Çelik Yayınevi, 2014. Bu kitabın her hakkı saklıdır. Kitabın tamamı ya da bir bölümü izinsiz olarak hiçbir biçimde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. İSLÂM AKAİDİ Hayati ÜLKÜ ISBN: 978-605-5094-54-6 Yayıncı Sertifika No: 14710 Yayın Yönetmeni Zekeriya Çelik Sayfa Düzeni DBY Ajans Kapak Tasarımı Yunus Karaaslan Baskı Tarihi İstanbul, 2014 Baskı-Cilt Şenyıldız Yay. Matbaacılık Ltd. Şti. Gümüşsuyu Cad. No:3/2 - Topkapı / İstanbul Tel: 0212 483 47 91-92 (Sertifika No: 11964) Alemdar Mah. Ticarethane Sok. No: 19/A Cağaloğlu - Fatih / İSTANBUL Tel: +90 212 511 28 11-513 73 19 Fax: +90 212 511 28 12 www.celikyayinevi.com celik@celikyayinevi.com
İSLÂM AKAİDİ Hayati ÜLKÜ İmam-Hatip Lisesi Meslek Dersleri Emekli Öğretmeni
Millî Eğitim Bakanlığının 08.09.1969 tarih ve 1571 ve 24.02.1986 tarih ve 2205 sayılı Tebliğler Dergisinde İmam- Hatip Okullarının ilgili sınıflarına tavsiye edilmiştir. NOT: İlk baskı, Diyanet İşleri Başkanlığının Din İşleri Yüksek Kurulunca tetkik edilmiş ve 21.01.1970 tarih ve 17 nolu kararı uyarınca düzeltmeleri yapılarak yeniden basılmıştır.
İçindekiler Önsöz...11 BİRİNCİ BÖLÜM Dinler Hakkında Genel Bilgi Din Kelimesinin Menşei...15 Dinin Tarifi...16 Dinlerin Doğuşu...17 Dinlerin Gelişmesi...19 1- Animizm...19 2- Natürizm...20 3- Totemizm...20 4- Pigmelerin Dini...21 5- Fetişizm...22 6- Sabiîlik...23 7- Dualizm...23 8- Mecûsîlik...24 9- Zerdüştlük...25 10- Mani Dini...26 11- Diğer Dinler...26 Dinlerin Sınıflandırılması...30 İlâhi Dinleri Diğerlerinden Ayıran Vasıflar...31 İslâm Dini...31 İKİNCİ BÖLÜM Akaide Giriş Akaidin Konusu, Gayesi ve Metodu...38 Akaidin Yazılışı...38 İSLÂM AKAİDİ İÇİNDEKİLER 5
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İtikadî Mezhepler İtikadî Mezheplerin Bölümleri...45 Ehl-i Sünnet Akaid İmamları...46 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İman İman ve İslâm...52 İmanın Hakikatı...53 İmanda Yakin Kaynaklar...55 İmanın Bölümleri...57 Amel İle İman Arasındaki Münasebetler...61 İmanın Sıhhatinin Şartları...62 Tasdik ve İnkâr Bakımından İnsanlar...65 Gayri Müslim Nasıl Müslüman Olur?...68 BEŞİNCİ BÖLÜM Allah a İman Allah a İman Ne Demektir?...73 Allah ın Sıfatları...77 Zâtî Sıfatlar...78 Vücud...78 Kıdem...79 Bekâ...80 Vahdâniyyet...81 Şirk-i Hafî...84 Muhalefet ün lil-havâdis...87 Kıyâm bi-nefsihî...87 Subutî Sıfatlar...88 Cenâb-ı Allah ın Şanında Câiz Olan Şeyler...102 Allah ın İsimleri (Esma-i Hüsnâ)...104 Allah a İnanmanın Amelî Faydaları...112 ALTINCI BÖLÜM Meleklere İman Melek Ne Demektir?...117 İslâm dan Önceki Melek Anlayışı...124 6 HAYATİ ÜLKÜ İSLÂM AKAİDİ
İslâmiyette Melek Anlayışı...125 Melekler Neden Görünmez...127 Meleklerin Çeşitleri...129 Dört Büyük Melek...130 Cebrâil (a.s.)...130 Azrâil (a.s.)...133 Mikâil (a.s.)...135 İsrâfil (a.s.)...135 Diğer Melekler...137 Meleklerin Meclisi...144 Şihâp...146 Cin...147 Şeytan veya İblis...152 İnsan...157 Bazı Sem iyat...160 Meleklere İmanın Amelî Faydaları...164 YEDİNCİ BÖLÜM Kitaplara İman Kitap ve Kitaplara İman Ne Demektir?...169 Suhuf ve Kitap...170 Tevrat...172 Tevrat ın Meşhur Nüshaları...174 Zebur...175 İncil...176 Kur ân-ı Kerîm...179 Kur ân-ı Kerîm in İ cazı...182 Kur ân-ı Kerîm in Tesbiti ve Çoğaltılması...184 Kur ân-ı Kerîm in Hatasız Okunabilmesi Hakkında Tedbirler...186 Sûre...186 Âyet...187 Cüz ve Hizb...188 Kur ân-ı Kerîm e Gösterilmesi Lâzım Gelen Saygı...188 Kur ân-ı Kerîm in Muhteviyatı...190 İSLÂM AKAİDİ İÇİNDEKİLER 7
SEKİZİNCİ BÖLÜM Peygamberlere İman Peygamberlere İman...197 Nübüvvet ve Risâlet...200 Vahy...201 Mucize...205 Güzel Ahlâk...210 Peygamberler Hakkında Vâcip ve Müstehil Olan Şeyler...211 Peygamberler Hakkında Câiz Olan Şeyler...213 Peygamberlere İhtiyaç...214 Peygamberlerin Sayısı...217 Peygamberlerin Tebliğ Ettikleri Dinlerde Bir Olan Esaslar...234 Yaratılmışların Efdali...235 Son Peygamber ve Peygamberlik Kapısı...237 DOKUZUNCU BÖLÜM Yevm-i Âhirete İman Âhiret Günü Ne Demektir?...241 Kâinatın Yaratılışı...244 İnsanın Yaratılışı...248 Kabir ve Azabı...252 Kıyâmet ve Alâmetleri...259 Sûr ve Mahiyeti...271 Mahşer...276 Kıyâmet Gününde Sual ve Hesap...286 Mizan...293 Havz...297 Şefaat...299 Sırat...305 Cehennem...308 Cennet...322 A râf...338 Rü yetullah...340 Âhirete İnanmanın Amelî Faydaları...343 8 HAYATİ ÜLKÜ İSLÂM AKAİDİ
ONUNCU BÖLÜM Kadere İman Kadere İman Ne Demektir?...347 Kader ve Kazâ Ne Demektir...349 Sorumluluk Temeli...353 Kazâ ve Kaderle İhticac Olunamaz...355 Tevekkül...356 Hayır ve Şer...357 Saîdlik ve Şakîlik...361 Rızık Meselesi...363 Ecel Meselesi...365 ONBİRİNCİ BÖLÜM İslâm Fırkaları İslâm Fırkalarının Çıkış Sebepleri...373 Mu tezile...375 Şi a...377 Havariç (Haricîler)...377 Mürci e...378 Cebriye...379 Müşebbihe...379 Neccariye...380 Bibliyografya...383 İSLÂM AKAİDİ İÇİNDEKİLER 9
Önsöz Bugüne kadar İslâm akaidi konusunda pek çok din âlimleri sayısız denebilecek kadar, kıymetli eserler meydana getirmişlerdir. Ancak, bu eserlerin çoğu Arapça ve bir kısmı da eski Türkçe, Osmanlıca üslûbu ile yazılmıştır. Buna rağmen, bu kıymetli eserlerin hâlen mevcutları kalmamıştır. Bu hâl, zamanımızın en önemli ihtiyacı olan dinî inançlarımızı öğrenmeyi bizim için zorlaştırmaktadır. Genç nesillerimize, İslâm dininin esaslarını teşkil eden bölümlerden itikada ait kısmını, ehl-i sünnet akidesi üzerine öğretmek için, huzurunuza sunduğum bu İslâm Akaidi adlı kitabımı, eserin sonunda da göreceğiniz gibi muteber eserlerden istifade ederek hazırladım. Kitabın hazırlanmasında zihinleri fazla meşgul etmemek için, akaid konularında aklî olarak geniş bir sûrette inceleyen ilm-i kelâma ait bilgileri almamayı muvafık gördüm. Eserin, herkes tarafından okunacağını nazar-ı dikkate alarak, mümkün olduğu kadar anlaşılır şekilde sade bir dille yazmaya dikkat ettim. Eserden, din adamları da arzu ettikleri kadar genişçe faydalanabilirler. Bunun için gereken yerlerde kaynaklar gösterdim. Eseri hazırlarken bazı âyetlerin tamamını almadım. Ancak, konu ile ilgili kısımlarını aldım. Bu arada herkes tarafından bilinen bazı hadis-i şerifler için mehaz göstermedim. Şurasını da hemen belirteyim ki bu eser bir ilm-i kelâm kitabı değil, bir akaid kitabıdır. Bu itibarla akaid konuları, akaid çerçevesi dahilinde izah edilmeye çalışılmıştır. Huzurunuza sunduğum bu eserimin mükemmel olduğunu iddia edecek değilim. Yalnız, bile bile hata yapmamaya çok dikkat sarfettim. Buna rağmen yine de eksik ve kusurum olabilir. Bu noktalarda beni uyarırsanız memnun olurum ve nasip olursa ikinci baskıda düzeltmeye çalışırım. Bu arada şunu da hemen belirtmek isterim ki, daha önce İslâm İSLÂM AKAİDİ ÖNSÖZ 11
inançlarını gerektiği gibi izah eden yeni, Türkçe bir eser olsaydı, bu kadar nazik ve ağır konuları ele almayı hatırımdan bile geçirmezdim. Kitap, on bir bölüme ayrılmıştır. Birinci bölümde bâtıl dinler hakkında kısaca izahat verilmiş fakat bu arada Yahudilik ve Hristiyanlıktan bahsedilmemiştir. Bu iki din hakkında gerektiği kadar bilgi, (Akaid bakımından) kitabın, kitaplara ve peygamberlere iman bölümlerinde zikredilmiştir. İkinci ve üçüncü bölümler, akaidin ne demek olduğunu ve ehl-i sünnet akaid imamlarının en meşhurlarını ihtiva etmektedir. Esas konu, dördüncü bölümden başlamakta ve onuncu bölümün sonunda bitmektedir. On birinci bölümde, hâlen yaşamayan yani münkariz olmuş bâtıl mezheplerin akaide ait fikirlerini kısaca zikrettim. Onlar hakkında en geniş malûmat İlm-i Kelâm kitaplarında bulunabilir. Arzum bu eserin, benden sonra, bu konuda daha mükemmel eser verebilecekleri harekete geçirmesidir. Bunda muvaffak olursam kendimi mutlu sayarım. Çalışmak bizden, başarı daima ve daima Allah Teâlâ hazretlerindendir. Hayati ÜLKÜ 12 HAYATİ ÜLKÜ İSLÂM AKAİDİ
ا ا ا Birinci Bölüm Dinler Hakkında Genel Bilgi İSLÂM AKAİDİ DİNLER HAKKINDA GENEL BİLGİ 13
HAKKINDA 1DİNLER E lhamdü lillâhi rabb-il âlemîn ve-s-salâtü ve-s-selâmü alâ resûlinâ Muhammedin ve âlihî ve sahbihî ecmaîn. Din Kelimesinin Menşei Din kelimesinin menşeinin nereden geldiğini tetkik eden sosyologlar ve din âlimleri, bunun eski Yunan dan veya Araplar dan geldiğini iddia etmektedirler. Bir kısım sosyologlara göre; din kelimesinin eski Yunan da karşılığı OPISXIA idi. Bu kelimenin lugat mânâsı, korku ile karışık sevgi ve saygı anlamına gelmektedir. Lâtince de ise din, Religio kelimesiyle ifade edilir. Religio kelimesinin lugat mânâsını anlamamız için bu kelimenin kökünü incelememiz lâzımdır. Religio kelimesi iki kökten gelmektedir. Birincisi, Religere kökünden çıkmıştır ki bu kelimenin mânâsı, bir şeyi tekrar tekrar dikkatlice yapmaktır. Bu hâle göre Religio kelimesinin lugat mânâsı, ibâdete sadakatle kendini vermek ve ihtimam göstermek anlamına gelir. İkincisi, Religio kelimesi Religare kökünden çıkmıştır. Religare kelimesinin mânâsı, bağlanmak demektir. Buna göre Religio kelimesi, insanların Allah a ve birbirine saygı ile karışık bağlılığı mânâsını ifade eder. Her iki mânâyı dikkatle inceleyecek olursak, dini birbirinden ayrı, iki cephesini gösterdiğini anlamak gayet kolaydır. Objektif olarak din, insanın bazı faaliyetlerinin muayyen aralıklarla tekrarı olur ki bu hâl dış olayları yani dinsel töreleri alâkadar eder. Subjektif olarak din, ruhî hayatın gizli bir hâletini ifade eder. Bir kısım sosyologlara ve İslâm ulemasına göre ise din kelimesinin menşei Araplardan çıkmıştır. Arapların bu kelimeyi: 1- Aramî-İbranî dillerinden gelen yargı (hüküm) kelimesinden, 2- Daena şeklinde olan İranî bir kökten, İSLÂM AKAİDİ DİNLER HAKKINDA GENEL BİLGİ 15