4 ARALIK 15 [ ] TÜRKİYE-BOSNA HERSEK-SIRBİSTAN İŞ FORUMU Sonuç Raporu: 19-20 Ek m 2015
Sonuç Raporu: Türkiye-Bosna Hersek-Sırbistan Üçlü İş Forumu, üç ülke arasındaki ekonomik işbirliğini arttırma amacıyla kurulan Üçlü Ticaret Komitesinin çalışmaları sonucunda ilk olarak Saraybosna da 20 Ekim 2015 tarihinde düzenlendi. Üç ülkenin Ekonomi Bakanları himayesinde gerçekleşen İş Forumu gelecek dönemde dönüşümlü olarak Türkiye ve Sırbistan da da düzenlenecek. Ayrıca, T.C. Ekonomi Bakanlığı tarafından İstanbul da tahsis edilen bir binada Bosna Hersek ve Sırbistan ın ortak Ticaret Müşavirlik birimi kurulacak. Türkiye den çok sayıda işadamının katıldığı İş Forumu vesilesiyle heyete 19 Ekim 2015 akşamı Bristol Hotel de Bosna Hersek ve Sırbistan ekonomileri hakkında brifing verildi. 20 Ekim 2015 sabahı düzenlenen İş Forumu nun ardından üç ülke işadamları ikili görüşmeler gerçekleştirildi. Türk işadamları heyeti toplantıların ardından T.C. Saraybosna Büyükelçiliğinde, Bosna Hersek te yerleşik Türk işadamları ile birlikte ülke ekonomisi ve fırsatları hakkında T.C. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci nin de katılımları ile görüş alışverişinde bulunmak üzere resepsiyona katıldı.
Sırbistan ve Bosna Hersek Ülke Brifingleri, 19 Ekim 2015 19 Ekim 2015 tarihinde, Saraybosna Bristol Hotel de, Türkiye-Bosna Hersek-Sırbistan İş Forumu öncesi ülke brifingleri yapıldı. Bosna Hersek ülke yapısı ve ekonomik durumu ile ilgili brifing BİGMEV Genel Sekreteri Cenita Kocaman tarafından verilirken, Sırbistan ülke brifingini Türkiye-Sırbistan İş Konseyi Başkanı Aleksandar Medjedovic tarafından yapıldı. T.C. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci ve DEIK Başkan Mehmet Büyükekşi de Türk heyeti ile birlikte toplantıya katıldı. Bosna Hersek teki yatırım fırsatlarına dikkat çeken Kocaman a katılımcılar tarafından yöneltilen görüş ve sorular ülkenin siyasi yapılanmasına ilişkindi. Katılımcılar, Bosna Hersek in Anayasasına göre Sırp, Boşnak ve Hırvat asıllı Cumhurbaşkanları arasında 8 aylık rotasyonlarla değişiyor olması özellikle yatırım yapmayı düşünen işadamları için endişe oluşturabileceği yönündeki görüşlerinin altını çizdi. Bosna Hersek ile ilgili yapılan sunumlara linkten ulaşabilirsiniz: http://www.deik.org.tr/konseyicerik/6383/t%c3%bcrkiye_s%c4%b1rbistan_bosna_hersek_%c3%9c%c3%a7l%c3%bc_%c4%b0%c5%9f_forumu.html
Türkiye-Bosna Hersek-Sırbistan İş Forumu, 20 Ekim 2015 Türkiye-Bosna Hersek-Sırbistan İş Forumu, T.C. Ekonomi Bakanı Sn. Nihat Zeybekci, Bosna Hersek Dış Ticaret ve Ekonomik İlişkiler Bakanı Sn. Mirko Šarović, Sırbistan Ticaret, Turizm ve Telekom Bakanı Sn. Rasim Ljajic, DEİK Başkan Mehmet Büyükekşi, Bosna Hersek Dış Ticaret Odası Başkanı Nemanja Vasić, Sırbistan Ticaret Odası Başkanı Marko Čadež in katılımları ile 20 Ekim 2015 tarihinde Bosna Hersek te gerçekleşti. DEİK, Sırbistan Ticaret Odası işbirliğinde ve Bosna Hersek Dış Ticaret Odası ev sahipliğinde ilki düzenlenen İş Forumunda Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, üç ülke arasında imzalanan eylem planının tüm Balkanlara ve Avrupa ya pozitif etkiyle geri döneceğini söyledi. Bölge ülkelerinin de bu anlaşmaya dahil olmak isteyeceğini belirten Zeybekci, Türkiye, Bosna Hersek ve Sırbistan ın üç ülkeden çok daha fazlasını ifade ettiğini söyledi. Türkiye nin komşu ülkelerinin yaşadığı sıkıntılara ve siyasi ateş çemberinin içinde olmasına rağmen ekonomik alanla dünyada önemli bir noktaya gelmeyi başardığını belirten Zeybekci, bugün Afrika da ve Orta Asya da Türkiye nin kilit yatırımlarının olduğunu söyledi. Türkiye nin tüm tecrübelerinin paylaşılması konusunda hazır olduğunu belirten Zeybekci, foruma katılan Türk firmalarından özellikle işbirliğini ve yatırım imkanlarını detaylı olarak değerlendirmelerini rica etti. 19 Ekim tarihinde diğer bakanlar ile gerçekleşen toplantıdan çıkan kararlardan birini açıklayan Zeybekci, DEİK ile Sırbistan Ticaret Odası ve Bosna Hersek Dış Ticaret Odası nın 2016 senesinde üçlü Yatırım Forumu ve ortak turizm çalışması yapılmasının öngörüldüğünü söyledi.
Bosna Hersek Dış Ticaret ve Ekonomik İlişkiler Bakanı Mirko Šarović, Bosnalı ve Sırp iş adamlarının Türkiye nin dünya üzerindeki tüm ticaret müşavirliklerinin faydalanabileceğini söyledi. İstanbul da açılacak Sırbistan ve Bosna Hersek Ticaret Müşavirliğinin eşsiz bir fırsat olduğunu belirten Šarović, bu işbirliği için Türkiye ye minnet duyduğunu ifade etti. Sırbistan Ticaret, Turizm ve Telekom Bakanı Rasim Ljajic, Rusya'ya ilave Kazakistan ve Ukrayna ile STA sürecinde olduklarını belirten Ljajic, üç ülkenin de iş adamlarına bu noktada gerekli desteği vermeye hazır olduklarını belirtti. DEİK Başkan Mehmet Büyükekşi, Türkiye, Bosna Hersek ve Sırbistan arasında başlayan süreç ve ilkini düzenlediğimiz üçlü iş forumu Balkanlar da barış ve istikrarın kalıcı hale gelmesine katkı sağlayacaktır dedi. Balkan ülkelerinin Avrupa Birliği nin kıyısında değil, AB nin merkezinde yer alması gerektiğini belirten Büyükekşi, hedeflerin gerçekleşebilmesinin ancak bölge içi güçlü işbirliği ve entegrasyon ile mümkün olacağını vurguladı. Bosna Hersek, Sırbistan ve Türkiye arasında harekete geçirilecek dinamizmin bölgede daha geniş bir refah ve istikrar alanı oluşturmak için son derece önemli olduğunu ifade eden Büyükekşi konuşmasını şöyle sürdürdü: Bugün bu forum vesilesiyle Bosna Hersek Dış Ticaret Odası (FTC B&H), Sırbistan Ticaret Odası (SCC) and DEİK arasında imzalanacağımız işbirliği anlaşması ve akabinde çizilecek yol haritası ile şirketlerimiz arasında bu türden üçlü işbirliği ve ortaklıklarımız hız kazanacak. Tarihten gelen ortaklığımızı çeşitlendirerek güçlendirip, ortak geleceğimizi birlikte şekillendirelim. Bosna Hersek Dış Ticaret Odası Başkanı Nemanja Vasić, Bu üç ülke arasındaki güçlü tarihi ve kültürel bağların aynı şekilde ekonomik alanda da kendisini göstermesini umduğunu belirterek, küresel pazarda bu işbirliğinin anlaşma ülkelerini daha da güçlü kılacağını söyledi. Sırbistan Ticaret Odası Başkanı Marko Čadež, Sırbistan Ticaret Odası olarak DEİK ve Bosna Hersek Dış Ticaret Odası ile önümüzdeki dönemde işbirliklerimizi arttırmaya büyük önem veriyoruz dedi. Toplantının açılış konuşmalarının ardından, DEİK, Bosna Hersek Dış Ticaret Odası ve Sırbistan Ticaret Odası arasında üçlü işbirliğini arttırmak amacıyla Mutabakat Zaptı (MOU) imzalandı. Ayrıca Emay firması, IPSA(BH) firması ile MoU imzaladı. Bakanlarının ayrılmasının ardından, üç ülke arasında öncelikli işbirliği yapılacak alanlar olarak belirlenen sektörler hakkındaki panellere geçildi.
Sektörel Oturumlar Sektörel oturumlar çerçevesinde Bosna Hersek tarafı metal sektörünü, Sırbistan tarafı tarım ve işlenmiş gıda sektörünü, Türkiye tarafı ise enerji, altyapı ve inşaat sektöründe ticaret ve yatırım fırsatları hakkında sunumlar gerçekleştirdi. Metal Sektöründe Üçlü Ticaret ve Yatırım Fırsatları Bosna Hersek İhracat Teşvik Ajansı Direktörü Sn. Enes Aliskovic tarafından gerçekleştirilen sunum üç ülkenin metal sektöründeki durumuna ve işbirliği alanlarına ışık tuttu. Bosna Hersek in toplam ihracatının %20 si, toplam üretiminin 4 te ine tekabül eden sektörün temel üretim malları otomotiv parçaları, alüminyum doğrama ve inşaat malzemeleri olarak belirtilirken, ihracat yapılan ülkelerin Batı Balkanlar, Almanya, İtalya, Avusturya ve İskandinav ülkeleri olduğunun altı çizildi. Sırbistan ın sanayi üretiminin %4 ünü kapsayan metal sektörünün ihracat yaptığı ülkelerin Rusya, Almanya ve Bosna Hersek olduğu ifade edildi. Türkiye nin 2014 yılında 49.3 milyar Avro ihracat gerçekleştirdiği sektör, üretim girdilerinin %85 ini iç kaynaklardan sağlıyor olması sektörün dışa bağımlılığını azaltan önemli bir faktör olarak ifade edildi. Otomotiv sanayindeki artan üretim kapasitesiyle dünyada 17. Sırada bulunan Türkiye nin ihracat yaptığı ülkeler Birleşik Krallık, Almanya, Fransa ve İtalya olarak belirtildi. Bosna Hersek tarafının yaptığı sunuma linkten ulaşabilirsiniz: http://www.deik.org.tr/konseyicerik/6383/t%c3%bcrkiye_s%c4%b1rbistan_bosna_hersek_%c3%9c%c3%a7l%c3%bc_%c4%b0%c5%9f_forumu.html Tarım ve İşlenmiş Gıda Sektöründe Üçlü Ticaret ve Yatırım Fırsatları Sırbistan Tarım Birliği nden Nenad Budimovic tarafından yapılan sunumda gelecek dönemde üçlü işbirliğini arttırmak amacıyla ne gibi faaliyetler gerçekleştirilebileceğine dikkat çekildi. Türkiye ve Bosna Hersek arasında var olan ve et ve süt ürünlerinin ticaretini de kapsayan genişletilmiş Serbest Ticaret Anlaşması çerçevesinde, Bosna Hersek in Türkiye ye yaptığı ihracatın Sırbistan ın Türkiye ye yaptığı ihracattan daha fazla olduğu görülmektedir. Gelecek dönemde sektördeki üçlü ticareti arttırmak amacıyla Türkiye nin sahip olduğu teknik kapasite ve know-how ını paylaşmasının yanı sıra, tarım ve gıda sektörüne ilişkin üç ülkede ardıl olacak şekilde fuar ve seminerler düzenlenmesi önerildi. Ayrıca Türk işadamlarının Sırbistan a gerçekleştirecekleri yatırımlarla Rus pazarına da direk açılabileceklerinin altı çizildi. Bu kapsamda Türkiye ve Sırbistan arasındaki anlaşmaların sürecinin hızlandırılmasının ve derinliğinin arttırılmasının önemi vurgulandı. Sırbistan tarafının yaptığı sunuma linkten ulaşabilirsiniz: http://www.deik.org.tr/konseyicerik/6383/t%c3%bcrkiye_s%c4%b1rbistan_bosna_hersek_%c3%9c%c3%a7l%c3%bc_%c4%b0%c5%9f_forumu.html
Enerji, Altyapı ve İnşaat Sektöründe Üçlü Ticaret ve Yatırım Fırsatları Türkiye tarafına ait paneldeki sunumu DEIK Enerji İş Konseyi Başkanı Süreyya Yücel Özden gerçekleştirdi. İnşaat ve enerji yatırımları kapsamında oldukça güçlü konumda olan Türkiye nin Bosna Hersek ve Sırbistan daki fırsatları nasıl realize edebileceğine dair önerilerde bulunan Özden, enerji sektöründe üç ülke arasındaki işbirliğini arttırmak amacıyla bir an önce Üçlü Komite kurulmasının ve bu komitenin belirli periyodlarla bir araya gelmesi gerektiğini belirtti. Özellikle hidro enerji ve ulaşım altyapıları alanında ciddi işbirliği potansiyellerinin olduğu ifade edilirken, oluşturulacak komitenin bu projelere dair çalışmalarda bulunması gerektiğinin altını çizdi. Türkiye tarafının yaptığı sunuma linkten ulaşabilirsiniz: http://www.deik.org.tr/konseyicerik/6383/t%c3%bcrkiye_s%c4%b1rbistan_bosna_hersek_%c3%9c%c3%a7l%c3%bc_%c4%b0%c5%9f_forumu.html
Türkiye Katılımcı Listesi # İSİM SOYİSİM KURUM KURUM ÜNVANI FİRMA FİRMA UNVANI 1 Mehmet Büyükekşi Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu DEIK Başkan 2 Aleksandar Medjedovic DEIK / Türkiye-Sırbistan İş Konseyi Başkan Mundus Novus Group Mütevelli Heyeti Üyesi 3 Süreyya Yücel 4 Hamdi Aydin Özden DEIK / Enerji İş Konseyi Başkan Gama Holding a.ş. DEIK / Türkiye- Hırvatistan ve Türkiye- Karadağ İş Konseyleri 5 Birol Ergüven DEIK / Enerji İş Konseyi Başkan Başkan Emay uluslararasi mühendislik ve müşavirlik a.ş. LİMAK Enerji Danışmanı Başkanı CEO 6 Arzu Yagci DEIK / Uluslar arası Teknik Müşavirlik İş Konseyi Üye PGM Proje Gözetim CEO 7 Aslı Özelli DEIK 8 Bahadır Öztanyel TIM Genel Sekreter Genel Sekreter 9 Senat Alp Alper group 10 Senan İdin 11 Onat Angi Aves Enerji yag ve gida san.as Aves Enerji yag ve gida san.as Genel Müdür 12 Sherafedin Bala Beko balkans 13 Ethem Sancak BMC otomotiv sanayi ve ticaret a.ş. Başkanı 14 Mehmet Uğurlu 15 Cihangir Fikri Saatcioğlu BMC otomotiv sanayi ve ticaret a.ş. Çift kartal mill machine and stone ındustry trade co.ınc 16 Murat Ozler Deryalar tur. ins 17 Mehmet Kaba 18 Memet emin Arslan Emay uluslararasi mühendislik ve müşavirlik a.ş. Etçii gıda a.ş. Mali işler grup başkanı Başkan Genel Koordinatör Genel Müdür Başkanı 19 Ahmet Yücesan Etçii gıda a.ş. -
20 Fevzi Şilik Fevfki d.o.o 21 Fatih Karaca Halkbank a.d. beograd 22 Aleksandar Calovic Halkbank.a.d. beograd 23 24 Muhammet Emin Kerim Enver Özmüftüoğlu Özmüftüoğlu 25 Celıl Ahmed Kentkart Hedef Group Hotels / Deryalar turizm.işl.tic.ve san.a.ş. Hedef Group Hotels / Deryalar turizm.işl.tic.ve san.a.ş. Başkanı Pazarlama Müdürü Üyesi İcra Kurulu Başkanı Başkanu Balkan Bölgesi Sorumlusu 26 Mehmet berkay Celik Kentkart Pazarlama Müdürü 27 Ecegül Kangaloğlu Teklas kauçuk a.ş Finans Müdürü 28 Kadır Usta Tibet ıth. ıhr. ve koz. san. a.s. İhracat Bölge Müdürü 29 Firat Dursun Turk eximbank 30 Mehmet Bilir Yardimci Enerji üretimi makine sistemleri san. tic. a.ş. Uluslar arası Finans Müdürü Başkanı 31 Esad Bazdar Bigmev Proje Yöneticisi 32 Adis Alagic Bigmev Proje Yöneticisi 33 Selmo Cikotic Bigmev Ülke Müdürü 34 Cenita Kocaman Bigmev Genel Sekreter 35 Nil Osmanoğlu DEIK İş Konseyleri Koordinatör Bosna Hersek Katılımcı Listesi # İSİM SOYISIM FİRMA FİRMA ÜNVANI SEKTÖR 1 Enes Čengić 2 Mersad Ramović 3 Amer Obradović Energoinvest j.s. Sarajevo Head of the director's office Construction 4 Ešref Gačanin IPSA Institut Advisor Construction
5 Enko Hubanić General director 6 Dragan Jevtović Executive technical director 7 Nikola Radovanović Integral inženjering j.s. Executive marketing director Construction 8 Nikola Baštinac Assistant of executive marketing director 9 Samir Hamzić 10 Lario Lovrić Eko San ltd. Energy sector 11 Edah Aličić Enker d.d. Sales manager Metal sector 12 Mehmed Pozderac LIVA Energy doo Marketing and sales director 13 Krunoslav Rašić ACBiH-Automotive cluster in Bosnia & Herzegovina Manager 14 Davor Mulalić Commercial director Brajlović ltd. 15 Samir Brajlović Sarajevo Head of marketing department 16 Fahrudin Salihović Pivara j.s. Tuzla 17 Edin Hodžić Jurist Metal sector Metal sector Food sector Food sector 18 Merima Dževdetbegović Menprom ltd. Tuzla Food sector 19 Vladimir Šušnjar Eko Bel ltd. 20 Almin Karamehić Executive director Management advisor for 21 Ševal Suljkanović Bimal j.s. economic affairs 22 Jusuf Arifagić Arifagić investment 23 Medina Arifagić Sales manager ltd. 24 Almir Hodžić Jurist Food sector Food sector Agriculture 25 Emir Vilić Milkos d.d. Export manager Food industry 26 Nirves Bulaja 27 Nermina Džafić Brovis d.d. 28 Alem Laličić Poslovni sistem RMK Predsjednik NO 29 Vedad Šestić Zenica General director 30 Adisa Karahodžić Koteks ltd. Tešanj 31 Hamza Hotić Head of finance Food industry Fair organization Textile 32 Kemal Čolak Promo Donji Vakuf General director Wood industry 33 Nihad Alibegović Honi ltd. Advisor Services
34 Hamza Kazazić Šipad komerc 35 Faris Hadrović Philip Morrs 36 Ivan Miletić Philip Morrs 37 Taylan Suer Philip Morrs 38 Islam Zukan Art Medikal doo 39 Ibrahim Mameledžija Prima Inter 40 Lejla Akšamija IPSA 41 Nidžara Ipsa 42 Jasminka Akšamija IPSA 43 Zlatan Ivanović Brojler 44 Edin Avdić Cemal-šped 45 Saša Urošević Žitoprodukt 46 Žarko Milić Žitoprodukt 47 Milan Kantić Vital Vrbas 48 Faruk Širbegović Širbegović inženjering ltd. Gračanica Construction Sırbistan Katılımcı Listesi Construction & Energy & Metal sector Company name Activity and address 1. IMK 14.oktobar AD Metal processing Kruševac Agricultural & Food sector 2 ITN Group doo Food manufacturing Zemun, Beograd and processing 3 Gebi doo Production of animal Čantavir feeding stuffs and flour 4 LAKI FARM DOO Trade in live cattle Šabac 5 PIK MORAVICA DOO Agricultural production, cereal growing, storage, processing and selling of cereals and oilseeds, breeding of fattening cattle, investments in production of electricity from biogas. Participant(s) Mr Miloš Isailović, Managing Mr. Bogoslav Dašić, for Production Želјko Brozović, Managing Mirjana Nikolić, Sales Manager Anđal Laslo, Sales Manager Milić Lazo, owner and director Goran Cerovina, Business Manager, Dragoslav Obradović, Sales Manager 6 AGRIMAX doo Research and Goran Saratlić,
Vrbas experimental development in biotechnology Other business sectors & institutions 7 Prva Iskra-namenska Explosives proizvodnja, Barič 8 PHILIP MORRIS SERVICES DOO BEOGRAD 9 ZAJEČAR Regional Chamber of Commerce 10 PPT NAMENSKA a.d. TRSTENIK 11 Sandžak Accredited Regional Development Agency (SEDA) manufacturing Business and management consultancy services Activities of both business and employer associations Manufacturing of weapons and military equipment Regional and local development, development of small and medium enterprises and entrepreneurs, attracting direct foreign investments, connecting and networking of small and medium enterprises, preparation and implementation of donor projects and programs. 12 Mirotin ltd. Vrbas Srdjan Vujicic Biočanin Stanoje, Managing Nikolić Branimir, Executive Ivan Miletić, of Corporate Activities in RS & MNE Tajlan Sver, General Manager, Faris Hadrovi, Manager Dejan Tošić, President Ivan Stojković, Association Secretary Anđelka Atanasković, Managing, Saša Batoćanin, Executive Samir Kačapor, Džemil Huseinović, Executive T.C. Saraybosna Büyükelçilik Ziyareti, 20 Ekim 2015 İş Forumunun ardından heyet, T.C. Saraybosna Büyükelçisi Sn. Cihad Erginay ın yerleşik Türk işadamlarına vermiş olduğu resepsiyona katıldı. Toplantı kapsamında T.C. Ekonomi Bakanı Sn. Nihat Zeybekci Türk işadamları ile görüş alışverişinde bulundu. Ziyaretin ardından heyet Türkiye ye dönmek üzere Büyükelçilikten ayrıldı.
Bosna Hersek te Faydalı Kurumlar T.C. Saraybosna Büyükelçiliği Telefon: +387 33 568750 Faks: +387 33 267 261 E-Posta: embassy.sarajevo@mfa.gov.tr T.C. Saraybosna Ticaret Müşavirliği Telefon: +387 33 665 988 Faks: +387 33 208 562 E-Posta: saraybosna@ekonomi.gov.tr Sırbistan da Faydalı Kurumlar T.C. Belgrad Büyükelçiliği Telefon: +381 11 333 24 10 Faks: +381 11 333 24 33 E-Posta: embassy.belgrade@mfa.gov.tr T.C. Belgrad Ticaret Müşavirliği Telefon: +381 11 367 62 21 Faks: +381 11 367 6279 E-Posta: belgrad@ekonomi.gov.tr DEIK / Türkiye Bosna Hersek ve Türkiye Sırbistan İş Konseyleri Nil Osmanoğlu Telefon: +90 212 339 5020 E-Posta: nosmanoglu@deik.org.tr