YOLSUZLUKLA MÜCADELE: DÜNYA BANKASI'NIN ROLÜ Selçuk AKÇAY'" Küresel ekonomik entegrasyon, elektronik olarak şebekelenmiş uluslararası finansal sistem, ülke sınırlarz içerisinde ve ülkeler arasındaki stratejik ortaklıklar yolsuzluğu küresel bir olgu yapmıştır. Yolsuzlukların küresel boyutundan dolayı, Uluslararası Para Fonu (IMF), Birleşmiş Milletler (UN), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), Avrupa Birliği (EU), Avrupa Konseyi (CU), Uluslararası Ticaret Odası (ICC), Dünya Ticaret Örgütü (WTO), Dünya Gümrükler Örgütü (WCO) ve Dünya Bankası (WB) gibi uluslararası kuruluşlar, yolsuzluklarz kontrol etmek ve azaltmak için harekete geçmişlerdir. Bu makalenin amacı, Dünya Bankası 'nın yolsuzluklarla mücadele politikalarını ve stratejilerini incelemektir. Dünya Bankası yolsuzlukları bir yönetim sorunu olarak ele almakta ve yolsuzluklar engellenmeden yoksulluğun azaltılamayacağını ileri sürmektedir. Anahtar Sözcükler: Yolsuzluk, Dünya Bankası. GİRİş Yolsuzluk, dünyada son yıllarda, özellikle 1990'lı yıllardan sonra dikkati çekmeye başlayan, gelişmiş ve gelişmekte olan, demokratik ve demokratik olmayan, piyasa ekonomisi ve piyasa ekonomisine geçiş sürecinde olan tüm ülkelerde farklı derecelerde görülebilen bir sorundur. Yolsuzluk olaylarında 1990'lı yıllardan sonra büyük artışlar gözlenmiştir. Naim 1990'lı yıllardan sonra artan yolsuzlukları, yolsuzluk patlaması (corruption eruption) olarak değerlendirmektedir (Naim, 1995: 246). Yolsuzluk patlamasının çeşitli nedenleri bulunmaktadır. Birincisi, dünyanın bazı bölgelerindeki sistemli siyasal değişimlerin sosyal, siyasal ve yasal kurumları zayıflatması sonucunda yolsuzluklar için yeni fırsatların doğması. İkincisi, dünyanın bazı bölgelerinde siyasal ve ekonomik liberalleşme sonucunda, bir zamanlar gizli olan yolsuzlukların açığa çıkması. Üçüncüsü, dünyanın her yerinde halkın siyasi liderlerin ve ekonomik elitlerin yolsuzluklarına müsamaha etmemesi ve tepki göstermesi (Glynn vd., 1997: 8). Dördüncüsü ise, soğuk savaşın sona ermesidir. Soğuk savaşın sona ermesi güç dengesini değiştirmiş bir zamanlar ulusal güvenlik nedeniyle desteklenen yolsuz rejimler artık desteklenmez olmuştur. Rusya'da ve Eski Doğu Bloğu ülkelerindeki yaygın yolsuzluklar ve organize suçlar, yolsuzluk sorununun göz ardı edilemeyeceğini göstermiştir (UNDP,1997: 89). Yrd. Doç. Dr., Afyon Kocatepe Üniversitesi iibf Ö~etim Üyesi. Amme idaresi Dergisi, Cüt 37 Sayı 3 Eylül 2004, s. 111-120.
112 Amme İdaresi Dergisi Sennayenin küreselleşmesi ve artan uluslararası entegrasyon, yolsuzluklan küresel bir boyuta taşımıştır (Glynn vd., 1997: 12). Uluslararası piyasalarda rekabet edemeyen finnalar için rüşvet, iş fırsatlan elde etmek ve ihaleleri kazanmak için iyi bir araçtır. Rüşvet uluslararası ihalelerde önemli roloynamakta ve uluslararası ihalelerin % 90'ında belirleyici unsur olmaktadır (US Department of Commerce, 2000: ll). Dünya Bankası tahminlerine göre, her yıl uluslararası ticari işlerde en az 80 milyar $ rüşvet ödenmektedir (Richardson, 1999: 1). Birleşmiş Milletler' e göre bu tutar küresel yoksulluğun ortadan kaldınlması için yeterlidir. Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Bakanlığı verilerine göre, 1994 ve 1999 yıllan arasında yapılan uluslararası ihalelerde, 294 çok uluslu şirket bu ihaleleri kazanabilmek için 145 milyar $ rüşvet ödemiştir (US Department of Commerce, 2000: ll). Yine Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Bakanlığının verilerine göre, Amerikan şirketleri 1994 ve 1995 yıllan arasında 100' den fazla ve 45 milyar $ değerindeki uluslararası ihaleyi rüşvetten dolayı kaybetmiştir (Hershman, 1998: 14). World Business dergisindeki bir habere göre, 1996 yılında Alman şirketleri tarafından uluslararası ihaleleri kazanmak için ödenen rüşvetin miktan 3 milyar $'dır. (World Business, 1996) Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International) dış ticarette rüşvetin boyutlannı ölçmek amacıyla, 19 ülkede 1999 ve 2002 yıllan için Rüşvet Verenler Endeksi (BPI) yayınlamıştır. Rüşvet Verenler Endeksleri Çizelge 1 'de gösterilmiştir. Rüşvet Verenler Endeksi, Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Tl) için Gallup International tarafından yapılan anketlerin bulgulanna göre hazırlanmıştır. Örneğin, 2002 yılı Rüşvet Verenler Endeksi, Aıjantin, Brezilya, Kolombiya, Macaristan, Hindistan, Endonezya, Meksika, Fas, Nijerya, Filipinler, Polonya, Rusya, Güney Afrika, Güney Kore ve Tayland'ın aralannda bulunduğu 15 ülkede önemli ticari ve sınai şirketlerde, ticaret odalannda, yerli ve yabancı ticari bankalarda, ve ticari hukuk danışmanlığı yapan finnalarda üst düzeyde görev yapan 835 yönetici ile yapılan anket sonuçlanna göre hazırlanmıştır (transparency.org, 2003). Çizelge 1. Uluslararası Şeffaflık Örgütü Rüşvet Verenler Endeksi, (1999-2002 ) Ülkeler 1999 Yılı Endeks De~eri* 2002 Yılı Endeks De~eri* Avustralya 8.1 8.5 İsveç 8.3 8.4 İsviçre 7.7 8.4 Avusturya 7.8 8.2 Kanada 8.1 8.1 Hollanda 7.4 7.8
Yolsuzlukla Mücadele: Dünya Bankasının Rolü 113 Ülkeler 1999 Yılı Endeks De~erj* 2002 Yılı Endeks De~erj* Belçika 6.8 7.8 İngiltere 7.2 6.9 Singapur 5.7 6.3 Almanya 6.2 6.3 İspanya 5.3 5.8 Fransa 5.2 5.5 Amerika 6.2 5.3 Japonya 5.1 5.3 Malezya 3.9 4.3 İtalya 3.7 4.1 GüneyKore 3.4 3.9 Tayvan 3.5 3.8 Çin 3.1 3.5 Endeks değeri O ile 10 arasındaki puanlardan oluşmaktadır. O en fazla rüşvetin ödendiğini, i O ise hiç rüşvet ödenmediğini göstermektedir. Kaynak: Transparency International, (transparency.org, 2003). Çizel ge 1 genelolarak değerlendirildiğinde, dış ticarette rüşvet vermeyen ülke bulunmadığını, ancak, bazı ülkelerin diğerlerine göre daha az rüşvet verdiğini görmekteyiz. Avustralya, İsveç, İsviçre, Avusturya, Kanada hem 1999 hem de 2002 yıllarında dış ticarette en az rüşvet veren ülkeler olurken, Çin, Tayvan, Güneye Kore, İtalya, Malezya ve Japonya en fazla rüşvet veren ülkeler olmuşlardır. Uluslararası finans sisteminin elektronikleşmesi, bir yandan yolsuzluk fırsatlannı artıncı ve aynı zamanda yolsuzlukları kolaylaştıncı bir etki yaparken, diğer yandan yolsuzluklarla mücadeleyi zorlaştırmaktadır (Glynn vd., 1997: 12). Küresel boyutlara ulaşan yolsuzluklarla mücadele, tek bir ülkeyi değil tüm dünyayı ilgilendiren bir sorundur. Yolsuzluk sorunu, hükümetleri, hükümet dışı kuruluşlan ve sivil toplumu ilgilendirdiği gibi aynı zamanda Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Gümrükler Örgütü (WCO), Birleşmiş Milletler (UN), Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), Avrupa Birliği (EV), Avrupa Konseyi (CU), Uluslararası Ticaret Odası (ICC) gibi uluslararası kuruluşlan da ilgilendirmektedir. Uluslarara
114 Amme İdaresi Dergisi sı kuruluşlar, özellikle 90'lı yıllann ortalanndan itibaren yolsuzluklan gündemlerine almışlardır. Yolsuzluklar, aşağıda sıralanan nedenlerden dolayı uluslararası kuruluşlan ilgilendirmektedir (Ackerman, 1999: 178). Uluslararası kuruluşlar, yapmış olduklan yardımlann ve sağlamış olduklan kredilerin en etkili biçimde kullanılmasını istemektedirler. Uluslararası kuruluşlar, yardımlarda bulunduklan ülkelerin yolsuzlukla mücadele ve reform programlannı (finansal yönetim ve bütçe) doğrudan desteklemek istemektedirier. Uluslararası kuruluşlar, Çok Uluslu Şirketlerin (MNC) yatınm yaptıklan ülkelerde, rüşvet ödemelerini engelleme ve bu şirketlerin yatınm yaptıklan ülkelerdeki reformlan desteklemelerini istemektedirler. Uluslararası kuruluşlar, ülkeler arasındaki kara para akışının kontrol edilmesinde ve uluslararası mali suçlar konusunda işbirliği yaparak, yolsuzluklan kontrol altında tutmak istemektedirler. Bu makalenin amacı, yolsuzluklaria mücadelede Dünya Bankası 'nın rolünü incelemektir. Çalışma, üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde, Dünya Bankası 'nın yolsuzluklara bakışı değerlendirilmiştir. İkinci bölümünde, Bankanın yolsuzluklarla mücadele politikalan ve stratejileri incelenmiştir. ü çüncü bölümde ise, genel bir değerlendirme yapılmıştır. nünya BANKASI'NIN YOLSUZLUKLARA BAKıŞı Dünya Bankası, yolsuzluğu bir yönetim (governance) sorunu olarak ele almakta ve kamu gücünün ya da kaynaklannın özel çıkarlar için kötüye kullanılması şeklinde tanımlamaktadır (World Bank,I 997: 8). Dünya Bankası'na göre, herhangi bir kamu görevlisinin rüşvet alması, rüşvet talep etmesi ya da rüşvet için baskı yapması (irtikap), aynca rüşvet olmaksızın nepotizm, patronaj, devlet mallannın çalınması, zimmet, iltimas ve içeriden öğrenenlerin ticareti (insider trading) yollanyla, kamu gücü özel çıkarlar için kötüye kullanılabilmektedir (World Bank, 1997: 8). Dünya Bankası, yolsuzluk sorununu uzun yıllar ülkelerin bir iç sorunu olarak değerlendirmiş; ancak, yolsuzluklann ülkelerin gelişmesi üzerine olumsuz etkilerde bulunması ve yolsuzluklann yüksek ekonomik maliyeti, Banka 'yı harekete geçirmiştir. Dünya Bankası'na göre yolsuzlukların, kendisinden borçlanan gelişmekte olan ülkelere maliyeti yüksek olmaktadır. Yolsuzluklar bu ülkelerde makroekonomik istikran bozmakta, firmalan kayıt dışı ekonomiye itmekte, yabancı direkt yatınmlan azaltmakta, küçük girişimcilerin büyümesini engellemekte, çevre sorunlanna yol açmakta ve yoksullan olumsuz yönde etkilemektedir (World Bank, 1997: 18-19).
Yolsuzlukla Mücadele: Dünya Bankasının Rolü ı 15 Asya Kalkınma Bankası'nın bir çalışmasına göre (Asian Development Bank, 1998: 15-16); Rüşvetten dolayı Filipinler ekonomisi son 20 yılda 48 milyar $ kaybetmiştir. Bu miktar, Filipinler' İn toplam dış borcundan (40.6 milyar $) daha fazladır. Afrika'da en az 30 milyar $ yardım parası, yolsuzluklar sonucunda yabancı ülkelerde bulunan bankalardaki özel hesaplara aktanımıştır. Bu tutar Gana, Kenya ve Uganda'nın gayri safi yurtiçi milli hasılalan toplamından iki kat daha fazladır. Yolsuzluklardan dolayı İtalya'nın toplam borcu %15 (200 milyar $) artmıştır. Vinod yapmış olduğu çalışmada rüşveti yasalolmayan bir vergi olarak değerlendirmekte ve 1 $ rüşvetin ekonomi üzerine 1.67 $ yükünün olduğunu belirtmektedir (Vinod, 1999: 602). James D. Wolfensohn'un 1995 yılında Dünya Bankası başkanı olmasıyla, yolsuzluklarla mücadele Banka 'nın önemli bir politikası olmuştur (Brademas ve Heimann,1998). James D. Wolfensohn, Dünya Bankası ve IMF 1996 yılı ortak yıllık toplantısında, yolsuzluğu toplumlan çürüten bir kanser ve yoksulluğun önemli nedenlerinden biri olarak göstermiştir. Wolfensohn, 28 Eylül 1999 tarihinde Dünya Bankası yönetim kurulunda yaptığı konuşmada şunlan dile getirmiştir; Finansal krizlerin ve yoksulluğun tek ve aynı nedeni vardır. Ülkelerin güçlü para ve maliye politikalan olabilir; ancak, iyi bir yönetimleri (governance) yoksa, yolsuzlukla mücadele etmiyorlarsa, insan haklannı, mülkiyet haklannı ve sözleşme haklannı koruyan tam bir hukuk sistemleri yoksa... bu ülkelerin gelişmesi eksik kalacak ve tamamlanamayacaktır. Wolfensohn, Güney Afrika'nın Durban şehrinde 10-15 Ekim 1999 tarihinde yapılan, 9.Uluslararası Yolsuzlukla Mücadele Konferansı'nda yaptığı konuşmada ise, yolsuzluğun yalnızca siyasi boyutunun olmadığı aynı zamanda ekonomik gelişme ve sosyal adalet boyutunun da bulunduğunu belirtmiştir. Wolfensohn, dünyada yoksulluğun azalmadığını aksine artığını belirtmiş, bu artışta gelir dağılımındaki eşitsizliklerin önemli roloynadığını, yolsuzluklann gelir dağılımındaki eşitsizlikleri daha da artırdığını ileri sürmüştür (transparency.org, 2003). Wolfensohn'un tezini destekler bir çalışma Gupta, Davoodi ve Alonso-Terme (1998) tarafından yapılmıştır. Yazarlar, yaptıklan çalışmada yolsuzluklann büyümeyi düşürerek dengesiz gelir dağılımına ve yoksulluğa neden olduğunu saptamışlardır. Yazarlann ampirik bulgulanna göre bir ülkenin yolsuzluk endeksindeki 2.52 puanlık artış, Gini katsayısını 5.4 puan artırmaktadır. Benzer şekilde, yolsuzluk endeksindeki 0.78 puanlık artış yoksul insanlann yıllık gelirindeki artışı % 7-8 değerinde düşürmektedir (Gupta vd., 1998: 29-30).
116 Amme idaresi Dergisi Dünya Bankası 'nı yolsuzluklar konusunda harekete geçiren diğer faktörler ise şunlardır (World Bank, 1997: 4-5): Yolsuzluk küresel bir sorun haline gelmiştir ve her ülkede farklı derecelerde görülebilmektedir. Sürdürülebilir kalkınma için yolsuzlukla mücadele gereklidir. Yolsuzluklar, yardım programlan için siyasal destekleri riske sokmaktadır. Dünya Bankası, yolsuzlukla mücadele, anti-yolsuzluk stratejilerinin belirlenmesi ve uygulanması konusunda ülkelere yardımcı olabilir. Dünya Bankası, uluslararası platformda yolsuzlukla mücadele konusunda aktif rol üst1enebilir. Dünya Bankası yolsuzluklan Klitgaard 'ın yaklaşımı doğrultusunda değerlendirmektedir. Klitgaard, yolsuzluğun dinamiğini formülleştirmiştir: C=M+D-A Yukandaki denklemde, C yolsuzluklan, M tekel gücünü, D takdir gücünü, A ise hesap verirliliği göstermektedir (Klitgaard, 1988: 75). Klitgaard'a göre, herhangi bir örgüt ya da birey, bir malın veya hizmetin yarattığı rant üzerinde tekel gücü ve bu mal veya hizmetin kimlere dağıtılacağı konusunda takdir gücüne sahipse ve yaptıklarının da hesabını vermiyorsa, yolsuzluklar için uygun ortam ortaya çıkmaktadır (Klitgaard, 1988: 75). nünya BANKASPNIN YOLSUZLUKLARLA MÜCADELE politikalari VE STRATEJİLERİ Dünya Bankası yönetim kurulu 1997 yılında yaptığı toplantısında yolsuzluklarla mücadele politikasının esaslannı belirlemiştir. Dünya Bankası 'nın yolsuzluklarla mücadele politikalan, dört temel unsurdan oluşmaktadır (World Bank, 1997: 23). Bu unsurlar; Dünya Bankası 'nın finanse ettiği projeleri yolsuzluklardan korumak. Ülkelere yolsuzlukla mücadelede yardım etmek. Yolsuzlukla mücadelede uluslararası çabalan desteklemek. Ülkelere kredi sağlarken ve yardım yaparken yolsuzluklan dikkate almak. 1- Dünya Bankası'mn finanse ettiği projeleri yolsuzluklardan korumak: Dünya Bankası her yıl yaklaşık olarak 45-50 milyar $ tutanndaki projeleri finanse etmektedir (The Cournerhouse, 2000: 24). Banka finanse ettiği projelerde yolsuzluklan minimum düzeyde tutmak istemektedir. Dünya Bankası, yürütmekte olduğu projelerde yolsuzluklan en az düzeye indirmek için bir gözlem komitesi oluşturmuştur. Bu komite, bankanın yürütmüş olduğu projelerle ilgili
Yolsuzlukla Mücadele: Dünya Bankasının Rolü 117 yolsuzluk iddialannı incelemektedir. Banka, rüşvet teklif eden firmalarla ortak çalışma yapmamakta; bu şekilde çalışan firmalara sağlamış olduğu kredileri iptal etmektedir (World Bank, 1997: 29). Banka, 1 Haziran 2000 tarihinden geçerli olmak üzere, kendi finanse ettiği projelerde yolsuzluklara kanşan 54 firma ile bir daha proje sözleşmesi yapmamak üzere karar almıştır (World Bank, 2000: 25). 2-Ülkelere yolsuzlukla mücadelede yardım etme: Dünya Bankası, yolsuzluklarla mücadelede ülkelere anti-yolsuzluk stratejileri geliştirme ve uygulama konusunda yardımcı olmaktadır. Y olsuzluklarla mücadele konusunda, Arnavutluk, Arjantin, Bangladeş, Benin, Bo1ivya, Bosna, Kolombiya, Endonezya, Ürdün, Gürcistan, Guatemala, Honduras, Ekvator, Letonya, Mauritius, Fas, Nikaragua, Paraguay, Filipinler, Rusya, Slovakya, Tanzanya, Tayland, Uganda, Ukrayna ve Yemen gibi ülkeler bankadan yardım istemişlerdir (World Bank, 2000: 11). Bankanın Ekonomik Gelişme Enstitüsü (EDI), Uluslararası Şeffaflık örgütü ile 1995 yılından bu yana yolsuzlukla mücadele programlan yürütmektedir. Banka, yürüttüğü bu yolsuzlukla mücadele programlannda, kamu yönetiminde ve yargıda reform çalışmalan yapmaktadır. Banka, kamu sektöründe yönetimin güçlendirilmesi ve yolsuzlukla mücadelede ekonomik reformlara önem vermektedir. Dünya Bankasının, yolsuzlukla mücadelede ülkelere tavsiye ettiği stratejinin genel çerçevesi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Şekil ı. Dünya Bankası'nın Anti -Yolsuzluk Stratejisi Iktisadi Politikalar ve Yönetimi - Deregülasyonlar Vergi Basitliginin Saglanması - Makroekonomik Istikrar Tekelleşmenin Durdurulması Kamu Hizmetlerinde Reformlar - Ücretler ve liyakat - Yerelleştirme YOLSUZLUK Finansal Kontroller - Muhasebe - Denetim Kamu Alımları ve Ihaleler Yasal ve Yargısal Reformlar - Yasal çerçeve - Yargının Bagımsızlıgı Yargının Güçlendirilmesi /~r-~-----~~~------, Kamuoyu Gözetimi ~----;- Parlamentonun Gözetimi. - Sivil Toplum - Medya - NGO'lar Kaynak: World Bank, (2000), s. 22
118 Amme idaresi Dergisi Dünya Bankası 'na göre etkili bir anti-yolsuzluk stratejisi; Rantlan azaitmayı teşvik etmelidir, Takdir yetkisini sınırlandırmaya yönelik olmalıdır, Hesap verirliliği (accountability) artırmalı ve yolsuzluklara karşı duyarlı aktifbir sivil toplumu öngörmelidir (World Bank, 2000: 21). Bankanın rantlan azaltmaya yönelik önerileri, ekonomik liberalleşme, özelleştirme, deregülasyonlar, tekellerin kınlması ve makroekonomik istikrarı kapsamaktadır. Takdir yetkisini sınırlandırmaya yönelik önerileri ise, liyakat sistemine (meritocracy) göre alımlar, atamalar ve yerelleştirmeyi kapsayan idari ve kamu sektörü reformlannı öngörmektedir. Bankaya göre, hesap verirlilik mekanizması ancak denetim ve muhasebe birimlerinin güçlendirilmesi, yasal reformlar, parlamentonun gözetimi ve duyarlı bir sivil toplumun oluşturulması ile işler hale getirilebilir. 3- Yolsuzlukla mücadelede uluslararası çabaları destek/emek: Banka, yolsuzlukla mücadelede uluslararası çabalan desteklemekte ve diğer kurumlarla işbirliği içerisinde bulunmaktadır. Banka, yolsuzluğun uluslararası boyutu konusunda OECD, IMF, UNDP, Asya Kalkınma Bankası, Afrika Kalkınma Bankası ve Uluslararası Şeffatlık Örgütü (Tl) İle ortak çalışmalar yapmaktadır. Ayrıca diğer kurumlarla işbirliğine hazır bulunmaktadır (World Bank, 1997: 4). 4- Ülke/ere kredi sağlarken ve yardım yaparken yolsuzluk/arı dikkate alma: Yolsuzluğun ekonomik ve sosyal maliyetlerinin yüksek olması yoksullan daha çok etkilemektedir. Dünya Bankası ülkelere kredi sağlama ve yardım etme kararlannda yolsuzluklan hesaba katmaktadır. Banka, yardım yapacağı veya kredi vereceği ülkedeki yolsuzluklar, kendi yürütmüş olduğu projeleri etkiliyorsa, e konomik reformlan engelliyorsa, aynı zamanda ülke hükümeti yolsuzlukla mücadelede isteksiz görünüyorsa, sağlayacağı kredileri ve yardımlan kesmektedir. Banka, 1996 yılında, yolsuzluklann bir sözleşmenin iptal edilmesi için yeterli neden olacağı karannı almıştır. 2000 yılında Çek Cumhuriyetinde yapılan Dünya Bankası ve IMF yıllık toplantısında, yolsuzlukla mücadelede gerekli ve yeterli önlemleri almayan ülkelere kredi verilmeyeceği karan alınmıştır. Mart 2001' de Kenya'ya verilmesi düşünülen kredi, bu ülkenin yolsuzlukla mücadele için gerekli reformlan yapması koşuluna bağlandı (Şener, 2001: 41). Banka kredilerini ve yardımlannı kesse dahi, bu ülkelerde yolsuzlukla mücadele konusunda sivil toplum kuruluşlannı desteklemeyi sürdürmektedir.
Yolsuzlukla Mücadele: Dünya Bankasının Rolü 119 SONUÇ Sermayenin küreselleşmesi ve uluslararası finans sisteminin elektronikleşmesi ile uluslararası boyutlara ulaşan yolsuzluklar uluslararası kuruluşları harekete geçirmiştir. Uluslararası bir kuruluş olarak Dünya Bankası, 1997 yılından itibaren yolsuzluklarla mücadelede aktif bir roloynamaya başlamıştır. Yolsuzluk, Dünya Bankası 'na göre bir yönetim (govemance) sorunudur ve kötü yönetimin bir belirtisidir. Dünya Bankası 'na göre, yolsuzluk sürdürülebilir kalkınmayı engelleyen, yoksulluğu artıran, makroekonomik istikrarsızlıklara neden olan, yabancı direkt yatırımları azaltan ve tüm toplumlarda görülebilen global bir sorundur. Başka bir deyişle, Banka'ya göre, yolsuzluklar engellenmeden yoksulluğun azaltılması da mümkün olamayacaktır. dikkate almaktır. Dünya Bankası 'nın yolsuzlukla mücadele politikaları, dört unsurdan oluşmaktadır. Bunlar; finanse ettiği projeleri yolsuzluklardan korumak, ülkelere yolsuzlukla mücadelede yardım etmek, yolsuzlukla mücadelede uluslararası çabaları desteklemek ve ülkelere kredi verirken ve yardım yaparken yolsuzlukları Banka, anti-yolsuzluk stratejisi çerçevesinde, makroekonomik istikrarı, tekellerin kırılması ve deregülasyonları sağlayacak ekonomi politikalarını, kamu hizmetlerinde liyakat ilkesini ve yerelleştirmeleri, yargının bağımsızlığını ve güçlendirilmesini gerçekleştirecek reformları, parlamento ve sivil toplum örgütleri yoluyla daha etkin bir kamuoyu gözetimini ülkelere önermektedir. KAYNAKÇA Ackerman Susan-Rose (1999), Corruption and Govemment: Causes, Consequences and Reform, Cambridge, UK, Cambridge University Press. Asian Development Bank (1998), Anti-corruption Policy Paper, Manila, Philippines. Brademas, J. and F. Heirnann (1998), "Tackling International Corruption: No Longer Taboo." Foreign AJJairs 77(5): 17-22. Glynn Patrick, Stephen J. Kobrİn - Naim Moises (1997), "The Globalization of Corruption", (Ed), Kimberly A. Elliot, Corruption and the Global Economy, Institute For International Economics, Washington DC. Gupta, Sanjeev, Davoodi, Hamid - Alonso - Terme, Rosa (1998), "Does Corruption Affect Income Inequality and Poverty?" IMF Working Paper, 98/76, Washington: International Monetary Fund. Hershrnan, Michael (1998), "A Blow Against Bribery," Finandal Times, 23 February, s.14. Klitgaard, Robert (1988), Controlling Corruption, Berkeley: University of California Press, Paperback Edition. Naim, Moises (1995), 'The Corruption Eruption", Brown Journal ofworld Affairs, Cilt No: 2, Sayı: 2, ss.245-61.
120 Amme İdaresi Dergisi Richardson, Ben (1999), "SAR Wanted to Act to Corrupt Behaviour of Businessmen Abroad," South China Morning Post, 31 January. Şener, Nedim (2001), Tepeden Tırnağa Yolsuzluk, Metis Yayınlan, Siyahbeyaz Dizisi, İstanbuL. The Cournerhouse (2000), "Exporting Corruption: Privatization, Multinationals and Bribery," Briefing 19, VoL.400, No: 19,2000, s.24. Transpareney International,http://www.transparency.orglBribe Payers Survey, 1999.html (10.1 2.2003). Transpareney International, http://www.transparency.orglbribe Payers Survey, 2002.html (10.12.2003). UNDP (1997), Corruption and Good Governance, Discussion Paper, No 3. US Department of Comrnerce, Trade Promotion Co-ordinating Cornmittee, "The National Export Strategy," March 2000. Vinod, H. D. (1999), "Statistical Analysis ofcorruption Data and Using the Internet to Reduce Corruption", Journal ofasian Economies, 10, ss.591-603. Wolfensolm, James D. (1998), Address to 9th IACC Conference, Durban http: Ilwww.transparency.org/iacc/9th.iacc/papers/ (10.12.2003). Wolfensolm, James D. (1999), Address to the Board ofoovernors, September 28. World Bank (1997), Helping Countries Combat Corruption The Role of the World Bank, Poverty Reduction and Economic Development Management, The World Bank, Washington D.C. World Bank (2000), Helping Countries Combat Corruption Progress at the World Bank Since 1997, Operational Core Services and Poverty Reduction and Economic Management Network, Washington D.C. World Business, March 4, 1996.