Supaplar n Supap gayları (kılavuzları) n Supap bagaları Tasarım ve teknik eyimler Tek metal supaplar etkili bir şekile sıcak ekstrüzyon yöntemi ya a ikey presleme yöntemi ile imal eilmekteir.. Tek metal supap Bimetal supaplar hem sap hem e kafa kısmının imalatı için ieal hammae kombinasyonu sunarlar. 7veya İçi boş supaplar bir yanan ağırlığın azaltılmasını iğer yanan ise sıcaklığın üşürülmesine hizmet eerler. Soyum ile olurulmuşlarır (ergime noktası: 97,5 C), sıvı soyumun çalkalayıcı etkisi sayesine sıcaklık, supap kafasınan supap sapına aktarılır ve böylece 80 C ve 150 C arasına bir sıcaklık üşüşü sağlanır. Manyetik sap ve kafa Sap ve kafa manyetik eğil 7 Hammae S = Ağır yük altınaki emme supapları, hafif yük altınaki egzoz supapları ve ayrıca sap malzemesi olarak bimetal supaplar için yüksek alaşımlı CrSi çelik. X = Olağanüstü aşınma irenci ve kayma özelliği sayesine ağır yük altına çalışan emme supapları için CrMoV çelik. T = Benzinli ve izel motorlara kullanılmak üzere, en yüksek mekanik ve termik yüklemeye ayanıklı emme ve egzoz supapları için azot ilave eilmiş ostenit CrMnNi çelik. Kafa malzemesi olarak bimetal supaplara a kullanılabilmekteir. Bimetal supap Sap manyetik Kafa manyetik eğil 7 PT = Mükemmel sıcaklık ve aşınma irencine sahip ostenit CrMnNiNb çelik. Kamyonlar için yuvası güçlenirilmiş veya güçlenirilmemiş hale stanart supap malzemesi olarak ve aynı zamana turbo izel binek araçlara a kullanımı mümkünür. Soyum olgulu içi boş supap I = En ağır yük koşullarına çalışan egzoz supapları için nikel süper alaşımlı (Nimonic 80A ). Soyum 97,5 C e sıvılaşır MAHE 2015 73
Supaplar n Supap gayları (kılavuzları) n Supap bagaları Montaj önerileri Supaplar, hem termik hem e mekanik olarak en ağır yüklemelere maruz kalan motor parçaları arasına görülmekteir. Kullanım ömürleri ve olayısıyla motorun ömrü, esas itibariyle teknik açıan üzgün biçime monte eilmelerine bağlıır. MAHE Original supapları montaja hazır uruma ve ayrı ayrı paketlenmiş olarak temin eilebilir. Montajan önce, supaplara olası hasarları kontrol ein (örneğin arbe olayısıyla oluşabilecek bir hasar gibi). Hasarlı veya eğilmiş supapları asla monte etmeyin. Söz konusu supapların motorunuz için oğru ölçüe oluğunan emin olun. MAHE Original supapları, saece ilgili uygulama alanı için tasarlanmış olup, hiç bir şekile mekanik olarak işlenmemeli ya a eğiştirilmemeliir. Supap kılavuzu ile supap arası boşluk eğerleri Supap sap çapı Emme supabı Egzoz supabı 6 7 mm 10 40 µm 25 55 µm 8 9 mm 20 50 µm 35 65 µm 10 12 mm 40 70 µm 55 85 µm Supap montajınan önce, supap yayı tablasının iç koni kısmının aşınma veya hasar görüp görmeiğini kontrol ein. Supap yay gücünün motor üreticisi tarafınan öngörülen eğer aralığına oluğunu kontrol ein. Montaj için mutlaka yeni supap tırnakları ve supap sapı keçeleri kullanın. Supap, gayı içerisine takılmaan önce, supap sapının üzerine yeterli miktara temiz motor yağı sürülmeliir. Motor üreticisinin beyanları ve montaj talimatlarına mutlaka uyulmalıır. 74 MAHE 2015
Supaplar n Supap gayları (kılavuzları) n Supap bagaları Teknik eyimler Supap gayları, supap bagasına oturmuş olan supapları tam olarak merkezler ve böylece supap saplarına etki een yanal kuvvetleri azaltır. Supap gaylarının supap kafasınaki ısıyı, supap sapı üzerinen silinir kafasına aktarma görevleri varır. Genel olarak, salt emme supap gayları, salt egzoz supap gayları ve ayrıca hem emme hem e egzoz tarafına kullanılan supap gayları olarak sınıflanırılmaktaırlar. emir olmayan malzemeen supap gayı Hammae Supap gayları, gri ökme emir, pirinç ve sinterlenmiş malzemeleren imal eilmekteir. Bazı bileşenlerine uygulanan özel alaşımlar sayesine, mükemmel kayma, sıcaklık ve aşınma özellikleri sağlanır. Bunun için aşağıaki malzemeler kullanılmaktaır: 1 Gri öküm malzemeen supap gayı B = CuZnAl alaşımı: İyi aşınma irenci, yorulma ve korozyon ayanımı gösterir. Orta erecee yükleme koşullarına. B1 = Fosfor katkılı CuSn alaşımı: Yüksek aşınma irenci sağlamak için. Yüksek seviyee yüklemenin söz konusu oluğu kullanımlara. G1 = Perlitik mikroyapılı gri ökme emir alaşımı: İyi aşınma irenci gösterir. Normal yükleme koşulları için uygunur. G2 = Perlitik mikroyapılı ve yüksek seviyee fosfor katkılı gri ökme emir alaşımı. Perlit matrisi içineki ağ şeklineki oluşum, aha yüksek aşınma irenci ve ağır yükleme koşullarına aha iyi çalışma özelliği sağlar. Ağır yükleme koşulları için uygunur. Bakır malzemeen supap gayı CN = CuNi alaşımı: aha yüksek sertlik erecesi, ısı aktarım, aşınma ve sürtünme irenci. Ağır vasıta uygulamalarına bile yüksek seviyee ayanıklılık sağlamak için uygunur. SM = Sinterlenmiş metal alaşımı: Aşırı yüksek sıcaklıklara bile korunabilen yüksek mekanik ayanıklılık sağlar. Yüksek performans motorları için tasarlanmıştır. MAHE 2015 75
Supaplar n Supap gayları (kılavuzları) n Supap bagaları Teknik eyimler Supap bagaları Alüminyum silinir kafalarınaki supap mekanizması bağlamına, supap bagalarının merkezi bir işlevi bulunmaktaır: Ana görevleri, supaplar ile birlikte yanma oasını sızırmaz kılmak ve oluşan sıcaklığı silinir kafasına aktarmaktır. Alüminyum silinir kafasının malzeme özelliği ve içeriği alaşımlar, bir supap yuvasının görevleri için yeterli olmaığınan, yüksek zorlamaya ayanıklı supap bagaları, supapların yumuşak silinir kafası malzemesine çarpmasını engeller. Supap bagası Supap bagaları, maruz kalıkları zorlama erecesine uygun olarak tasarlanmışlarır ve gerek malzeme gerekse işlenebilirlik özellikleri sayesine zor görevlerini yerine getirebilmekteir. h Hammae Moern motorlara aranılan beklentileri karşılamak aına MAHE, gri ökme emir ve çelik öküm malzemelerinin yanısıra yüksek zorlamaya ayanıklı sinterlenmiş metalleren e yararlanmaktaır. Bir supap bagasının ana ölçüleri = ış çap = Iç çap h = Yükseklik ST = Yüksek krom ve volfram oranlı, kobalt bazlı malzeme. Bu çok yüksek aşınma ve korozyon irençli alaşıman üretilen supap bagaları, genellikle sıkıştırılmış oğal gaz, biyogaz ve çöp gazı gibi alternatif yakıt türleri ile çalıştırılan motorlara kullanılmaktaır. SG2 = Yüksek krom oranına sahip (> % 30) yüksek performans çelik öküm malzemesi, moliben ile kombinasyonu sayesine son erece yüksek korozyon ve sıcaklık irenci göstermekte ve aha çok izel ve benzinli motorlara kullanılmaktaır. GG1 = Yüksek orana karbon katkılı ve iyi işlenebilirlik özelliğine sahip gri ökme emir alaşımı, yüksek basınç ve aşınma irenci nitelikleri ile göze çarpmakta ve benzinli ve turbo izel motorların emme kısmına kullanılmaktaır. SG1 = Yüksek orana krom (> % 10) ve moliben içeren, yüksek sıcaklığa ayanıklı çelik öküm. Isıya ayanıklılığının yanısıra bu supap bagaları, iyi sürünme irenci ve mükemmel korozyon irenci ile göz olurmaktaır. Uygulama: izel ve benzinli motorlara kullanılmaktaır. SG3 = Yüksek moliben ve vanayum oranına sahip yüksek alaşımlı çelik öküm malzeme, aşırı beslemeli izel ve benzinli motorlara ve sıkıştırılmış oğal gaz ve sıvılaştırılmış petrol gazı gibi alternatif yakıt türlerine yüksek aşınma irencine sahip supap bagalarının üretimi için kullanılmaktaır. SM1 = En yüksek kalite ve performans seviyesine sinterlenmiş malzeme; benzinli, izel ve otogazlı araçları, yüksek performanslı oğal emişli motorları ve turbo motorları onatmak üzere, en yüksek aşınma irencine sahip emme ve egzoz supap bagaları imalatı için kullanılmaktaır. 76 MAHE 2015
Supaplar n Supap gayları (kılavuzları) n Supap bagaları Montaj önerileri MAHE supap bagaları montaja hazır uruma teslim eilmekteir, yerleştirmek için ayarlama işlemi gerekli eğilir. Supap bagasını silinir kafasına sabitlemek için, supap bagası ile silinir kafası yuvası arasına oğru örtüşme olmasına ikkat eilmeliir. Şayet supap bagası silinir kafasına çok sıkı geçiyorsa, supap bagası etrafına meyana gelen fazlaan basınç, alüminyum malzemeli silinir kafasının eformasyonuna yol açabilir. Supap bagaları arasınaki bağlantı kısmına a gerilme çatlamaları oluşabilir. Aşağıaki tablo, silinir kafasınaki supap bagası yerleşim eliklerinin oğru ebatları hakkına bilgi vermekteir. Yerleşim eliği kılavuz eğerleri Supap bagası ış çapı Silinir kafası malzemesi (ökme emir malzemeen) Silinir kafası malzemesi (alüminyum malzemeen) 20 30 mm 0,050 0,090 mm 0,040 0,080 mm 30 40 mm 0,060 0,100 mm 0,050 0,090 mm 40 50 mm 0,070 0,110 mm 0,060 0,100 mm 50 60 mm 0,080 0,120 mm 0,070 0,110 mm 60 70 mm 0,900 0,130 mm 0,080 0,120 mm MAHE nin sinterlenmiş metalen mamul supap bagaları, yerleşim eliğine basınç irençli yağ (transmisyon yağı) sürülükten sonra, oa sıcaklığına silinir kafasına uygun bir şekile binirilerek bastırılır. ökme emiren imal eilmiş supap bagalarının montajına aşağıaki yöntemler uygulanabilir: Supap bagası, oa sıcaklığına silinir kafası üzerineki yerleşim eliğine bastırılır. Oa sıcaklığınaki supap bagası, aha önce ısıtılmış olan silinir kafasına bastırılır. Supap bagası, sıvı nitrojene soğutulur ve aha sonra oa sıcaklığına tutulan silinir kafasına takılır. Nereeyse güç kullanmaan gerçekleştirilebilen en iyi yöntem, silinir kafasının ısıtılarak ve supap bagasını soğutularak yerleştirilmesi ile gerçekleştirilir. MAHE 2015 77