ÇANKIRI ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM ÇANKIRI İLİ, MERKEZ İLÇESİ, ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ EKİM 2013 AK-TEL MÜHENDİSLİK EĞT.TUR.GD.SAN.TİC.LTD. ŞTİ. Adres:1330. Sokak No: 16/16 A.Öveçler Posta Kodu 06460,ANKARA, TÜRKİYE Telefon : +90 312 472 40 17 Faks : +90 312 472 31 69 Mobil : +90 532 333 87 39 e-posta : aktel1@aktel1.com web : www.aktel1.com Bu rapor, ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemine uygunluğu TR1210-QC lisans nolu sertifika ile TQCSI tarafından belgelendirilmiş olan AK-TEL MÜHENDİSLİK Eğt. Tur. Gd. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından hazırlanmıştır. This report is prepared by AK-TEL ENGINEERING CO. whose ISO 9001:2000 Quality Management System is certified by TQCSI. (License no: TR1210-QC)
PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON, GSM ve FAKS NUMARASI E-POSTA PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE ÇANKIRI ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM Abdulhalik Renda Mahallesi, Küçük Sanayi Sitesi Hızarcılar Sokak No:17 Merkez /ÇANKIRI Telefon : 0376 218 10 40 GSM : 0542 297 24 69 Faks : 0376 218 10 46 kerdogan.kdr@gmail.com 92.850.000 TL ÇANKIRI İLİ, MERKEZ İLÇESİ, ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ Koor. Sırası : Sağa,Yukarı Koor. Sırası :Boylam, Enlem Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : COĞRAFİK D.O.M. : 33 D.O.M. : -- Zon : 36 Zon : -- Ölçek Fak. : 6 derecelik Ölçek Fak. : -- 544127 4470802 544448 4470777 544399 4470956 544388 4470977 544281 4471154 544233 4471126 544237 4471113 544238 4471105 544238 4471100 544238 4471095 544236 4471089 544235 4471084 544178 4470951 544176 4470947 544173 4470943 544169 4470939 544165 4470936 544162 4470934 544150 4470928 544136 4470922 33.51954305 40.38498373 33.52332301 40.38474146 33.52275820 40.38635664 33.52263007 40.38654641 33.52138177 40.38814666 33.52081431 40.38789696 33.52086054 40.38777963 33.52087176 40.38770751 33.52087142 40.38766247 33.52087107 40.38761742 33.52084709 40.38756348 33.52083496 40.38751848 33.52015420 40.38632334 33.52013036 40.38628741 33.52009474 40.38625153 33.52004734 40.38621571 33.52000001 40.38618890 33.51996452 40.38617104 33.51982273 40.38611762 33.51965738 40.38606431 ALAN 71.073.208 m 2 Pafta: Çankırı H31-a1 Paftası i
PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) EK-1, ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ UYGULANACAK PROJELER MADDE 12 a) bendi, EK-2, SEÇME ELEME KRİTERLERİ UYGULANACAK PROJELER ENERJİ SEKTÖRÜ, MADDE 50 KAPSAMINDADIR. PROJENİN NACE KODU 351119 RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN / KURULUŞUN ADI AK-TEL MÜH. EĞT. TRZ. GD. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. ADRESİ 1330. SOKAK NO: 16/16 AŞAĞI ÖVEÇLER / ANKARA TELEFON VE FAKS NUMARALARI TELEFON : (0312) 472 40 17 FAKS : (0312) 472 31 69 E-posta : aktel1@aktel1.com Web : www.aktel1.com BAŞVURU DOSYASININ SUNUM TARİHİ (GÜN, AY, YIL) 11 Ekim 2013 ii
İçindekiler Sayfası Sayfa No Proje sahibinin adı... I Adresi... I Telefon, GSM ve faks numarası... I E-posta...I Projenin adı...i Proje bedeli I Proje için seçilen yerin açık adresi (İli, ilçesi, mevkii).i Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki yeri (Sektör, alt sektör)...ii Projenin NACE Kodu...I Raporu hazırlayan çalışma grubunun/kuruluşun adı..ii Adresi...II Telefon ve faks numaraları. II Başvuru dosyasının sunum tarihi...ii Bölüm I PROJENİN TANIMI VE GAYESİ...1 a) Proje konusu yatırımın tanımı, özellikleri, ömrü, hizmet maksatları, önem ve gerekliliği...1 b) Projenin yer ve teknoloji alternatifleri, proje için seçilen yerin koordinatları.......17 Bölüm II PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ.18 Proje Alanının Önerilen Proje Nedeniyle Etkilenmesi Muhtemel Olan Çevrenin, Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik Ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava, Atmosferik Koşullar, İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari Ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (Ek-V Duyarlı Yöreler Listesi De Dikkate Alınarak) benzer özellikleri...18 Bölüm III PROJENİN İNŞAAT VE İŞLETME AŞAMASINDA ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER 28 a) Çevreyi etkileyebilecek olası sorunların belirlenmesi, kirleticilerin miktarı, alıcı ortamla etkileşimi, kümülatif etkilerin belirlenmesi..28 b) Sera gazı emisyonlarının belirlenmesi ve iklim değişikliğine etkileri 38 c) Projenin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin azaltılması için alınacak önlemler..38 ç) İzleme Planı (inşaat dönemi)..44 Bölüm IV HALKIN KATILIMI...44 a) Projeden etkilenmesi muhtemel ilgili halkın belirlenmesi ve halkın görüşlerinin çevresel etki değerlendirmesi çalışmalarına yansıtılması için önerilen yöntemler...44 b)görüşlerine başvurulması öngörülen diğer taraflar..44 Ekler Notlar ve Kaynaklar Yeterlik Belgesi Tebliği kapsamında çevresel etki değerlendirmesi başvuru dosyası hazırlayan çalışma grubunun tanıtımı iii
Tablolar Listesi Sayfa No Tablo-1: Çankırı Entegre Atık Bertarafı ve Enerji Üretimi Tesisi İş Termin Programı 4 Tablo-2: Proje Alanı Koordinatları 18 Tablo-3: Tablo-4: Tablo-5: Tablo-6: Tablo-7: Proje alanı ve etki florası.... Proje Alanı ve Etki Alanında Habitat Özelliği Bakımından Bulunması Muhtemel İkiyaşamlı (Amphibia) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri Proje Alanı ve Etki Alanında Habitat Özelliği Bakımından Bulunması Muhtemel Sürüngen (Reptilia)Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri. Proje Alanı ve Etki Alanında Habitat Özelliği Bakımından Bulunması Muhtemel Kuş (Aves) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri Proje Alanı ve Etki Alanında Habitat Özelliği Bakımından Bulunması Muhtemel Memeli (Mammalia) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri. 20 22 23 23 24 Tablo-8: Kullanılacak makineler ve özellikleri. 30 Tablo-9: Motorinin özellikleri 30 Tablo-10: Diesel Araçlardan Yayılan Kirlenmenin Yayın Faktörleri(gr/lt) 30 Tablo-11: İş makinelerinden kaynaklanacak kirletici değerleri.. 31 Tablo-12: Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri 31 Tablo-13: Bitkisel Toprak Miktarı 32 Tablo-14: Kullanılacak makineler ve özellikleri.. 33 Tablo-15: Gürültü dağılımı.. 34 Tablo-16: İnşaat Aşamasında Yakın Yerleşimlerde Oluşabilecek Gürültü Düzeyleri 35 Tablo-17: Proses sularının analiz sonuçları 37 Tablo-18: Proses Gazlarının Analiz Sonuçları.. 38 Tablo-19: Gazlaştırma fırınında kalan artıkların analiz sonuçları 39 Tablo-20: Gazlaştırma fırını kalıntılarının katıdan özütlendikten ve filtrelendikten sonraki analiz sonuçları 39 Grafikler Listesi Sayfa No Grafik-1: İnşaat aşamasında gürültü dağılımı...33 Şekiller Listesi Sayfa No Şekil-1: Tesis iş akım şeması... 5 Şekil-2: Depo tabanı sızdırmazlık sistemi. 6 Şekil-3: Güneş Enerjisi Sistemi İş Akım Şeması.. 16 Şekil-4: Paket Atıksu Arıtma Tesisi İş Akım Şeması... 34 Ekler Listesi Ek 1 : Yer Bulduru Haritası Ek 2 : 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita Ek 3 : Google Earth Görüntüsü Ek 4 : Proje Alanı Fotoğrafları Ek 5 : Vaziyet Planı Ek 6 : Deprem Haritası Ek 7 : Arazi Etüt Üst yazısı Ek-8 : Yakınkent OSB Görüşü Ek-9 : Arazi etüt üst yazısı Ek-10 : Yakınkent OSB Uygulama İmar Planı iv
Projenin Özeti Çankırı Enerji Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından Çankırı İli, Merkez İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi mevkiinde, 125.000 ton/yıl atık ve 26,6 MWe / 26,6 MWm / 53,2 MWt kapasiteli Alternatif Enerji Üretimi (Entegre Atık Bertarafı) projesinin kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Söz konusu proje için daha önce Çankırı İli, Korgun İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi nde kurulmak üzere ÇED Başvuru Dosyası sunulmuştur. Ancak; söz konusu projeye ilişkin kapasite artışı planlanması nedeniyle yatırımın Yakınkent OSB alanı içinde kurulmasına karar verilmiştir. Projeye konu olan alan değiştirilerek yine aynı yatırımcı kişi tarafından, aynı proje özelliklerine sahip, ancak yeni bir kapasite ile Çankırı ilinde farklı bir Organize Sanayi Bölgesi nde yapılması amaçlanmaktadır. Bu nedenle Çankırı Korgun OSB içinde kurulması planlanan proje, yapılması düşünülen kapasite artışı nedeniyle Çankırı ilinde bulunan Yakınkent OSB içinde kurulması söz konusudur. Projeye konu tesis, Yakınkent Organize Sanayi Bölgesi 220 Ada 4 nolu parselde kurulacaktır. Projeye konu tesiste radyoaktif ve patlayıcı maddeler hariç sıvı ve katı olmak üzere endüstriyel ve evsel nitelikli endüstriyel katı atıkların (125.000 ton/yıl) gazlaşma derecesine bağlı olarak 60-2700 C sıcaklık aralığında gazlaştırılarak, 26,6 MWe/ 26,6 MWm / 53,2 MWt kurulu güç ile yılda 200.000 MW elektrik enerjisi üretilecektir. Proje kapsamında her biri 62.500 ton/yıl kapasiteye sahip 13,3 MW kurulu güce sahip iki ayrı ünitede yıllık toplam 125.000 ton/yıl kapasiteyle çalışılması planlanmaktadır. İlk etapta birinci ünite faaliyete geçecek olup, ikinci ünite daha sonra faaliyete geçecektir. Proje kapsamında üretim lisansı için EPDK ya henüz başvuru yapılmamış olup, yapıldığında üst yazı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na bilgi verilecektir. Proje alanını gösterir yer bulduru haritası Ek-1 de, 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita Ek- 2 de, Google Earth görüntüsü Ek-3 te ve proje alanı fotoğrafları Ek-4 te sunulmuştur. Proje alanı koordinatları Tablo-4 te verilmiştir. Tesis bünyesinde gazlaştırılarak bertaraf edilecek atıklar; endüstriyel atıklardan ve evsel nitelikli endüstriyel atıklardan oluşacaktır. Evsel atık kapsamında sadece fabrikalar vb sanayi tesislerinden kaynaklanan fabrika atıkları, ofis malzemeleri, atık giysiler vb. atıkların kabulü yapılacak olup evlerden ve belediyelerden kaynaklı çöplerin tesise kabulü söz konusu değildir. Atık kabulü 14.03.2005 Tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayı ile değişik) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madde 38 esaslarına göre yapılacaktır. Kabul edilen atıkların bünyesinde radyoaktif ve patlayıcı maddeler olup olmadığı, uzman kişilerce kontrol edildikten sonra, tesis bünyesindeki ara depolama tesisine alınacaktır. Toplanacak atıklar ara depolama tesisinde, atık türlerine göre ayrı ayrı (endüstriyel, evsel) düzenli depolanacaktır. Tesiste endüstriyel atıkların bertarafı ücreti karşılığında yapılacaktır. Tesisin ana üniteleri yer üstünde olup, yer altında sadece kabul edilen atıklardan süzülen atık sular için arıtma tesisi yer alacaktır. Burada arıtılan atıksular daha sonra Organize Sanayi Bölgesi nin Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi ne verilecektir. Faaliyet kapsamında inşaat aşamasında toplam 30, işletme aşamasında ise 1. ünitenin devreye alınması ile birlikte 3 vardiyalı olarak 180 kişinin çalışması, 2. ünitenin devreye alınmasından sonra ise toplam 300 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Teknik personel yurt içi ve yurt dışında 1 yıl eğitilecektir. İşçi kadrosunda yakın civarda yaşayan yöre halkından da katkı sağlanarak istihdam sağlanacaktır. v
PERSONEL VASFI KİŞİ SAYISI (1. Ünitede çalışacak personel) KİŞİ SAYISI (2. Ünitenin devreye girmesiyle) Genel Koordinatör 2 3 Personel Müdürü 2 2 Muhasebe 4 6 Ticari kâtip 12 16 Mühendis 8 12 Teknisyen 16 24 İşçi (Vinççi, güvenlik, temizlikçi vb.) 136 237 TOPLAM 180 300 Projeye konu tesiste radyoaktif ve patlayıcı maddeler hariç sıvı ve katı olmak üzere endüstriyel ve evsel nitelikli endüstriyel katı atıkların (125.000 ton/yıl) gazlaşma derecesine bağlı olarak 60-2700 C sıcaklık aralığında gazlaştırılarak, 26,6 MWe/ 26,6 MWm / 53,2 MWt kurulu güç ile yılda 200.000 MW elektrik enerjisi üretilecektir. Proje kapsamında her biri 62.500 ton/yıl kapasiteye sahip 13,3 MW kurulu güce sahip iki ayrı ünitede yıllık toplam 125.000 ton/yıl kapasiteyle çalışılması planlanmaktadır. İlk etapta birinci ünite faaliyete geçecek olup, ikinci ünite daha sonra faaliyete geçecektir. 1. ÜNİTE 2. ÜNİTE TOPLAM Atık Bertaraf Kapasitesi Elektrik Kapasitesi Elektrik Üretimi Atık Bertaraf Kapasitesi Elektrik Kapasitesi Elektrik Üretimi Atık Bertaraf Kapasitesi Elektrik Kapasitesi Elektrik Üretimi 62.500 ton/yıl, 200 ton/gün 13,3 MWe/ 13,3 MWm 100.000 MWh/yıl 62.500 ton/yıl, 200 ton/gün 13,3 MWe/ 13,3 MWm 100.000 MWh/yıl 125.000 ton/yıl, 400 ton/gün 26,6 MWe/ 26,6 MWm 200.000 MWh/yıl İşletme aşamasında atık işleme ve elektrik üretimi günde 24 saat devam edecektir. Bunun için gerekli personel 3 vardiya halinde çalıştırılacaktır. Atıkların tesise ulaştırılması ile ilgili personel işleri gün içerisinde yapılarak, akşam ve gece vardiyalarında daha az personel çalıştırılacaktır. Söz konusu tesiste Almanya ve Hollanda kökenli olan, ETAG teknolojisi kullanılacaktır. ETAG Atık-Enerji tesisi teknolojisinde tesisinde, yeni bir gaz yıkama teknolojisi ve yeni geliştirilmiş bir gaz türbinini birleştirerek elektrik üreten özel bir gazlaştırma prosesi bulunmaktadır. ETAG Atık-Enerji tesisinin çalışma prensibi yakma değil, atığın gazlaştırılması prensibine dayanmaktadır. Üretilen gaz temizlenir, daha sonra türbinler yardımıyla elektrik ve ısı enerjisine dönüştürülür. Tesis bünyesindeki hava temizleme sistemi, ETAG Atık-Enerji tesisi içinde veya dışında zararlı koku oluşumu problemini önlemek için atık bunkerlerinin içindeki havayı temizler. Söz konusu tesis yaklaşık 30.000 m 2 lik kapalı alana sahip olacaktır. Bu kapsamda tesis çatısına güneş enerjisi panelleri yerleştirilmesi planlanmaktadır. Bu paneller vasıtası ile atıklardan elde edilen enerjiye ilave olarak güneş enerjisinden elektrik enerjisi elde edilmesi vi
söz konusudur. Toplam 1171 Kwp trifaze şebekeye bağlı fotovoltaik güneş panelleri ile enerji elde edilmesi planlanmaktadır. Türkiye nin bir realitesi olan enerji açığının, en fazla etkileyebileceği ve üretime darbe vurabileceği bölgeler endüstri kuruluşlarının yoğun olduğu coğrafyalardır. Bu açıdan bakıldığında ve enerji iletiminde meydana gelen kayıplar düşünüldüğünde enerji üretiminin yapılması gerektiği yerin hem firmaya hem de ülke menfaatine uygun olarak böyle bir bölgede olması gerekliliği kaçınılmaz olmuştur. Proje sahasının tesise uygunluğu, ulaşım kolaylığı göz önüne alınarak, Türkiye de ilk olarak kurulacak tesisin, Çankırı ili, Merkez İlçesi, Yakınkent Organize Sanayi Bölgesi nde kurulması planlanmaktadır. Merkez ilçesinin 2012 yılı TÜİK verilerine göre nüfusu 74.192, köyleriyle birlikte 84.225 kişidir. Merkez ilçesine bağlı 50 köy bulunmaktadır. İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık ve sanayi üçgeni içerisindedir. Tarım ve hayvancılık önemli bir geçim kaynağıdır. En önemli ürün patatestir. Hayvancılıkta ise büyükbaş ön plandadır. Proje etki alanında Bern sözleşmesi kapsamında bulunan türlere rastlanmamıştır. Proje alanı ve yakın çevresi için yapılan literatür çalışmalarında, habitat özelliğine bağlı olarak, Eryngium bithynicum, Crepis macropus, Astragalus hirsutus ve Astragalus lycius(geven), Verbascum bithynicum, Verbascum tossiense (Sığır kuyruğu) endemik türlerine rastlanılmıştır. Söz konusu türler Çankırı il bazında ve komşu birkaç ilde görülen endemik olan türlerdir. Proje alanı Yakınkent Organize Sanayi bölgesi içerisinde yer almaktadır. Organize Sanayi bölgesi çevresinde ormanlık alanlar yer almaktadır. Proje alanında ve etki alanında; dağlık alanlar, milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, yaban hayatı koruma alanları, yaban hayvanı yetiştirme alanları, kültür varlıkları, tabiat varlıkları, koruma alanları, özel çevre koruma bölgeleri, biyogenetik rezerv alanı, biyosfer rezervi özel koruma alanları, ağaçlandırılmış alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları, içme ve kullanma su kaynakları ile ilgili koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan alanlar ve koruma altına alınmış diğer alanlara; kaynak olarak kullandığımız http://geodata.cob.gov.tr/geodata10/index.aspx veri tabanı ve diğer araştırmalarda rastlanılmamıştır. Ancak ÇED süreci kapsamında ilgili resmi kurum ve kuruluşlarca belirlenen, güncel veri tabanına işlenen veya onaylanan duyarlı yöreler olması durumunda, gerekli bilgi ve açıklamalar yapılacaktır. Faaliyet alanı ve yakın çevresinde termal ve jeotermal su kaynakları mevcut değildir.osb'ye en yakın yer üstü su kaynağı, OSB'den kuş uçuşu 1 540 m mesafede bulunan Terme Çayı dır. Proje alanı Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası'nda "2. derece deprem bölgeleri" sınırı içinde kalmaktadır. Proje alanına ait Deprem Haritası Ek-6 da verilmiştir. Dolayısıyla bölgede, 06.03.2007 Tarih ve 26454 Sayılı (03.05.2007 Tarih ve 26511 Sayılı değişiklik) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Proje alanında, 14.07.2007 Tarih ve 26582 Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. vii
Söz konusu proje kapsamında arazinin hazırlanması-inşaat ve işletme dönemlerinde su kullanımı söz konusu olacaktır. Arazinin hazırlanması-inşaat aşamalarında su kullanımı çalışanlar için içme ve kullanma amaçlı olacaktır. Projenin inşaat aşamasında toplam 30 kişi çalıştırılacak olup, günlük 4,5 m 3 su ihtiyacının olması öngörülmektedir. Ayrıca inşaat aşamasında çalışma faaliyetleri sırasında tozumayı önlemek için yapılan sulama için günlük 20 m 3 su kullanılacaktır. İnşaat aşamasında bu durumda günlük 24,5 m 3 su tüketilecektir. İşletme döneminde ise teknik personel ve bekçi olarak 300 kişi çalıştırılacak olup günlük 45 m 3 su tüketimi söz konusu olacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında kullanılacak içme ve kullanma suyu temini OSB şebekesinden sağlanacaktır. Bunun yanında suyun yeterli olmaması durumunda, yer altı suyu kullanımının gerektiği durumda ilgili DSİ Bölge Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacaktır. Proje kapsamında yer alan tesislerin inşaatı öncesinde, öncelikle bitkisel toprak sıyrılacak ve temel kazısı çalışmaları yapılacaktır. Kamyonlara yüklenen bitkisel toprak, proje alanı yakınlarında uygun bir alanda biriktirilecektir. Yüzeyden sıyrılan bitkisel toprak, daha sonra alanın peyzaj çalışmalarında ve rekreasyon alanlarının bitkisel peyzaj düzenlenmesinde kullanılacaktır. Proje kapsamında yaklaşık 35.000 m 2 alanda kazı yapılacaktır. Proje kapsamında arazinin hazırlanması sırasında kullanılacak makinelerin bakımları, yakıt ikmalleri ve yağ değişimleri; ruhsatlı benzin istasyonlarında yapılacaktır. Bu nedenle atık yağ, akaryakıt vb. atık oluşmayacaktır. Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında atık yağların dışında oluşacak tehlikeli atıklar şantiye sahasında belirli noktalara konacak olan Tehlikeli Atık Konteynırlarında türlerine göre ayrı ayrı toplanacak ve proje alanına en yakın lisanslı tehlikeli atık geri kazanım tesisine veya lisanslı tehlikeli atık bertaraf etme tesisine verilecektir. Taşımalarda lisanslı araçlar kullanılacaktır. İnşaat aşamasında 14.03.2005 Tarih ve 25755 Sayılı (30.10.2010 Tarih ve 27744 Sayı ile değişiklik) Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, 30.07.2008 Tarih ve 26952 Sayılı (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı değişiklik) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, 31.08.2004 Tarih ve 25569 Sayılı (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı değişiklik) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Bitkisel toprağın sıyrılması esnasında oluşacak PM emisyonun kütlesel debisi 0,312 kg/saat tir. Partiküler madde (PM) emisyonu kütlesel debi hesaplamaları en kötü şartlar düşünülerek ve hiç bir tedbir alınmadığı varsayılarak yapılmıştır. Yapılan hesaplamalar sonucu saha içerisinde oluşacak olan partiküler madde (PM) emisyonu 03.07.2009 Tarih ve 27277 Sayılı (10.11.2012 Tarih ve 28463 Sayı ile değişiklik) Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2, Tablo2.1 de verilen 1,0 kg/saat değerini sağlamaktadır. Proje sahasında temel kazısı ile 24 ayda, 35.000 m 2 alanda yaklaşık 2m kazılarak 70.000 m 3 malzeme alımı hedeflenmektedir. Kazı malzemesi yoğunluğu ortalama 2,2 ton/m 3 alınmıştır. Bu durumda toplam hafriyat miktarı; 70.000 m 3 x 2,2 ton/m 3 = 154.000 ton dur. viii
Proje kapsamında temel kazısı sırasında oluşacak hafriyat miktarı kurulacak alan miktarları belirlendikten sonra ÇED Raporu aşamasında detaylandırılacaktır. Tablo-15 ve Grafik-1 de görüldüğü gibi inşaat aşamasında gürültü kaynaklarının beraber çalışmasından çıkan gürültü düzeyi, 04.06.2010 Tarih ve 27601 Sayılı (27.04.2011 Tarih ve 27917 Sayılı değişiklik) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nde belirtilen sınır değerlerin (< 70 dba) altında kalmaktadır. Dolayısıyla söz konusu yerleşimlerde olumsuz herhangi bir etkinin olması söz konusu değildir. Proje kapsamında inşaat aşamasında 04.06.2010 Tarih ve 27601 Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Ek- VIII Tablo-5 te belirtilen hususlara uyulacaktır. Gürültü konusunda 09.12.2003 Tarih ve 25311 Sayılı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmeliği nin ilgili maddeleri uyarınca önlem alınacak, yine aynı tüzüğün Madde 22 de belirtildiği gibi faaliyet alanında çalışanların gürültüden etkilenmemeleri için kulaklık, kask ve iş elbisesi vb. kullanmaları sağlanacak ve Madde 78 de belirtilen hükümlere uyulacaktır. İşletme aşamasında çalışacak personelin günlük ihtiyaçlarının karşılanması sonucu evsel nitelikli atıksu oluşumu söz konusu olacaktır. İşletme aşamasında, 1. ünitenin devreye alınması ile birlikte 3 vardiyalı olarak toplam 180 kişinin çalıştırılması, 2. ünitenin devreye alınmasından sonra ise toplam 300 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Çalışacak kişi sayısı : 300 Kişi başına düşen günlük kullanım : 150 lt/gün Oluşan atık su : 45 m 3 /gün BOI : 200 mg/lt BOI olarak kirlilik yükü : 9 kg/gün KOI : 300 mg/lt KOI olarak kirlilik yükü : 13,5 kg/gün AKM : 200 mg/lt AKM olarak kirlilik yükü : 9 kg/gün (Kaynak: USLU, O. Kullanılmış Suların Arıtılması, 1992 İzmir İşletme aşamasında personelden kaynaklı 45 m 3 /gün evsel nitelikli atık su oluşması beklenmektedir. Projenin işletme aşamasında oluşacak evsel nitelikli atık sular, kurulacak paket atıksu arıtma tesisinde arıtılacaktır. Paket atıksu arıtma tesisi İş Akım Şeması Şekil-3 te verilmiştir. Tesiste arıtılan evsel nitelikli atık sular 31.12.2004 Tarih ve 25687 Sayılı (25.03.2012 Tarih ve 28244 Sayılı değişiklik) Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğindeki deşarj standartlarını sağlandıktan sonra Yakınkent OSB Biyolojik Arıtma Tesisine deşarj edilecektir. ix
EKLER LİSTESİ Ek 1 Ek 2 Ek 3 Ek 4 Ek 5 Ek 6 Ek 7 Ek-8 : Yer Bulduru Haritası : 1/25.000 Ölçekli Topoğrafik Harita : Google Earth Görüntüsü : Proje Alanı Fotoğrafları : Vaziyet Planı : Deprem Haritası : Arazi Etüt Üst yazısı : Yakınkent OSB Görüşü x
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ a) Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem Ve Gerekliliği Çankırı Enerji Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından Çankırı İli, Merkez İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi mevkiinde, 125.000 ton/yıl atık ve 26,6 MWe / 26,6 MWm / 53,2 MWt kapasiteli Alternatif Enerji Üretimi (Entegre Atık Bertarafı) projesinin kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Söz konusu proje için daha önce Çankırı İli, Korgun İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi nde kurulmak üzere ÇED Başvuru Dosyası sunulmuştur. Ancak; söz konusu projeye ilişkin kapasite artışı planlanması nedeniyle yatırımın Yakınkent OSB alanı içinde kurulmasına karar verilmiştir. Projeye konu olan alan değiştirilerek yine aynı yatırımcı kişi tarafından, aynı proje özelliklerine sahip, ancak yeni bir kapasite ile Çankırı ilinde farklı bir Organize Sanayi Bölgesi nde yapılması amaçlanmaktadır. Bu nedenle Çankırı Korgun OSB içinde kurulması planlanan projenin, yapılması düşünülen kapasite artışı nedeniyle Çankırı ilinde bulunan Yakınkent OSB içinde kurulması söz konusudur. Projeye konu tesis, Yakınkent Organize Sanayi Bölgesi 220 Ada 4 nolu parselde kurulacaktır. Projeye konu tesiste radyoaktif ve patlayıcı maddeler hariç sıvı ve katı olmak üzere endüstriyel ve evsel nitelikli katı atıkların (125.000 ton/yıl) gazlaşma derecesine bağlı olarak 60-2700 C sıcaklık aralığında gazlaştırılarak, 26,6 MWe/ 26,6 MWm / 53,2 MWt kurulu güç ile yılda 200.000 MW elektrik enerjisi üretilecektir. Proje kapsamında her biri 62.500 ton/yıl kapasiteli 13,3 MW kurulu güce sahip iki ayrı ünitede yıllık toplam 125.000 ton/yıl kapasiteyle çalışılması planlanmaktadır. İlk etapta birinci ünite faaliyete geçecek olup, ikinci ünite daha sonra faaliyete geçecektir. Proje kapsamında üretim lisansı için EPDK ya henüz başvuru yapılmamış olup, yapıldığında üst yazı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na bilgi verilecektir. Proje alanını gösterir yer bulduru haritası Ek-1 de, 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita Ek- 2 de, Google Earth görüntüsü Ek-3 te ve proje alanı fotoğrafları Ek-4 te sunulmuştur. Proje alanı koordinatları Tablo-2 de verilmiştir. Tesis bünyesinde gazlaştırılarak bertaraf edilecek atıklar; endüstriyel atıklardan ve evsel nitelikli endüstriyel atıklardan oluşacaktır. Evsel atık kapsamında sadece fabrikalar vb sanayi tesislerinden kaynaklanan fabrika atıkları, ofis malzemeleri, atık giysiler vb. atıkların kabulü yapılacak olup evlerden ve belediyelerden kaynaklı çöplerin tesise kabulü söz konusu değildir. Atık kabulü 14.03.2005 Tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayı ile değişik) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madde 38 esaslarına göre yapılacaktır. Kabul edilen atıkların bünyesinde radyoaktif ve patlayıcı maddeler olup olmadığı, uzman kişilerce kontrol edildikten sonra, tesis bünyesindeki ara depolama tesisine alınacaktır. Toplanacak atıklar ara depolama tesisinde, atık türlerine göre ayrı ayrı (endüstriyel, evsel) düzenli depolanacaktır. Tesiste endüstriyel atıkların bertarafı ücreti karşılığında yapılacaktır. Tesisin ana üniteleri yer üstünde olup, yer altında sadece kabul edilen atıklardan süzülen atık sular için arıtma tesisi yer alacaktır. Burada arıtılan atıksular daha sonra Organize Sanayi Bölgesi nin Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi ne verilecektir. Ara depolama tesisinde, endüstriyel atıklar için, depo tabanı teşkili ve sızıntı suyunun toplanmasında, 14.03.2005 Tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayı ile değişik) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümlerine (Madde 24, 25, 26, 32, 33, 34, 35, 36) ve Ek-12A da belirtilen esaslara uyulacaktır. 1
Anılan depo tabanı sızdırmazlık sistemi Şekil-2 de verilmiştir. Evsel nitelikli endüstriyel katı atıkların depolanması esnasında ise, depo tabanı teşkili ve sızıntı suyunun toplanmasında, 14.03.1991 Tarih ve 20814 Sayılı (26.03.2010 Tarih ve 27633 Sayılı değişiklik) Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madde 26 hükümlerine uyulacaktır. Depo gazının uzaklaştırılması hususunda ise anılan yönetmeliğin Madde 27 hükümlerine uyulacaktır. Atıkların sızıntı suları tesis bünyesinde yer altında kurulacak arıtma tesisinde, sızıntı suyunun içeriğine göre endüstriyel veya kimyasal arıtma prosesinden geçirilerek bertaraf edilecektir. Arıtma prosesi iş akım şeması ÇED raporu ekinde verilecektir. Atık balyalarının gazlaştırma fırınında yakılması sonucunda açığa çıkacak silisyum ve çelik, ayrı ayrı haznelerde depolanarak geri dönüşüme kazandırılacaktır. Söz konusu tesiste %95 verimle çalışılacaktır. Geri kalan %5 lik kısım, proseste yakma işlemi sonucunda oluşacak küldür. Oluşacak külün analizi yaptırılacaktır. Analiz sonucuna göre, çıkan küller tehlikeli madde ise 14.03.2005 Tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazete de (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayılı değişiklik) yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hususlarına göre bertaraf edilecektir. Tehlikeli madde değilse, izolasyon malzemesi, yapı malzemesi ve asfalt dolgu malzemesinde kullanılmak üzere satılacaktır. Tesiste üretilen 2400 o C deki merkez sıcaklık atıklar içindeki tüm organik ve inorganik maddelerin gazlaşmasını sağlar. %2-3 gibi az miktarda inert madde kalır. Bu ikincil hammadde geri kazanım amaçlı olarak, örneğin taş yünü gibi yüksek kaliteli izolasyon malzemesi yapımında kullanılacaktır. Söz konusu tesiste Almanya ve Hollanda kökenli olan, ETAG teknolojisi kullanılacaktır. ETAG Atık-Enerji tesisi teknolojisinde tesisinde, yeni bir gaz yıkama teknolojisi ve yeni geliştirilmiş bir gaz türbinini birleştirerek elektrik üreten özel bir gazlaştırma prosesi bulunmaktadır. ETAG Atık-Enerji tesisinin çalışma prensibi yakma değil, atığın gazlaştırılması prensibine dayanmaktadır. Üretilen gaz temizlenir, daha sonra türbinler yardımıyla elektrik ve ısı enerjisine dönüştürülür. Tesis bünyesindeki hava temizleme sistemi, ETAG Atık-Enerji tesisi içinde veya dışında zararlı koku oluşumu problemini önlemek için atık bunkerlerinin içindeki havayı temizler. Söz konusu tesisin teknolojisi ve iş akım şemasının anlatıldığı animasyon filmi, ÇED Başvuru Dosyası başvuru üst yazısı ekinde verilen CD içerisinde verilmiştir. Projeye konu tesiste kullanılacak teknoloji, Türkiye de ilk defa kurulacaktır. Tesiste yılda 313 gün gazlaştırma yapılarak, yılda 365 gün elektrik üretilecektir. Tesis yılda 52 gün bakıma alınarak tesisin ömrü uzatılacaktır. Tesiste uygulanacak enerji üretimi ve atık işleme metotları daha sağlıklı ve daha temiz bir çevre için önemli katkılar sağlayacaktır. Tesiste üretilecek enerjinin Çankırı Trafo Merkezi ne bağlanması düşünülmektedir. Bu kapsamda enerji nakil hattı inşa edilecektir. Söz konusu enerji iletim hattı için daha sonra ayrıca, ÇED yönetmeliği gereğince gerekli işlemler yapılacaktır. Söz konusu tesisin kapasitesi 125.000 ton/yıl atık (200 ton/gün) ve 26,6 MWe/ 26,6 MWm olup, tesis hammadde bakımından 03.10.2013 Tarih ve 28784 Sayılı ÇED Yönetmeliği Ek-1 Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi nde Madde-12 Tehlikeli ve Özel İşleme Tabi Atıklar: a) Tehlikeli ve Özel İşleme Tabi Atıkların geri kazanılması yakılması (oksitlenme yoluyla yakma, piroliz, gazlaştırma veya plazma vb. termal bertaraf işlemleri) ve/veya nihai bertarafını yapacak tesisler ile 2
Madde-13 Günlük kapasitesi 100 ton ve üzeri atıkların yakılması (oksitlenme yoluyla yakma, piroliz, gazlaştırma veya plazma vb. termal bertaraf işlemleri), belediye atıkları hariç olmak üzere alanı 10 hektardan büyük ve/veya hedef yılı da dahil günlük 100 ton ve üzeri olan atıkların ara işleme tabi tutulması ve düzenli depolanması için kurulacak tesisler. kapsamında yer almaktadır. Bu maddeler doğrultusunda söz konusu tesis için ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. Bununla birlikte, tesis nihai ürün (elektrik enerjisi) bakımından Ek-2 Seçme Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi nde Madde-50 Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su elde edilmesi ve /veya nakledilmesi için kurulan endüstriyel tesisler (20 MWt-300 MWt arası) kapsamında yer almaktadır. Projenin inşaat aşaması 2 yıl, ekonomik ömrü ise 25 yıl olarak planlanmaktadır. Tesisin iş akım şeması Şekil-1 de verilmiştir. Söz konusu yatırımın iş termin programı ise Tablo-1 de verilmiştir. 3
Tablo-1. İş Termin Programı YAPILACAK İŞLER SÜREÇ (AYLAR) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 YEREL YÖNETİMLERDEN ALINACAK İZİNLER İÇİN BAŞVURU VE SONUÇ RESMİ KURUM İZİNLERİ KREDİ VEREN KURULUŞLARLA GÖRÜŞMELER VE KREDİ TEMİNİ İNŞAAT DÖNEMİ (İNŞAAT VE MAKİNALAR ORANTILI OLARAK TEKNOLOJİYİ SUNAN ŞİRKET TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLECEKTİR.) 4
Şekil-1. Tesis İş Akım Şeması 5
Şekil-2. Depo tabanı sızdırmazlık sistemi Tesiste Kullanılacak Ekipmanlar Kantar Köprüsü Harici ölçme aleti ve kamera sistemi bulunan piyasadaki standart araç kantar köprüleri kullanılacaktır. Boyutları bakımından, kantar köprüsü tüm kamyon tiplerini tartabilecek şekilde tasarlanacaktır. Kamyonlar, hem tesise geldiklerinde hem de atığı boşalttıktan sonra tartılacaktır. Atık Teslim Departmanı Atık teslim departmanı binanın içindedir. Atık teslim departmanı, belli miktarda atık teslim eden bir aracın kantar köprüsünden geçmesiyle açılır ve aracın atık teslim departmanının sonunda bulunan boşaltma bölümüne ilerlemesini sağlar. Zararlı kokuların yayılmasını önlemek amacıyla hava kabini alanında basınç normalin biraz altında tutulur. 6
Çöp sıkıştırma kamyonlarında, atıklardan kaynaklanan nemin bulunduğu basınçlı bir su tankı bulunmaktadır. Tabanlara, nemin toplanması ve depolama tankına taşınması için drenaj sistemleri inşa edilmiştir. Kabul edilen atıkların bünyesindeki atık sular, tesis içerisinde yer alacak atıksu su arıtma sisteminde arıtılacaktır. Boşaltma Bölümü Boşaltma bölümü, atık teslim departmanı ile entegre bir şekilde ve her biri 100 m 3 atık içeren iki adet kamyona yetecek şekilde tasarlanmıştır. Boşaltma bölümü, atığın döner parçalayıcya taşınması sağlayan bazı sistemlerle donatılmıştır. (örneğin, konveyör bant veya ray, yerleşim planına bağlı olarak) Koku problemini önlemek için basınç bu bölümde de normalden düşük tutulur. Döner Parçalayıcı / Azaltma Atığın hacmi, çift döner parçalayıcılar ile azaltılır. İlk parçalayıcı, beslenen atığın boyutlarını yaklaşık 9 40 cm ye düşürür. Daha sonra, ikinci döner parçalayıcı, briket makinesine uygun hale getirmek için atığın boyutunu daha küçük hale getirir. Bu parçalayıcılar, her türlü atıkla (lastik, kablo, plastik şilteler, arabalar, vs.) çalışabilir. Atığın döner parçalayıcıya doğru sıkıştırılmasıyla bu sağlanır. Briket Makinesi 7
Briket yapımı, atığın katı yakıt formuna dönüştürülmesi için yapılan bir uygulamadır. Atık, parçalayıcıdan geçtikten sonra, öncelikle atığa ilk-sıkıştırma işlemi uygulanır daha sonra briket haline dönüştürülür. Briket haline getirilmiş atıkların yerine, 40 40 80 cm lik balya yapımı tercih edilebilir. Bu balyalar, daha sonra, depolama alanında saklanır. Balyalar briketlerle aynı yoğunluğa düşürülemediği için balyaların tek parça halinde durması için folyo ile paketlenmesi gerekmektedir. Yangın Söndürme Sistemli Depolama Alanı Betonarme depolama alanı binanın içinde yer alır. Tüm binadaki en düşük basınç depolama alanındadır. Düşük basınç ve hava akımı etkilerinin birleşmesiyle hem Enerji tesisinin içinde hem de etrafındaki kötü koku problemi çözümlenmiş olmaktadır. Depolama alanı, briketleri ve/veya balyaları saklamak için kullanılır. Alan, yangın söndürme sistemi içeren afet yönetim sistemleriyle donatılmıştır. Yangın söndürme sistemi kapsamında su kanyonları ve kızılötesi kameralar bulunmaktadır. Gazlaştırma Fırını Atık gazlaştırıcıya beslendiği zaman, çift hava kilidi ek bir güvenlik sağlar. Bu gazlaştırıcı yüklenirken aşırı oksijen yüklü havayı önler. Gazlaştırma fırını kupol ocağı tekniğine dayanır. Tesiste 2 adet gazlaştırma fırını olacaktır. Böylece sistemde oluşacak bozulmalara karşı önlem alınmış olur. 650 0 C de salınan CO, H 2 ve CH 4 gibi Yüksek enerjili hidrokarbonlu bileşikler ısıl olarak ayrıştırılamazlar. Oksijen ve hidrojen içeren yüksek enerjili karbon bileşikleri 600-800 0 C aralığında salınır. 8
Bu hidrokarbon bileşikleri proses gazları içinde kalır ve daha sonra yakıt türbinlerinde kullanılır. oluşturulan proses gazları kirli gaz borusu yoluyla gaz yıkayıcıya beslenir. Üretilen 2400 0 C deki merkez sıcaklık atıklar içindeki tüm organik ve inorganik maddelerin gazlaşmasını sağlar. %2-3 gibi az miktarda inert madde kalır. Bu ikincil hammadde geri kazanım amaçlı olarak örneğin taş yünü gibi yüksek kaliteli izolasyon malzemesi yapımında kullanılabilir. Gaz Yakıcılar Gereken merkez sıcaklığı enerji içeren proses gazları ile korunur. Gaz yakıcılar bu sistemi yakıt kaynağı olarak kullanırlar. Yaklaşık olarak üretilen proses gazlarının %10-20 si bu amaçla kullanılır. Isı Enerjisi Geri Kazanımı Üretimden kaynaklı olarak yayılan ısı ikincil boru hatlarıyla geri kazanılır. Sistemden geri kazanılan bütün ısı enerjisi buhar türbinlerinde kullanılarak tekrar elektrik enerjisi elde edilecektir. Aşağıya Doğru Hava Akımlı Yoğunlaştırıcısı Kirli gazlar sistem içine bırakıldığı zaman proses sıvıları ile bu gazlar ön reaksiyonları tetiklerler. Bu, gazlaştırma yanmasından çıkan kirli gazlarda yoğunlaşma ve yayılma yoluyla aşağıya doğru hava akımı etkisinin oluşmasına sebep olur. İlk olarak gazın sıcaklığı 200-400 o C den 60 o C ye iner, ikinci olarak gaz akışı içindeki naftalin, silikatlar, hidrokarbonlar ve kurum gibi bileşiklerin tutulması sağlanır. Metal oksitler proses sıvıları içinde çamura dönüştürülür ve fiziksel olarak sistemden ayrılır. 9
Gaz Yıkama Gaz yıkama prosesi fizikokimyasal bir temizleme prosesidir. Bu sistem fiziksel, kimyasal, aerodinamik, akış teknolojileri ve mekanik reaksiyon ve proseslerinin bileşik etkileri tabanlıdır. Gaz yıkayıcı mümkün olduğunca küçük çaplardaki damlacıklardan oluşan buğu filtresi kullanır. Kimyasal katkılar zararlı maddelerin absorblama ve adsorblama yoluyla tutulması için kullanılır. Bu sistem ve minimum kimyasal kullanan dinamik bir filtreyi olanaklı kılar. Gaz yıkayıcıların yararlı olmasının altında yatan gerçek; hidrokarbonların özel gaz yıkama ajanları tarafından tutulmasıdır. Her metreküp gaz için 0,1 g katkı içeren 10 g su gereklidir. Bu da her ton atık için 0,2 kg katkı içeren 20 kg su demektir. Fazla nem yoğunlaştırıcıda tutulur. Dinamik buğu filtreleri ısıtıcı ve buğu oluşturucu içeren 1 adet tank ve dozlama sisteminden oluşur. Hava Karıştırıcı Fazla nem yoğunlaştırıcıda tutulur. Kirli bacagazı gaz türbinine beslenir. Katı maddeler fiziksel olarak çamur halinde ayrılır. Temizlenmiş gazlar bacagazı türbinine beslenir. Katı maddeler fiziksel yolla çamur olarak ayrılır ve içinde kalan enerji için gazlaştırıcıya beslenir. Hava mikseri gaz yıkayıcıdan gelen baca gazı karışımını ve türbin odasından gelen hava akımını baca gazı türbininde yanacak tarzda ideal oranda yakıt-hava karışımı oluşturacak oranda karıştırır. Aynı zamanda bacagazı sıcaklığını 25-35 o C ye getirerek yüksek gaz yoğunluğuna ulaşılarak artan ek fayda sağlanır. Bacagazı Türbini Bacagazı türbininin en önemli bileşkelerinden biri yüksek basınçlı komprosördür. Komprosör türbin içindeki uygun sıcaklıkta yanma için hava gaz karışımını sıkıştırır. Türbin kendisi aslında yeterince sıkışma sağlar ve 3000 o C nin üzerinde yanma sağlar. Yanma sonucu çıkan ısı enerjisi radyal yerdeğiştirme prensibine dayalı olarak türbini çevirir. Elde edilen itki jeneratöre transfer edilir. 10
Bu sistemin geleneksel türbinlerden farkı geleneksel türbinlerdeki ısıl içerik ve kütle akışındaki entalpiye karşılık bu sistemin işlemesinde birincil olarak basıncın etkili olması ve ortam hacmidir. Baca gazı türbini az miktarda ve dayanıklı parçadan oluşur. Türbinin sürtünme ile enerji kaybı olağan üstü azdır. Böylece yaklaşık olarak sadece %10 enerji kaybedilmektedir. Bu da sistemi kazançlı kılmaktadır. Optimum elektrik üretimi için %1,6-5,6 oksijen içeriği gerekirken bu oran baca gazında yaklaşık olarak %11 seviyesindedir. Bu da sistemi oldukça ekonomik ve teknik olarak güvenilir yapmaktadır. Isı enerjisi soğutucu devreler yoluyla transfer edilir. Sistemde gazlaştırma yakmasında proses gazı üretimi için egzoz gazı akımının bir kısmı geri döndürülür. Arıtılmış sular daha sonra atık gaz türbini için proses suyu olarak kullanılabilir. Geriye kalan zararlı materyallere 3000ºC sıcaklıktaki yanma odasında yok edilir. Enerji Üretimi Atıklar gazlaştırıldıktan sonra ve içindeki zararlı maddeler gaz yıkayıcı ile giderildikten sonra geriye kalan gaz akımı türbinde yakılır. Gaz akımı yandığında türbine yüksek miktarda enerji sağlayan yüksek miktarda hidrokarbon içermektedir. Türbinde iki aşamalı yanma oluşur. Böylece gazın enerji bileşimi en yüksek oranda değerlendirilir. Bu nedenle türbinden olağanüstü kazanç sağlanır. Üretilen elektrik enerjisi yerel elektrik dağıtım şebekesine beslenerek önemli miktarda gelir elde edilir. Isı enerjisinden sistemin kendi bünyesinde faydalanılabilir. 11
Alternatif Enerji Üretimi Tesisi atık maddelerin değerlendirilerek kesintisiz olarak enerji elde etmenin yenilikçi bir yoludur. Üstelik geleneksel teknolojilere göre daha yüksek getirisi vardır. Bu nedenle söz konusu tesis temiz bir çevre ve kaliteli bir hayat için anlamlı bir katkı sağlamaktadır. Hava Temizleme Sistemi Hava Temizleme Sistemi, tesisin güvenlik sistemi olarak çalışır. İlk olarak sisteme çekilen hava ile bakterilerin, virüslerin ve mikropların vb. işletme kısımlarına girmesi önlenir. İkinci olarak, binanın baştan başa yaklaşık olarak 0.01-0.1 mbar arası basınç altında tutularak dışarıdan herhangi bir bulaşmanın önüne geçilmiş olunur. Hava temizleme sistemi gaz yıkayıcılar ile aynı prensipe dayalı olarak çalışır. Hava temizleme sistemi için gereken bacalar 15.000 m 3 /saat civarında olacak şekilde çıkış gücü olması için normalden daha geniş çapta inşa edilir. Hava Temizleme Sistemi aynı zamanda gaz türbinin herhangi bir sebepten kapanması durumunda baca gazlarının temizlenerek dışarıya atılmasını sağlayarak güvenlik sağlamış olur. Filtrasyon Filtrasyon ünitesi havanın mikroplardan arındırıldığı ve arıtıldığı basınçlı filtre odasından oluşur. İzleme ve Kontrol Teknolojisi Tüm sistem acil durumları, üretim kayıplarını, hataları, arızaları ve proses aşamalarını gösteren tesisin tüm noktalarına yerleştirilmiş kapsamlı gösterge ve kontrol sistemleri ile otomatik olarak kontrol edilir ve yönetilir. Örnek olarak aşağıda verilen izleme sistemleri ile sistem otomatik olarak kontrol edilir, ayarlanır ve kayıt altına alınır. 12
- Gazlaştırma Fırınında basınç düşmesi - Fırına atık besleme hızı - Fırın bileşim seviyesi - Proses gazlarının sistemin başından sonuna kadarki sıcaklıkları - İşletme bölümlerindeki hava basıncı - Gaz yıkayıcı çıkışı - Çeşitli aşamalardaki proses gazlarının kimyasal bileşimleri - Türbin içindeki oksijen gazı oranı - Türbin içi sıcaklığı - Baca gazlarının kimyasal bileşimleri (Emisyon seviyeleri) - Sistem boyunca sistemin uygun hızda proses çıktısı vermesi için vanalar ve musluklar Sistemin beyni olarak nitelendirilen kontrol odasından sistem, Tesis sahibi tarafından kapsamlı bir şekilde eğitim aldırılan teknik personel tarafından günde 24 saat sistem izler ve çalıştırır. Sistemin bazı hayati noktaları örnek olarak fırının beslenmesi, yakıcılar, katı maddelerin boşaltılması vb. canlı olarak kamera ile izlenir. Enerji Nakil Hattı Tesiste üretilecek enerjinin Çankırı Trafo Merkezi ne bağlanması düşünülmektedir. Bu kapsamda enerji nakil hattı inşa edilecektir. Söz konusu enerji iletim hattı için daha sonra ayrıca, ÇED yönetmeliği gereğince gerekli işlemler yapılacaktır. Çalışacak personel sayısı Faaliyet kapsamında inşaat aşamasında toplam 30, işletme aşamasında ise 1. ünitenin devreye alınması ile birlikte 3 vardiyalı olarak toplam 180 kişinin çalıştırılması, 2. ünitenin devreye alınmasından sonra ise toplam 300 kişinin çalıştırılması planlanmaktadır. Teknik personel yurt içi ve yurt dışında 1 yıl eğitilecektir. İşçi kadrosunda yakın civarda yaşayan yöre halkından da katkı sağlanarak istihdam sağlanacaktır. 13
PERSONEL VASFI KİŞİ SAYISI (1. Ünitede çalışacak personel) KİŞİ SAYISI (2. Ünitenin devreye girmesiyle) Genel Koordinatör 2 3 Personel Müdürü 2 2 Muhasebe 4 6 Ticari kâtip 12 16 Mühendis 8 12 Teknisyen 16 24 İşçi (Vinççi, güvenlik, temizlikçi vb.) 136 237 TOPLAM 180 300 İşletme aşamasında atık işleme ve elektrik üretimi günde 24 saat devam edecektir. Bunun için gerekli personel 3 vardiya halinde çalıştırılacaktır. Atıkların tesise ulaştırılması ile ilgili personel işleri gün içerisinde yapılarak, akşam ve gece vardiyalarında daha az personel çalıştırılacaktır. Kapasitesi Projeye konu tesiste radyoaktif ve patlayıcı maddeler hariç sıvı ve katı olmak üzere endüstriyel ve evsel nitelikli endüstriyel katı atıkların (125.000 ton/yıl) gazlaşma derecesine bağlı olarak 60-2700 C sıcaklık aralığında gazlaştırılarak, 26,6 MWe/ 26,6 MWm / 53,2 MWt kurulu güç ile yılda 200.000 MW elektrik enerjisi üretilecektir. Proje kapsamında her biri 62.500 ton/yıl kapasiteye sahip 13,3 MW kurulu güce sahip iki ayrı ünitede yıllık toplam 125.000 ton/yıl kapasiteyle çalışılması planlanmaktadır. İlk etapta birinci ünite faaliyete geçecek olup, ikinci ünite daha sonra faaliyete geçecektir. 1. ÜNİTE 2. ÜNİTE TOPLAM Atık Bertaraf Kapasitesi Elektrik Kapasitesi Elektrik Üretimi Atık Bertaraf Kapasitesi Elektrik Kapasitesi Elektrik Üretimi Atık Bertaraf Kapasitesi Elektrik Kapasitesi Elektrik Üretimi 62.500 ton/yıl, 200 ton/gün 13,3 MWe/ 13,3 MWm 100.000 MWh/yıl 62.500 ton/yıl, 200 ton/gün 13,3 MWe/ 13,3 MWm 100.000 MWh/yıl 125.000 ton/yıl, 400 ton/gün 26,6 MWe/ 26,6 MWm 200.000 MWh/yıl İşletme aşamasında atık işleme ve elektrik üretimi günde 24 saat devam edecektir. Bunun için gerekli personel 3 vardiya halinde çalıştırılacaktır. Atıkların tesise ulaştırılması ile ilgili personel işleri gün içerisinde yapılarak, akşam ve gece vardiyalarında daha az personel çalıştırılacaktır. Tesiste üretilecek enerjinin Çankırı Trafo Merkezi ne bağlanması düşünülmektedir. Bu kapsamda enerji nakil hattı inşa edilecektir. Söz konusu enerji iletim hattı için daha sonra ayrıca, ÇED yönetmeliği gereğince gerekli işlemler yapılacaktır. Alternatif Enerji Üretimi Tesisi nde radyoaktif ve patlayıcı maddeler hariç endüstriyel ve evsel nitelikli endüstriyel katı atıklar, atıkların gazlaşma derecesine bağlı olarak 60-2700 C sıcaklık aralığında gazlaştırılarak, 125.000 ton/yıl atık kapasiteli ve 26,6 MWm/MWe kurulu güç ile yılda 200.000 MW elektrik enerjisi üretilecektir. Tesisin ana üniteleri yer üstünde olup, yer altında sadece atıksu arıtma sistemi yer alacaktır. 14
Tesis bünyesinde gazlaştırılarak bertaraf edilecek atıklar; endüstriyel atıklardan ve evsel nitelikli endüstriyel atıklardan oluşacaktır. Evsel atık kapsamında sadece fabrikalar vb sanayi tesislerinden kaynaklanan fabrika atıkları, ofis malzemeleri, atık giysiler vb. atıkların kabulü yapılacak olup evlerden ve belediyelerden kaynaklı çöplerin tesise kabulü söz konusu değildir. Atık kabulü 14.03.2005 Tarih ve 25755 Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren (30.03.2010 Tarih ve 27537 Sayı ile değişik) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madde 38 esaslarına göre yapılacaktır. Kabul edilen atıkların bünyesinde radyoaktif ve patlayıcı maddeler olup olmadığı, uzman kişilerce kontrol edildikten sonra, tesis bünyesindeki ara depolama tesisine alınacaktır. Toplanacak atıklar ara depolama tesisinde, atık türlerine göre ayrı ayrı (endüstriyel, evsel) düzenli depolanacaktır. Söz konusu tesis yaklaşık 30.000 m 2 lik kapalı alana sahip olacaktır. Bu kapsamda tesis çatısına güneş enerjisi panelleri yerleştirilmesi planlanmaktadır. Bu paneller vasıtası ile atıklardan elde edilen enerjiye ilave olarak güneş enerjisinden elektrik enerjisi elde edilmesi söz konusudur. Toplamda 1171 kwp trifaze şebekeye bağlı fotovoltaik güneş panelleri ile enerji elde edilmesi planlanmaktadır. Güneş enerjisi günümüzde konut ve iş yerlerinin iklimlendirilmesi (ısıtma-soğutma), yemek pişirme, sıcak su temin edilmesi ve yüzme havuzu ısıtılmasında; tarımsal teknolojide, sera ısıtması ve tarım ürünlerinin kurutulmasında; sanayide, güneş ocakları, güneş fırınları, pişiricileri, deniz suyundan tuz ve tatlı su üretilmesi, güneş pompaları, güneş pilleri, güneş havuzları, ısı borusu uygulamalarında; ulaşım-iletişim araçlarında, sinyalizasyon ve otomasyonda, elektrik üretiminde kontrollü olarak kullanılan bir temiz enerji türüdür. Güneş enerjisini doğrudan doğruya elektrik enerjisine dönüştüren Güneş pilleri, yarı iletken sistemlerdir. Güneş pillerinin ömürleri ve güç yoğunlukları oldukça yüksektir. Genel olarak 2 elekrottan meydana gelir. Bu elektrotların biri üzerine güneş düştüğü zaman bir potansiyel fark oluşur. Elektrik bir elektron akımı olduğu için, güneş ışınları çarptığı elektronun potansiyelini ve elektron düzenini değiştirerek elektrik akımına neden olur. Genellikle silisyum en temel malzeme olarak kullanılır. Yüzeyleri kare, dikdörtgen, daire şeklinde biçimlendirilen güneş pillerinin alanları genellikle 100 cm² civarında, kalınlıkları ise 0,2-0,4 mm arasındadır. Güneş pilleri fotovoltaik ilkeye dayalı olarak çalışırlar, yani üzerlerine ışık düştüğü zaman uçlarında elektrik gerilimi oluşur. Pilin verdiği elektrik enerjisinin kaynağı, yüzeyine gelen güneş enerjisidir. Güneş enerjisi, güneş pilinin yapısına bağlı olarak % 5 ile % 20 arasında bir verimle elektrik enerjisine çevrilebilir. Güç çıkışını artırmak amacıyla çok sayıda güneş pili birbirine paralel ya da seri bağlanarak bir yüzey üzerine monte edilir, bu yapıya güneş pili modülü ya da fotovoltaik modül adı verilir. Güç talebine bağlı olarak modüller birbirlerine seri ya da paralel bağlanarak bir kaç Watt'tan megawatt'lara kadar sistem oluşturulur. Güneş enerjisi sistemi iş akım şeması Şekil-3 te verilmiştir. 15
http://gunesenerji.tk/gunes-enerjisi-urunleri/fotovoltaik.asp Şekil-3. Güneş Enerjisi Sistemi İş Akım Şeması Güneş Elektriğinin Sistem Elemanları Güneş enerjisinden elektrik enerjisi üretiminde temel olarak PV sistemleri de diğer elektrik üretim sistemlerine benzer olarak çalışır. Sadece kullandıkları ekipmanlar değişiktir. Sistemin opsiyonel ve fonksiyonel ihtiyaçlarına bağlı olarak DC-AC inverter, Akü, Sarj kontrol ünitesi, yedek güç kaynağı ve sistem kontrolörü gibi ekipmanlara ihtiyaç duyulabilir. Fotovoltaik Panel: Küçük hücrelerin bir araya gelmesi ile oluşturulmuş, güneş ışınları etkisi ile için elektrik akımının yaratıldığı paneldir. Solar Regülatör: Panelde üretilen akımın akü sistemine veya direk kullanıma düzgün bir şekilde aktarılmasını ve panel ile akünün zarar görmesini engelleyen bir otomasyon sistemidir. Akü Grubu: Paneller tarafından üretilen elektriğin daha sonra kullanılabilmesi amacı ile depolandığı ekipmandır. Elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depo eden, istenildiğinde bunu elektrik enerjisi olarak veren cihazlardır. İnvertör: Güneş Panellerinde doğru akım üretilir ve aküde bu akım depolanır. Günlük hayatta ise genelde Alternatif Akımlı Elektronik aletler kullanıldığı için akımın değiştirilmesi gerekir. Bu işlemi gerçekleştiren aygıta invertör denir. Kaynak: http://gunesenerji.tk/gunesenerjisi-urunleri/fotovoltaik.asp 16
b) Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri, Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları Çankırı Enerji Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından Çankırı İli, Merkez İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi mevkiinde, 125.000 ton/yıl atık ve 26,6 MWe / 26,6 MWm / 53,2 MWt kapasiteli Alternatif Enerji Üretimi (Entegre Atık Bertarafı) projesinin kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Söz konusu proje için daha önce Çankırı İli, Korgun İlçesi, Organize Sanayi Bölgesi nde kurulmak üzere ÇED Başvuru Dosyası sunulmuştur. Ancak; söz konusu projeye ilişkin kapasite artışı planlanması nedeniyle yatırımın Yakınkent OSB alanı içinde kurulmasına karar verilmiştir. Projeye konu olan alan değiştirilerek yine aynı yatırımcı kişi tarafından, aynı proje özelliklerine sahip, ancak yeni bir kapasite ile Çankırı ilinde farklı bir Organize Sanayi Bölgesi nde yapılması amaçlanmaktadır. Bu nedenle Çankırı Korgun OSB içinde kurulması planlanan projenin, yapılması düşünülen kapasite artışı nedeniyle Çankırı ilinde bulunan Yakınkent OSB içinde kurulması söz konusudur. Projeye konu tesis, Yakınkent Organize Sanayi Bölgesi 220 Ada 4 nolu parselde kurulacaktır. Projeye konu tesiste radyoaktif ve patlayıcı maddeler hariç sıvı ve katı olmak üzere endüstriyel ve evsel nitelikli katı atıkların (125.000 ton/yıl) gazlaşma derecesine bağlı olarak 60-2700 C sıcaklık aralığında gazlaştırılarak, 26,6 MWe/ 26,6 MWm / 53,2 MWt kurulu güç ile yılda 200.000 MW elektrik enerjisi üretilecektir. Proje kapsamında her biri 62.500 ton/yıl kapasiteye sahip 13,3 MW kurulu güce sahip iki ayrı ünitede yıllık toplam 125.000 ton/yıl kapasiteyle çalışılması planlanmaktadır. İlk etapta birinci ünite faaliyete geçecek olup, ikinci ünite daha sonra faaliyete geçecektir. Tesis bünyesinde gazlaştırılarak bertaraf edilecek atıklar; endüstriyel atıklardan ve evsel nitelikli endüstriyel atıklardan oluşacaktır. Evsel atık kapsamında sadece fabrikalar vb sanayi tesislerinden kaynaklanan fabrika atıkları, ofis malzemeleri, atık giysiler vb. atıkların kabulü yapılacak olup evlerden ve belediyelerden kaynaklı çöplerin tesise kabulü söz konusu değildir. Proje yerinin gösterildiği 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita Ek-2 de vaziyet planı Ek-5 te verilmektedir. Proje alanı koordinatları Tablo-2 de verilmektedir. Proje alanı uydu görüntüsü Ek-3 te, proje alanı fotoğrafları ise Ek-4 te verilmektedir. 17