VERGİ USUL KANUNU NA EKLENEN 153/A MADDESİ İLE GETİRİLEN TEMİNAT UYGULAMASI İbrahim ERCAN * 1- GİRİŞ Bilindiği üzere, 6455 sayılı Gümrük Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (T.C. yasalar, 1.4.2013) ile, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun (T.C. Yasalar, 10.01.1961) İşe Başlamayı Bildirme başlıklı 15 üncü maddesinden sonra gelmek üzere Teminat Uygulaması başlıklı 153/A maddesi eklenmiştir. Söz konusu madde ile, yalnızca sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği ve mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediği haklarında düzenlenen vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen rapor ile tespit edilen mükelleflerin yeniden mükellefiyet tesis ettirme talebiyle vergi dairesine işe başlama bildiriminde bulunmaları durumunda ve yine belirtilenin dışında VUK un 359 uncu maddesinde yer alan sahte belge düzenleme fiilini işlediği vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen rapor ile tespit edilen mükellefler hakkındaki bilginin vergi dairesinin bilgisine girmesi durumunda, kendilerinden teminat istenmesi uygulaması başlatılmıştır. Teminat uygulamasına bu fillere iştirak ettiği tespit edilen meslek mensupları da dahil edilmiştir. Teminat uygulaması ile sahte fatura düzenlemesine ve dolayısıyla kullanımının belli bir ölçüde önüne geçilmesi öngörülmektedir. Bu yazımızda, 213 sayılı VUK a 6455 sayılı Kanun la eklenen 153/A maddesiyle getirilen teminat uygulaması anlatılmaya çalışılacaktır. 2- TEMİNAT İSTENECEK MÜKELLEFLER VE TEMİNAT UYGULAMASI 2.1- Teminat İstenecek Mükellefler Teminat istenecek mükellefler, 213 sayılı VUK a eklenen 153/A maddesinde iki ayrı gruba ayrılmıştır. Bunlardan ilki, yalnızca sahte belge dü- * Vergi Müfettişi 167
zenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği ve mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediği, haklarında vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen raporla tespit edilen mükellefler, diğeri bunlar dışında VUK un 359 uncu maddesinde yer alan sahte belge düzenleme fiilini işledikleri haklarında vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen raporla tespit edilen mükelleflerdir. a) Başkaca bir ticari, zirai ve mesleki faaliyeti olmadığı halde münhasıran sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiğinin vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen rapor ile tespit edilmesi ve mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediğinin raporda belirtilmesi üzerine işi bırakmış addolunan ve mükellefiyet kayıtları vergi dairesince terkin edilenlerden; - Serbest meslek erbabının, - Şahıs işletmelerinde işletme sahibinin, - Adi ortaklıklarda ortaklardan her birinin, - Ticaret şirketlerinde; şirketin kanuni temsilcilerinin, yönetim kurulu üyelerinin, şirket sermayesinin asgari %10 una sahip olan gerçek veya tüzel kişilerin ya da bunların asgari %10 ortağı olduğu veya yönetiminde bulundukları teşebbüslerin, - Tüzel kişiliği olmayan teşekküllerde bunları idare edenlerin, - Düzenlenen raporda fiillerin işlenmesinde bilfiil bulundukları tespit edilenlerin, İşe başlama bildiriminde bulunmaları halinde, adlarına mükellefiyet tesis edilebilmesi için teminat verilmiş olması şarttır. Bununla birlikte, yukarıda belirtilenlerin ortağı oldukları adi ortaklıkların, kanuni temsilcisi, yönetim kurulu üyesi, şirket sermayesinin asgari %10 una sahip oldukları ticaret şirketlerinin veya idare ettikleri tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin işe başlama bildiriminde bulunması halinde de teminat istenecektir. b) Yukarıdaki bölümde belirtilenler hariç olmak üzere, 213 sayılı VUK un Kaçakçılık Suçları ve Cezaları başlıklı 359 uncu maddesinde yer alan sahte belge düzenleme fiilini işledikleri vergi incelemesine yetkili olanlarca haklarında yapılan inceleme neticesinde düzenlenen raporla tespit edilen mükelleflerden bu durumları kesinleşenlerden teminat istenecektir. Fiil tüzel kişilik veya tüzel kişiliği olmayan teşekkül bünyesinde işlenmişse teminat bunlardan istenir. 168
2.2- Teminat Uygulaması 2.2.1- Teminat Şartları Yalnızca sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği ve mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediği haklarında düzenlenen raporla tespit edilenlerin işe başlama bildiriminin alınması halinde, bunlar adına mükellefiyet tesis edilebilmesi için işe başlama bildiriminde bulunanların ve mükellefiyeti terkin edilenlerin tüm vergi borçlarının ödenmiş ve 6183 sayılı Kanun un (T.C. Yasalar, 28.07.1953) 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde sayılan nev iden teminat verilmiş olması şarttır. Bununla birlikte, yukarıda belirtilenler dışında 213 sayılı VUK un 359 uncu maddesinde yer alan sahte belge düzenleme fiilini işledikleri haklarında düzenlenen raporla tespit edilen mükelleflerden durumları kesinleşenlerin, keyfiyetin vergi dairesinin bilgisine girdiği tarihten itibaren bir ay içinde yine 6183 sayılı Kanun un 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde sayılan nev iden teminat göstermesi istenir. 2.2.2- Teminat Şartlarının Yerine Getirilmesi Gereken Süre Yalnızca sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği ve mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediği haklarında düzenlenen raporla tespit edilen mükelleflerden, mükellefiyeti bulunan adi ortaklık, ticaret şirketleri ve tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin kanuni temsilcisi, yönetim kurulu üyesi, idarecisi, asgari %10 ortağı olması, bunları devralması, kısmen veya tamamen bunlara devrolunması halinde, durumun vergi dairesinin bilgisine girdiği tarihten itibaren bir ay içinde teminata ilişkin şartları yerine getirilmesi yazılı olarak istenecektir. Otuz günlük süre içinde şartların yerine getirilmemesi ve teminat vermekle zorunlu tutulanların statülerinin devam ettirilmesi halinde, istenilen teminat tutarı verilen sürenin son günü vade tarihi olarak kabul edilmek suretiyle mükellef adına teminat alacağı olarak tahakkuk ettirilecektir. Tahakkuk ettirilen teminat alacağı, gecikme zammı uygulanarak mükelleften, teminat vermekle zorunlu tutulanların teminat isteme tarihi itibarıyla tahakkuk etmiş tüm vergi borçları ise mükellef müşterek ve müteselsil sorumlu olmak üzere, bu kişilerden 6183 sayılı Kanun uyarınca takip ve tahsil edilecektir. 169
Bununla birlikte, yukarıda belirtilenler dışında 213 sayılı VUK un 359 uncu maddesinde yer alan sahte belge düzenleme fiilini işledikleri haklarında düzenlenen raporla tespit edilen mükelleflerden durumları kesinleşenlerin, keyfiyetin vergi dairesinin bilgisine girdiği tarihten itibaren bir ay içinde vergi dairesince mükelleften otuz gün içinde teminat göstermesi istenir. Verilen sürede şartların yerine getirilmemesi halinde, istenilen teminat tutarı verilen sürenin son günü vade tarihi olarak kabul edilmek suretiyle mükellef adına teminat alacağı olarak tahakkuk ettirilir. Tahakkuk ettirilen teminat alacağı, mükelleften 6183 sayılı Kanun uyarınca gecikme zammı tatbik edilerek takip ve tahsil edilir. 2.2.3- Teminat Miktarı Her iki durumda da, verilecek teminat miktarı 75.000 TL den ve düzenlenmiş olan sahte belgelerde yer alan toplam tutarın % 10 undan az olmayacaktır. Söz konusu miktarlar mukayese edilecek ve yüksek olanı teminat uygulamasında esas alınacak tutar olacaktır. 2.2.4- Teminat İadesine İlişkin Şartlar Yalnızca sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği ve mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediği haklarında düzenlenen raporla tespit edilen mükelleflerden, teminat alınmasını takip eden takvim yılının başından itibaren üç yıl içinde, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanılması hariç 213 sayılı VUK un Kaçakçılık Suçları ve Cezaları başlıklı 359 uncu maddesinde sayılan fiillerden herhangi birinin işlenmediğinin tespit edilmesi halinde alınmış olan teminat başkaca vergi borcu bulunmaması kaydıyla mükellefe iade edilecektir. Bununla birlikte, yukarıda belirtilenler dışında 213 sayılı VUK un 359 uncu maddesinde yer alan sahte belge düzenleme fiilini işledikleri haklarında düzenlenen raporla tespit edilen mükelleflerden, teminat alınmasını takip eden takvim yılının başından itibaren beş yıl içinde sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanılması hariç VUK un 359 uncu maddesinde sayılan fiillerden herhangi birinin işlendiğinin tespit edilmemesi halinde alınmış olan teminat başkaca vergi borcu bulunmaması kaydıyla mükellefe iade edilecektir. 170
2.3- Fillerin Tekrarı Durumunda Yaptırımlar Sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiğinden dolayı teminat alınan mükelleflerin üç yıllık süre içinde söz konusu fiilleri tekrar işlemiş olduğunun tespit edilmesi halinde, mükellefiyetleri 213 sayılı VUK un 160 ıncı maddesine göre terkin edilecek ve terkin tarihi itibarıyla mükellefin ödenmemiş vergi borçları ile işlemiş olduğu fiillerden doğan vergi borcu alınan teminattan mahsup edilecek ve artan tutar mükellefe iade edilecektir. 213 sayılı VUK un 359 uncu maddesinde sayılan sahte belge düzenleme fiili dolayısıyla faaliyeti devam ederken teminat alınmış olan mükelleflerin, söz konusu fiilleri tekrar işlemiş olduğunun tespit edilmesi halinde, vergi borçları ile işlenen fiilden doğan vergi borçları teminattan mahsup edilecek, ayrıca mükelleften yeniden teminat istenecektir. Bununla birlikte, teminat alınan mükelleflerin, teminatın alındığı tarihten sonra tahakkuk eden ve süresinde ödenmeyen vergi borçlarının tutarı alınan teminat tutarının %10 unu aşması halinde, teminat paraya çevrilerek 6183 sayılı Kanunun 47 nci maddesi uyarınca mükellefin borçlarına mahsup edilecek ve mükelleften teminat tutarının tamamlanması istenecektir. 3- TEMİNAT İSTENECEK MESLEK MENSUPLARI VE TEMİNAT UYGULAMASI 3.1- Teminat İstenecek Meslek Mensupları 213 sayılı VUK a eklenen 153/A maddesiyle, 3568 sayılı Kanun kapsamında faaliyette bulunan meslek mensuplarından, yalnızca sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği ve mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediği haklarında düzenlenen raporla tespit edilen mükelleflerin, bu fiillerine iştirak ettiği inceleme raporuyla tespit edilenler ve bu durumu kesinleşenler hakkında üç yıl süreyle geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma cezası uygulanır. Bu cezanın uygulanmasında 3568 sayılı Kanunda yer alan usuller tatbik edilecektir. Meslek mensubunun üç yıllık sürenin sonunda tekrar faaliyete başlamak istemesi halinde kendisinden teminat vermesi istenir. Bununla birlikte, yalnızca sahte belge düzenlemek için faaliyetine başlayıp mükellefiyeti terkin edilenler hariç, VUK un VUK 359 uncu maddesinde yer alan sahte belge düzenleme fiilini işledikleri, vergi incelemesine 171
yetkili olanlarca düzenlenen raporla tespit edilenlerin, bu fiillerine iştirak ettiği inceleme raporu ile tespit edilen ve bu durumu kesinleşen meslek mensuplarından da teminat istenir. 3.2- Teminat Uygulaması 3.2.1- Teminat Şartlarının Yerine Getirilmesi Gereken Süre Sahte belge düzenleme fiiline iştirak eden ve üç yıl süreyle mesleki faaliyeti geçici olarak durdurulan ve bu süre sonunda yeniden faaliyetine başlamak için, bağlı bulunduğu vergi dairesine başvuran meslek mensubundan ve ayrıca VUK un 359 uncu maddesinde belirtilen sahte belge düzenleme fiiline iştirak eden ancak mesleki faaliyetten geçici olarak men edilmeyen meslek mensubundan, bir ay içinde 6183 sayılı Kanun un 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde sayılan nev iden teminat vermesi yazılı olarak istenir. Verilen sürede şartların yerine getirilmemesi halinde, istenilen teminat tutarı verilen sürenin son günü vade tarihi olarak kabul edilmek suretiyle meslek mensubu adına teminat alacağı olarak tahakkuk ettirilir. Tahakkuk ettirilen teminat alacağı, meslek mensubundan 6183 sayılı Kanun uyarınca gecikme zammı tatbik edilerek takip ve tahsil edilir. 3.2.2- Teminat Miktarı Meslek mensubunca her iki durumda da, verilecek teminat miktarı 75.000 TL den ve düzenlenmiş olan sahte belgelerde yer alan toplam tutarın % 10 undan az olmayacaktır. Söz konusu miktarlar mukayese edilecek ve yüksek olanı teminat uygulamasında esas alınacak tutar olacaktır. 3.2.3- Teminat İadesine İlişkin Şartlar Sahte belge düzenleme fiiline iştirak eden ve üç yıl süreyle mesleki faaliyeti geçici olarak durdurulan ve bu süre sonunda yeniden faaliyetine başlamak için, teminat vermesi gereken ve ayrıca VUK un 359 uncu maddesinde belirtilen sahte belge düzenleme fiiline iştirak ettiği tespit edildiği için teminat vermesi gereken meslek mensuplarının, teminat alınmasını takip eden takvim yılının başından itibaren beş yıl içinde sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanılması hariç VUK un 359 uncu maddesinde sayılan fiillerden herhangi birinin işlendiğinin tespit edilme- 172
miş olması halinde alınmış olan teminat başkaca vergi borcu bulunmaması halinde meslek mensubuna iade edilecektir. 3.3- Meslek Mensubunun Filleri Tekrarı Durumunda Yaptırımlar Meslek mensubunun, söz konusu beş yıllık süre içinde, yalnızca sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği ve mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediği haklarında düzenlenen raporla tespit edilen mükelleflerin bu fiillerine tekrar iştirak ettiği inceleme raporu ile tespit edilen ve bu durumu kesinleşen meslek mensubu hakkında meslekten çıkarma cezası uygulanacaktır. Meslek mensubunun, söz konusu beş yıllık süre içinde, VUK 359 uncu maddesinde yer alan sahte belge düzenleme fiilini işledikleri, haklarında düzenlenen raporla tespit edilen mükelleflerin bu fiillerine tekrar iştirak ettiği inceleme raporu ile tespit edilen ve bu durumu kesinleşen meslek mensuplarından yeniden teminat istenecektir. 4- SONUÇ 213 sayılı VUK a 6455 sayılı Kanunla eklenen 153/A maddesiyle, yalnızca sahte belge düzenlemek amacıyla mükellefiyet tesis ettirdiği ve mükellefiyet kaydının devamına gerek görülmediği haklarında düzenlenen vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen rapor ile tespit edilen mükelleflerin yeniden mükellefiyet tesis ettirme talebiyle vergi dairesine işe başlama bildiriminde bulunmaları durumunda ve yine belirtilenin dışında VUK un 359 uncu maddesinde yer alan sahte belge düzenleme fiilini işlediği vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen rapor ile tespit edilen mükellefler hakkındaki bilginin vergi dairesinin bilgisine girmesi durumunda, kendilerinden teminat istenmesi uygulaması başlatılmıştır. Teminat uygulamasına bu fillere iştirak ettiği tespit edilen meslek mensupları da dahil edilmiştir. KAYNAKÇA T.C. Yasalar (28.07.1953). 6183 sayılı Kanun. Ankara : Resmi Gazete (8469 sayılı) T.C. Yasalar (10.01.1961). 213 sayılı Vergi Usul Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (10703 sayılı) T.C. yasalar (01.04.2013). 6455 sayılı Gümrük Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Ankara : Resmi Gazete (28615 sayılı). 173
174