ULUSLARARASI PROF. MUHAMMED B. TAVÎT ET-TANCÎ SEMPOZYUMU املؤمتر الدولي لألستاذ محمد بن تاويت الطنجي ANKARA ÜNİVERSİTESİ İLÂHİYAT FAKÜLTESİ YUNUS EMRE KONFERANS SALONU جامعة أنقرة كلية اإلالهيات قاعة مؤمتر يونس أمره 13-14 EKİM 2011 ANKARA 14-13 اكتوبر 2011 أنقرة
منسق املؤمتر/ KOORDİNATÖRÜ SEMPOZYUM Prof. Dr. Sönmez KUTLU هيئة التنظيمية للمؤمتر/ KURULU SEMPOZYUM DÜZENLEME Prof. Dr. Sönmez KUTLU Prof. Dr. İlyas ÇELEBİ Prof. Dr. Ahmet Hikmet EROĞLU Prof. Dr. Emel KEFELİ Prof. Dr. Metin YURDAGÜR Doç. Dr. Mahmut AY Doç. Dr. Zülfikar GÜNGÖR Süleyman Necati AKÇEŞME اللجنة العلمية للمؤمتر/ KURULU SEMPOZYUM BİLİM Prof. Dr. İlyas ÇELEBİ Prof. Dr. Halis ALBAYRAK Doç. Dr. Mahmut AY Prof. Dr. Emel KEFELİ Doç. Dr. Halil İbrahim KAÇAR Doç. Dr. Müfit Selim SARUHAN Yrd. Doç. Dr. İbrahim ASLAN هيئة تنظيم معرض محمد الطنجي/ HEYETİ MUHAMMED TANCÎ SERGİSİ TERTİP Doç. Dr. Abdülkadir DÜNDAR Arş. Gör. Ayşe ERSAY Ebru KOÇAK أمانة املؤمتر/ SEKRETARYASI SEMPOZYUM Yrd. Doç. Dr. İbrahim ASLAN Arş. Gör. Hayrettin Nebi GÜDEKLİ Arş. Gör. Armağan ATAR
13 أكتوبر 2011 يوم اخلميس/ PERŞEMBE 13 EKİM 2011 اجللسة االفتتاحية/ OTURUMU AÇILIŞ (09.00-10.30) Prof. Dr. Sönmez KUTLU Sempozyum Koordinatörü منسق املؤمتر Prof. Dr. Nesimi YAZICI Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dekanı عميد كلية اإلالهيات في جامعة أنقرة Prof. Dr. Raşit KÜÇÜK Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dekanı عميد كلية اإلالهيات في جامعة مرمرة Prof. Dr. M. Zafer GÜL Marmara Üniversitesi Rektörü رئيس جامعة مرمرة Prof. Dr. Cemal TALUĞ Ankara Üniversitesi Rektörü رئيس جامعة أنقرة Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ T.C. Diyanet İşleri Başkanı ve Türkiye Diyanet Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı رئيس الشؤون الدينية للجمهورية التركية 1
افتتاح املعرض/ AÇILIŞI SERGİ PROF. MUHAMMED B. TAVÎT ET-TANCÎ SERGİSİ معرض أستاذ محمد بن تاويت الطنجي EVLİYA ÇELEBİ SERGİSİ معرض ألولياء جلبي (10.30-10.45) استراحة شاي/( 10.45-11.00 Arası: (Çay 13 أكتوبر 2011 يوم اخلميس/ PERŞEMBE 13 EKİM 2011 اجللسة االولى/ OTURUM BİRİNCİ HATIRALARDA PROF. MUHAMMED B. األستاذ محمد بن تاويت الطنجي في الذكريات/ ET-TANCÎ TAVÎT (11.00-12.30) رئيس اجللسة/ Başkanı Oturum Prof. Dr. M. Sait HATİPOĞLU Necla TANCİ (Muhammed et-tancî nin Eşi) Prof. Dr. Hüseyin ATAY (A.Ü. İlâhiyat Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi) Prof. Dr. Bekir TOPALOĞLU (M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi) Prof. Dr. Ethem Ruhi FIĞLALI (Muğla Üniversitesi Eski Rektörü) Prof. Dr. İbrahim Agah ÇUBUKÇU (A.Ü. İlâhiyat Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi) Prof. Dr. Mehmet Akif AYDIN (YÖK Üyesi, İSAM Başkanı) Prof. Dr. Bekir KARLIĞA (Bahçeşehir Üniversitesi Medeniyet Araştırmaları Merkezi Başkanı) Yrd. Doç. Dr. Muhammet EROĞLU (M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi) 2
13 أكتوبر 2011 يوم اخلميس/ 13 EKİM 2011 PERŞEMBE اجللسة الثانية/ OTURUM İKİNCİ PROF. MUHAMMED. B. TAVÎT ET-TANCÎ NİN HAYATI, Aİ- LESİ VE YETİŞTİĞİ ÇEVRE األستاذ محمد بن تاويت الطنجي: حياته أسرته و بيئته التي نشأ فيها (14.00-15.30) رئيس اجللسة/ Başkanı Oturum Prof. Dr. Mustafa FAYDA Prof. Dr. Emel KEFELİ (M.Ü. Türkiyât Enstitüsü Müdürü) Muhammed b. Tavît et-tancî nin Hayatı حياة محمد بن تاويت الطنجي Dr. Muhammed Abdulhalim BİCHİ (Cezayir Ü. İslamî İlimler Fakültesi Öğretim Üyesi) Mağrip te Siyasî Çevre ve Muhammed b. Tavît et-tancî nin Yetişmesindeki Etkisi البيئية السياسية في املغرب واثرها في نشأة محمد بن تاويت الطنجي Dr. İzzuddîn MA MÎŞ (Cezayir Ü. İslamî İlimler Fakültesi Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin Kişiliğinde Kültür Kesişmeleri ve Düşüncesinin Oluşumundaki Rolü التقاطعات الثقافية في شخصية محمد بن تاويت الطنجي ودورها في مكوناته الفكرية استراحة شاي/( 15.30-16.00 Arası: (Çay 3
13 أكتوبر 2011 يوم اخلميس/ 13 EKİM 2011 PERŞEMBE اجللسة الثالثة/ OTURUM ÜÇÜNCÜ PROF. MUHAMMED B. TAVÎT ET-TANCÎ NİN İLMÎ KİŞİLİĞİ VE ESERLERİ األستاذ محمد بن تاويت الطنجي: شخصيته العلمية وآثاره (16.00-17.30) رئيس اجللسة/ Başkanı Oturum Prof. Dr. Orhan BİLGİN Dr. Abdussamed ACHAB (A. Künûn Kültür ve İlmî Araştırmalar Merkezi, Tanca) İlim Mihrabına Adanmış Bir Hayat: Prof. Muhammed b. Tavît et-tancî األستاذ محمد بن تاويت الطنجي: العبيد في محراب العلم Doç. Dr. Tahir KAHHAR (Özbekistan Devlet Cihan Dilleri Üniversitesi Uluslararası Gazetecilik Fakültesi Öğretim Üyesi) Rus ve Özbek İlim Çevrelerinde Muhammed b. Tavît et-tancî İle İlgili Değerlendirmeler التقييمات حول محمد بن تاويت الطنجي في األوساط العلمية الروسية واألوزبكية Prof. Dr. Metin YURDAGÜR (M. Ü. İlâhiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin İslam Araştırmaları Merkezi ne (İSAM) İntikal Eden Metrûkesi متروكات محمد بن تاويت الطنجي التي انتقلت الى مركز البحوث اإلسالمية (İSAM( 4
Yrd. Doç. Dr. Abdülmecit İSLAMOĞLU (A.Ü. İlâhiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin Türk Tarih Kurumuna İntikal Eden Metrûkesi متروكات محمد بن تاويت الطنجي التي انتقلت الى اجلمعية التاريخية التركية TASAVVUF MUSİKİSİ KONSERİ حفلة املوسقى التصوفية/ 13 أكتوبر 2011 يوم اجلمعة الساعة/ 20.00 Saat: 13 Ekim 2011, PERŞEMBE احملل: قاعة مؤمتر يونس أمره Salonu/ Yer: Yunus Emre Konferans 5
14 أكتوبر 2011 يوم اجلمعة/ CUMA 14 EKİM 2011 اجللسة الرابعة/ OTURUM DÖRDÜNCÜ PROF. MUHAMMED B. TAVÎT ET-TANCÎ NİN TAHKİK ÇALIŞMALARI الدراسات التحقيقية لألستاذ محمد بن تاويت الطنجي (09.00-10.15) رئيس اجللسة/ Başkanı Oturum Prof. Dr. Hüseyin ATAY Ahmed Şevkî BİNEBİNE (Rabat Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Usûlu t-tahkik el-ilmî el-arabî اصول التحقيق العلمي العربي Prof. Dr. Bekir TOPALOĞLU (M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin Tahkik Geleneği اصول التحقيق حملمد بن تاويت الطنجي Prof. Dr. Ayman Fuad SEYYİD (Ezher Üniversitesi Yazma Eserler Merkezi Müdürü) Muhammed b. Tavît et-tancî ve İbn Nedîm in Kitâbu l-fihrist ini Tahkiki Projesi محمد بن تاويت الطنجي و مشروع حتقيق كتاب الفهرست للندمي استراحة شاي/( 10.15-10.45 Arası: (Çay 6
14 أكتوبر 2011 يوم اجلمعة/ CUMA 14 EKİM 2011 اجللسة اخلامسة/ OTURUM BEŞİNCİ PROF. MUHAMMED B. TAVÎT ET-TANCÎ NİN FİKİRLERİ VE İSLÂM BİLİMLERİNE KATKISI I أراء األستاذ محمد بن تاويت الطنجي و مساهمته في العلوم اإلسالمية - I (10.45-12.15) رئيس اجللسة/ Başkanı Oturum Prof. Dr. Ethem Ruhi FIĞLALI Prof. Dr. Ahmet AKBULUT ( A.Ü. İlâhiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin Kelamî Görüşleri محمد بن تاويت الطنجي و أراءه الكالمية Prof. Dr. Hasan ONAT ( A.Ü. İlâhiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin Mezhepler Tarihçiliği محمد بن تاويت الطنجي كمؤرخ املذاهب االعتقادية Prof. Dr. Şamil DAĞCI ( A.Ü. İlâhiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin İslâm Hukukçuluğu محمد بن تاويت الطنجي كفقيه إسالمي Prof. Dr. Mehmet BAYRAKDAR ( Yeditepe Üniversitesi Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin İslam Felsefesi ne Katkıları محمد بن تاويت الطنجي و مساهمته في الفلسفة اإلسالمية 7
14 أكتوبر 2011 يوم اجلمعة/ CUMA 14 EKİM 2011 اجللسة السادسة/ OTURUM ALTINCI PROF. DR. MUHAMMED B. TAVÎT ET-TANCÎ NİN FİKİRLE- Rİ VE İSLÂM BİLİMLERİNE KATKISI II أراء األستاذ محمد بن تاويت الطنجي و مساهمته في العلوم اإلسالمية - II (14.30-16.00) رئيس اجللسة/ Başkanı Oturum Prof. Dr. Saim YEPREM Prof. Dr. İlyas ÇELEBİ (M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin Klasik Dönem Tasavvufuna Yaklaşımı نظرة محمد بن تاويت الطنجي الى التصوف القدمي Dr. Faik AHMEDZADE (Bakü Devlet Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin Kur an ın İcaz ve Belağatı أراء محمد بن تاويت الطنجي حول اعجاز القران والبالغة Doç. Dr. Fazlı ARSLAN (E. Ü. Güzel Sanatlar Fakültesi Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin Mûsikî ve Resim Üzerine Çalışmaları دراسات محمد بن تاويت الطنجي في التصوير واملوسيقي Doç. Dr. Sıddık KORKMAZ (S.Ü. İlahiyat Fak. Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin Şiîliğe Bakışı نظرة محمد بن تاويت الطنجي الى الشيعة استراحة شاي/( 16.00-16.30 Arası: (Çay 8
14 أكتوبر 2011 يوم اخلميس/ CUMA 14 EKİM 2011 اجللسة السابعة/ OTURUM YEDİNCİ PROF. MUHAMMED B. TAVÎT ET-TANCÎ NİN ÇAĞDAŞ PROBLEMLERE YAKLAŞIMI نظرة األستاذ محمد تاويت الطنجي الى املشاكل العصرية (16.30-17.45) رئيس اجللسة/ Başkanı Oturum Prof. Dr. Salih TUĞ Prof. Dr. Sönmez KUTLU ( A. Ü. İlâhiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin Din-Siyaset İlişkisine Yaklaşımı نظرة محمد بن تاويت الطنجي الى العالقة بني الدين والسياسة Prof. Dr. Mehmet ÖZDEMİR (A. Ü. İlâhiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî Zaviyesinden Hz. Peygamber محمد)صعلم ) من زاوية محمد بن تاويت الطنجي Prof. Dr. İsmail YAKIT (Akdeniz Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi) Muhammed b. Tavît et-tancî nin Kur an ve İslâm Anlayışı نظرة محمد بن تاويت الطنجي الى اإلسالم والقران 9
14 أكتوبر 2011 يوم اخلميس/ CUMA 14 EKİM 2011 اجللسة التقييمية/ OTURUMU DEĞERLENDİRME (18.00-18.30) رئيس اجللسة/ Başkanı Oturum Prof. Dr. Emel KEFELİ Prof. Dr. Ethem Ruhi FIĞLALI Muğla Üniversitesi Eski Rektörü Prof. Dr. Ayman Fuad SEYYİD Ezher Üniversitesi Yazma Eserler Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Saim YEPREM M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Emekli Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mahmut AY A.Ü. İlâhiyat Fakültesi Öğretim Üyesi 10
املشاركون/ KATILIMCILAR Abdussamed ACHAB, Dr., Abdullah Künûn Kültür ve İlmî املغرب مؤسسة عبد اهلل كنون/ Mağrib Araştırmalar Merkezi, Tanca للثقافة و البحث العلمي طنجة \ Abdülkadir DÜNDAR, Doç. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat جامعة أنقرة كلية اإلالهيات/ Fakültesi Abdülmecid İSLAMOĞLU, Yrd. Doç. Dr., Ankara Üniversitesi جامعة أنقرة كلية اإلالهيات/ Fakültesi İlâhiyat Ahmet AKBULUT, Prof. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakül- جامعة أنقرة كلية اإلالهيات tesi/ Ahmet Hikmet EROĞLU, Prof. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat جامعة أنقرة كلية اإلالهيات/ Fakültes Ahmed Şevkî BİNEBİNE, Dr. Rabat Üniversitesi Edebiyat كلية االداب رباط املغرب Mağrib/ Fakültesi, Armağan ATAR, Arş. Gör., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi جامعة أنقرة كلية اإلالهيات/ Görevlisi Araştırma Ayman Fuad SEYYİD, Prof. Dr. Ezher Üniversitesi Yazma Eser- مدير معهد اخملطوطات -جامعة االزهر/ Kahire ler Merkezi Müdürü, Ayşe ERSAY, Arş. Gör., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi / جامعة أنقرة كلية اإلالهيات Bayram AKDOĞAN, Yrd. Doç. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat جامعة أنقرة كلية اإلالهيات Fakültesi Bekir KARLIĞA, Prof.Dr., Bahçeşehir Üniversitesi Medeniyet مدير مركز الدراسات املدنية Türkiye, Araştırmaları Merkezi Başkanı, Bekir TOPALOĞLU, Prof. Dr., Marmara Üniversitesi İlâhiyat جامعة مرمرة كلية اإلالهياتFakültesi رئيس جامعة Cemal TALUĞ, Prof. Dr., Ankara Üniversitesi Rektörü أنقرة/ Ebru KOÇAK, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 11
طالبة ماجسترية في معهد العلوم االجتماعية Öğrencisi/ Yüksek Lisans مديرMüdürü Emel KEFELİ, Prof. Dr., M.Ü. Türkiyat Enstitüsü معهد التركيات في جامعة مرمرة/ Esat KILIÇER, Doç. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi / جامعة أنقرة كلية اإلالهيات )أستاذ متقاعد(( Üyesi (Emekli Öğretim Ethem Ruhi FIĞLALI, Prof. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat جامعة أنقرة كلية اإلالهيات )أستاذ( Üyesi Fakültesi (Emekli Öğretim متقاعد( \ Faik AHMEDZADE, Dr., Bakü Devlet Üniversitesi İlâhiyat Fa- كلية اإلالهيات في جامعة باكو/ kültesi Fatih KOCA, Öğr. Gör., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi/ جامعة أنقرة كلية اإلالهيات Fazlı ARSLAN, Doç. Dr., Erciyes Üniversitesi Güzel Sanatlar كلية الفنون اجلميلة في جامعة ارجياس/ Fakültesi Halil İbrahim KAÇAR, Doç. Dr., Marmara Üniversitesi İlâhiyat جامعة مرمرة كلية اإلالهيات/ Fakültesi Halis ALBAYRAK, Prof. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakül- جامعة أنقرة كلية اإلالهيات/ tesi Hasan ONAT, Prof. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi/ جامعة أنقرة كلية اإلالهيات Hayrettin Nebi GÜDEKLİ, Arş. Gör., Marmara Üniversitesi كلية اإلالهيات في جامعة مرمرة/ Görevlisi İlâhiyat Fakültesi Araştırma Hüseyin ATAY, Prof. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi/ جامعة أنقرة كلية اإلالهيات )أستاذ متقاعد( İbrahim Agah ÇUBUKÇU, Prof. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat جامعة أنقرة كلية اإلالهيات )أستاذ( Üyesi Fakültesi (Emekli Öğretim متقاعد(\ İbrahim ASLAN, Yrd. Doç. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat جامعة أنقرة كلية اإلالهيات/ Fakültesi İlyas ÇELEBİ, Prof. Dr., Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi/ 12
جامعة مرمرة كلية اإلالهيات İsmail YAKIT, Prof. Dr., Akdeniz Üniversitesi Fen-Edebiyat كلية العلوم واال داب في جامعة البحر األبيض/ Fakültesi İzzuddîn MA MÎŞ, Dr. Cezayir Üniversitesi İslamî İlimler Fa- كلية العلوم اإلسالمية جامعة/ Müdürü kültesi- Sırat Dergisi Yazı İşleri اجلزائر- مدير حترير مجلة الصراط Mahmut AY, Doç. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi/ جامعة أنقرة كلية اإلالهيات عضو/ Başkanı Mehmet Akif AYDIN, Prof. Dr., YÖK Üyesi, İSAM في مؤسسة التعليم العالي و رئيس مركز البحوث اإلسالمية جامعة/ Üniversitesi Mehmet BAYRAKDAR, Prof. Dr., Yeditepe يديتبة رئيس/ Başkanı Mehmet GÖRMEZ, Prof. Dr., T.C. Diyanet İşleri الشؤون الدينية للجمهورية التركية Mehmet ÖZDEMİR, Prof. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fa- جامعة أنقرة كلية اإلالهيات/ kültesi Mehmet Sait HATİPOĞLU, Prof. Dr., Ankara Üniversitesi جامعة أنقرة كلية اإلالهيات( Üyesi İlâhiyat Fakültesi (Emekli Öğretim )أستاذ متقاعد( Metin YURDAGÜR, Prof. Dr., Marmara Üniversitesi İlâhiyat جامعة مرمرة كلية اإلالهياتFakültesi Muhammed Abdulhalim BİCHİ, Dr., Cezayir Üniversitesi İslamî بجامعة اجلزائر كلية العلوم اإلسالمية-اخلروبة İlimler Fakültesi, Cezayir Muhammet EROĞLU, Yrd. Doç. Dr., Marmara Üniversitesi جامعة مرمرة كلية اإلالهيات( Üyesi İlâhiyat Fakültesi (Emekli Öğretim )أستاذ متقاعد(/ Mustafa FAYDA, Prof. Dr., Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakül- جامعة مرمرة كلية اإلالهيات )أستاذ متقاعد(/( Üyesi tesi (Emekli Öğretim Müfit Selim SARUHAN, Doç. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat جامعة أنقرة كلية اإلالهيات/ Fakültesi 13
رئيسRektörü M. Zafer GÜL, Prof. Dr., Marmara Üniversitesi جامعة مرمرة/ Nesimi YAZICI, Prof. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi عميد كلية اإلالهيات في أنقرة/ Dekanı Orhan BİLGİN, Prof. Dr., 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakül- كلية اآلداب في جامعة 29 مايو/ tesi Raşit KÜÇÜK, Prof. Dr., Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi عميد كلية اإلالهيات في جامعة مرمرة/ Dekanı Saim YEPREM, Prof. Dr., Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakülte- جامعة مرمرة كلية اإلالهيات/ si Salih TUĞ, Prof. Dr., Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi/ جامعة مرمرة كلية اإلالهيات Sıddık KORKMAZ, Doç. Dr., Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakül- جامعة سلجوق كلية اإلالهياتtesi Sönmez KUTLU, Prof. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi جامعة أنقرة كلية اإلالهيات / Şamil DAĞCI, Prof. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi جامعة أنقرة كلية اإلالهيات / Tahir KAHHAR, Doç. Dr., Özbekistan Devlet Cihan Dilleri Üni- كلية الصاحفة الدولية في Fakültesi/ versitesi Uluslararası Gazetecilik جامعة األلسنة العاملية Zülfikar GÜNGÖR, Doç. Dr., Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakül- جامعة أنقرة كلية اإلالهيات/ tesi 14
NOTLAR 15
NOTLAR 16