulun veya kurumun eğitim programından sorumludur. 29 / 118
1.4.10. Bu okullarda birleştirilmiş sınıf uygulaması yapılır. 1.4.11. Eğitim alacak bireylerin hastalığı ve eğitim ortamına ilişkin şartlar dikkate alınarak bireylerin haftalık ders saatleri 10 saatten az olmamak üzere planlanır. 1.4.12. Dersler sınıf ve alan öğretmenleri tarafından okutulur. 1.4.13. Millî eğitim müdürlüğü bu okullara, müdür yetkili öğretmenin önerileri doğrultusunda gerektiğinde okul öncesi, sınıf ve alan öğretmenleri ile gezerek özel eğitim görevi yapan öğretmen görevlendirir. 1.4.14. Derse başlama ve bitiş saatleri ile derslerin süresi, bireyin sağlık durumu ve hastane şartları dikkate alınarak okul yönetimi tarafından belirlenir. 1.4.15. Yatarak tedavi sürecinin tamamlanması hâlinde veya velinin isteği ya da hekimin eğitim hizmetinin sona erdirilmesine ilişkin görüşü doğrultusunda sağlık kuruluşunda bireye verilen eğitim hizmeti sona erdirilir. 1.5. Üstün yetenekli bireylerin eğitimi amacıyla açılan kurumlar (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 43): 1.5.1. Bireysel eğitim-öğretim yapılması esastır. 1.5.2. Üstün yetenekli öğrencilerin eğitiminde, sosyal ve duygusal gelişim bütünlük içerisinde ele alınır. 30 / 118
1.5.3. Kurumdaki eğitim-öğretim etkinlikleri, öğrencilerin devam ettikleri örgün eğitim kurumlarındaki programlara destek olacak şekilde planlanır ve yürütülür. 1.5.4. Öğrencilerin özel yetenek alanlarıyla ilgili örgün eğitim kurumlarında izledikleri program ile kurumdaki yapacakları çalışmalar arasında paralellik sağlanır. 1.5.5. Öğrencilere, geleceğe yönelik düşünme, tahminlerde bulunma ve bunları tartışarak çalışmalarına yansıtma becerileri kazandırılır. 1.5.6. Eğitim-öğretim etkinlikleri öğrencileri dıştan yönelimli ve yönetimli bir disiplin ile denetim yerine içten odaklı disiplin ve denetim anlayışını geliştirmeye yönelik olarak düzenlenir. 1.5.7. Öğrencilere, kapasiteleri ölçüsünde benlik gelişimi ve iletişim becerileri kazandırılır. 1.5.8. Öğrencilerin, liderlik, yaratıcı ve üretici düşünme yetenekleri, ulusal ve toplumsal bir anlayışla ülke kalkınmasına katkıda bulunacak şekilde geliştirilir. 1.5.9. Öğrencilere, Türkçe yi doğru, güzel ve etkili kullanma becerileri kazandırılır. 1.5.10. Öğrencilere, öğrenme, araştırma, problem çözme ve bağımsız karar verme becerileri kazandırılır. 1.5.11. Eğitim-öğretim süreci; öğrenci, veli, okul ve kurumun iş birliğinde devam ettirilir. 31 / 118
1.6. Birden fazla yetersizliği olan bireyler için açılan özel eğitim kurumları (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 44): 1.6.1. Öğrenciler ilköğretim programlarını veya yetersizlik türüne göre hazırlanan özel eğitim programını takip ederler. Öğrencilerin BEP'leri, takip ettikleri eğitim programı temel alınarak hazırlanır. Bu bireylerin başarılarının değerlendirilmesinde BEP'lerinde yer alan amaç ve davranışlar dikkate alınır. 1.6.2. Programı tamamlayan öğrencilere, ilköğretim diploması veya takip ettikleri özel eğitim programını tamamlayan öğrencilere verilen belge verilir. 1.6.3. Bu sınıflarda aynı tür ek yetersizliği olan öğrenciler eğitim görür. 1.6.4. Bu sınıflarda, öğretmenlerden birinin öğrencilerin ek yetersizliğine göre görme, işitme ve zihinsel engelliler sınıf öğretmenleri arasından görevlendirilmesine dikkat edilir. 1.6.5. Sınıfların mevcudu en fazla 4 öğrenciden oluşur. 1.6.6. Bu sınıflarda bireylerin ek yetersizlik türü dikkate alınarak uygun öğretim yöntem ve teknikleri ile araç-gereç ve eğitim materyallerinin kullanılması, uygun eğitim ortamının sağlanmasına dikkat edilir. 1.6.7. Öğrencilerin eğitiminde ek yetersizliklerinden kaynaklanan sorunlarını en aza indirmek amacıyla personel, araç-gereç ve eğitim materyallerini içeren hizmetlerin sağlanmasına yönelik gerekli tedbirler alınır. 1.7. Özel eğitime ihtiyacı olan bireyler için açılan iş okulları (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, Madde: 45): 32 / 118
1.7.1. İş okullarında akademik bilgi ve becerilerin yanında iş eğitimi uygulamalarının da yer aldığı eğitim programı uygulanır. Bu program temel alınarak BEP hazırlanır ve bireylerin başarılarının değerlendirilmesinde BEP'lerinde yer alan amaç ve davranışlar dikkate alınır. 1.7.2. Personel ve eğitim ortamının uygun olması durumunda farklı yetersizlikleri olan bireyler için özel eğitim sınıfları açılır. Zihinsel yetersizliği olan bireyler için açılan iş okullarında böyle bir uygulamaya yer verilmez. 1.7.3. Sınıf mevcutları en fazla 10 kişiden oluşur. 1.7.4. İş okullarında dersler görme, işitme ve zihinsel engelliler sınıf öğretmenleri tarafından okutulur. Ancak beden eğitimi, görsel sanatlar, müzik dersleri ile atölye laboratuar dersleri alan öğretmenleri tarafından okutulabilir. Alan öğretmeni tarafından okutulan derslere sınıf öğretmeni de katılır. 1.7.5. Bu kurumlarda bir ders saati 40 dakika olup, ders saati ve derslerin dağılımı, Talim ve Terbiye Kurulunca kabul edilen haftalık ders dağıtım çizelgesine göre uygulanır. Günlük çalışma süresinin ders, dinlenme, yemek ve diğer etkinliklere dağılımı okul yönetimince belirlenir. 1.7.6. Programın süresi dört yıldır. Programın birinci sınıfında bireylere akademik bilgi ve beceriler ile uygulamalı iş eğitimi yoluyla atölyelerde gerekli olan temel bilgi ve beceriler kazandırılır. İkinci, üçüncü ve dördüncü sınıflarda ise akademik bilgi ve becerilerin kazandırıldığı dersler ile uygulamalı atölye dersleri verilir. 1.7.7. Uygulamalı iş eğitimi dersleri, çevrenin sosyal, kültürel, ekonomik özellikleri ve şartları ile istihdam imkânları dikkate alınarak belirlenir. 1.7.8. İş yerine yerleştirilen bireyler kültür ve meslek derslerini haftada bir gün 33 / 118