EPİDİDİMİT Epididimo Orşit; Epididymo-orchitis; Testis İltihabı; Testiste yer alan epididim bölgesinin iltihabıdır. Epididim testislerin üzerinde tüp şeklinde uzantıdır ve sperm hücrelerinin saklanmasını ve transportunu sağlayan kısımdır. Akut epididimit ani gelişen ağrılı iltihap halidir. Üç aydan uzun sürerse kronik epididimit denir. Epididimit neden olur? Epididim iltihaplarının en büyük sebebi bakteriyel enfeksiyonlardır, özellikle: İdrar Yolu Enfeksiyonları, Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar Gonore, Sifiliz Chlamidya, Mycoplazma, Üreoplazma, Kabakulak ( Mumps), Üretrit, Prostatit, Tüberküloz en sık rastlanan epididimit sebepleridir. Enfeksiyonlar dışında en sık görülen epididimit sebepleri ise: Travmalar, Genital anormallikler, Amiodaron ilaç kullanımı (kalp ritim bozukluklarında kullanılan bir ilaçtır), Kemoterapi ilaçları, O bölgeye uygulanan radyoterapi; Mesane tümörü, Brakiterapi vb.
Epididimit in en sık rastlanan sebepleridir. Epididimit kimlerde olur? Aşağıdaki durumlar kişide epididim iltihabı gelişme şansını arttırır: 15 30 yaş arası yada 60 yaş üstü olmak, Gençlerde cinsel yolla bulaşan hastalıklar yaşlılarda ise idrar yolu iltihapları en sık sebeptir, Genito üriner bölge iltihapları; Ürethrit, Mesane ( sistit), Böbrek ( piyelonefrit), Prostat ( prostatit), Testis ( orşit) iltihaplarının olması epididimit riskini arttırır, Ürethra darlığı, İdrar kateteri olması, Prostat büyüklüğü olması, Mesanenin tam boşalamaması, Genital bölgeye yeni yapılmış cerrahi girişimler ( prostat, mesane, üretra operasyonları), Doğumsal genital anormaliler, Korunmasız cinsel temas, İmmün sistemin zayıf olması, Epididimit çocuklarda hatta bebeklerde bile görülebilir. Beraberinde idrar yolu iltihabı olmadan ortaya çıkabilir. Epididimit belirtileri nelerdir? Epididimit şikayetleri genellikle bir gün içinde başlar. En sık görülen şikayetler: Testislerde ağrı, Testislerde ani şişme ve kızarıklık, Testiste sertlik, kitle, ağrı, kızarıklık, Diğer testiste hassasiyet,
Kasık ağrısı, Ateş, üşüme, titreme, Üretra da inflamasyon, Cinsel temas sırasında ve boşalma sırasında ağrı, İdrar yaparken yanma ve ağrı hissi, Dışkılama sırasında testis ağrısı, Alt karın ağrısı, Peniste akıntı, Epididimit teşhisi nasıl konur? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Laboratuar incelemeleri teşhisi destekler. Epididimit düşünülen hastalardan aşağıdaki testler istenir: İdrar tahlili: idrarda iltihabi reaksiyon olup olmaması, idrarda lökosit ve bakteri bulunması teşhisi destekler, İdrar kültürü, Penis akıntısı var ise kültürü, Tam kan sayımı, Sedimantasyon, CRP (iltihabi reaksiyon varlığını gösterir), Ultrason ( daralma, tıkanma, mesanede idrar birikimi, doğumsal anormallikleri gösterir) testis ultrasonu epididimin durumunu gösterir. Epididimit tedavisi: Tedavide amaç epididimde ki enfeksiyon ve inflamasyon un durdurulmasıdır. Yatak istirahatı: testislerin hareketini önleyerek iyileşmeyi hızlandırır. Şişlik inmeye başlayana kadar yatak istirahatı gerekir, Antibiyotik: bakteriyel kökenli epididimitlerin tedavisinde antibiyotik gerekir. Epididimitlerin çoğu bakteriyel enfeksiyonlara bağlıdır. Bakteriyel olanların çoğu da cinsel yolla bulaşan hastalıklara bağlıdır.
Bunların içinde ise en sık görülen Chlamidya enfeksiyonlarıdır. Eğer chlamidya enfeksiyonuna bağlı bir epididimit ise partnerin de tedavi olması gerekir. Ağrı kesici ilaçlar: hem ağrı kesici hem de anti inflamatuar özelliğinden dolayı ibuprofen tercih edilir, şişlik ve ağrının azalmasını sağlar, Testis elevasyonu: bu amaçla kullanılan supposituarlar testislerin yukarıda durmasını, aşağıya sarkarak ağrı yapmasını engellerler. Atletik supposituarların birkaç hafta kullanılması gerekir. Cerrahi girişim: ciddi ve tekrarlayan kronik epididimit vakalarında cerrahi olarak epididimin çıkarılması gerekebilir. Cinsel partner de tedavi olmadan ve tedavi tamamen bitmeden cinsel ilişkiye girmemek gerekir. Epididimit den korunma: Epididimitten korunma yollarından en önemlisi cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmaktır. Mesanede idrar tutmamak, sık idrara gitmek, düzenli prostat kontrolünden geçmek, düzenli check up yaptırmak epididimit ten korunmanın en iyi yoludur. Referanslar: 1. National Kidney Foundation http://www.kidney.org/ 2. UrologyHealth.org http://www.urologyhealth.org/ 3. Canadian Health Network http://www.canadian-health-network.ca/ 4. The Kidney Foundation of Canada http://www.kidney.ab.ca/ 5. Centers for Disease Control and Prevention. Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines, 2010. MMWR 2010;59(No. RR-12):1-110. 6. Centers for Disease Control and Prevention. Sexually transmitted diseases treatment guidelines 2006: epididymitis.
Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: http://www.cdc.gov/std/treatment/2006/epididymitis.htm. Updated April 12, 2007. Accessed July 15, 2010. 7. Centers for Disease Control and Prevention. Sexually transmitted diseases treatment guide: 2006. MMWR. 2006;55. Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: http://www.cdc.gov/std/treatment/2006/rr5511.pdf. Accessed February 5, 2008. 8. Hori S, Sengupta A, Shukla CJ, Ingall E, McLoughlin J. Long-term outcome of epididymectomy for the management of chronic epididymal pain. J Urol. 2009 Oct;182(4):1407-1412. 9. The Merck Manual Diagnosis & Therapy. 17th ed. Rahway, NJ: Merck & Co; 1999. 10. Santillanes G, Gausche-Hill M, Lewis RJ. Are antibiotics necessary for pediatric epididymitis? Pediatr Emerg Care. 2011 Feb ERKEKLERDE KISIRLIK İnfertilite; Kısırlık; Erkeklerde Kısırlık; Kısırlık ne demektir? Kısırlık bir yıllık bir denemeyi takiben çocuk sahibi olamamaktır. Kısırlık şikayetlerinin üçte biri erkeklerden kaynaklanır. Üçte biri kadınlardan kalan üçte biri ise her iki taraftan kaynaklanan problemlere bağlıdır. Erkek kısırlığı aşağıdaki organlardan kaynaklanır: Hipofiz bezi ( beyinde yer alır), Hipotalamus ( hipofiz bezini kontrol eden beyin
bölümüdür), Erkek üreme organları; o Testisler, o Vas deferens, o Epididim, Bir yıllık korunmasız ve düzenli bir cinsel teması takiben çocuk sahibi olamamak birçok faktöre bağlıdır: Aşağıdaki durumlarda erkek kısır kabul edilir: Sperm sayısı çok az ise, Sperm var fakat kalitesi düşük ise, Sperm var ve kalitesi de normal fakat ejekülasyon problemi var ve sperm dışarı çıkamıyor ise erkek kısır kabul edilir. Erkek kısırlığının en sık sebebi nedir? Sigara, Genetik hastalıklar ( Klinifelter send. Yada Sertoli Leydig hücre sendromu gibi ), İşyerinde kimyasal maddelere ve ağır metallere maruz kalmak ( kurşun, kadminyum vb.), Varikosel ( testislerde varis olması), Hormonsal dengesizlik, Enfeksiyonlar, Fiziksel anormallikler, Kanser, Kemoterapi ilaçları, İlaçlar ( anabolik steroidler vb), Aşırı alkol tüketimi, Kronik hastalıklar, Obezite, Aşırı fiziksel aktivite, Anti sperm antikorlarnın varlığı erkeklerde en sık rastlanan kısırlık sebepleridir. Ancak kısırlık nedeniyle başvuran hastaların yarısında hiçbir
sebep bulunamaz. Kısırlığın sebebi nasıl anlaşılır? Kısırlık teşhisi hastanın şikayetleri ve laboratuar testleri ile araştırılıp teşhis edilir. Doktorunuza ev ve iş yaşamınızla ilgili bilgileri vermeniz gerekir. İşyerinizde maruz kaldığınız kimyasal maddeler şikayetlerinizin sebebi olabilir. Detaylı muayene ve incelemeler yapılmalıdır. Kısır demeden önce yapılması gereken laboratuvar testleri: Kan testleri: Testosteron, Serbest testosteron, LH ( luteinizan hormon ), FSH (Follikül Stimulan Hormon ), Prolaktin seviyesi, Sperm testleri, Miktarı, Kıvamı, Kalitesi, Çözülme süresi, Sperm sayısı, Sperm hareketi, Spermlerin şekli, Sperm kümeleşmesi, Semende sperm dışı maddeler, Diğer testler Ultrason ( testis varikosel varlığı ve anatomik yapıyı incelemek için), Fertilizasyon testi (spermin yumurtaya girip giremediği test edilir), Biyopsi: testis biyopsisi testislerden kaynaklanan patolojilerin tespitinde gerekebilir, Post koital test ( cinsel temas sonrası spermlerin kadın uterusuna girip giremediğini
ölçer ) Kısırlık tedavi edilebilir mi? Evet erkek kısırlığında tedavi sebebe yönelik olarak planlanır. 1- Hayat tarzı değişiklikleri erkek kısırlıklarının çözümünde önemli yer tutar. 1. Cinsel temas zamanlaması yapmak ( özellikle iki adet arası günlerde cinsel temas gebelik şansını arttırır), 2. Aşırı sıcaktan kaçınmak ( sauna, sıcak jakuzi, oturma banyoları, hamam ve aşırı sıcak iş ortamları gibi ortamlardan uzak durmak ), 3. Aşırı dar kot ve giysiler giymemek, 4. Aşırı kilolardan kurtulmak, 5. Günlük olarak antioksidan ilaç ve E vitamini almak, 6. Stresi azaltmak erkek kısırlığını azaltan önemli faktörlerdir. 2- İlaç tedavisi: a. Hormonsal dengesizliklerin ilaçla düzeltilmesi, b. Var ise enfeksiyonların tedavisi, c. Anti östrojen ilaçlar ile birlikte E vitamini sperm sayısı ve motilitesini arttırır. 3- Cerrahi tedavi: a. Varikosel var ise cerrahi olara düzeltilir, b. Anatomik bozukluklar cerrahi olarak düzeltilebilir, c. Vasektomi ( kısırlaştırma ameliyatı ) var ise ameliyatla geri çevrilebilir, düzeltilebilir. Ancak her zaman başarılı olmaz. 4- Yardımcı üreme yöntemleri: Yardımcı üreme yöntemleri yumurta ile spermin yan yana gelmesini ve embriyo oluşmasını kolaylaştıran teknik
yöntemlerdir. a. Artifisyel inseminasyon (yapay döllenme): erkekten alınan sperm özel bir işlemden geçirilerek direk olarak kadının serviks yada uterusunun içine verilir, b. İn vitro fertilizasyon ( IVF= Tüp Bebek ): kadından alınan yumurta laboratuarda erkek spermi ile döllenir. 2-3 gün laboratuarda yumurtanın embriyo hale gelmesi beklenir. Daha sonra embriyo ana rahmine yerleştirilir. c. Gamet yada Zigot transferi ( Gamete or Zygote intrafallopian transfer ) = GIFT yada ZİFT denir: anneden alınan yumurta ve sperm laboratuarda döllenir. 2-3 gün beklenir oluşan embriyo annenin fallop tüplerine yerleştirilir, kendisi oradan rahme iner. d. Blastokist tüp transferi ( blastocyst intrafallopian transfer): anneden alınan yumurta ve sperm laboratuar ortamında blastokist oluşana dek büyütülür. Daha sonra ana rahmine aktarılır. e. İntrastoplazmik sperm enjeksiyonu: tek bir yumurta içine bir spermin enjeksiyon ile sokulmasıdır. Oluşan embriyo daha sonra ana rahmine aktarılır. Erkekler için kısırlıktan korunma: Erkekler için kısırlıktan korunmak amacıyla aşağıdaki önlemler alınabilir: Sigara içmemek, Anabolik steroid ( kas yapıcı ilaçlar ) kullanmamak, Aşırı sıcaktan kaçınmak ( sıcak banyo, sauna, jakuzi, hamam, ve sıcak işyeri ortamlarından uzak durmak), Aşırı alkol kullanmamak, Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak alınması gereken önlemlerdir. Referanslar: 1- American Society for Reproductive Medicine http://www.asrm.org
2- The Hormone Foundation http://www.hormone.org/ 3- RESOLVE: The National Infertility Association http://www.resolve.org/ 4- Mens Health Centre http://www.menshealthcentre.net/ 5- SexualityandU.ca http://www.sexualityandu.ca/home_e.aspx/ 6- Infertility. American College of Obstetricians and Gynecologists website. Available at: http://www.acog.org/publications/patient_education/bp137.cfm. Published 2007. Accessed July 8, 2008. 7- Infertility. EBSCO DynaMed website. Available at: http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php. Updated July 2008. Accessed July 7, 2008 8- Jorgensen N, Carlsen E, Nermoen I, et al. East-West gradient in semen quality in the Nordic-Baltic area: a study of men from the general population in Denmark, Norway, Estonia and Finland. Hum Reprod. 2002;17:2199. 9- Male risks. Protect your fertility website. Available at: http://www.protectyourfertility.org/malerisks.html. Accessed July 8, 2008. 10- Reproductive health. The National Institute for Occupational Safety and Health website. Available at: http://www.cdc.gov/niosh/homepage.html. Accessed July 8, 2008. 11- Swan SH, Brazil C, Drobnis EZ, et al. Geographic differences in semen quality of fertile US males. Environ Health Perspect. 2003;111:414. 12- Vasectomy. EBSCO Health Library website. Available at: http://www.ebscohost.com/thistopic.php?marketid=15topicid=81. Updated May 2008. Accessed July 8, 2008. 13-9/2/2009 DynaMed Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Ghanem H, Shaeer O, El-Segini A. Combination clomiphene citrate and antioxidant therapy for idiopathic male infertility: a randomized controlled trial. Fertil Steril. 2009 Mar 5. [Epub ahead of
print] 14-2/14/2011 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance: Showell M, Brown J, Yazdani A, Stankiewicz M, Hart R. Antioxidants for male subfertility. Cochrane Database Syst Rev. 2011;(1):CD007411