ATATÜRK ÜN ÖLDÜĞÜ GÜN BAKİ SARISAKAL
ATATÜRK ÜN ÖLDÜĞÜ GÜN ve NAAŞININ İSTANBUL DAN AYRILDIĞI GÜNE KADAR İSTANBUL GAZETE VE MECMUALARI NDA YER ALAN MAKALELER 10 Kasım 1938 AKŞAM: Kemalizm Türk Milletinin Kalbinde - HABER: Çekmez Kürenin Sırtı Bu Tabutu Cesimi!.. SON POSTA: Burhan Cahid, Türkün Kalesi, Ahmet İhsan Tokgöz, Atamızı Kaybettik UYANIŞ: Gavsi Halid Ozansoy, Atatürk Kalbimizdedir. Halid Fahri Ozansoy, Ebedi Türk, Ercüment Ekrem Talü, O Bizim İçimizde Yaşıyor. 11 Kasım 1938 YENİ SABAH: A.C, İnsanlar Fâni, Eserler Bakidir., Murat Sertoğlu, En Büyük Matemimiz., Hüseyin Cahit Yalçın, Milli Matem HABER: Nurullah Ataç, En Büyük Acı SON POSTA: Muhiddin Birgen, Onun Arkasından Daha Çok., İsmet Hulusi, Atatürk - CUMHURİYET: O nu Kaybetmiş Olmanın Istırabı, Abidin Daver, O Yaşıyor., Yunus Nadi, Büyük Şefin Ölümü Önünde., Peyami Safa, Atatürkümüz. TAN: Burhan Felek, Herkes Gibi, Ömer Rıza Doğrul, Bütün Dünyanın Hürmet Ettiği, Naci Sadullah, Ölümü O da Yenemedi, M. Zekeriya Sertel, Büyük Matemimiz, Sabiha Zekeriya Sertel, Türkiye nin En Büyük Adamı, Mahmut Yesari, Korku Bilmeyen Adam SON TELGRAF: Yarıya Kadar Çekilmiş Bayrak KURUN: Hakkı Süha Gezgin, Vatan En Büyük Evladını, Asım Us, Atatürk BUGÜN: Ali Naci Karacan, Atatürk Milli Bir Mefhum, Orhon Seyfi Orhon, Atatürk - AKŞAM: Necmeddin Sadak, Atatürk, Vâ-Nû, Mukaddes Atatürk ün Altın Devri 12 Kasım 1938 HABER: Nurullah Ataç, Büyük İnsan. CUMHURİYET ÇOCUĞU: Babamızı Kaybettik TAN : Ömer Rıza Doğrul, Atatürk ve Şark Âlemi., Naci Sadullah, Atatürk Son Nefesine Kadar., Sabiha Zekeriya Sertel, Ağlayan Bir Millet., Vâ-Nû, Atatürk e Dair. - YAVRU TÜRK: Büyük Acı 13 Kasım 1938 SON POSTA: Muhiddin Birgen, Atatürk ve Dünya TAN: Burhan Felek, Gençliğin Teessürü CUMHURİYET: Abidin Daver, İki Milli Vazifemiz KURUN: Hakkı Süha Gezgin, O na Eller Ağlıyor SON TELGRAF: Muzaffer Güral, Atam 14 Kasım 1938 KURUN: Niyazi Ahmet, Tarihi Zenginleştiren Türk, Hakkı Süha Gezgin, Saniyelere Beslenen Acımız. CUMHURİYET: Fazıl Ahmet Aykaç, Hüsuftan Sonra., Nadir Nadi, En Büyük Eseri., Hamdi Varoğlu, O Ölmez. SON TELGRAF: Ethem İzzet Behice, Gençliğin Tezahüründeki.
SON POSTA: Muhiddin Birgen, Atatürk ün En Orijinal Tarafı, Ercüment Ekrem Talü, Gene O, Muvakkar Ekrem Talü, Acı Kayıp Önünde, Hasan Reşid Tankut, Atatürk ün Ölümü. ÇOCUK SESİ: Atatürkümüzü Kaybettik.,Yaşar Sihay, Büyük Kayıp BUGÜN: Ali Naci Karacan, İşte Yetiştirdiği Gençlik KIRMIZI BEYAZ: Büyük Acı Karşısında, S.T. Öğüt, Gençliğin Matemi, AKŞAM: Cemal Refik, Kara Gün TAN: M. Zekeriya Sertel, Hariçteki Akisler, Sabiha Zekeriya Sertel, Atatürk ün Ölçüsü. YENİ SABAH: Murat Sertoğlu, Atatürk Çocukları 15 Kasım 1938 SON POSTA: Muhiddin Birgen, Atatürk ün Dünyaya Verdiği., Ahmet Şükrü Esmer, Yabancıların Teessürü., İsmet Hulusi, Perşembe den Beri., Kadircan Kaflı, O ve Ötekiler YEDİ GÜN: Faruk Nafiz Çamlıbel, Atamız Bir İdealdir, Ölmez, İbrahim Alaaddin Gövsa, O Nasıl Bir İnsandı., Reşat Nuri Güntekin, Atatürk, Ölmeyen Atatürk - CUMHURİYET: Abidin Daver, Atamızın Ruhunu Şad Eden An., Yunus Nadi, Atatürk ün Muazzam Eseri., Peyami Sefa, Atatürk ve Dünya, M. Turhan Tan, Onun Fecri. KURUN: Sadri Ertem, Bütün Ölüler ve Atatürk, Hakkı Süha Gezgin, Gençliğin Andı TAN: Burhan Felek, Gençlik Milletin Tercümanı Oldu, Sabiha Zekeriya Sertel, Atatürk ve Gençlik HABER: Nizamettin Nazif, Atatürk BUGÜN: Orhan Seyfi Orhun, Aynı Yolda AKŞAM: Vâ-Nû, Düşmansız Adam YENİ SABAH: Hüseyin Cahit Yalçın, Türk ün Ebedi Atası. 16 Kasım 1938 CUMHURİYET: Sedat Çetintaş, Atamızın Ebedî Mahfazası TAN: Burhan Felek, Dünyanın Gösterdiği Teessür., Naci Sadullah, Atamız., Sabiha Zekeriya Sertel, Atatürk ve Halk. KURUN: Hakkı Süha Gezgin, Kendi Kendini Tavaf., Osman Cemal, O nun Geçtiği Bir Yol. SON TELGRAF: Halk Filozofu, Ağlamanın Ardındaki Enerji, Meliha Madencioğlu, Ulu Matem. AKŞAM: Necmeddin Sadak, Asrın En Büyüğü, Selami Sedes, O nun Manevi Huzurunda, Vâ-Nû, Ondaki Kullanma Kudreti YENİ SABAH: Hüseyin Cahit Yalçın, Ecnebi Matbuat 17 Kasım 1938 YENİ SABAH: A.C, Gözyaşları AFACAN: Sevgili Atamızı Kaybettik HABER: Nurullah Ataç, En Büyük Eseri ATEŞ: Atatürk Yaratan Adam SON POSTA: Muhiddin Birgen, Atatürk ü Seviyorsak, Hatice E. Talü, Türk Kadını ve Atatürk. ÇOCUK DUYGUSU: Ulu Başbuğumuzu Kaybettik
KURUN: Sadri Ertem, Bayraklar İleri, Daha İleri, Hakkı Süha Gezgin, Halkın Kucağında, Kemalettin Tuğcu, Türk Kadını ve Atatürk, Hasan Ali Yücel, Köylü ve Atatürk TAN: Burhan Felek, En Beliğ Mersiye Göz Yaşlarımızdır., Feridun Osman, Millet Müthiş Hakikate İnanmadı, Naci Sadullah, Milletin Selamladığı Kudret., Sabiha Zekeriya Sertel, Görüşler AKŞAM: Halit Fahri, Atatürk Gözlerini Dünyaya, Selami Sedes, Onun Sesini İlelebet Duyacağız SON TELGRAF: Halk Filozofu, Tabutu Önünde UYANIŞ : Neriman Hikmet, O nun Yolunda Yürüyeceğiz, İbrahim Hoyi, Kara Haber, Cahit İren, Bir Mezar Taşı, İrfan Emin Kösemihaloğlu, En Büyüğümüz İçin, İzzettin Mete, Mustafa Kemal, Enver Naci, Hıçkırık., Yaşar Sihay, Atatürk ün Ardında., Gavsi Halid Ozonsoy, Büyük, Hepsinden Büyük. BUGÜN: Orhan Seyfi Orhun, Atamı Görmeğe Geldim AKBABA: Yusuf Ziya Ortaç, Dünyanın Kaybı 18 Kasım 1938 YENİ SABAH: A.C, Ölümünden Sonra Bile, Murat Sertoğlu, Ağlıyan Cihan KURUN: Ruşeni Barkın, Atatürk ün En Büyük Mucizesi, Hakkı Süha Gezgin, O nun Huzurunda. TAN: Ömer Rıza Doğrul, Atatürk ve İslam Dünyası, Ahmet Sabri İnhan, Atatürk ün Hürriyet Abidesi, M. Zekeriya Sertel, Meyus Olabilirdik; Fakat, Burhan Felek, Ulu yu Ziyaret Ettim CUMHURİYET: Nadir Nadi, Asil İdeal AKŞAM: Selami Edes, O Ölmedi.,Vâ-Nû, O nun Emsalsiz Cesareti SON POSTA: Ekrem Talü, İki Teklif 19 Kasım 1938 RESİMLİ HAFTA: Nurullah Ataç, Atatürk SON TELGRAF : İzzet Ulvi Aykut, Tanrılaşan Atatürk., Ethem İzzet Behice, İki Gidiş Arasındaki Fark, Ali Rıza Erem, Atatürk ün Ölümü, Sabri Yaman, Başkumandan, Büyük İnkılapçı SON POSTA: Muhiddin Birgen, Ağlamayınız, İftihar Ediniz, Burhan Cevad, Gözyaşı, İsmet Hulusi, Yeri Orasıdır CUMHURİYET: Abidin Daver, Gidiyor, Peyami Sefa, Gidiyorsun, Cafer Seno, Kâbe, M. Turhan Tan, Gidiyor MODERN TÜRKİYE: Celal Ergun, O nu da Kaybettik, Said Kesler, Ağlıyoruz, Ağlayacağız, Atamızı Kaybettik, Mahmut Yesari, Hepimiz Onun Neferleriyiz - KURUN: Sadri Ertem, 20 Yaşındaki Mustafa Kemaller, Hakkı Süha Gezgin, Ata Gidiyor, Server Ziya Görevin, İnsanlığın Büyük Kaybı BUGÜN: Ali Naci Karacan, Bu Ne Muazzam Levhadır YENİ SABAH: Ömer Selim, Atamız İçin, Hüseyin Cahit Yalçın, Son Ayrılık TAN: Sabiha Zekeriya Sertel, Atatürk Kızları. AKŞAM: Vâ-Nû, O, Neşe Kaynağının Matemi
20 Kasım 1938 YENİ SABAH: A.C, Ağlayan Şehir, Celal Ergun, Ölen Yaşar mı? CUMHURİYET: Abidin Daver, Eşsiz Büyük Adam, Nadir Nadi, Atatürk ten Ayrılış, Cahit Sıtkı, Bahtiyar Adam. KURUN: Atatürk Giderken, Hakkı Süha Gezgin, Ata nın Arkasından, Hakkı Tarık Us, 19 İkinci Teşrin 1938 TAN: Burhan Felek, Gıpta Edilen Yegane Ölü, M. Zekeriya Sertel, Ne Bahtiyar Ölü, Sabiha Zekeriya Sertel, Atatürk e Son Vazife, M. Turhan Tan, Onun Tabutu Ardında - SON TELGRAF: Halk Filozofu, O nun Cenazesinde SON POSTA: İbrahim Hoyi, Son Gün AKŞAM: Selami Sedes, O, Ankara ya Gitti., Vâ-Nû, Atatürk e Dair Halkın Hatıraları 21 Kasım 1938 HABER: Nurullah Ataç, Matem günü TAN: Sezai Atillâ, O Geliş, Bu Geliş SON POSTA: Muhiddin Birgen, Atatürk ün Son Hizmeti, E. Ekrem Talû, Ankara Ağlıyor CUMHURİYET: Abidin Daver, Tabutu Önünde, F. Demirli, Sen Ölmedin., Yunus Nadi, Atatürk Ankara nın Kucağında., Peyami Sefa, Atatürk ve Ankara, M. Turhan Tan, O, Ankara da. KURUN: Sadri Ertem, Altı Meş ale, Hakkı Süha Gezgin, Resimlere Bakarken., Asım Us, O Ankara da. SON TELGRAF: Halk Filozofu, Üç Dakika, Recai Senay, Atamızın Yüce İzinde - AKŞAM: Vâ-Nû, 19 YENİ SABAH: Hüseyin Cahit Yalçın, Büyük Şefe Son Merasim 22 Kasım 1938 KURUN: Fikret Adil, 3 Dakika., Hakkı Süha Gezgin, Ölü İstanbul., Asım Us, Ankara daki Cihanşümul Hâdise. HABER: Acı ve Keder İçinde Şeker Bayramı. CUMHURİYET: F. A. Aykaç, Asıl Kabri,Abidin Daver, İsmet İnönü nün Gözyaşları., Hamdi Varoğlu, Son Vecizesi. ATEŞ: Tahsin Demiray, İstiklal Madalyası. BUGÜN: İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Deha Nedir. SON POSTA: Muhiddin Birgen, Atatürk Diktatör Değildi., Nusret Safa Coşkun, Atatürk Diktatör Değildi. TAN: Burhan Felek, Değmez Bu Dünya, Nizamettin Nazif, Son Gidiş SON TELGRAF: Halk Filozofu, Matem ve Bayram. YENİ SABAH: Ağâh İzzet, Ah!, Murat Sertoğlu, Yaratılan Yeni Ruh AKŞAM: Cemal Refik, En Elemli Gecemiz, Vâ-Nû, El İydi Ekber Eyledi 23 Kasım 1938 CUMHURİYET: Abidin Daver, Yaslı ve Kara, Cumhuriyet; Ata sız Bayram - KURUN: Sadri Ertem, Cumhuriyet Ebedileşti - TAN: Reşat Nuri Güntekin, Celal Bayar ın Yaşları. KIZILAY: A. Sabri, Atatürk Tarih Kurumu Binası, A. Sabri, Atatürk e ait Bütün Yazılar
ORDUYA MESAJ (29 EKİM 1938) Ankara da kutlanan Cumhuriyet Bayramı na on beş seneden beri ilk defa olarak Atatürk iştirak etmemiştir. Ankara daki merasimde Reisicumhur a vekalet eden Başvekil Celal Bayar, orduya hitaben Atatürk ün bir mesajını okumuşlardır ki bu mesaj Atatürk ün orduya, dolayısıyla Türk ulusuna son hitabıdır: Zaferleri ve mazisi insanlık tarihi ile başlayan, her zaman zaferlerle beraber medeniyet nurlarını taşıyan kahraman Türk ordusu; Memleketini en buhranlı ve müşkül anlarda zulümden, felâket ve musibetlerden ve düşman istilâsından nasıl korumuş ve kurtarmış isen Cumhuriyetin feyizli devrinde de, askerlik tekniğinin bütün modern silah ve vasıtalarıyla mücehhez olduğun halde vazifeni aynı bağlılıkla yapacağına hiç şüphem yoktur. Bugün, Cumhuriyetin 15nci yılını mütemadiyen artan, büyük bir refah ve kudret içinde idrak eden Türk ulusunun huzurunda kahraman ordu, sana kalbi şükranlarımı beyan ve ifade ederken büyük ulusumuzun iftihar hislerine de tercüman oluyorum. Türk ulusunun ve Türklük camiasının şan ve şerefini dahili ve harici her türlü tehlikelere karşı korumaktan ibaret olan vazifeyi her an ifaya hazır ve âmade olduğuna benim ve büyük ulusumuzun orduya bahşettiği en son sistem fabrikalar ve silahlar ile bir kat daha kuvvetlenerek büyük bir feragati nefs ve istihkarı hayat ile her türlü vazifeyi ifaya müheyya olduğunuza eminim. Bu kanaatle kara, deniz, hava ordularımızın kahraman ve tecrübeli komutanları ile subay ve eratını selamlar ve taktirlerimi bütün ulus muvacehesinde beyan ederim. Cumhuriyet Bayramının on beşinci yıldönümü hakkınızda kutlu olsun. ATATÜRK DİYOR Kİ İki Mustafa Kemal vardır. Biri ben, fâni Mustafa Kemal, öteki milletin daima içinde yaşattığı Mustafa Kemaller idealidir. Ben onu temsil ediyorum. Her hangi bir tehlike anında ben zuhur ettimse, beni bir Türk anası doğurmadı mı? Türk analar daha Mustafa Kemaller doğurmayacaklar mı? Feyiz milletindir, benim değildir.
ATATÜRK E AİT BİLİNMEYEN ANILAR Samsun a çıktığı zaman üstü başı yırtık, papuçları patlak, silahsız bir nefer gördü.yüzünün rengi bakıra dönmüş bu asker ağlıyordu. Atatürk: - Asker ağlamaz arkadaş, dedi. Sen ne ağlıyorsun? Nefer irkildi, başını kaldırdı. Bu sesi tanıyordu ve bu çehre ona hiç de yabanı değildi. Hemen doğruldu, Anafartalardaki komutanını çelik yay gibi selamladı. Atatürk, tekrar sordu: - Söyle ne ağlıyorsun? İç Anadolu nun yürekli çocuğu içini çekti: - Düşman memleketi bastı, hükümet beni terhis ediyor. Silahımızı elimizden aldılar. Toprağıma giren düşmanı şimdi ben neyle öldüreceğim? Büyük Komutan: - Üzülme çocuğum. Gel benimle, dedi ve Samsun deposundan nefere silah verdirdi. Atatürk ün yanına katılan ilk bahtlı Mehmetçik budur. * * * * * * * * * Harf Devrimi nden sonra idi. Bütün milletvekilleri Atalarından aldıkları emri yerine getirmek ve yeni harfleri vatandaşlara öğretmek için seçim yörelerine gidiyorlardı. Karadeniz havalisi mebusları Reşit Paşa Vapuru ndan bir telsizle bu büyük vatan vazifesini başarmak ümidiyle yurdun dört bir köşesine gitmekte olduklarını bildirdiler. Bir müddet sonra Atatürk ten şu telsiz telgrafı geldi: Reşit Paşa Vapuru; Rize Mebusu Ali, Karahisar Mebusu Mehmet Emin, Kars mebusu Ahmet, Artvin Mebusu Mehmet Ali, Giresun Mebusu Kazım, Samsun Mebusu Râna, Tokat Mebusu Bekir Lütfü, Ordu Mebusu Recai, Samsun Mebusu Adil. İdealist arkadaşlarım. Büyük milletimizi irşat için Karadeniz in dalgaları sinesinde beni, aciz arkadaşınızı hatırladığınızdan çok mütehassis oldum. Cümleniz için millete nafi olmanızı temenni ederim. Aynı dalgalar içinde sizi de karanlık gecenin milletimiz için nur saçan rehberleri olarak takip ediyorum. Muvaffakiyet. 14.9.1928 Gazi Mustafa Kemal * * * * * * * * * 19ncu asırda doğdu. Asrın bitmesine 19 sene vardı. 19 Mayıs 1915 de miralay oldu. Çanakkale de 19uncu fırkayı hakiki bir fırka haline sokarak zaferden zafere kavuşturdu. 19 Mayıs 1919 da Samsun a çıktı. 19 Mart 1920 de ilk millet meclisinin toplanması için vilayetlere tebligatta bulundu. 19 Eylül 1921 de T.B.M.M kendisine Gazi unvanını ve Müşir rütbesini verdi. 19 Mayıs 1938 de Ankara dan son defa olarak ayrıldı. Birinci krizin geçtiğini bildiren rapordan tam 19 gün sonra yeni bir krizin geldiğini ilân eden rapor neşredildi. Samsun a çıkışından 19 sene sonra İstanbul da öldü. 19 Kasım 1938 de cenazesi Ankara ya nakledildi.