ADR- TMGD EĞİTİMİ FSL DANIŞMANLIK Muhittin Hakan Demir
1. ADR ANLAŞMASININ TEMEL YAPISI 2
TEHLİKELİ MADDE Tehlikeli maddeler, doğal özellikleri veya taşıma esnasındaki durumları sebebiyle genel emniyeti ve düzeni özellikle umumu, önemli malları insanları, hayvanları çevreyi Tehlikeye sokan madde ve nesnelerdir 3
UN/BM Numarası Nedir? UN Numarası (Birleşmiş Milletler Numarası): Tehlikeli madde ve nesnelerin Birleşmiş Milletler Model Yönetmelikleri nden alınmış 4 basamaklı tanımlama numarası anlamına gelir UN numaraları, tehlikeli maddelerin herkes tarafından tanınmasına yardımcı olur 4
Tehlikeli Maddelerin Taşınmasını Düzenleyen Uluslararası Düzenlemeler ADR: Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınmasına Dair Avrupa Anlaşması RID: Tehlikeli Maddelerin Demiryolları ile Taşınmasına Dair Avrupa Anlaşması IMDG-CODE: Tehlikeli Maddelerin Denizyolu ile Taşınmasına Dair Avrupa Anlaşması IATA-DGR: Tehlikeli Maddelerin Havayolu ile Taşınması için Direktif ADN: Tehlikeli Maddelerin İç Su Yolları ile Taşınmasına için Düzenleme 5
ADR KONVANSİYONU Tehlikeli maddelerin uluslararası karayollarında taşınması için, 1957 yılında, 15 üye ülke ADR (European Agreement on the International Transport of Dangerous Goods by Road) Konvansiyonunu imzaladı Söz konusu konvansiyon 1968 yılında yürürlüğe girdi 6
ADR anlaşmasına taraf ülkeler Arnavutluk, Andora, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Belarus, Bulgaristan, Bosna Hersek, Hırvatistan Güney Kıbrıs, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Rusya Federasyonu Fransa, Yunanistan, İspanya, Hollanda İrlanda, İzlanda, Kazakistan, Lichtenstein, Litvanya, Lüksemburg, Letonya, Makedonya, Fas, Moldova, Almanya, Norveç, Polonya, Portekiz, Çek Cumhuriyeti, Romanya, Slovakya, Sırbistan, Slovenya, İsviçre, İsveç, Tunus, Türkiye, Ukrayna, Macaristan, birleşik Krallık, İtalya, Tacikistan 7
ADR KONVANSİYONUNA TARAF ÜLKELER 27 AB ülkesi 19 AB dışı ülke (Rusya, Beyaz Rusya, Ukrayna, İsvçire, Arnavutluk, Azerbaycan, Bosna Hersek, Kazakistan, Karadağ, Moldoav, Makedonya, Norveç, Lichtenstein, Fas) Son üyelikler: Tunus 2008, Andorra 2009, Türkiye 2010, İzlanda 2011 Toplam 50 ülke 8
ADR hükümlerinin kapsamı Güvenli bir taşımacılık sağlamanın maliyeti 100 Hata ve kazaların etkileri 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 9
Karayolu taşımacılığı oranı (taşımacılık türü) Karayoluyla mal taşımacılığı 11,7% 1,6% 2,5% 5,6% 78,6% Tehlikeli mal taşımacılığı (ADR) Atık taşımacılığı Diğer taşımacılık Canlı hayvan taşımacılığı Taze gıda taşımacılığı (ATP) 10
Yönetmelik Tehlikeli Madde Taşıma Yönetmeliği 31.03.2007 tarihinde yayımlandı 01.01.2011 tarihinde yürürlüğe girdi. 11
ADR Konvansiyonunun Amacı Karayoluyla uluslararası taşımacılıkta güvenliğin arttırılması, tehlikeli maddelerin taşınmasına ilişkin Birleşmiş Milletler kurallarına dayanarak tehlikeli atıklar dahil olmak üzere tehlikeli malların sınıflandırılması, paketlenmesi, etiketlenmesi ve test edilmesiyle alakalı hükümlerin, diğer taşıma şekilleri ile uyumlu bir biçimde ortaya konulması, karayoluyla tehlikeli mal taşıyan araçların yapımı, donanımı ve işleyişine 12
Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmeliğin Amacı Tehlikeli maddelerin, insan sağlığı ve diğer canlı varlıklar ile çevreye zarar vermeden güvenli ve düzenli bir şekilde kamuya açık karayoluyla taşınmasını sağlamak, bu faaliyetlerde yer alan gönderenlerin, alıcıların, dolduranların, yükleyenlerin, boşaltanların, ambalajlayanların, taşımacıların ve tehlikeli maddeleritaşıyan her türlü aracın operatör ve sürücülerinin sorumluluk, yükümlülük ve çalışma koşullarını belirlemektir. 13
Yönetmeliğin Kapsamı Karayoluyla yapılan tehlikeli madde taşımacılığını, tehlikeli maddeleri gönderenleri ve bu maddelerin alıcılarını, tehlikeli maddeleri dolduran, yükleyen, boşaltan ve ambalajlayanları, maksada uygun teknik özelliklere sahip her türlü araç ile taşıma yapan taşımacıları, tehlikeli madde yüklü her türlü aracı kullanan sürücü ve operatörleri, işletmeciler ile bu faaliyetlerde yararlanılan her türlü taşıt, araç-gereç ve benzerlerini 14
Yönetmelik Kapsamı (devam) Yabancı plakalı taşıtlarla Türkiye sınırları içerisindeki karayolları üzerinden yapılan uluslararası taşımaları Yetki belgesi hariç olma üzere, Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında yetki belgesi alma zorunluluğundan muaf olan ve kendi iştigal konusu ile ilgili özmal taşıtlarıyla tehlikeli madde taşımacılığı yapan ve yapacak kamu kurum ve kuruluşlarını 15
Yönetmelik Kapsamı (devam) Türk Silahli Kuvvetleri adına yapılan, ancak Silahlı Kuvvetler in doğrudan sorumluluğu ve danışmanlığı altında olmayan, ticari yükleniciler tarafından yapılan tehlikeli mal taşımacılığını, kapsar 16
Yönetmelik Kapsam Harici Taşımalar Uluslararası anlaşmalar ile savaş hali ve olağanüstü hallerde uygulanacak mevzuat hükümlerine göre yapılacak taşıma işlemlerini Türk Silahli Kuvvetleri ne ait olan ya da Türk Silahli Kuvvetleri temsilcilerinin eşlik ettiği araçlarla yapılan taşıma işlemlerini 17
Yönetmelik Kapsam Harici Taşımalar (devam) Emniyet Genel Müdürlüğü ne ait olan ya da Emniyet Genel Müdürlüğü temsilcilerinin refakat ettiği taşıtlarla yapılan taşıma işlemlerini, kapsamaz 18
Yönetmelik Yetki Belgesi Madde 6 (1): Bu yönetmelik kapsamında faaliyette bulunacak gerçek ve tüzel kişiler, Karayolu Taşıma Yönetmeliği ne göre C1, C2, K1, K2, L1, L2, R1, R2 yetki belgelerinden herhangi birine sahip olmak zorundadır 19
Yönetmelik İzin Madde 6 (3): Bu yönetmelik ve ADR ye göre tehlikeli maddelerin karayoluyla taşımacılığı alanında faaliyet gösteren, dolduran, paketleyen, yükleyen, gönderen, alıcı, boşaltan ve tank konteyner/taşınabilir tank işletmecileri, bu faaliyet alanlarından biri veya birden fazladı için Bakanlığa başvurarak Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi almak zorundadır. Faaliyet Belgesinini düzenlenmesine ilişkin hususlar Bakanlıkça belirlenir 20
İzin Alınması Gereken Tehlikeli Madde Sınıfı İzin Alınması Gereken İlgili/Yetkili Merci Adr de yer alan Sınıf 1 deki maddeler İçişleri Bakanlığı (Patlayıcı Maddeler ve Patlayıcı içeren nesneler) Adr de yer alan Sınıf 6.2 Alt Grubu I1 olan maddeler Sağlık Bakanlığı (Yalnızca insanı etkileyen Bulaşıcı Maddeler) Adr de yer alan Sınıf 6.2 Alt Grubu I2 olan maddeler Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (Yalnızca hayvanları etkileyen Bulaşıcı Maddeler) 21
İzin Alınması Gereken Tehlikeli Madde Sınıfı İzin Alınması Gereken İlgili/Yetkili Merci Adr de yer alan Sınıf 6.2 Alt Grubu I3 olan maddeler Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (Klinik Atık) Adr de yer alan Sınıf 6.2 Alt Grubu I4 olan maddeler Sağlık Bakanlığı (Biyolojik Maddeler) Adr de yer alan Sınıf 7 olan maddeler (Radyoaktif Maddeler) Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı (TAEK) 22
Denetimler Denetim istasyonu personeli araçların/ boyut, ağırlık ve aks basıncı ölçümünü/ Denetim İstasyonlarının altyapısında yer alan cihazlarla yapıyor. ANPR kameraları araç plakası ile Ulaştırma Bakanlığı nın, çıkan tüm yetki belgelerine ilişkin bilgileri sakladığı verilerle kıyaslıyor. Uygulamada, taşımacılık kayıtlı, uygun yetki belgesine sahip ve doğru boyut ve ağırlıktaki bir araçla yapıldığı takdirde taşımacılık türüne ilişkin diğer hükümleri kontrol etmeye yönelik bir faaliyet yapılmıyor. 23
ADR yol kenarı denetimine ilişkin yasal dayanak 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu Madde Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı nın Teşkilat ve Görevleri hakkındaki 655 sayılı KHK nın 28. maddesi, 2. fıkrası c bendi 24
Gereklilikler neler? Her şey araç türü ve taşınan yüke bağlı Standart taşımacılık fazla gereklilik yok Özel taşımacılık özel kamyon ve sürücü ile taşıyıcıya yönelik ilave gereklilikler Taşımacılığın denetimi ve taşımacılığa ilişkin tüm yükümlülükler yalnızca evrakları ve yükü görebildiğimiz zaman etkilidir. 25
Gereklilikler neler? Bozulabilir/Taze gıdanın taşınması- ATP anlaşması / Bozulabilir gıdaların taşınması - Yurtiçi sağlık şartları 26
Gereklilikler neler? Canlı hayvan taşımacılığı - Araçlara ilişkin yapı şartları - Taşınan hayvanın türüne göre yükleme alanı - Sürücü eğitimi 27
Gereklilikler neler? Atık taşımacılığı - Araç için yapı şartları - Taşımaya ilişkin özel evraklar - Uluslararası taşımacılık için Basel sözleşmesi - Yurtiçi taşımacılığa ilişkin Avrupa Direktifleri Türk mevzuatında uygulanmaktadır 28
Gereklilikler neler? Tehlikeli madde taşımacılığı -Araca ilişkin yapı şartları -Sürücüye yönelik özel eğitim şartı -Taşımacılıkta yer alan işletmelere yönelik özel şartlar Denetçinin aracın tehlikeli madde taşıdığını tespit etmesi halinde ADR hükümleri gereğince denetimini gerçekleştirmekle yükümlüdür. 29
Taşımacılık türüne göre oranlar tanker ambalajlı dökme 80 70 60 50 40 30 20 Klasa U 1 Netto 0,95% 2 kg 14,38% 2 l 10,79% 3 66,19% 4.1 1,50% 4.2 0,13% 4.3 0,79% 5.1 0,03% 5.2 0,16% 6.1 0,30% 6.2 0,23% 7 Veri yok 8 1,62% 9 2,93% 10 30
Taşıma birimi işaretlenmiş mi? EVET HAYIR Gerekli yük evraklarını sor Tehlikeli madde taşındığına ilişkin bilgi yok Tehlikeli madde taşımacılığına ilişkin tanımlar var Sürücünün taşımacılığa ilişkin gerekli evrakları vermesini talep et Taşıma evrakı Taşımacılığın gerekli koşulları yerine getirip getirmediğini kontrol et Araç yük bölümünü kontrol et Tehlikeli madde bulundu Sürücü için yazılı talimat Tehlikeli madde yok Tehlikeli madde denetimi yok Tank veya dökme konteynerle taşımacılık olması durumunda denetim uzman birimler tarafından yapılmalı ADR eğitim sertifikası Araç için onay belgesi 31
ITD nin denetim faaliyetlerine başlamasının ardından ADRli madde taşıyan araçların genel sayısı ile kesilen ceza sayısının oranları 2010 2009 2008 15,4% 16,5% 17,9% 2007 19,1% 2006 24,3% 2005 27,9% 2004 30,5% 2003 37,5% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 32
TRAFİK KAZALARININ AZALMASI 33
ADR anlaşmasının yapısı TANIMLAMA SINIFLANDIRMA AMBALAJLAMA ARAÇ PERSONELİN NİTELİKLERİ EĞİTİM TRAFİKTE KURALLAR DENETİMİN KALİTESİ 36
ADR anlaşmasının yapısı 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Kapsam ve uygulanabilirlik Muafiyetler Tanımlar ve ölçüm birimleri Tanımlar Sürücü haricindeki kişilerin eğitimi Kapsam ve nitelik, dokümantasyon Tarafların yükümlülükleri Gönderen, alıcı, taşıyıcı İstisnalar Geçici istisnalar cz. 1 37
ADR anlaşmasının yapısı 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 Geçici önlemler Genel, hazneler, tanklar, araçlar, Sınıf 7 Sınıf 7 Koruma programı, uygunsuzluk Denetimler, TMGD, kazalar Güvenlik danışmanı, kaza raporu Taşıma kısıtlamaları Tünel kısıtlamaları Tehlikeli malların emniyeti Yüksek riskli mallar, koruma planı cz. 1 38
ADR anlaşmasının yapısı 2.1 2.2 Genel hükümler Maddelerin, numunelerin sınıflandırılmasına ilişkin ilkeler Farklı sınıflara ilişkin özel hükümler Kriterler, çevre için tehlikeli malların sınıflandırılması 2.3 Test yöntemleri Organometalik maddelerin sınıflandırılması cz. 2 39
ADR anlaşmasının yapısı BLM 4.1 BLM 4.2 BLM 4.3 BLM 4.4 BLM 4.5 BLM 4.7 Ambalajların kullanımı, IBC Ambalajlamalar, talimatlar, karışık ambalajlama Portatif tanklar, ÇEGK Sınıf 1, 3, 9, sıvılaştırılmış gazlar, soğutulmuş Sabit tanklar, sökülebilir tanklar Sınıf 2, Sınıflar 3 9 Fiber takviyeli plastik tanklar çalıştırma Vakumla çalışan tanklar Gazların taşınması için MPÜB lerin kullanımı Hangi sınıf maddeler taşınabilir cz. 4 40
ADR anlaşmasının yapısı 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 Ambalajlamaların işaretlenmesi Ambalajların işaretlenmesi İbareler, etiketler, işaretler, oklar tasarımlar Konteynerler ve araçların işaretlenmesi Levhalar, plakalar, sıcaklık işareti Taşıma evrakı Konteyner ambalaj sertifikası, talimatlar Özel hükümler Fümigasyon işareti cz. 5 41
ADR anlaşmasının yapısı 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 Ambalajların üretim ve testi Ambalaj kodu, zorunluluklar, test Basınçlı kapların tasarım ve testi Kaplar, aerosollar işaretleme Sınıf 6.2 ambalajların üretimi ve testi Ambalaj kodu, zorunluluklar, test Sınıf 7 ambalajların zorunlulukları IP 1-3, istisnalar, Tip A, B(U), B(M), C IBC lerin üretimi ve testi Kod, ek işaretleme, test cz. 6 42
ADR anlaşmasının yapısı BLM. 6.6 BLM. 6.7. BLM. 6.8, 6.9 BLM. 6.10 BLM. 6.11 BLM. 6.12 Büyük ambalajların üretim ve testi Ambalaj kodu, zorunluluklar, test Portatif tankların üretim ve testi UN ÇEGK, test işaretlemeleri Sabit tankların tasarım ve testi Sökülebilir tanklar, tüplü gaz tankerleri, ÇEGKler Vakumla çalışan atık tanklarına ilişkin zorunluluklar BK1 ve BK2 yığın konteynerlere ilişkin zorunluluklar, işaretleme, CSC MPÜB yapım, teçhizat, zorunluluklar Yüke ilişkin özel bölümler, tankerler cz. 6 43
ADR anlaşmasının yapısı BLM. 7.1 BLM. 7.2 BLM. 7.3 BLM. 7.4 BLM. 7.5 Taşıma ve elleçlemeye ilişkin genel hükümler Büyük konteyner Ambalaj içinde taşımacılık Hükümler V Sütun 16 Dökme halinde taşımacılık Taşıma izni (VV Sütun 17) Tanklarda taşımacılık İzinler, tanklar hiyerarşisi Karışık yükleme (CV Sütun 18 hükümleri) Miktara ilişkin kısıtlamalar, karışık yükleme cz. 7 44
ADR anlaşmasının yapısı 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 Dokümantasyon ve teçhizat Yangın söndürücü, takoz, işaretler, yelek Sürücü eğitimi Temel, tank, sınıf 1, sınıf 7 Araç ekibine ilişkin zorunluluklar Yolcu, ateş kullanımı, fren Araçların denetimi Açık alan, insan yok S hükümleri - Sütun 19 Denetleme kısıtlamaları cz. 8 45
ADR anlaşmasının yapısı 9.1 9.2 9.3 9.4 Testler, araçların onayı Tanımlar: FL, OX, AT, EXII, EXIII, MEMU Tablo- üretim zorunlulukları Elektrik donanımı EXII ve EXIII araçlar - zorunluluklar Sürekli elektrik devreleri, izolasyon Diğer ambalaj içinde taşımacılık yapan araçlar, etiket numaraları: 1, 1.4, 1.5, 1.6, 3, 4.1, 4.3, 5.1, 5.2 cz. 9 46
ADR anlaşmasının yapısı 9.5 9.6 9.7 9.8 4.1, 4.3, 5.1 dökme olarak taşımak için araçlar Araç gövdesi 6.11 ve 7.3 e uygun Sıcaklık kontrollü maddelerin taşınmasında kullanılan araçlar EXIII, FL, OX, AT araçlara yönelik ek zounluluklar denge, tampon MPÜB ek zounluluklar Yangın söndürücüler, kilitler, denge cz. 9 47
Tehlikeli malların karayolunda taşınma yöntemleri ve şartları 3 12 0 02 Tablo A Sütun 10 ve 12 Tablo A Sütun 10 ve 17 Tablo A Sütun 8, 9a, 9b 2.2.x.2 taşınması yasak 48
Tehlikeli malların karayolunda taşınma yöntemleri ve şartları (1) (2) (3a) (3b) (4) (5) (6) (7) (8) (9a) (9b) (10) 1299 3 F1 I 3 163 640D 5 l P001 IBC02 R001 PP1 MP19 (11) (12) (13) (14) (15) (16) (17) (18) (19) (20) (1) (2) TP1 FL 2 (D/E) - - - S2 S20 33 1263 BOYA 49
Tehlikeli malların karayolunda taşınma yöntemleri ve şartları (1) (2) (3a) (3b) (4) (5) (6) (7) (8) (9a) (9b) (10) 1263 F. 3 F1 III 3 163 640H 650 5 l P001 IBC02 R001 LP01 PP1 MP19 T2 (11) (12) (13) (14) (15) (16) (17) (18) (19) (20) (1) (2) TP1 TP29 LGBF FL 2 (D/E) - - S2 33 1263 BOYa 50
Sütun 8 de KOD OLMAMASI ambalajlı taşımacılığın mümkün olmadığı anlamına gelir (1) (2) (3a) (3b) (4) (5) (6) (7) (8) (9a) (9b) (10) 2304 Naftalin 4.1 F2 III 4.1 536 0 T1 UN 2304 NAFTALİN yalnızca tankta taşınabilir 51