0 THE 0 TH INTERNATIONAL COUNCIL FOR HEALTH, PHYSICAL EDUCATION, RECREATION, SPORT, AND DANCE (ICHPER SD) EUROPE CONGRESS & THE TSSA 8 TH INTERNATIONAL SPORTS SCIENCE CONGRESS IN SERVICE TRAINING SEMINARS Sports Culture and Olympic Education Seminar - Seminar Hall * 7 November - 9:00 7:00 * 8 November - 9:00 7:00 Fitness Leadership Seminar - Seminar Hall * 7 November - 9:00 7:5 * 8 November - 9:00 7:5 Movement Analysis Seminar - Seminar Hall 3 * 7 November - 9:00 7:30 * 8 November - 9:00 7:30 November 7, 004 0:00 7:30 Registration 5:00 8:30 Opening Ceremony SCIENTIFIC PROGRAM November 8, 004 07:00 08:00 Morning Activities 09:00 09:30 HALL A The Speech of the President of the ICHPER SD: Dong Ja Yang Over 40 Years Togetherness of the ICHPER SD and UNESCO 09:30 0:30 Life Standards in Technological Age Walter Tokarski 0:30 :00 Coffee Break Poster Presentation :00 3:00 Sports Performance Moderator: Kamil Özer Genetics in Superior Sport Performance, Vasilis Klissouras Talent Selection: Is it Necessity or Sacrifice?, Kamil Özer Coaches Role in Superior Athletes, Piotr Unierzyski Physical Activity and Children Moderator: Chantal Simon Obesity Prevalence in Children, Hüsrev Turnagöl Children Physical Activity and Nutrition, Carine Klein-Platat New Trends in Physical Activity for Children, Chantal Simon
3:00 4:00 Lunch Physical Education and Sports Moderator: Hasan Kasap New Trends in Physical Education, Susan Capel Physical Education:Is it a necessity or is it a tradition?, G yasettin Demirhan Adapted Physical Education in Children, Dilara Özer 4:00 5:00 HALL A Post Evaluation of 004 Athens Olympics Media Aspects, Gilad Weingarten Performance Aspects, Marco De Angelis Sport, Culture and Society through the Ages: Turkey as a Case in Point Manfred Laemmer Football and Science Seminar Moderator: Mustafa Ferit Acar Performance Analysis in Football, Alper Aflç The Evaluation of The Football Championship, Hasan Gören 5:00 5:30 Coffee Break Poster Presentation 5:30 7:30 HALL A Panel : Women in Sports Moderator: Gül Tiryaki Shokouh Navabinejad Nefise Bulgu Panel : Moderator: Emin Ergen Yeliz Ay Lale Orta Ceren Uyguner Üstün Evaluation of Athlete s Health Moderator: A. Turan Ayd n The Complete Assessment of Athlete s Health, Emin Ergen Post Traumatic Sports Injuries, A. Turan Ayd n Integration of Sports Science and Sports Medicine, Zafer Hasçelik Psycho Social Perspectives in Sports Moderator: Lew Hardy Motivation in Sports and Exercise: A case of Achievement Goal Theory, Chris Harwood New Trends in Exercise and Sports Pscyhology, Lew Hardy Sports and Integration Policies in Local, National and International Level: A Critical Analysis, Bart Vanreusel 7:30 8:30 Tournaments
November 9, 004 07:00 08:00 Morning Activities 08:30 09:30 HALL A Education in Physical Active Life Style: European Perspective Alberto Madella, C, D: Oral Presentations 09:30 :30 HALL A The Role of PE in Sports Moderator: brahim Y ld ran Fundamental Principles of Olympic Education, Atilla Erdemli Movement Education, Mehmet nan The Role of PE in Fair Play, brahim Y ld ran Health Improvement Through Physical Activity and Sports Moderator: Nezih Hekim Exercise and Immune System, Nezih Hekim Exercise and Diabetes, Ali Murat Zergero lu Exercise and Cardiovascular Disease, Serdar Akgün Aging (Third Age) Moderator: Hakan Gür Osteoporosis and Exercise, Gülseren Akyüz Obesity Management and Weight Control, Jean-Michael Oppert Back Pain and Exercise, Füsun Toraman HALL D: Oral Presentations :30- :00 Coffee Break Poster Presentation :00 3:00 HALL A Sports Law and Organization K smet Erkiner Sports, Peace and Human Rights: From Olympic Medal to Nobel Peace Medal Don Anthony fiamil Erdo an Distance Learning Carlo Di Benedetta- Giuseppe Gibelli HALL D Tennis and Science Moderator: Ümit Kesim Osman Kermen
3 3:00 4:00 Lunch 4:00 5:30 HALL A Panel: Sports Culture and Media Atilla Gökçe Onur Belge Zeki Çol Panel : Adventure Education in PE Fritz Seewald Panel : Extreme Sports Moderator: G yasettin Demirhan Y lmaz Sevgül Gökhan Türe Skeletal Muscle Plasticity and Underlying Mechanisms Moderator: Haydar Demirel Transitions of Skeletal Muscle Fiber Phenotypic Profiles, Haydar Demirel Mechanism of Disuse Muscle Atrophy, Scott Powers HALL D: Oral Presentations 5:30 6:00 Coffee Break Poster Presentation 6:00 7:30 HALL A Workshop: Play, Music, Dance Wolfgang Tiedt Ak Devrim S rmal 6:00 6:45 Workshop: Bandaging for Sports Injuries, Mustafa Karahan 6:45 7:30 INTERFARMA Workshop Bandaging for Sports Injuries, Michel Bosch (INTERFARMA) Football and Science Seminar Moderator: Asaf Özkara, Ali K z let Physiological Approaches to Training, Rüfltü Güner An Approach to Football Training Practises, Ersun Yanal An Approach to Technical an Tactical Practises in Football, Ersun Yanal, Özcan Bizati HALL D: Oral Presentations 7:30 8:30 MED K M FIRM PROMOTION MEETING 7:30 8:30 Outdoor- Workshop: Golf Yusuf Güllüer 7:30 8:30 Tournaments
4 November 0, 004 07:00 08:00 Morning Activities 08:30 09:30 HALL A Quality Assurance and Accreditation in Flanders, Ignace Van Dingenen The Impact of Religion on Sports and Sports Medicine, Wahit Al Kharushi,D : Oral Presentations 09:30 0:00 Coffee Break Poster Presentation 0:00 :00 HALL A Technology in Sports Moderator: Fehmi Tuncel Sports Informatics Computer Tech, Alberto Madella Sports Equipment Technology -, Serdar Ar tan, tila Tümer Recreation :00 3:00 Lunch Sport and Tourism, Bekir Akkafl Corporate Recreation, Ümit Kesim Sports and Law, Miroslav Cerar Training Science Moderator: Kemal Tamer Monitoring Training Load in Sport, Piotr Unierzyski Testing Endurance Capacity: How Valid and Reliable, Ulrich Hartmann Testing Anaerobic Power and Capacity in Sports: How Relevant?, Marco De Angelis HALL D: Oral Presentations 3:00 5:00 HALL A With The Assistance of POWERADE Sport Drink New Trends in Performance Analysis Moderator: Birol Çotuk Performance Analysis, Ulrich Hartmann Biomechanics Analysis of Shoes, Mustafa Karahan Sport Drinks: Do They Help?, Scott Powers Sports Management and Administration Moderator: Gazanfer Do u Sports Economy, Ahmet Gülüm Sports Marketing, Hasan Birol Yalç n Sports Sponsorship - Kaan Ark (BJK Sponsorluk Komitesi Üyesi) 5:30 6:30 Tournaments, D: Oral Presentations 7:00 8:30 Closing Ceremony
MİLLİ SEVİYEDEKİ TURK SPORCULARIN SOMATOTİP ÖZELLİKLERİ Tahir Hazır*, Alper Aşçı*, Caner Açıkada*, Emin Ergen**, Cevdet Tınazcı***, Sinem Hazır* * Hacettepe Üniversitesi, Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu, Beytepe- Ankara ** Ankara Üniversitesi, Spor Hekimliği Ana Bilim Dalı, Cebeci-Ankara *** Yakın Doğu Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Lefkoşa-KKTC SOMATOTYPE CHARACTERISTICS of NATIONAL LEVEL TURKISH ATHLETES Subject: The purpose of this study was to evaluate the somatotype characteristics of national level Turkish athletes. Method: Body weight, height, 4 skinfold thicknesses (triceps, subscapula, suprasipinale, medial calf), girths (arm flexed and tensed, calf), and bone breadths (humerus and femur) were measured from 6 national female athletes (aged 7.7 ± 3.4 years) and 69 national male athletes (aged 0.6 ± 3.6 years). All antropometric data were measured according to Anthropometric Standardization Reference Manual (Lohman ve ark., 988). Athletes somatotypes were estimated according to the Heath/Carter anthropometric somatotype method (Carter, 00). Discriminant analysis was used to compare the groups of athletes. Results: The mean somatotype was.9-5.-. (endomorphic- mesomorph) for the male athletes. Wrestling (3.-6.7-0.9), sailing (3.0-5.8-.7) and handball (3.3-4.6-.4) had endomorphic-mesomorph somatotype, skiing (alpine) (.4-4.6-.3) and gymnastics (.-5.4-.4) had balanced- mesomorph somatotype, basketball (.7-.9-4.5) had balanced-ectomorph somatotype, track and field (.-4.0-3.) and skiing (nordic) (.0-4.-.9) had ectomorphic- mesomorph somatotype. Archery (3.5-3.9-3.) had central somatotype. The discriminant analysis showed that 95.4% of the wrestling, 63.% of the basketball, 64.0% of the handball and 60.4% of all male athletes were correctly classified in their respective sports. The mean somatotype was 3.7-.9-3.0 (balanced-endomorph) for the female athletes. Sailing (4.8-3.6-.) and handball (3.9-3.-.5) had mesomorphicendomorph somatotype, archery (4.4-.9-.8) and basketball (3.7-.8-3.) had endomorph somatotype, skiing (alpine) (3.0-4.0-.6) and skiing (nordic) (.6-3.5-.5) balanced mesomorph somatotype, and volleyball (3.5-.5-3.4) had endomorphectomorph somatoytpe. Taekwondo (.9-.8-3.) and track and field (.8-3.3-.6) had central somatotype. The discriminant analysis showed that % 78.6 of the basketball, 5.9% of the track and field and 36.5% of all female athletes were correctly classified in their respective sports. Conclusion: The results of this study indicate that mesomorphy component in national level male athletes and endomorphy component in national level female athletes were dominant. Key Words: Antropometry, Heath-Carter Somatotype Method
GİRİŞ Somatotip; atletik başarının tek şartı olmamakla beraber, elit atletin optimal performansı için önemli bir bileşendir. Birçok spor dalında antropometrik boyutlar, somatotip, vücut kompozisyonu gibi fiziksel özellikler ile atletik başarı arasında yakın ilişki olduğu gözlenmiştir (Claessens ve ark., 999; Rienzi ve ark., 999). Sporcu için ideal somatotip, spor dalının gereksinimlerine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Olimpik veya uluslararası seviyede erkek ve bayan sporcular üzerinde yapılan çalışmalarda, sporcuların hem farklı spor dallarında hem de bir spor dalının kendi içerisinde çok değişik morfolojik özellikler sergiledikleri saptanmıştır (Bale, 99; Claessens ve ark., 987). Olimpik sporcular üzerinde yapılan somatotip çalışmalarında erkek sporcuların -5-.5, bayan sporcuların 3-4-3 değerlerinde yoğunlaştığı belirlenmiştir(carter ve Heath, 990). Ülkemizde değişik spor branşlarında somatotipin değerlendirilmesiyle ilgili çok sayıda çalışma yapılmış olmakla beraber, milli seviyedeki sporcuların somatotip özellikleri ile ilgili çalışma oldukça sınırlıdır. Bu çalışmanın amacı; milli seviyede değişik branşlardan erkek ve bayan sporcuların somatotip özelliklerini değerlendirmektir. YÖNTEM Denekler: Bu çalışmanın denek grubu; 994-003 yılları arasında değişik branşlarda Milli Takım hazırlık kamplarına katılan 6 bayan 69 erkek sporcudan oluşturulmuştur. Sporcuların cinsiyet ve branşlara dağılımı tablo de verilmiştir. Tablo. Milli sporcuların cinsiyet ve branşa göre dağılımı BRANŞ ERKEK BAYAN Güreş (Serbest, Greko-Romen 65 - Yelken 0 Hentbol 5 5 Okçuluk 9 Cimnastik 8 - Taekwondo - 4 Basketbol 9 4 Voleybol - 3 Kayak (Kuzey) 3 Kayak (Alp) 6 Atletizm (Sprint, Atma ve Atlama) 4 7 TOPLAM 69 6 Antropometrik Ölçümler: Antropometrik ölçümler kamp veya lab ortamında ve öğleden önce yapılmıştır. Boy uzunluğu ± mm doğrulukla bir stadiyometrede, vücut ağırlığı ± 0. kg hassasiyetli baskül ile ölçülmüştür. Triceps, biceps, subscapula, suprailiac, suprailiac ve baldır deri kıvrımı (DK) kalınlıkları ± 0. mm hatalı skinfold kaliperle; biceps, fleksiyonda biceps, baldır çevre ve humerus ve femur epikondilar çaplar ± mm hatalı antropometrik mezura ve kayan kaliperle vücudun sağ tarafından iki kez ölçülmüştür. Tekrarlı ölçümlerde test-tekrar test güvenirlik katsayısı R > 0.993, subscapula dk (p<0.0) ve baldır çevre (p<0.05) arasındaki farklar istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Deri kıvrımı, çap ve çevre ölçümleri Anthropometric Standardization Reference Manual de tarif edildiği gibi ölçülmüştür (Lohman ve ark., 988). Somatotip Heath Carter yöntemiyle saptanmıştır (Carter, 00). İstatistik : Tüm değişkenlerin tanımlayıcı istatistikleri (X ± Sd ) yapılmıştır. Test tekrar test güvenirlik katsayıları Tek Yönlü Varyans Analizinden (ANOVA)
sınıfiçi korelasyon tekniği ile saptanmıştır. Branşlar arası somatotip özellikler her iki cinsiyette ayrı ayrı Ayırma Analizi (Discriminant Analysis) ile incelenmiştir. Ayırma analizinde branşlara dönük bir Kanonik Ayırma Fonksiyonu elde etmek amaçlanmamış; spor branşlardan elde edilen somatotip yapının spor branşına özgün tipik özellik olup olmadığı incelenmiştir. Ayrıca her branşta sporcuların somatotip bileşenlerine ait Somatotip Dağılım Ortalamaları (SDO), bu ortalamalara ait standart sapmalar (SD SDO ) ve Somatotip Dağılım Uzaklıkları (SDU) hesaplanmış, tablo ve grafik şeklinde gösterilmiştir (Carter, 00). Tüm istatistik işlemler SPSS paket programında yapılmış ve α = 0.05 hata payı kullanılmıştır. BULGULAR ve TARTIŞMA Bu çalışmanın sonuçları; erkek ve bayan sporcuların hem branşlar arasında hem de aynı branşın kendi içerisinde çok değişken somatotip özelliklere sahip olduklarını göstermiştir. Değişik branşlardan erkek sporcuların fiziksel özellikleri tablo de verilmiştir. Erkeklerde; basketbol sporcuları en genç, yelken sporcuları en yaşlı, basketbolcular en uzun, güreşçiler en kısa, kayak (kuzey) sporcuları en düşük, hentbolcüler en yüksek VA ya sahiptir (tablo ). Bireysel sporlardaki sporcular takım sporcularından daha yaşlı, daha kısa ve daha düşükva ya sahiptir. Tablo. Değişik branşlardaki erkek sporcuların fiziksel özellikleri. BRANŞ N Yaş (Yıl) Boy (cm) VA (kg) GÜREŞ 65.5± 3.3 70.6 ± 0.37 8. ± 9.4 YELKEN 0 4.7 ± 3.5 74.6 ± 6.7 76. ±.0 HENTBOL 5 8.8 ± 0.9 86.4 ± 7.33 86. ± 0.5 OKÇULUK 9.7± 4.5 80.3 ± 3.6 73.5 ±.5 CİMNASTİK 8.7 ± 4.5 80.3 ± 3.6 73.5 ±.5 BASKETBOL 9 7.0 ± 0.9 9.08±7.5 76. ±.6 KAYAK (Kuzey) 3 8. ±.9 7.6±3.93 64.9 ± 5.5 KAYAK (Alp) 6.5±.8 74.6±4.9 7. ± 3.9 ATLETİZM 4.6 ± 5.5 8.36 ± 8.05 74.3 ± 8.8 GENEL 69 0.6 ± 3.6 77. ±. 78. ± 5.5 Erkek sporcuların antropometrik somatotip bileşenleri tablo 3 de gösterilmiştir. Branş dikkate alınmadığında erkek sporcuların endomorfik- mezomorf (.9-5.-.) vücut tipine sahip oldukları saptanmıştır. Branş dikkate alınmadan yapılan hesaplamalarda somatotip bileşenlerinin VK sı; endomorfide % 4.4, mezomorfide % 35.8 ve ektomorfide % 7.6 bulunmuştur. Ektomorfi bileşeninin çok yüksek oranda değişkenlik sergilediği gözlenmiştir. Mezomorfi ve endomorfi bileşenleri de spor dalına göre değişkenlik göstermekle beraber, ektomorfi ye göre daha kararlı oldukları söylenebilir. Buna karşılık branş seviyesinde incelendiğinde tüm branşların kendi içerisinde de önemli miktarda değişkenlik gösterdiği bulunmuştur (tablo 3). Tablo 3. Değişik branşlardaki erkek sporcuların antropometrik somatotip bileşenleri (X ± sd). BRANŞ N ENDOMORFİ VK (%) MEZOMORFİ VK (%) EKTOMORFİ VK (%) GÜREŞ 65 3. ±.3 4.9 6.7 ±.3 9.6 0.9 ± 0.5 55. YELKEN 0 3.0 ±. 40.0 5.8 ±.6 7.7.7 ±. 59.7 HENTBOL 5 3.3 ±. 33.3 4.6 ±. 4.0.4 ±. 50.4 OKÇULUK 9 3.5 ±.6 45.7 3.9 ±.3 3. 3. ±.4 46. CİMNASTİK 8. ± 0.4 8. 5.4 ± 0.7 3.0.4 ± 0.7 9.9
BASKETBOL 9.7 ±. 44.4.9 ±.3 46.7 4.5 ±.5 33. KAYAK (Kuzey) 3.0 ± 0.7 35.0 4. ± 0.7 7..9 ± 0.6 0.0 KAYAK (Alp) 6.4 ± 0.9 37.5 4.6 ± 0.7 5.7.3 ±. 45.3 ATLETİZM 4. ±.0 45.4 4.0 ±.5 38. 3. ±.3 4.0 GENEL 69.9 ±. 4.4 5. ±.8 35.8. ±.5 7.6 Kayak (Kuzey) hariç tüm spor dallarında özellikle ektomorfi bileşenine ait VK, diğer bileşenlere göre oldukça yüksektir. Bu bulgu, aynı spor dalındaki sporcuların ektomorfi bileşeninin diğer bileşenlere göre çok değişken olduğunu gösterir. Benzer şekilde endomorfi ve mezomorfi bileşenleri de spor dallarının kendi içerisinde oldukça yüksek değişkenliğe sahiptir. Basketbol branşı hariç mezomorfi bileşeninin diğer bileşenlere oranla daha homojen olduğu gözlenmiştir. Güreş, yelken ve hentbol branşındaki sporcularda; endomorfik-mezomorf, kayak(alp) ve cimnastik branşındaki sporcularda; dengeli mezomorf, basketbolda; dengeli ektomorf, atletizm ve kayak(kuzey) branşındaki sporcularda; ektomorfik- mezomorf vücut tipi saptanmıştır. Okçulukta; baskın bileşen saptanmamıştır (santral). Erkek sporcuların kendi branş ortalamalarından olan somatotip dağılım uzaklıklarına (SDU) ait somatotip dağılım ortalamaları (SDO) ve SDO ya ait standart sapma (SD (SDO) ) değerleri tablo 4 de, her branşın genel ortalamaya göre SDU larının y-eksenindeki konumları şekil de gösterilmiştir. SDO değerlerinden de anlaşılacağı gibi her branşta somatotip bileşenleri kendi içinde çok farklı dağılıma sahiptir. Aynı zamanda tüm branşlarda SD (SDO) nun SDO dan büyük olması, branşların kendi içerisinde çok değişken somatotip dağılımı gösterdiğini desteklemektedir. Tablo 4. Erkek sporcularda branşların kendi içerisinde Somatotip Dağılım Ortalaması (SDO) ve standart sapması (SD (SDO) ). BRANŞ n SDO SD SDO GÜREŞ 65 3.8 3.73 YELKEN 0 4.03 4.85 HENTBOL 5 3.96 4.66 OKÇULUK 9 4.65 5.40 CİMNASTİK 8.0.3 BASKETBOL 9 4.55 5.4 KAYAK (Kuzey) 3.46.68 KAYAK (Alp) 6.97 3.35 ATLETİZM 4 4.33 5.06 SDU nun y-eksenindeki konumuna göre kayak(kuzey) genel ortalamaya en yakın, basketbol sporcuları belirgin şekilde en uzak konumdadır (şekil ). Erkek sporcularda branşa bağlı olarak yapılan ayırma analizi sonuçları tablo 5 de gösterilmiştir. Genel olarak erkek sporcuların % 60.4 ü somatotip özellik açısından kendi branşlarına ayrışmıştır. Bu oran, branşa bağlı özgün somatotip yapının çok belirgin olmadığını göstermektedir. Branş seviyesinde değerlendirildiğinde; güreş branşındaki sporcuların % 95.4 ü kendi branşında ayırt edilmesi bu spor dalında somatotip yapının branşa özgün olduğunu gösterir. Aynı şekilde basketbolcuların (% 63.) ve hentbolcülerin (%64) kendi branşlarına ayrışması da bu spor dallarına ait somatotip yapının branşa özgün olduğu şeklinde yorumlanabilir. Yelken, okçuluk, kayak(alp), kayak(kuzey)) cimnastik ve atletlerde branşı ayırt edecek bir somatotip özellik saptanmamıştır. Yelken sporcularının % 70 i güreş, kalanı hentbol ve basketbol branşlarına ayrışmıştır. Benzer şekilde okçuluk ve kayak(alp) sporcuları kendi branşlarının dışında ayrışım göstermiştir (tablo 5).
Cimnastik, kayak(kuzey) ve atma, atlama ve sprint dallarındaki atletizm sporcularının kendi branşlarına ayrışması da oldukça zayıftır. Cimnastik sporcularının % 87.5 i, kayak(kuzey) sporcularının % 69. si ve atletlerin % 57. i somatotip özellikler açısından kendi branşlarının dışındaki spor dallarına dağıldıkları gözlenmiştir. Tablo 5: Erkek sporcularda ayırma analizi sonuçları. Ayırma Analizi ile Belirlenen Branş Orijinal Branş Güreş Yelken Hentbol Okçuluk Cimnastik Basketbol Kayak (Kuzey) Güreş 6 3 (95.4) (4.6) Yelken 7 0 (70.0) (0.0) (0.0) (0.0) Hentbol 4 6 (6.0) (64.0) (8.0) Okçuluk 4 0 5 (44.4) (0.0) (55.6) Cimnastik 4 (50.0) (.5) (.5) (5.0) Basketbol 6 (3.6) (63.) Kayak 3 4 4 (Kuzey) (3.) (30.8) (30.8) Kayak (Alp) (33.3) (6.7) (33.3) Atletizm 3 (.4) (4.3) (4.3) (7.) Parantez içi değerler yüzde dağılımları göstermektedir. Kayak (Alp) 0 (0.0) Atletizm 3 (.0) (5.3) (5.4) (6.7) 6 (4.9) Toplam 65 0 5 9 8 9 3 6 4 Bayan sporcuların fiziksel özellikleri tablo 6 de verilmiştir. Bayanlarda; okçuluk ve Kayak(alp) sporcuları en yaşlı, basketbolcular en genç, voleybolcular en uzun, yelken sporcuları en kısa ve taekwondo sporcuları en düşük, voleybolcular en yüksek VA ya sahiptir (tablo 6). Bayan sporcuların antropometrik somatotip bileşenleri tablo 9 da verilmiştir. Branş seviyesinde mezomorfi ve ektomorfi bileşenlerinin VK sı endomorfi bileşeninden daha yüksektir (tablo 7). Bu iki bileşenin tüm branşlarda endomorfiye göre daha değişken olduğunu göstermektedir. Genel olarak değerlendirildiğinde bayan sporcuların dengeli endomorf (3.7-.9-3.0) vücut tipine sahip oldukları saptanmıştır. Aynı şekilde branş düzeyinde değerlendirildiğinde, kayak(alp) hariç genel yapıya paralel olarak Tablo 6. Değişik branşlardaki bayan sporcuların fiziksel özellikleri. BRANŞ N Yaş (Yıl) Boy (cm) VA (kg) YELKEN 9.5 ± 0.7 59.5 ± 6.6 55. ±.8 HENTBOL 5 8.4 ±. 70.8 ± 3.5 65.0 ± 4.3 OKÇULUK 3.4 ± 6.0 64.0±6.6 56.6±9.5 TAEKWONDO 4 0.7 ±.5 6.7 ± 4.7 53.6 ± 3. BASKETBOL 4 5.5 ± 0.9 74.3 ± 7. 65.5 ± 7.9 VOLEYBOL 3 6.4 ± 0.7 78.3 ± 5.4 68.0 ± 5.7 KAYAK (Kuzey) 8.3 ± 3. 60.4 ± 7. 54.3 ± 7.3 KAYAK (Alp) 3.5 ± 0.7 66.5 ± 7.9 59.5 ± 4.5 ATLETİZM 7 0.9 ± 4.3 65. ± 6.7 58.3 ±. GENEL 6 7.7 ± 3.4 7.4 ± 8.7 63. ± 8.
Tablo 7. Değişik branşlardaki bayan sporcuların antropometrik somatotip bileşenleri (X ± sd). BRANŞ n ENDOMORFİ VK (%) MEZOMORFİ VK (%) EKTOMORFİ VK (%) YELKEN 4.8 ± 0.3 6. 3.6± 0.7 9.7. ± 0.8 36.8 HENTBOL 5 3.9 ± 0.8 0.5 3. ± 0.7 0.3.5 ± 0.7 8.8 OKÇULUK 4.4 ±.0.7.9 ± 0.9 3.8.8 ±. 37.4 TAEKWONDO 4.9 ± 0.5 7..8 ± 0.9 3.6 3.0 ± 0.7.9 BASKETBOL 4 3.7 ± 0.8.6.8 ±. 37. 3. ± 0.9 9.6 VOLEYBOL 3 3.5 ± 0.8.8.5 ± 0.8 3.3 3.4 ± 0.7.6 KAYAK (Kuzey).6 ±. 4.3 3.5 ± 0.7..5 ±.0 40.5 KAYAK (Alp) 3.0 ± 0.6 0.0 4.0 ± 0.8.0.6 ± 0.7 6. ATLETİZM 7.8 ± 0.5 7.8 3.3 ±.3 37.9.6 ±. 46.4 GENEL 6 3.7 ± 0.9 4.3.9 ±.0 3.0 3.0 ± 0.9 3. Şekil. Erkek sporcularda spor branşlarının Şekil. Erkek sporcularda spor branşlarının genel ortalamadan olan somatotip dağılım uzaklıklarının (SDU) y-ekseninde şematik gösterimi. ( Genel Şekil. Bayan sporcularda spor branşlarının genel ortalamadan olan somatotip dağılım uzaklıklarının (SDU) y-ekseninde şematik gösterimi. ( endomorfinin baskın bileşen olduğu gözlenmiştir (tablo 7). Yelken ve hentbol ortalama) ortalama) branşlarındaki sporcular mezomorfik-endomorf, okçuluk ve basketbol branşlarındaki sporcular dengeli endomorf, kayak(alp) ve kayak(kuzey) sporcuları; dengeli mezomorf, voleybol branşındaki sporcular; endomorf ektomorf vücut tipine sahiptir. Taekwondo ve atletizm branşlarındaki sporcularda baskın bileşen saptanmamıştır (santral). Değişik branştan bayan sporcuların SDO ve SDO ya ait SD (SDO) değerleri tablo 8 de, her branşın genel ortalamadan SDU larının y-eksenindeki konumları şekil de gösterilmiştir. Bayanlarda da branşların kendi içerisinde somatotip bileşenleri oldukça değişken olmakla beraber, erkeklere göre daha homojen olduğu söylenebilir. Fakat bayanlarda da tüm branşlarda SD (SDO) nun SDO dan yüksek olması, branşların kendi içerisinde değişken somatotip özellikler sergilediğini göstermektedir. SDU değerlerine göre basketbol sporcularının genel ortalamaya en yakın, yelken sporcularının en uzak konumda olduğu saptanmıştır (şekil ). Genel
Tablo 8. Bayan sporcularda branşların kendi içerisinde Somatotip Dağılım Ortalaması (SDO) ve standart sapması BRANŞ n SDO SD (SDO) YELKEN.88.88 HENTBOL 5.63.94 OKÇULUK 3.7 3.88 TAEKWONDO 4.47.65 BASKETBOL 4 3.4 3.78 VOLEYBOL 3.68 3.0 KAYAK (Kuzey) 3.7 4. KAYAK (Alp).08.08 ATLETİZM 7 3.44 4.03 Tablo 9: Bayan sporcularda ayırma analizi sonuçları. Ayırma Analizi ile Belirlenen Branş Orijinal Branş Yelken Hentbol Okçuluk Taekwondo Basketbol Voleybol Kayak (Kuzey) Yelken (00) Hentbol (6.7) (80.0) (6.7) Okçuluk 0 (9.) (90.9) Taekwondo (50.0) (5.0) Basketbol 33 6 (78.6) (4.3) (4.8) Voleybol 8 (7.0) (5.8) Kayak 7 (Kuzey) (6.7) (58.3) Kayak (Alp) (50.0) (50.0) Atletizm (8.6) (8.6) Parantez içi değerler yüzde dağılımları göstermektedir. Kayak (Alp) Atletizm (6.7) (5.0) (.4) (3.) 3 (5.0) 3 (4.9) Toplam 5 4 4 3 7 Bayanlarda branşa bağlı olarak yapılan ayırma analizi sonuçları tablo 9 da gösterilmiştir. Genel olarak bayan sporcuların sadece % 36.5 i somatotip özellik açısından kendi branşlarına ayrışmıştır. Bu oran, bayan sporcularda branşa özgün somatotip yapı olmadığını göstermektedir. Branş seviyesinde incelendiğinde basketbol branşındaki sporcuların % 78.6 sı, Atletizm branşındaki sporcuların ise sadece % 4.9 u kendi branşlarına ayrışmıştır. Ayırma analizi sonuçlarına bağlı olarak sadece basketbol branşında somatotip yapının branşa özgü olduğu söylenebilir. Voleybol, yelken, hentbol, okçuluk, taekwondo, kayak (kuzey) ve kayak(alp) branşındaki sporcular kendi branşlarının dışında ayrışmıştır (tablo 9). Bu branşlardaki sporcuların büyük bir bölümü basketbol branşına ayrışmışlardır. SONUÇ: Milli seviyedeki erkek sporcularda mezomorfi, bayan sporcularda endomorfi baskın somatotip bileşendir. Erkeklerde güreş, basketbol ve hentbol, bayan sporcularda sadece basketbol branşa spesifik somatotip yapı sergilemektedir. Her iki
cinsiyette de tüm branşlar kendi içerisinde çok değişken somatotip dağılım göstermektedir. KAYNAKLAR Bale P. (99). Anthropometric, body composition and performance variables of young elite female basketball players. J. Sports Med. Phys. Fitness, 3():73-7. Carter J.E.L & Heath B.H. (990). Somatotyping-Development and applications. Cambridge University Press, Cambridge. Claessens A., Beunen G., Wellens R., Geldof G. (987). Somatotype and body structure of world top judoists. J. Sports Med. Phys. Fitness., 7():05-3. Claessens A.L., Lefevre J., Malina R.M.(999). The contribution of anthropometric characteristics to performance scores in elite female gymnasts. J Sports Med. Phys Fitness 39:355-360. Lohman T., Roche A., Martorell R.( 988). Anthropometric Standardization Reference Manual. Human Kinetics Books USA 3-9. Rienzi E., Drust B., Reilly T., Carter J.E.L., Martin A. (000). Investigation of anthropometric and work-rate profiles of elit South American international soccer player. J. Sports Med. Phys. Fitness, 40: 6-69.