1

2

3

4

5

6

7

8

Ankara stanbul Demiryolu H zl Tren Projesi Kapsam nda Bulunan 2400 Metre Uzunlu undaki V4 Viyadü ünün Yap m ve Kalitesi Selahattin Düzbasan Süleyman Uluöz Ilgaz n. Tic.Ltd. ti. Ilgaz n. Tic.Ltd. ti. Cinnah Cad. Piyade Sokak No:13 Prefabrik Beton Eleman Üretim Tesisi Çankaya - Ankara Yenice - Mersin Tel: 0312 4418700 Tel: 0324 651 40 29 E.mail: ilgazfil@yahoo.com E.mail: uluozsuleyman@hotmail.com Erol Yak t Mustafa Camc o lu Railone Ilgaz Travers Fabrikas Ilgaz n. Tic.Ltd. ti Organize Sanayi Bölgesi Organize Sanayi Bölgesi Polatl - Ankara Polatl - Ankara Tel: 0312 6265069 Tel: 0312 6265038 E.mail: erol.yakit@ilgazinsaat.com E.mail: camcioglumustafa@yahoo.com Özet 2.400 metre uzunlu uyla Türkiye nin en uzun viyadüklerinden olan Ankara stanbul Demiryolu H zl Tren Projesi V4 viyadü ünün yap mda; 1100 adet fore kaz k, 67 adet temel, 67 adet elevasyon, 792 adet öngermeli kiri, prefabrik kablo kanallar ve al n elemanlar n n yap m nda de i ik s n flarda yakla k 175.000 m³ beton, 25.000 ton demir ve 1000 ton öngerme çelik halat kullan lm t r. Projenin planlanan sürede tamamlanabilmesi için Projede kullan lan; al n elemanlar, kablo kanallar ve di er prefabrik beton elemanlar n üretimi, Ilgaz n aat n Polatl prefabrik beton eleman üretim tesisinin yan s ra Mersin-Yenice ile Adana-Pozant tesislerinde de yap lm t r. Ilgaz n aat n Alman orta Railone GmbH ile Polatl Organize Sanayi Bölgesinde 50.000 m² sahada kurulmu olan RAILONE ILGAZ Travers Fabrikas n n montaj 2007 y l nda henüz tamamlanmad ndan dolay ; Projede ihtiyaç duyulan UIC 60 raylar na uygun 680.000 adet B 70 tipi travers, RAIL. ONE GmbH nin Almanya, Macaristan ve Romanya daki tesislerinden temin edilmi tir. Farkl meslek disiplinindeki teknik eleman, formen ve kalifiye elemanlar n vardiya sistemiyle 24 saat kesintisiz özverili ve koordineli çal mas, antiyenin ihtiyac olan makine ve ekipmanlar n zaman nda temini, olumsuz hava ve arazi ko ullar nda da standartlara uygun üretim yapabilmek için gerekli tedbirlerin zaman nda al nmas sayesinde, Proje 7 ay gibi rekor bir sürede tamamlanm t r. (Uluöz ve di. 2007 ) Anahtar kelimeler:h zl tren,viyadük, Öngermeli prekast kiri, Railone Ilgaz, Travers 9

1. Giri Ankara stanbul Demiryolu H zl Tren Projesi kapsam nda bulunan V4 viyadü ü; Polatl ç k ndan itibaren 14. kilometrede ba lamakta Sakarya nehri üzerinden geçerek demiryolu ana güzergâh na ba lanmaktad r. Projenin yap m na ba lamadan önce al nan tedbirler sayesinde, olumsuz hava ko ullar nda bile vardiyal sistemle 24 saat kesintisiz çal mak mümkün olmu tur. V4 viyadü ünde kullan lan öngermeli kiri lerin üretimi, antiyede kurulan sabit tesiste yap lm t r. Proje kapsam nda bulunan betonarme yap lar, öngermeli kiri üretiminin kalitesi, antiyede kurulan kontrollük te kilat ve Ilgaz n aat kalite kontrol laboratuarlar nda 24 saat kesintisiz yap lm t r. Tablo1 de V4 Viyadü ünün karakteristik özellikleri verilmi tir. Uzunluk (m) 2.400 Fore kaz k (adet) 1.100 Radye temel (adet) 67 Öngermeli kiri (adet) 792 Beton (m³) 175.000 Demir (ton) 25.000 Öngermeli çelik halat (ton) 1.000 Tablo 1. V4 Viyadü ü karakteristik özellikleri. 2.1 Elektrik ve Su Depolar 2. Alt Yap Çal malar Teda n orta gerilim hatlar ndan al nan elektrik enerjisi, burada tesis edilen trafolar yard m yla alçak gerilime dönü türülmü tür. Elektrik ebekesi, ar za olmas durumunda otomatik olarak devreye giren jeneratörlerle desteklenmi tir. Su kesintilerine tedbir olarak buhar jeneratör merkezine 20 ton kapasiteli 2 adet su tank, beton santraline ise 15 er ton kapasiteli 4 adet su tank konulmu tur. So uk havadaki beton üretimleri dikkate al narak, su depolar kapal ortamda muhafaza edilmi ayr ca su deposu içerisine özel s t c sistemler yap larak gerekti inde kar m suyu s t lm t r. 2.2 antiye Yollar ve leti im Sistemi antiye sahas ndaki ana zemin CH ve CL s n f nda ya l kildir. Ya murlu havalarda antiye sahas nda yap lacak çal malar n aksamamas için, yakla k 10 km uzunlu unda yol yap lm t r. Bu kapsamda ana zeminde gerekli iyile tirmeler yap l p her tabakada % 98 s k ma sa land ktan sonra, yakla k 100.000 ton civar nda bazalt agregas serilip s k t r lm t r. Projenin yap m s ras nda 24 saat sürekli çal ma yap laca planland ndan dolay, 10 km kapsama alan olan telsiz sistemi kurulmu tur. 10

3. Beton Santrali Projede kullan lacak betonun üretilmesi amac yla, Resim 1 ve 2 de görülen 120 m³/saat kapasiteli sabit beton santraliyle, 60 m³/saat kapasiteli mobil beton santrali kurulmu tur. antiye faaliyetleri s ras nda beton santrallerinde olmas muhtemel ar zalar dikkate al narak, Polatl da faaliyette bulunan TSE Kurumundan belgeli 2 haz r beton tesisiyle anla ma yap larak ihtiyaç halinde buralardan da beton al nm t r. antiyede olmas muhtemel elektrik kesintilerine tedbir olarak beton santralini besleyen elektrik ebekesi 200 KWA l k jeneratörle desteklenmi tir. Resim 1, 2. Sabit ve mobil beton santralleri. 3.1 Beton Bile enleri Agrega: Proje kapsam ndaki beton üretimlerinde, TS 706 EN 12620 standard kriterlerine uygun olan 4 farkl gradasyonda kalker agregas kullan lm t r. Öngermeli kiri içerisinde bulunan çelik halatlar daha k sa sürede kesebilmek ve kalker agregadaki kristalli kalsitin beton kalitesine olumsuz etki yapaca ndan dolay, 50 adet kiri üretildikten sonra kalker yerine bazalt agrega kullan lmaya ba lanm t r. Çimento; n aat sahas ndaki zeminde sülfat tuzlar n n bulunma riski dikkate al nd ndan dolay fore kaz k ve radye temel yap m nda, SDÇ 32,5 çimentosu kullan lm t r. Elevasyon, ba l k kiri i, mesnet takozlar ve öngermeli kiri üretiminde, CEM I 42,5R çimentosu kullan lm t r. antiyeye getirilen çimento s cakl n n d ortam s cakl na gelmesini sa lamak için, beton santrallerine 550 ton çimentoyu stoklayabilecek 6 adet çimento silosu konulmu tur. Beton kimyasal ; Beton üretimlerinde TS EN 934 2 ve ASTM C 494 Tip F özelliklerine uygun yüksek oranda su azalt c beton kimyasal kullan lm t r. Ayr ca taze betonu olumsuz hava ko ullar ndan korumak amac yla, farkl özelliklere sahip beton kimyasallar da kullan lm t r. Bu amaç için beton santralinde her biri 25 ton kapasiteli olan 2 bölmeli 2 adet beton kimyasal tank kurulmu tur. Beton kar m ve kür suyu; Beton üretimi ve su küründe, TS EN 1008 standard kriterlerine uygun su kullan lm t r. 3.2 Üretimlerde Kullan lan Beton Dizaynlar Projede kullan lacak beton kar mlar n tespit çal malar 2 a amada yap lm t r. 11

3.2.1 Haz rl k A amas nda Yap lan Çal malar Beton üretiminde kullan lacak; Agrega ve beton kar m suyunun standartlara uygunlu u yapt r lan testlerle tespit edilmi tir. Gecikmi etrenjit ve alkali silika reaksiyonu beton kalitesini etkileyen en önemli parametrelerdendir. Bu husus dikkate al nd ndan dolay çimentoyu temin edece imiz tesisin seçiminde; ürettikleri çimentonun TS EN 197-1 standard kriterlerine uygun olmas n n yan s ra çimento bünyesindeki Na2O, K2O ve SO3 miktar n n daha az olmas na özen gösterilmi tir. 3.2.2 Beton Dizayn Çal malar Laboratuar ortam nda beton deneme kar mlar yap lm ve buradan al nan numuneler olumsuz hava ko ullar dikkate al narak, de i ik hava ko ullar nda muhafaza edildikten sonra bas nç dayan mlar tespit edilmi tir. Mukayeseli olarak yap lan beton deneme kar mlar nda; Betonun i lenebilirli i, k vam korumas, taze beton bünyesindeki s k m hava miktar 12, 18 ve 24 saatlik bas nç dayan mlar yla 3, 7, 14, 21 ve 28 günlük bas nç dayan m sonuçlar dikkate al narak, projede kullan lacak farkl beton s n flar na ait beton kar m raporlar haz rlanm t r. Ilgaz n aat Ar-Ge Müdürlü ünce haz rlanan beton kar m raporlar kontrollük te kilat yla Projenin yüklenicisi olan spanyol Obrascon Huarte Lain S.A.(OHL) firmas n n teknik elemanlar n n da haz r bulundu u heyet huzurunda tekrar yap lm t r. Heyet huzurunda yap lan beton kar mlar ndan al nan numunelerdeki bas nç dayan m sonuçlar dikkate al narak, Projede kullan lacak beton kar mlar na karar verilmi tir. 4. Olumsuz Hava Ko ullar nda Al nan Tedbirler Projenin yap m n n olumsuz hava ko ullar nda da devam edebilmesi için a a da detay verilen tedbirler al nm t r. 4.1 So uk Hava ko ullar na Kar Al nan Tedbirler Polatl daki son 10 y l n mevsimsel hava de i imleri, Meteoroloji Genel Müdürlü ünden al nm ve sonuçlar istatistiksel olarak de erlendirilip, antiye çal ma planlar ve al nmas gereken tedbirler belirlenmi tir. Agrega stok sahas na drenaj sistemi yap larak, su birikintilerinin ortamdan uzakla t r lmas sa lanm t r. Stoktaki agregalar n k n ya mur ve dondan yaz n ise a r s caktan etkilenmesini önlemek amac yla belli bir miktarda agregan n üzeri örtülerek muhafaza alt na al nm t r. So uk havalarda, konkasör tesisinde yeni haz rlanan agregalar n kullan lmas na özen gösterilmi bu sayede agrega tanecikleri aras nda mikro büyüklükte olan buz parçac klar n n beton içerisine girmesi önlenmi tir. Beton santralinin bunkeri, konveyör band, mikseri özel sistemle kapat larak, beton ve bile enlerinin olumsuz hava ko ullar ndan etkilenmesi önlenmi tir. Su ebekesinin d ortamla temasta olan k s mlar, yal t m malzemeleriyle, koruma alt na al nm t r. 12

Beton kimyasallar ve su depolar yal t m malzemeleriyle koruma alt na al nm bunun yan s ra depolar n n içerisine s t c sistem monte edilerek d ortamdan etkilenmesi önlenmi tir. Agrega bunkerinin alt k sm kapal sistemle koruma alt na al nm ve bu k s m, mekanik aksama zarar verilmeden s t lm t r. So uk hava ko ullar nda kar m suyu 50 C e s t larak kullan lm t r. Beton santrali mikserinin kar m süresi art r larak agrega taneciklerinin birbirine sürtünmesinden kaynaklanacak s dan faydalan lm t r. Trans mikserler kapal alanda muhafaza edilmi, beton ta nmas na ba lan lmadan önce, kazan k s mlar na s cak su konulup en az 10 dakika çevrilerek, metal aksamdaki s dü ürülmü tür. ( Uluöz ve di. 2007 ) 4.2 S cak Hava Ko ullar na Kar Al nan Tedbirler antiyeye getirilen çimentonun s cakl 80-85 C aras nda oldu undan dolay en az 24 saat dinlendirildikten sonra kullan lm t r. Beton üretiminde, konkasör tesisinden yeni haz rlanan agrega kullan lm t r. Beton santrali mikserinin kar m süresi azalt lm t r. DEF ve ASR riskleri dikkate al nd ndan dolay, çimentodaki Na2O, K2O ve SO3 miktarlar daha s k kontrol edilmeye ba lanm t r. Taze beton s cakl sürekli ekilde kontrol edilmi tir. Öngermeli kiri üretiminde DEF riskine tedbir olarak, kiri kal b na yerle tirilen beton 3 saat dinlendirildikten sonra, s cakl a amal olarak artan buhar kürüne tabi tutulmu tur. Buhar kür hollerine pulvarize su verilmi tir. Trans mikserlerin kazan k s mlar telisle sar lm t r. Trans mikserler kapal alanlarda muhafaza edilmi ve beton ta nmas na ba lan lmadan önce, kazan k s mlar na so uk su konulup en az 10 dakika çevrilerek metal aksamdaki s dü ürülmü tür. Trans mikser operatörünün, betona sonradan su ilave etmesini önlemek amac yla, trans mikser tank ndaki su bo alt lm, beton k vam n n uygun olmad durumda redozlama yap lm t r. 5. Projenin Zaman nda Tamamlanmas çin Al nan Tedbirler Projenin, planlanan sürede tamamlanmas amac yla a a daki tedbirler al nm t r. Projede görevli teknik eleman, formen ve ta eronlara konular nda uzman e itmenler taraf ndan; Beton üretiminde kullan lacak agrega, çimento, beton kimyasallar ve donat n n teslim al nmas, korunmas, normal ve anormal hava ko ullar nda beton üretimi, betonun nakli, redozlama yap lmas, betonun kal plar n içerisine konulup vibre edilmesi, buhar ve su kürü, beton yap lar n d hava ko ullar ndan korunmas,..vb konular n n uygulamal olarak anlat ld e itimler verilmi tir. antiyedeki çal malar aksatacak problemlerle ilgili olarak, farkl meslek disiplinindeki personellerden olu an çözüm tak mlar kurulmu ve yap lan beyin f rt nas çal malar yla problemler çözülmü tür. 13

Ilgaz n aat Üst Yönetimince; Yurt içi ve yurt d antiyelerinde görevli olan, konular nda deneyimli teknik elemanlardan bir bölümü a amal olarak viyadük antiyesi teknik grubunda görevlendirilmi tir. Beton pompalar nda meydana gelecek ar zalar dikkate al nd ndan dolay, radye temel ve elevasyon yap m s ras nda 2. beton pompas yedek olarak bekletilmi tir. Fore kaz k yap m nda kullan lan donat n n haz rlanmas nda; gaz alt kayna yla çal an robot teknolojisiyle donat lm, spiral ad mlar ve donat çaplar milimetre hassasiyetinde olan otomasyon a rl kl 2 adet makine kullan lm t r. Viyadükteki 67 adet temelin her birine elektrik dire i dikilerek 24 saat kesintisiz çal ma yap lacak ortam sa lanm t r. Elektrik kesintilerinin çal may aksatmamas için; Beton santrali, prekast üretim sahas, viyadük in aat güzergah n n farkl bölümleri ve sosyal tesislerde yeterli kapasitede jeneratör haz r bekletilmi tir. Beton imalat ve su kürü için ihtiyaç duyulan su ihtiyac n kar lamak amac yla, içerisinde s t c sistemler olan su depolar temin edilmi tir. Çimento fabrikas ndaki ar zalar n beton imalat n aksatmamas ve çimentonun kullan lamadan önce dinlenmesini sa lamak amac yla, sabit ve mobil beton santraline 550 ton çimentoyu depolayacak kapasitede 6 adet çimento silosu konulmu ayr ca alternatif çimento fabrikalar yla ba lant lar kurulmu tur. Buhar jeneratöründe olas ar zan n prekast kiri üretimini aksatmas n önlemesi amac yla, 1 adet buhar kazan yedek olarak haz r bekletilmi tir. Öngermeli kiri üretiminde doygun su buhar s cakl n n çimentoya yapabilece i olumsuz etkiyi önceden tespit etmek ve gerekti inde tedbir almak amac yla, üretimde kullan lan CEM I çimentodaki; C3S, C2S, C3A, Na2O, K2O, SO3, hidrolik modül, silikat modülü, alümina modülleri periyodik olarak hesaplanm gerekti inde çimento fabrikas yetkilileri uyar lm t r. antiyeye 120 m³/saat kapasiteli beton santrali ve 60 m³/saat kapasiteli mobil santrali kurulmu tur. Beton santrallerinde ar za olmas ihtimaline kar, Polatl da faaliyette bulunan TSE Kurumundan belgeli 2 haz r beton tesisiyle anla ma yap lm t r. Projede ihtiyaç duyulan; kablo kanallar ve al n elemanlar ile di er prefabrik beton elemanlar, Polatl da bulunan prefabrik beton eleman üretim tesisinin yan s ra Ilgaz n aat irketler Grubunun bünyesinde bulunan Yenice ve Pozant prekast beton eleman tesislerinde de üretilmi tir. Projede C25/30 s n f nda betonun kullan lmas öngörülen; ba l k kiri i, mesnet takozlar, dö eme ve koruyucu betonun haz rlanmas nda C30/37 s n f nda beton kullan larak kal p açma süreleri öne çekilmi tir. Öngermeli kiri üretiminde, çelik halatlar n kesilme süresini azaltmak ve kalker agrega içerisinde bulunan kristalli kalsitin betona yapaca olumsuz etkiyi bertaraf edebilmek için bazalt agrega kullan lm t r. Viyadük hatt boyunca al nan tedbirler sayesinde, farkl bran larda hizmet veren ta eronluk firmalar 2400 metre uzunlu undaki viyadü ün farkl bölümlerinde ayn anda çal ma imkan bulmu tur. 14

6. Öngermeli Prekast Kiri Üretimi Proje kapsam nda kullan lacak 792 adet I 195 tipi öngermeli prekast kiri in üretilmesi amac yla, Polatl Organize Sanayi Bölgesinde sabit tesis kurulmu tur. Tesise her biri ayn anda 4 adet kiri i üretebilen 2 üretim holü yap lm ve üretimde hidrolik sistemle aç l p kapanan kal plar kullan lm t r. Üretime 24 saat sürekli devam edebilmek için, tesise 40 ton kapasiteli 4 adet portal vinç, 2.500 kg/saat kapasiteli 2 adet buhar jeneratörü, 6 adet demir bükme ve kesme makinesi, her biri 20 ton kapasiteli 2 adet su tank, 1 adet 150 KVA l k jeneratör al nm t r. Ankara stanbul H zl Tren Projesi V4 viyadü ünde Tablo 2 de karakteristik özellikleri verilen öngermeli kiri ler kullan lm t r. Projede kullan lan kiri 792 adet Tipi I 195 Uzunlu u 33,20 m A rl 75 ton Öngermeli çelik halat 34 adet Beton s n f C 40/50 Tablo 2. Öngermeli kiri lerin karakteristik özellikleri. 6.1 Öngermeli Prekast Kiri lerin Üretimi Öngermeli kiri üretimi 3 a amada gerçekle tirilmi tir. 1. A amada; Üretime haz rlanan kal plara projesine uygun ekilde yap lan donat konulduktan sonra, donat n n projede belirtilen bölümlerine yerle tirilen öngermeli çelik halatlara 3 a amada öngerme i lemi uygulanm t r. 2. A amada; Trans mikserle üretim merkezine getirilen beton, kal p içerisine a amal olarak doldurulurken, kiri kal b üzerindeki 12 adet sat h vibratörü çal t r larak betonun kal p içerisine yerle tirilmesi sa lanm t r. 3. A amada; Kal p içerisindeki betona TS 3648 standard na göre a amal olarak 12 saatlik buhar kürü uyguland ktan sonra, kal ptan ç kar lan kiri ler ön stok sahas nda su kürüne tabi tutulmu tur. Resim 3, 4, 5 de üretim a amalar verilmi tir. Resim 3, 4, 5. Öngermeli prekast kiri üretiminin a amalar. 15

6.2 Öngermeli Prekast Kiri Üretiminde Kullan lan Beton Kalitesi C40/50 s n f nda betonun kullan ld öngermeli kiri üretiminde 15 cm ebad nda 12 adet küp numune al nm t r. Numunelerden 6 adedi transfer dayan m n tespit amac yla buhar kürüne tabi tutulmu, di er numuneler ise 7 ve 28 günlük bas nç dayan mlar n n tespiti amac yla d hava ko ullar nda b rak lm t r. 792 adet öngermeli kiri in üretiminde 9.700 adet beton küp numune al narak bas nç dayan m tespit edilmi tir. Aral k 2006 dönemin üretilen 81 adet kiri ten al nan beton numunelerdeki bas nç dayan m sonuçlar Tablo 3 de istatistikî de erlendirmesi ekil 1 de verilmi tir. k Beton numune ya Numune adedi Matematiksel ortalama N/mm² Standart sapma N/mm² Varyasyon katsay s % Transfer 243 39,9 1,1 2,8 7 gün 243 50,8 1,2 2,4 28 gün 243 61,9 0,9 1,5 Tablo 3. Öngermeli kiri üretiminde bas nç dayan m sonuçlar. 70 60 50 Mpa 40 30 20 10 0 PROJE DAYANIMI K 404 K 410 K 416 K 422 K 428 K 434 K 440 K 446 K 452 K 458 K 464 K 470 K 476 K 479 Kiri no 6.3 Yükleme Testi ekil 1. Beton bas nç dayan mlar n n istatistiki de erlendirmesi. Proje kapsam nda kullan lan öngermeli kiri lerin standartlara uygunlu unu tespit etmek amac yla yükleme testi yap lm t r. 2 a amada yap lan yükleme testinde; 1. A amada; Yükleme testine tabi tutulan öngermeli kiri lerin, net aç kl klar n n 1/3 ve 2/3 lük bölümlerine test yüküne ula lana kadar a amal olarak yük konulduktan sonra, 5 dakika beklenilip sehim ölçülmü tür. 2. A amada; Kiri lerin üzerindeki yükler, a amal olarak kald r ld ktan sonra mevcut sehim ölçülmü tür. artnamede, yükleme testi s ras nda test yükünün tamam konuldu unda tespit edilen sehim miktar n n, yükün tamam kald r ld ktan sonra minimum % 90 n n geri gelmesi gerekmektedir. Projede kullan lmak amac yla 19.09.2006 tarihinde üretilen V4 K191 nolu kiri e uygulanan yükleme testine ait görüntüler Resim 6 ve 7 de verilmi tir. ( Uluöz ve di. 2008 ) 16

Resim 6. Kiri lere yük uygulanmas ve sehim ölçümü. 7. Viyadük antiyesinde Yap lan Çal malar Proje kapsam nda; Öngermeli kiri üretiminde 25.000 m³ ve di er yap larda 150.000 m³ olmak üzere de i ik s n flarda yakla k 175.000 m³ beton kullan lm t r. Proje kapsam nda kullan lan betonun kalitesini tespit etmek amac yla, taze betondan al nan numunelerde 7 ve 28 günlük bas nç dayan mlar tespit edilmi, yap daki betondan karot numuneleri al nm ayr ca scmith çekici kullan larak tahribats z metotla bas nç dayan m tespit edilmi tir. 7.1 Fore kaz k Proje kapsam ndaki radye temellerde 16 adet olmak üzere toplam 1100 adet fore kaz k yap lm t r. Tablo 4 de özellikleri, Resim 8, 9, 10 da yap m a amalar verilen fore kaz klar n planland sürede tamamlanabilmesi için, 7 ta eron 10 adet fore kaz k makinesi kullanarak 24 saat sürekli çal ma yapm t r. Fore kaz k adedi 1100 adet Çap 120 cm Derinlik 18 34 metre Çimento cinsi SDÇ 32,5 Çimento dozaj 400 kg/m³ Tablo 4. Fore kaz klar n karakteristik özellikleri. Resim 8, 9, 10. Fore kaz k çal mas ndan görüntüler. Fore kaz k yap m nda kullan lan donat n n haz rlanmas amac yla, 3.000 m² kapal alan tahsis edilmi tir. Fore kaz kta kullan lan donat lar; Gaz alt kayna yla çal an robot teknolojisiyle donat lm, spiral ad mlar ve donat çaplar n n ayarlanmas 17

milimetre hassasiyetinde olan otomasyon a rl kl olarak çal an 2 adet makineyle yap lm t r. Resim 11 de görülen donat üretim makinelerinin 8 saatlik vardiyada toplam üretim kapasitesi 250 metre/8 saattir. Resim 11. Fore kaz k donat s haz rlama makinesi. Fore kaz k yap m nda, taze betondan al nan numunelerdeki bas nç dayan m sonuçlar Tablo 5 de verilmi tir. Fore Çimento kaz k Beton Beton Bas nç Dayan m N/mm² Dozaj No s n f kimyasal Cinsi kg/m³ 7 Gün 28 gün 1 28,6 37,5 2 SDÇ 25,0 34,7 3 C 25/30 32,5 400 % 1,2 27,9 36,5 4 22,6 35,0 5 27,0 37,1 Tablo 5. Fore kaz k yap m nda kullan lan betonlar n karakteristik özellikleri. 7.2 Radye Temel Viyadük in aat nda, hacimleri 400 650 m³ aras nda de i en 67 adet radye temel yap lm t r. Radye temellerin kaz lmas amac yla 4 ekskavatör ve 20 damperli kamyon 24 saat sürekli çal m t r. Radye temellerin yap m nda taze betondan al nan numunelerdeki bas nç dayan m sonuçlar Tablo 6 da verilmi tir. Beton s n f C 25/30 Çimento s n f ve dozaj SDÇ 32,5-350 kg/m³ Süper ak kanla t r c % 0,7 Priz geciktirici % 0,3 Bas nç Dayan m 7 gün 27,0 27,5 28,5 26,8 25,6 30,8 N/mm² 28 gün 32,9 33,6 34,6 32,2 33,5 36,7 Tablo 6. Radye temel yap m nda kullan lan betonlar n bas nç dayan mlar. 7.3 Elevasyon Projede 67 adet temelin sa ve sol olmak üzere her birinde 2 adet elevasyon yap lm t r. Elevasyonlar 4 metrelik kademeler eklinde yap lm ve her kademede yakla k 10 ton demir kullan lm t r. Plywood kaplamal t rman r kal plar, teleskopik mobil vinçlerle monte edilmi tir. Elevasyonun yap m nda, 2. beton pompas yedek olarak bekletilmi tir. Elevasyonlar da kullan lan betondan al nan numunelerdeki bas nç dayan m sonuçlar Tablo 7 de verilmi tir. 18

Beton s n f C 25/30 Çimento s n f ve dozaj CEM I 42,5 R - 350 kg/m³ Süper ak kanla t r c % 0,7 Priz geciktirici % 0,3 Elevasyonun kademesi Beton numunenin al nd 1. 2. 3. tarih ve ya Sol Sa Sol Sa Sol Sa Al nd Tarih 14.11.2006 25.11.2006 07.12.2006 Bas nç Dayan m 7 gün 25,1 27,1 32,9 34,5 28,4 28,2 N/mm² 28 gün 34,0 38,6 38,7 40,6 37,2 38,2 Tablo 7. Elevasyon yap m nda kullan lan beton bas nç dayan mlar. 7.4 Ba l k Kiri i ve Mesnet Takozlar Hava artlar n n olumsuz olmas ve projenin planlanan sürede tamamlanmas için, ba l k kiri i ve mesnet takozlar n n yap m nda projede belirtilen C25/30 s n f ndaki beton yerine C30/37 ve C35/45 s n f ndaki beton kullan lm t r. Ba l k kiri i ve mesnet takozlar n n yap m nda al nan numunelerdeki bas nç dayan mlar Tablo 8 de yap m a amas ndaki çal malara ait görüntüler Resim 12, 13, 14 de verilmi tir. Betonun kullan ld yer Tarih Beton Bas nç dayan m N/mm² s n f 7 gün 28 gün Ba l k kiri i ( P19 ) 11.11.2006 C 25 31,4 41,4 Ba l k kiri i ( P14 ) 01.12.2006 C 25 35,2 50,3 Mesnet takozu ( P 8 ) 15.01.2006 C 25 34,6 53,2 Mesnet takozu ( P 47) 23.01.2007 C 25 39,4 52,2 Tablo 8. Ba l k kiri ve mesnet takozlar ndaki bas nç dayan mlar. 7.5 Öngermeli Kiri lerin Montaj Resim 12, 13, 14. Ba l k kiri i çal malar. Ilgaz n aat n makine park nda, kiri lerin montaj nda kullan lan launching girderler ( kiri süren ) mevcuttur. Fakat ba l k kiri lerinin, geometrik ekilleri ve arazi artlar dikkate al nd ndan, kiri montajlar 250 ton kapasiteli kafes bomlu paletli vinçle, 400 ton kapasiteli teleskopik mobil vinç kullan larak yap lm t r. Resim 15, 16, 17 de montaj çal malar faaliyetlerinden görüntüler verilmi tir. 19

Resim15, 16, 17. Öngermeli kiri montaj çal malar. 7.6 Proje Kapsam nda Yap lan Di er Faaliyetler Dö eme betonu; Dö eme betonunda C25/30 s n f nda beton kullan lmas gerekirken, olumsuz hava ko ullar dikkate al narak C30/37 s n f beton kullan lm t r. Betonun üzeri, özel sistemle kapat larak içerisinde s mak yak lmak suretiyle olumsuz hava etkisine kar korunmu tur. Kablo kanallar al n elemanlar ; Projenin planlanan sürede tamamlanmas ve ürün kalitesinin artname kriterlerine uygun olmas için, kablo kanal ve al n elemanlar, Ilgaz n aat irketler Grubu bünyesindeki Yenice ve Pozant Prekast beton eleman üretim tesislerinde yap lm t r. zolasyon; V 4 Viyadü ünde yaya yürüme yolu betonu döküldükten sonra, 25.000 m² yal t m malzemesi yerle tirilip garguylar monte edilmi tir. Koruyucu beton; Yal t m malzemesi üzerine çelik has r konulduktan sonra, 5 cm kal nl nda C30/37 s n f nda koruyucu beton yap lm ve üzerine bazalt agregadan üretilen balast konulmu tur. Travers; stanbul Ankara Demiryolu H zl Tren Projesinde UIC 60 raylar n n montaj na uygun B 70 s n f nda toplam 680.000 adet, V4 viyadü ünde ise yakla k 7.200 adet travers kullan lm t r. RAIL.ONE ILGAZ Firmas n n Polatl daki Tesisi 2007 y l n n ilk aylar nda üretime henüz ba lamad ndan dolay, H zl Tren Projesinde kullan lan traversler RAIL.ONE GmbH Pfleiderer in; Almanya, Macaristan ve Romanya daki tesislerinden temin edilmi tir. ( Uluöz ve di. 2008 ) Railone Ilgaz Travers Fabrikas, Polatl Organize Sanayi Bölgesinde 2007 y l nda, 50.000 m² saha üzerinde kurulmu tur. Tesisin 6.000 m² kapal ve 40.000 m² stok sahas mevcuttur. Karusel sistemiyle üretim yap lan tesiste kurulu s ras ndaki kapasitesi, 3 lü vardiya sisteminde 576.000 adet/y l olarak planlanm, 2010 y l nda Tesisin otomasyon sisteminde yap lan modernizasyon çal malar yla üretim kapasitesi % 58,6 art la 913.680 adet/y l olacak ekilde yükseltilmi tir. 8. Sonuç Ankara stanbul H zl Tren Projesi V4 viyadü ü in aat na ba lan lmadan önce yap lan i planlar nda, problemler halinde al nacak alternatif tedbirlerin belirlenmesi, Ilgaz n aat Üst Yönetiminin projenin tüm a amalar n titizlikle takibi ve dar bo azlar zaman nda çözmesi, mobilizasyonun planlanan zamandan önce tamamlanmas, üretimi do rudan etkileyecek ekipmanlar n yedeklerinin haz r bulundurulmas, yönetimle 20

çal anlar aras ndaki koordinasyonun üst seviyede olmas, bilgi aktar m n n zaman nda yap lmas, tüm personelin özverili olarak çal mas sayesinde, resim 18,19 de görülen V4 viyadü ünün yap m 7 ay gibi rekor bir sürede tamamlanm t r. Ankara stanbul H zl Tren Projesi V4 viyadü ünde 26.04.2007 tarihinde deneme sürü lerine ba lan lm olup, söz konusu h zl tren hatt kullan lmaya ba lan lm t r. Viyadük in aat na ba lan lmadan önce, olumsuz hava artlar na kar al nacak tedbirlerin tespit edilmesi ve gerekti inde uygulanmas üretim kalitesi ve h z n olumlu yönde etkilemi tir. Projenin, kaliteden taviz vermeden, öngörülen zamandan da önce bitirilmi olmas Türk Mühendis ve formenlerinin bir ba ar s d r. Te ekkür Resim 18, 19. V4 Viyadü ünün görünümü. Yazarlar, Projenin her a amas nda yard mlar n esirgemeyen Ula t rma Bakan Binali Y ld r m ve TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman a te ekkür eder. 9. Kaynaklar Uluöz S., Düzbasan S., Yak t E., Camc o lu M., Çotur N. ( 2007 ) Ankara stanbul Demiryolu H zl Tren Projesi Kapsam nda Sakarya Nehri Üzerinde Yap lan 2400 metre Uzunlu undaki V4 Viyadü ü n aat. 1.Köprü ve Viyadükler Sempozyumu Bildiriler Kitab, n aat Mühendisler Odas, Antalya, s. 289 300 Uluöz S., Düzbasan S.,Yak t E., ( 2007 ) Olumsuz Hava Ko ullar nda Üretilen Astana shim Nehri Köprüsü Öngermeli Prekast Kiri lerindeki Beton Kalitesi. 7. Ulusal Beton Kongresi Bildiriler Kitab, stanbul Teknik Üniversitesi, stanbul, s. 233 242 Uluöz S., Düzbasan S., Yak t E., Camc o lu M., (2008 ) Ankara stanbul Demiryolu H zl Tren Projesi Kapsam nda Sakarya Nehri Üzerinde Yap lan 2400 metre uzunlu undaki V4 Viyadü ünün Yap m nda Kullan lan Öngermeli Kiri lerin Üretimi ve Kalitesi. Beton 2008 Uluslararas Haz r Beton Kongresi Bildiriler Kitab, Türkiye Haz r Beton Birli i, stanbul Uluöz S., Düzbasan S., Yak t E., (2008) Travers Üretimi ve Kalitesi. 2. Uluslararas Demiryolu Sempozyumu Bildiriler Kitab 1. Cilt, T.C Ula t rma Bakanl, TCDD Genel Müdürlü ü, International Union Railways, stanbul, s. 567-577 21

SEMPOZYUMDA SUNUM YAPAN TEKN K ELEMANLARIMIZDAN GÖRÜNTÜLER 22

23