İçindekiler Bağımsız Denetim Raporu Konsolide Finansal Durum Tablosu Konsolide Kapsamlı Gelir Tablosu Konsolide Özkaynak Değişim Tablosu Konsolide Nakit Akış Tablosu Ek: İlave Bilgiler Amerikan Doları na Çevrim
31 Aralık 2010 Tarihi İtibariyle Konsolide Finansal Durum Tablosu Para Birimi: Bin Türk Lirası ( TL ) 31 Aralık 2010 31 Aralık 2009 (*) 1 Ocak 2009 (*) Dipnot Varlıklar Maddi duran varlıklar 14 3,310,288 2,824,971 2,575,568 Maddi olmayan duran varlıklar 15 1,114,392 1,168,344 1,197,110 Borçlanma senetleri 16 9,067,893 8,207,282 6,800,593 Hisse senetleri 17 73,144 53,584 48,269 Ticari alacaklar 21 13,741 6,118 62,630 Müşterilere verilen kredi ve avanslar 24 12,476,609 8,925,379 8,886,696 Bankalara verilen kredi ve avanslar 25 1,375,606 1,390,257 612,456 Gerçeğe uygun değeriyle ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklar 26 108,718 39,821 47,251 Yatırım amaçlı gayrimenkuller 18 1,528,750 1,218,187 1,052,924 Diğer duran varlıklar 19 456,958 475,196 437,970 Ertelenmiş vergi varlıkları 13 237,683 192,287 165,738 Toplam duran varlıklar 29,763,782 24,501,426 21,887,205 Stoklar 20 565,144 474,405 774,782 Ticari alacaklar 21 1,888,425 1,531,052 1,151,907 İlişkili taraflardan alacaklar 39 126,791 10,751 14,998 Diğer dönen varlıklar 23 1,549,220 1,263,943 1,127,742 Borçlanma senetleri 16 3,143,254 3,085,304 1,172,080 Müşterilere verilen kredi ve avanslar 24 8,513,765 7,692,659 7,673,470 Bankalara verilen kredi ve avanslar 25 1,591,059 1,864,621 1,806,426 Gerçeğe uygun değeriyle ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklar 26 133,554 140,563 29,701 Nakit ve nakit benzeri değerler 27 2,010,936 2,358,320 2,256,649 Toplam dönen varlıklar 19,522,148 18,421,618 16,007,755 Toplam varlıklar 49,285,930 42,923,044 37,894,960 (*) Bakınız dipnot 2 (f) İlişikteki notlar bu konsolide finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır. 1
31 Aralık 2010 Tarihi İtibariyle Konsolide Finansal Durum Tablosu (devamı) Para Birimi: Bin TL 31 Aralık 2010 31 Aralık 2009 (*) 1 Ocak 2009 (*) Dipnot Özkaynaklar Ödenmiş sermaye 2,055,292 2,010,192 2,010,192 Bağlı ortaklıkların ana ortaklıktaki sermaye payı (98,755) (53,655) (53,655) Hisse senetleri ihraç primleri 159,350 159,350 159,350 Gerçeğe uygun değer rezervi 484,725 398,523 36,490 Yabancı para çevrim farkları 3,368 46,888 49,421 Riskten korunma rezervi (7,859) (8,226) 7,362 Maddi duran varlıklar değer artış fonu 1,086,198 1,081,534 1,024,867 Yasal yedekler 270,507 211,758 193,883 Geçmiş yıllar karları 3,748,970 2,882,502 2,128,251 Ana ortaklık hissedarlarına atfolunan özkaynaklar toplamı 7,701,796 6,728,866 5,556,161 Ana ortaklık dışı paylar Şahenk Ailesi 100,291 106,751 100,530 Diğer 178,668 123,681 100,107 Ana ortaklık dışı paylar toplamı 278,959 230,432 200,637 Toplam özkaynaklar 28 7,980,755 6,959,298 5,756,798 Yükümlülükler Uzun vadeli finansal borçlar 29 6,271,098 5,039,922 4,299,548 Sermaye benzeri krediler 30 295,764 289,942 270,246 Mevduatlar 34 385,622 321,814 387,003 Repo işlemlerinden kaynaklanan Yükümlülükler 35 -- 47,103 172,771 Ertelenmiş vergi yükümlülüğü 13 155,889 149,954 125,297 Emeklilik fayda yükümlülükleri 32 -- -- 31,006 Diğer uzun vadeli yükümlülükler 31 694,754 753,982 646,005 Toplam uzun vadeli yükümlülükler 7,803,127 6,602,717 5,931,876 Sermaye benzeri krediler 30 -- 9,469 16,098 Kısa vadeli finansal borçlar 33 2,671,315 2,241,507 1,969,524 Uzun vadeli finansal borçların kısa vadeli kısmı 29 1,018,001 1,301,579 1,435,814 Mevduatlar 34 23,429,175 20,347,308 17,031,352 Repo işlemlerinden kaynaklanan Yükümlülükler 35 3,548,767 3,207,075 3,197,720 Ticari borçlar 36 1,141,354 873,612 1,332,582 İlişkili taraflara borçlar 39 61,912 3,470 3,695 Ödenecek vergiler 13 99,279 70,606 39,028 Diğer kısa vadeli yükümlülükler 37 1,532,245 1,306,403 1,180,473 Toplam kısa vadeli yükümlülükler 33,502,048 29,361,029 26,206,286 Toplam yükümlülükler 41,305,175 35,963,746 32,138,162 Toplam özkaynaklar ve Yükümlülükler 49,285,930 42,923,044 37,894,960 (*) Bakınız dipnot 2 (f) İlişikteki notlar bu konsolide finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır. 2
31 Aralık 2010 Tarihinde Sona Eren Yıla Ait Konsolide Kapsamlı Gelir Tablosu Dipnot 2010 2009 Gelirler 8,654,592 7,819,616 Gelirlerin maliyeti (5,910,319) (5,152,306) Brüt kar 8 2,744,273 2,667,310 Genel yönetim giderleri 9 (1,153,172) (1,028,810) Satış, pazarlama ve dağıtım giderleri (204,878) (143,407) Değer düşüklüğü giderleri, net 10 (89,106) (589,438) Sermaye piyasası işlemleri karları, net 26 95,746 219,638 Diğer faaliyet gelirleri, net 11 33,081 8,090 Faaliyet karı 1,425,944 1,133,383 Finansman gelirleri 476,239 616,883 Finansman giderleri (581,656) (686,581) Net finansman giderleri 12 (105,417) (69,698) İştirak kazançları 17,667 5,755 Vergi öncesi kar 1,338,194 1,069,440 Vergi gideri 13 (321,423) (267,423) Net dönem karı 1,016,771 802,017 Diğer kapsamlı gelir Maddi duran varlıkların yeniden değerlemesi (16,570) 87,183 Satılmaya hazır menkul değerlerin gerçeğe uygun değerindeki değişim 114,201 383,860 Yabancı para çevrim farklarındaki değişim (43,520) (2,533) Nakit akım riskinden korunmanın gerçeğe uygun değerindeki değişimin etkin kısmı 367 (15,588) Diğer kapsamlı gelirde kayıtlara alınan gelir ve giderlerin ertelenmiş vergi etkisi 13 3,007 (24,448) Diğer kapsamlı gelir, vergi net edilmiş olarak 57,485 428,474 Toplam kapsamlı gelir 1,074,256 1,230,491 Ana ortaklık hissedarlarına atfolunan dönem karı 966,015 782,887 Ana ortaklık dışı paylara atfolunan dönem karı 28 50,756 19,130 - Şahenk Ailesi 8,069 7,415 - Diğer 42,687 11,715 1,016,771 802,017 Ana ortaklık hissedarlarına atfolunan toplam kapsamlı gelir 1,028,131 1,199,331 Ana ortaklık dışı paylara atfolunan toplam kapsamlı gelir 46,125 31,160 - Şahenk Ailesi 6,571 6,903 - Diğer 39,554 24,257 1,074,256 1,230,491 İlişikteki notlar bu konsolide finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır. 3
31 Aralık 2010 Tarihinde Sona Eren Yıla Ait Konsolide Özkaynak Değişim Tablosu Ana ortaklık hissedarlarına atfolunan Hisse Yabancı Gerçeğe Maddi Ana Bağlı ortaklıkların senetleri para uygun Riskten duran Geçmiş ortaklık Ödenmiş ana ortaklıktaki ihraç çevrim değer korunma varlık değer Yasal yıllar dışı Toplam sermaye sermaye payı primleri farkları rezervi rezervi artış fonu yedekler karları Toplam paylar özkaynaklar 1 Ocak 2009 bakiyeleri 2,010,192 (53,655) 159,350 49,421 36,490 7,362 1,024,867 193,883 2,128,251 5,556,161 200,637 5,756,798 Toplam kapsamlı gelir Dönem karı -- -- -- -- -- -- -- -- 782,887 782,887 19,130 802,017 4 Diğer kapsamlı gelir Nakit akım riskinden korunmanın net gerçeğe uygun değerindeki net azalışlar, vergi net edilmiş olarak -- -- -- -- -- (15,588) -- -- -- (15,588) -- (15,588) Satılmaya hazır portföyden kaynaklanan net gerçeğe uygun değer artışları, vergi net edilmiş olarak -- -- -- -- 399,542 -- -- -- -- 399,542 -- 399,542 Gerçeğe uygun değer artışından dönem karına transferler, vergi net edilmiş olarak -- -- -- -- (37,509) -- -- -- -- (37,509) -- (37,509) Yabancı operasyonların yabancı para işlemlerden çevrim farkları -- -- -- (2,533) -- -- -- -- -- (2,533) -- (2,533) Maddi duran varlık değer artış fonundaki değişim, vergi net edilmiş olarak -- -- -- -- -- -- 56,667 -- 15,865 72,532 12,030 84,562 Toplam diğer kapsamlı gelir -- -- -- (2,533) 362,033 (15,588) 56,667 -- 15,865 416,444 12,030 428,474 Toplam kapsamlı gelir -- -- -- (2,533) 362,033 (15,588) 56,667 -- 798,752 1,199,331 31,160 1,230,491 Özkaynaklarda kayıtlara alınan, ortaklarla yapılan işlemler Oransal konsolide edilen yeni müştereken kontrol edilen ortaklığın geçmiş yıllar karlarına etkisi -- -- -- -- -- -- -- -- (1,647) (1,647) -- (1,647) Transferler -- -- -- -- -- -- -- 17,875 (17,875) -- (974) (974) Temettü ödemesi -- -- -- -- -- -- -- -- (24,979) (24,979) (306) (25,285) Konsolide edilen bağlı ortaklıkların ana ortaklık dışı paylarındaki değişim -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- (85) (85) Toplam ortaklarla yapılan işlemler -- -- -- -- -- -- -- 17,875 (44,501) (26,626) (1,365) (27,991) 31Aralık 2009 bakiyeleri 2,010,192 (53,655) 159,350 46,888 398,523 (8,226) 1,081,534 211,758 2,882,502 6,728,866 230,432 6,959,298 İlişikteki notlar bu konsolide finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır.
31 Aralık 2010 Tarihinde Sona Eren Yıla Ait Konsolide Özkaynak Değişim Tablosu (devamı) Ana ortaklık hissedarlarına atfolunan Ödenmiş sermaye Bağlı ortaklıkların ana ortaklıktaki sermaye payı Hisse senetleri ihraç primleri Yabancı para çevrim farkları Gerçeğe uygun değer rezervi Riskten korunma rezervi Maddi duran varlık değer artış fonu Yasal yedekler Geçmiş yıllar karları Toplam Ana ortaklık dışı paylar Toplam özkaynaklar 1 Ocak 2010 bakiyeleri 2,010,192 (53,655) 159,350 46,888 398,523 (8,226) 1,081,534 211,758 2,882,502 6,728,866 230,432 6,959,298 Toplam kapsamlı gelir Dönem karı -- -- -- -- -- -- -- -- 966,015 966,015 50,756 1,016,771 5 Diğer kapsamlı gelir Nakit akım riskinden korunmanın net gerçeğe uygun değerindeki net artışlar, vergi net edilmiş olarak -- -- -- -- -- 367 -- -- -- 367 -- 367 Satılmaya hazır portföyden kaynaklanan net gerçeğe uygun değer artışları, vergi net edilmiş olarak -- -- -- -- 146,721 -- -- -- -- 146,721 -- 146,721 Gerçeğe uygun değer artışından dönem karına transferler, vergi net edilmiş olarak -- -- -- -- (60,519) -- -- -- -- (60,519) -- (60,519) Yabancı operasyonların yabancı para işlemlerden çevrim farkları -- -- -- (43,520) -- -- -- -- -- (43,520) -- (43,520) Maddi duran varlık değer artış fonundaki değişim, vergi net edilmiş olarak -- -- -- -- -- -- 4,664 -- 14,403 19,067 (4,631) 14,436 Toplam diğer kapsamlı gelir -- -- -- (43,520) 86,202 367 4,664 -- 14,403 62,116 (4,631) 57,485 Toplam kapsamlı gelir -- -- -- (43,520) 86,202 367 4,664 -- 980,418 1,028,131 46,125 1,074,256 Özkaynaklarda kayıtlara alınan, ortaklarla yapılan işlemler Bağlı ortaklıkların ana ortaklıktaki sermaye payı artışı 45,100 (45,100) -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- Konsolide edilen bağlı ortaklıklardaki ana ortaklık dışı payların kontrol değişmeden satın alınması -- -- -- -- -- -- -- -- (21,120) (21,120) (8,104) (29,224) Yeni konsolide edilen müştereken kontrol edilen ortaklığın bağlı ortaklığının ana ortaklık dışı payı etkisi -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 8,303 8,303 Transferler -- -- -- -- -- -- -- 58,749 (58,749) -- (317) (317) Temettü ödemesi -- -- -- -- -- -- -- -- (34,081) (34,081) (1,259) (35,340) Konsolide edilen bağlı ortaklıkların ana ortaklık dışı paylarındaki değişim -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 3,779 3,779 Toplam ortaklarla yapılan işlemler -- -- -- -- -- -- -- 58,749 (113,950) (55,201) 2,402 (52,799) 31Aralık 2010 bakiyeleri 2,055,292 (98,755) 159,350 3,368 484,725 (7,859) 1,086,198 270,507 3,748,970 7,701,796 278,959 7,980,755 İlişikteki notlar bu konsolide finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır.
31 Aralık 2010 Tarihinde Sona Eren Yıla Ait Konsolide Nakit Akış Tablosu Dipnot 2010 2009 Faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışları Dönem karı 1,016,771 802,017 Dönem karını oluşturan nakit dışı bileşenler: Değer düşüklüğü giderleri 10 89,106 589,438 Yatırım amaçlı gayrimenkullerde gerçeğe uygun değer değişimi 6 ve 11 (189,540) (42,743) Kıdem tazminatı karşılığı ve geri çevrilmesi 6 ve 31 15,918 11,442 Emeklilik fayda yükümlülükleri karşılığının geri çevrilmesi 6 ve 32 -- (31,006) Amortisman ve itfa payları 6 241,110 196,023 Sigorta teknik karşılıkları 6 3,719 657 Maddi duran varlık satış karı (1,692) (1,750) Yatırım amaçlı gayrimenkul satış karı -- (413) Oransal konsolide edilen müştereken kontrol edilen ortaklığın kısmi satışından kaynaklanan zarar 24,311 -- İştirak kazançları 6 (17,667) (5,755) Faiz gider/gelir tahakkuklarındaki değişim, net 6 113,359 59,684 Vergi karşılığı 13 357,278 293,763 Ertelenmiş vergi geliri 13 (35,855) (26,340) Garanti karşılığı gideri 6 31,154 25,043 1,647,972 1,870,060 Varlık ve yükümlülüklerdeki değişimler Mevduatlardaki değişim 4,312,506 4,470,319 Bankalara verilen kredi ve avanslardaki değişim (506,779) (922,085) Merkez Bankası bakiyelerindeki değişim 478,206 98,633 Müşterilere verilen kredi ve avanslardaki değişim (6,410,138) (2,762,780) Gerçeğe uygun değeriyle ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklardaki değişim (61,521) (119,021) Diğer varlıklardaki değişim (1,005,453) (338,698) Stoklardaki değişim (90,569) 300,377 Ticari alacaklardaki değişim (364,479) (164,559) İlişkili taraflardan alacaklardaki değişim (116,040) 4,247 Repo işlemlerinden kaynaklanan yükümlülüklerdeki değişim 481,901 65,613 Ticari borçlardaki değişim 266,893 (458,970) İlişkili taraflara borçlardaki değişim 58,442 (225) Diğer yükümlülüklerdeki değişim 87,950 284,047 (1,221,109) 2,326,958 Ödenen faizler (1,584,759) (2,078,457) Alınan faizler 3,195,857 3,768,626 Ödenen vergiler 13 (324,042) (325,070) Ödenen temettü (34,081) (24,979) Ödenen garantiler (28,550) (26,203) Ödenen kıdem tazminatı 31 (13,744) (7,528) İşletme faaliyetlerinden (kullanılan) / sağlanan nakit akışları (10,428) 3,633,347 Yatırım faaliyetlerinde kullanılan nakit akışları Bağlı ortaklıklardaki hisse payının artışı (34,126) (2,245) Bağlı ortaklıklardaki hisse payının azalışı 28,225 880 Bağlı ortaklık alımı 7 (126,333) -- Oransal konsolide edilen müştereken kontrol edilen ortaklıklardan ilave pay alımı 7 (28,745) -- Oransal konsolide edilen müştereken kontrol edilen ortaklığın kısmi satışından sağlanan nakit 72,255 -- Yatırım amaçlı gayrimenkul alımları 18 (40,003) (32,270) Borçlanma senetlerindeki artış (2,085,471) (4,339,422) Maddi ve maddi olmayan duran varlık alımları (707,513) (666,089) Maddi duran varlık satışlarından sağlanan nakit 39,204 58,135 Yatırım amaçlı gayrimenkul satışlarından sağlanan nakit -- 9,481 Yatırım faaliyetlerinde kullanılan nakit akışları (2,882,507) (4,971,530) Finansman faaliyetlerinden sağlanan nakit akışları Kısa vadeli finansal borçlardaki değişim, net 306,404 455,023 Uzun vadeli finansal borçlardaki değişim, net 1,670,936 1,135,831 Sermaye benzeri kredilerdeki değişim (3,647) 13,067 Finansman faaliyetlerinden sağlanan nakit akışları 1,973,693 1,603,921 Nakit ve nakit benzeri değerlerdeki net değişim (919,242) 265,738 1 Ocak itibariyle nakit ve nakit benzeri değerler 3,481,405 3,215,667 31Aralık itibariyle nakit ve nakit benzeri değerler 27 2,562,163 3,481,405 İlişikteki notlar bu konsolide finansal tabloların ayrılmaz bir parçasıdır. 6
Konsolide finansal tablolara ait dipnotlar Dipnot Açıklama Sayfa 1 Rapor konusu kuruluş 8 2 Sunum esasları 8 3 Önemli muhasebe politikaları 14 4 Gerçeğe uygun değerin belirlenmesi 36 5 Finansal risk yönetimi 38 6 Bölümlere göre finansal raporlama 53 7 Bağlı ortaklık alımları ve müştereken kontrol edilen varlıklardan ilave pay alımları 60 8 Gelirler ve gelirlerin maliyeti 62 9 Genel yönetim giderleri 63 10 Değer düşüklüğü giderleri, net 63 11 Diğer faaliyet gelirleri,net 63 12 Net finansman giderleri 64 13 Vergi 65 14 Maddi duran varlıklar 72 15 Maddi olmayan duran varlıklar 74 16 Borçlanma senetleri 77 17 Hisse senetleri 79 18 Yatırım amaçlı gayrimenkuller 80 19 Diğer duran varlıklar 81 20 Stoklar 81 21 Ticari alacaklar 82 22 Devam eden inşaat sözleşmeleri alacakları ve hakediş bedelleri 83 23 Diğer dönen varlıklar 83 24 Müşterilere verilen kredi ve avanslar 85 25 Bankalara verilen kredi ve avanslar 87 26 Gerçeğe uygun değeriyle ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklar 88 27 Nakit ve nakit benzeri değerler 89 28 Sermaye ve yedekler 90 29 Uzun vadeli finansal borçlar 92 30 Sermaye benzeri krediler 95 31 Diğer uzun vadeli yükümlülükler 96 32 Emeklilik fayda yükümlülükleri 98 33 Kısa vadeli finansal borçlar 101 34 Mevduatlar 102 35 Repo işlemlerinden kaynaklanan yükümlülükler 103 36 Ticari borçlar 104 37 Diğer kısa vadeli yükümlülükler 104 38 Taahhütler ve şarta bağlı yükümlülükler 104 39 İlişkili taraf açıklamaları 108 40 Finansal araçlar 111 41 Muhasebe tahminleri 127 42 Grup şirketleri 129 43 Önemli olaylar 139 44 Raporlama tarihinden sonraki olaylar 140 Ek: İlave bilgi 7
1 Rapor konusu kuruluş Doğuş Holding Anonim Şirketi ( Doğuş Holding veya Şirket ) 1975 yılında kurulmuş olup, faaliyet konusu bankacılık ve finans, otomotiv, inşaat, turizm, medya, gayrimenkul ve enerji gibi endüstri kollarında faaliyet gösteren şirketlerin idare ve koordinasyonunu sağlamak ve yatırım yapmaktır. Doğuş Holding Türkiye de tescil edilmiştir. Doğuş Holding, Şahenk Ailesi ne ait olup, bu aile tarafından yönetilmektedir. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle, Doğuş Holding e ait 72 adet (2009: 63) bağlı ortaklık ( Bağlı Ortaklıklar ), 42 adet (2009: 40) müştereken kontrol edilen ortaklık ( Müşterek Yönetime Tabi Ortaklıklar ) ve 9 adet (2009: 8) iştirak ( İştirakler ) (burada ve bundan sonra Grup veya Doğuş Grubu olarak bahsedilecektir) bulunmaktadır. Doğuş Grubu nun 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle ve aynı tarihte sona eren yıla ait konsolide finansal tabloları Doğuş Holding ve bağlı ortaklıkları ile Grup un iştiraklerdeki payını ve müştereken kontrol edilen ortaklıkları kapsamaktadır. 42 numaralı dipnotta ayrıntılı olarak açıklandığı gibi, Doğuş Holding, Grup a dahil tüm bağlı ortaklıklarda, doğrudan veya dolaylı şekilde sahip olduğu diğer şirketler üzerinden ve/veya Şahenk Ailesi tarafından kontrole tekabül eden ifa edilebilir oy hakkına sahip hisse senetleri vasıtasıyla hisse senetlerini kontrol etmektedir. Grup, ortaklıklar işletmektedir ve General Electric Consumer Finance, Volkswagen AG, Volkswagen Finance AG, Audi AG, Porsche AG, Bentley Motors Limited, Seat SA, Scania, Krone, Meiller Fahrzeug&Maschinenfabrik-GMBH&Co KG, Lamborghini S.p.A., Thermo King, ITT Sheraton, Neckerman Reisen, Hyatt International Ltd., HMS International Hotel GMBH, Emporio Armani, Guccio Gucci Spa, CNBC, Condé Nast New Markets Europe/Africa NC (Vogue), Loro Piana, Aldiana GMBH and Starwood Hotel & Resort Worldwide Inc. gibi uluslararası tanınmış markalarla dağıtım, yönetim ve oy hakkı (imtiyaz) sözleşmelerine sahiptir. Doğuş Holding in tescilli adresi aşağıdaki gibidir: Eski Büyükdere Caddesi Oycan Plaza No:15 34398 Maslak/ İstanbul-Türkiye 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle Grup un çalışan sayısı yaklaşık olarak 28,000 dir (2009: 28,000). 2 Sunum esasları (a) Uygunluk beyanı Doğuş Grubu nun Türkiye de faaliyet gösteren şirketleri, muhasebe kayıtlarının tutulmasında ve yasal finansal tabloların Türk Lirası ( TL ) olarak hazırlanmasında, Türkiye Garanti Bankası Anonim Şirketi ( Garanti Bankası ) için Bankacılık ve Düzenleme Denetleme Kurulu ( BDDK ) tarafından yayımlanan muhasebe prensiplerini, sigortacılık faaliyetleri için Sigortacılık Kanunu ve sigorta faaliyetleri için geçerli olan muhasebe prensiplerini ve diğer işletmeler için ise Tek Düzen Hesap Planı ve Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen muhasebe prensiplerini kullanmaktadır. Doğuş Grubu nun yabancı ülkelerde faaliyet gösteren şirketleri, faaliyet gösterdikleri ülkelerin genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine ve o ülkelerin mevzuatına göre muhasebe kayıtlarını tutmakta ve yasal finansal tablolarını hazırlamaktadırlar. İlişikteki konsolide finansal tablolar, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları na ( UFRS ) uygun bir şekilde hazırlanmıştır. Konsolide finansal tablolar Doğuş Holding yönetimi tarafından Nisan 2011 de onaylanmıştır. Doğuş Holding Genel Kurul u ve diğer yetkili kurumlar konsolide finansal tabloların yayımı sonrasında, konsolide finansal tabloları değiştirme yetkisine sahiptir. 8
2 Sunum esasları (devamı) (b) (c) (d) Değerleme esasları Konsolide finansal tablolar, aşağıda belirtilenler hariç olmak üzere, 31 Aralık 2005 te sona eren enflasyon etkilerinden arındırılmış tarihsel maliyet temeline göre hazırlanmıştır: türev finansal araçlar gerçeğe uygun değerleri ile gösterilmişlerdir, satılmaya hazır finansal varlıklar gerçeğe uygun değerleri ile gösterilmişlerdir, gerçeğe uygun değeriyle ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal araçlar gerçeğe uygun değerleri ile gösterilmişlerdir, yatırım amaçlı gayrimenkuller gerçeğe uygun değerleri ile gösterilmişlerdir, belirli maddi duran varlıklar gerçeğe uygun değerleri ile gösterilmişlerdir. Gerçeğe uygun değer ölçme esasları 4 numaralı dipnotta açıklanmıştır. Geçerli ve raporlama para birimi İlişikteki konsolide finansal tablolar Doğuş Holding in geçerli para birimi olan TL cinsinden sunulmuştur. Bütün finansal bilgiler bin TL olarak sunulmuştur. Muhasebe tahminleri Konsolide finansal tabloların UFRS ye uygun olarak hazırlanması, yönetimin muhasebe politikalarının uygulanması ve raporlanan varlık, yükümlülük, gelir ve gider tutarlarını etkileyen kararlar, tahminler ve varsayımlar yapmasını gerektirmektedir. Gerçekleşen sonuçlar bu tahminlerden farklılık gösterebilir. Tahminler ve tahminlerin temelini teşkil eden varsayımlar sürekli olarak gözden geçirilmektedir. Muhasebe tahminlerindeki güncellemeler tahminlerin güncellemesinin yapıldığı dönemde ve bu güncellemelerden etkilenen müteakip dönemlerde kayıtlara alınır. Konsolide finansal tablolarda kayda alınan tutarlarla ilgili olarak, önemli etkisi olan muhasebe politikalarının uygulamasına ilişkin önemli değerlendirmeler aşağıdaki dipnotlarda açıklanmıştır: Dipnot 16 Borçlanma senetleri Dipnot 24 Müşterilere verilen kredi ve avanslar Dipnot 26 Gerçeğe uygun değeriyle ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklar Dipnot 34 Mevduatlar Takip eden finansal yılda önemli düzeltme gerektirebilecek tahminler ve varsayımlara ilişkin belirsizliklerle ilgili bilgiler aşağıdaki dipnotlarda açıklanmıştır: Dipnot 4 Gerçeğe uygun değerlerin belirlenmesi Dipnot 13 Vergi (vergi zararlarının kullanımı) Dipnot 15 Maddi olmayan duran varlıklar Dipnot 32 Emeklilik fayda yükümlülükleri Dipnot 38 Taahhütler ve şarta bağlı yükümlülükler Dipnot 40 Finansal araçlar 9
2 Sunum esasları (devamı) (e) (i) (ii) Muhasebe politikalarındaki değişiklikler Genel bakış 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren, UFRS deki değişikliklere bağlı olarak, Grup aşağıdaki alanlarda muhasebe politikalarını değiştirmiştir: İşletme birleşmelerinin muhasebeleştirilmesi Ana ortaklık dışı paylardaki artışların muhasebeleştirilmesi İşletme birleşmelerinin muhasebeleştirilmesi Grup, 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren tüm işletme birleşmeleri için UFRS 3 İşletme Birleşmeleri (2008) standardını uygulamaktadır. Muhasebe politikasındaki değişiklik ileriye yönelik olarak uygulanmıştır. İşletme birleşmeleri, kontrolün Grup a transfer edildiği tarih olan satın alım tarihinde, satın alma metodu kullanılarak muhasebeleştirilir. Kontrol, Grup un bir işletmenin faaliyetlerinden fayda sağlamak amacıyla söz konusu işletmenin finansal ve operasyonel politikalarını yönetme gücünü ifade eder. Kontrol değerlendirilirken ifa edilebilir potansiyel oy hakları Grup tarafından dikkate alınmaktadır. 1 Ocak 2010 tarihindeki ve sonrasındaki satın almalar Grup, 1 Ocak 2010 ve sonrasında gerçekleşen işletme satın almaları için şerefiyeyi, satın alma tarihinde: satın alma bedelinin gerçeğe uygun değeri; artı işletme birleşmelerinde ana ortaklık dışı paylara ilişkin kayda alınan tutar; artı, eğer işletme birleşmesi birden çok seferde gerçekleştiriliyorsa satın alınan şirketteki mevcut özsermaye payının gerçeğe uygun değeri; eksi satın alınan tanımlanabilir varlıkların ve varsayılan yükümlülüklerin kayıtlara alınan net değeri (genellikle gerçeğe uygun değeri). Bu uygulamanın sonucunun negatif olması durumunda satın alma işleminden doğan kazanç, kar veya zararda kayıtlara alınır. Satın alma bedeli daha önce varolan ilişkilerin hesaplanmasıyla ilgili tutarları içermez. Bu tutarlar genellikle kar veya zararda kayıtlara alınır. İşletme birleşmesiyle bağlantılı olarak Grup un katlandığı borç veya hisse senedi ihraç masrafları dışındaki işlem maliyetler oluştukları anda giderleştirilir. Koşullu bedel borcu satın alma tarihindeki gerçeğe uygun değeri ile kayıtlara alınır. Eğer koşullu bedel özkaynak kalemi olarak sınıflanmışsa tekrar değerlenmez ve yerine getirildiğinde özkaynaklarda muhasebeleştirilir. Aksi takdirde, koşullu bedelin gerçeğe uygun değerinde sonradan meydana gelen değişimler kar veya zararda kayıtlara alınır. 10
2 Sunum esasları (devamı) (e) (ii) (iii) Muhasebe politikalarındaki değişiklikler (devamı) İşletme birleşmelerinin muhasebeleştirilmesi (devamı) 1 Ocak 2010 tarihinden önceki satın almalar 1 Ocak 2010 tarihinden önce gerçekleşen işletme birleşmelerinde, şerefiye satın alınanın tanımlanabilir varlık, yükümlülük ve koşullu yükümlülüklerinin kayıtlı değerlerindeki (genellikle gerçeğe uygun değerleri) Grup payının değerini aşan elde etme maliyetlerini ifade etmektedir. Eğer aşan kısım negatifse, satın alma işlemlerinden doğan kazanç doğrudan kar veya zararda kayıtlara alınır. İşletme birleşmeleriyle bağlantılı olarak Grup un katlandığı, borç veya hisse senedi ihraç masrafları dışındaki işlem maliyetleri, satın alma maliyetinin parçası olarak aktifleştirilir. Yukarıda anlatılan işletme birleşmelerine ilişkin yeni muhasebe politikasının dönem içerisindeki uygulaması için dipnot 7 ye bakınız. Ana ortaklık dışı paylardaki artışların muhasebeleştirilmesi Grup, 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren, ana ortaklık dışı paylardaki artışların muhasebeleştirilmesi için UMS 27 Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar (2008) standardını uygulamaktadır. Muhasebe politikasındaki değişiklik ileriye yönelik olarak uygulanmıştır. Yeni muhasebe politikasına göre, ana ortaklık dışı pay satın alımları, ana ortaklık hissedarlarıyla yapılan işlemler olarak dikkate alınmakta ve bu nedenle herhangi bir şerefiye kaydedilmemektedir. Ana ortaklık dışı paylara yapılan düzeltmeler bağlı ortaklığın net varlık değerinin oransal tutarı üzerinden hesaplanmaktadır. Daha önce, bağlı ortaklıklardaki ana ortaklık dışı pay alımından kaynaklanan şerefiye kaydedilmekte ve satın alma tarihinde edinilen net valıklar üzerindeki hakkın değeri ile yapılan ek yatırım maliyetinin farkını yansıtmaktaydı. 11
2 Sunum esasları (devamı) (f) Karşılaştırmalı bilgiler İlişikteki konsolide finansal tablolar Grup un finansal performansını doğru ve dürüst bir biçimde yansıtabilmek için karşılaştırmalı olarak sunulmuştur. Çeşitli karşılaştırmalı tutarlar cari yıl sunumu ile uyumlu olması için aşağıda özetlenen sınıflamalara tabi tutulmuştur: Finansal durum tablosu 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle raporlanan 1 Ocak 2009 Yeniden tarihi itibariyle sınıflama etkisi yeniden düzenlenmiş Duran varlıklar Borçlanma senetleri 7,972,673 (1,172,080) 6,800,593 Ticari alacaklar -- 62,630 62,630 Müşterilere verilen kredi ve avanslar -- 8,886,696 8,886,696 Bankalara verilen kredi ve avanslar -- 612,456 612,456 Gerçeğe uygun değeriyle ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklar -- 47,251 47,251 Diğer duran varlıklar 827,445 (389,475) 437,970 8,800,118 8,047,478 16,847,596 Dönen varlıklar Borçlanma senetleri -- 1,172,080 1,172,080 Ticari alacaklar 1,214,537 (62,630) 1,151,907 Diğer dönen varlıklar 738,267 389,475 1,127,742 Müşterilere verilen kredi ve avanslar 16,560,166 (8,886,696) 7,673,470 Bankalara verilen kredi ve avanslar 2,418,882 (612,456) 1,806,426 Gerçeğe uygun değeriyle ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklar 76,952 (47,251) 29,701 21,008,804 (8,047,478) 12,961,326 29,808,922 -- 29,808,922 Uzun vadeli yükümlülükler Sermaye benzeri krediler 286,344 (16,098) 270,246 Mevduatlar -- 387,003 387,003 Repo işlemlerinden kaynaklanan yükümlülükler -- 172,771 172,771 Diğer uzun vadeli yükümlülükler 545,198 100,807 646,005 831,542 644,483 1,476,025 Kısa vadeli yükümlülükler Sermaye benzeri krediler -- 16,098 16,098 Mevduatlar 17,418,355 (387,003) 17,031,352 Repo işlemlerinden kaynaklanan yükümlülükler 3,370,491 (172,771) 3,197,720 Diğer kısa vadeli yükümlülükler 1,281,280 (100,807) 1,180,473 22,070,126 (644,483) 21,425,643 22,901,668 -- 22,901,668 12
2 Sunum esasları (devamı) (f) Karşılaştırmalı bilgiler (devamı) Finansal durum tablosu 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle raporlanan 31 Aralık 2009 Yeniden tarihi itibariyle sınıflama etkisi yeniden düzenlenmiş Duran varlıklar Borçlanma senetleri 11,292,586 (3,085,304) 8,207,282 Ticari alacaklar -- 6,118 6,118 Müşterilere verilen kredi ve avanslar -- 8,925,379 8,925,379 Bankalara verilen kredi ve avanslar -- 1,390,257 1,390,257 Gerçeğe uygun değeriyle ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklar -- 39,821 39,821 Diğer duran varlıklar 1,028,947 (553,751) 475,196 12,321,533 6,722,520 19,044,053 Dönen varlıklar Borçlanma senetleri -- 3,085,304 3,085,304 Ticari alacaklar 1,537,170 (6,118) 1,531,052 Diğer dönen varlıklar 710,192 553,751 1,263,943 Müşterilere verilen kredi ve avanslar 16,618,038 (8,925,379) 7,692,659 Bankalara verilen kredi ve avanslar 3,254,878 (1,390,257) 1,864,621 Gerçeğe uygun değeriyle ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklar 180,384 (39,821) 140,563 22,300,662 (6,722,520) 15,578,142 34,622,195 -- 34,622,195 Uzun vadeli yükümlülükler Sermaye benzeri krediler 299,411 (9,469) 289,942 Mevduatlar -- 321,814 321,814 Repo işlemlerinden kaynaklanan yükümlülükler -- 47,103 47,103 Diğer uzun vadeli yükümlülükler 573,125 180,857 753,982 872,536 540,305 1,412,841 Kısa vadeli yükümlülükler Sermaye benzeri krediler -- 9,469 9,469 Mevduatlar 20,669,122 (321,814) 20,347,308 Repo işlemlerinden kaynaklanan yükümlülükler 3,254,178 (47,103) 3,207,075 Diğer kısa vadeli yükümlülükler 1,487,260 (180,857) 1,306,403 25,410,560 (540,305) 24,870,255 26,283,096 -- 26,283,096 13
3 Önemli muhasebe politikaları (a) (i) (ii) (iii) (iv) Aşağıda açıklanan muhasebe politikaları, muhasebe politikalarındaki değişikliklerin anlatıldığı dipnot 2 (e) dışında, ilişikteki konsolide finansal tablolarda sunulan tüm dönemlerde ve Grup un tüm şirketleri tarafından tutarlı bir şekilde uygulanmıştır. Konsolidasyon ilkeleri İlişikteki konsolide finansal tablolar, ana şirket Doğuş Holding ve bağlı ortaklıklarının, müştereken kontrol edilen ortaklıklarının ve iştiraklerinin hesaplarını aşağıdaki kısımlarda belirtilen şekilde yansıtmaktadır. Konsolidasyona dahil olan şirketlerin finansal tabloları konsolide finansal tablolarla aynı tarih itibariyle hazırlanmıştır. İşletme birleşmeleri Grup, işletme birleşmelerine ilşkin olarak yeni muhasebe standardını uygulamıştır. Daha detaylı bilgi için dipnot 2 (e) (ii) ye bakınız. Bağlı ortaklıklar Bağlı ortaklıklar Grup un kontrolündeki kuruluşlardır. Bağlı ortaklıkların finansal tabloları konsolide finansal tablolara kontrolün oluştuğu tarihten kontrolün ortadan kalktığı tarihe kadar dahil edilmiştir. Bağlı ortaklıların muhasebe politikaları gerekli olduğunda Grup un muhasebe politikaları ile uyumlu olacak şekilde değiştirilmiştir. Bir bağlı ortaklıkta ana ortaklık dışı paylarla ilgili zararlar, ana ortaklık dışı payların ters bakiye ile sonuçlanmasına neden olsa dahi, ana ortaklık dışı paylara aktarılır. Özel amaçlı kuruluşlar Grup, belirli varlıkların menkulleştirilmesi, belirli borç alma veya borç verme işlemlerinin ifası gibi dar kapsamlı ve iyi tanımlanmış hedeflerin elde edilebilmesi için birtakım özel amaçlı kuruluşlar ( ÖAK ) kurmuştur. Grup un bu kuruluşlarda doğrudan ya da dolaylı olarak herhangi bir sahipliği bulunmamaktadır. Eğer Grup, ÖAK nin riskleri ve faydaları ile Grup arasında özün önceliği ilişkisinin değerlemesini temel alarak ÖAK yi kontrol ettiği sonucuna varıyorsa, söz konusu ÖAK konsolide edilmektedir. Grup tarafından kontrol edilen ÖAK ler ÖAK nin yönetiminde katı sınırlamalar getiren ve ÖAK nin faaliyetleri ve net varlıkları ile ilgili faydalarının çoğunluğunu almasını, ÖAK lerin faaliyetlerinden dolayı oluşan risklere maruz kalması ve ÖAK veya varlıklar ile ilgili kalan veya sahiplik risklerinin çoğunluğunu elde tutmasını sağlayan şartlar düzenlenerek kurulurlar. İştirakler Grup un şirket faaliyetleri üzerinde kontrol yetkisine sahip bulunmamakla birlikte finansal ve faaliyet politikaları üzerinde önemli etkiye sahip olduğu kuruluşlardır. Önemli etkinin Grup un söz konusu kuruluşun yönetiminde yüzde 20 ile yüzde 50 arası oy hakkı bulunması durumunda oluştuğu öngörülmüştür. İştirakler özkaynak yöntemi ile muhasebeleştirilirler ve ilk olarak maliyet değeri ile kaydedilirler. Konsolide finansal tablolar, iştiraklerin finansal tablolarında Grup un muhasebe politikaları ile ilgili gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra Grup un iştiraklerinin gelir ve giderler ile diğer kapsamlı gelirlerindeki payını önemli etkinin başladığı tarihten bittiği tarihe kadar içermektedir. Eğer Grup un zararlardaki payı iştirak tutarını aşarsa, Grup un iştirakteki payı (varsa uzun vadeli yatırımları da içermek suretiyle) sıfırlanır ve eğer Grup un iştirak adına herhangi bir taahhüdü veya iştirak adına yapılmış ödemesi yoksa ilave zararların kayıtlara alınması durdurulur. 14
3 Önemli muhasebe politikaları (devamı) (a) (v) (vi) (vii) (b) (c) (i) Konsolidasyon ilkeleri (devamı) Müşterek yönetime bağlı ortaklıklar Müştereken kontrol edilen ortaklıklar, Grup un ortak kontrolüne tabi, sözleşmeye dayanan anlaşma ile kurulan ve stratejik, finansal ve operasyonel kararlar için oybirliği gereken şirketlerdir. Konsolide finansal tablolar, Grup un müştereken kontrol edilen ortaklıkların varlık, yükümlülük, gelir ve giderlerindeki payını, oransal konsolidasyon yöntemi kullanılarak, ortak kontrolün başladığı tarihten kontrolün ortadan kalktığı tarihe kadar içermektedir. Konsolidasyon esnasında elenen işlemler Konsolide finansal tabloların hazırlanması aşamasında grup içi yapılan işlemler, grup içi bakiyeler ve grup içi işlemlerden dolayı oluşan gerçekleşmemiş gelirler ve giderler karşılıklı olarak elenmektedir. İştiraklerle yapılan işlemlerden kaynaklanan gerçekleşmemiş gelirler Grup un iştirakteki payı oranında iştirakten elenmektedir. Herhangi bir değer düşüklüğü söz konusu değilse, gerçekleşmemiş giderler de gerçekleşmemiş gelirler gibi elenmektedir. Kontrolün kaybedilmesi Grup, bağlı ortaklık üzerindeki kontrolünü kaybetmesi durumunda, bağlı ortaklığın varlık ve yükümlülüklerini, ana ortaklık dışı paylarını ve bağlı ortaklıkla ilgili diğer özkaynak altındaki tutarları kayıtlarından çıkarır. Kontrolün kaybedilmesinden kaynaklanan kazanç ya da kayıplar kar veya zarara kaydedilir. Eğer Grup önceki bağlı ortaklığında pay sahibi olmayı sürdürürse bu paylar kontrolün kaybedildiği gün itibariyle gerçeğe uygun değerleri üzerinden ölçülür. Sonrasında sahip olunmaya devam edilen bu paylar, devam eden kontrol etkisinin seviyesine göre, özkaynak yöntemiyle muhasebeleştirilen yatırım ya da satılmaya hazır finansal varlık olarak muhasebeleştirilir. Hiperenflasyonist ekonomilerde muhasebeleştirme Türkiye de faaliyet gösteren şirketlerin finansal tabloları 31 Aralık 2005 tarihi itibariyle 29 numaralı Uluslararası Muhasebe Standardı ( UMS ) Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama ya uygun olarak, TL nin genel satın alım gücündeki değişmeler nedeniyle yapılan düzeltmeleri yansıtacak şekilde ifade edilmiştir. Türkiye nin 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren yüksek enflasyonlu olmayan ekonomi olarak değerlendirilmesi gerektiği açıklanmıştır. Bundan dolayı, ilişikteki konsolide finansal tablolarda 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren UMS 29 uygulanmamıştır. Yabancı para Yabancı para cinsinden yapılan işlemler Yabancı para işlemler ilgili Grup şirketlerinin geçerli para birimlerine işlemin gerçekleştiği tarihteki kurdan çevrilmişlerdir. Yabancı para cinsinden olan parasal varlık ve yükümlülükler raporlama tarihindeki kurlardan geçerli para birimine çevrilmişlerdir. Parasal kalemlere ilişkin yabancı para çevrim farkı kazancı veya zararı, dönem başındaki geçerli para birimi cinsinden itfa edilmiş tutarın etkin faiz oranı ve ödemelerin etkisinin düzeltilmesiyle dönem sonundaki yabancı para birimi cinsinden itfa edilmiş tutarın dönem sonu kurundan çevrilmiş tutarı ile arasındaki farkı ifade eder. Yabancı para cinsinden olan ve gerçeğe uygun değerleriyle ölçülen parasal olmayan varlıklar ve yükümlülükler, gerçeğe uygun değerin tespit edildiği tarihteki kurdan geçerli para birimine çevrilir. Yabancı para cinsinden olan ve tarihsel değerleriyle ölçülen parasal olmayan varlıklar ve yükümlülükler, işlemin gerçekleştiği kurdan çevrilmişlerdir. Yeniden çevrimle oluşan kur farkları, diğer kapsamlı gelir altında kayıtlara alınan satılmaya hazır sermaye araçları, yurtdışı işlemlerdeki net yatırımların riskten korunması amacıyla tasarlanan finansal yükümlülükler (bakınız (iii)) veya nakit akım riskinden korunma hariç, diğer kapsamlı kar veya zarar kayıtlarına alınır. 15
3 Önemli muhasebe politikaları (devamı) (c) (ii) (iii) (d) (i) Yabancı para (devamı) Yurtdışı faaliyetler İktisaptan dolayı oluşan gerçeğe uygun değer düzeltmeleri ve şerefiye dahil olmak üzere yurtdışı faaliyetlerin varlık ve yükümlülükleri raporlama tarihindeki kurlardan TL ye çevrilir. Yurtdışı faaliyetlerin gelir ve giderleri işlem tarihindeki ortalama kurlardan TL ye çevrilir. Yabancı para çevrim farkları diğer kapsamlı gelir altında kaydedilir ve özkaynaklar altında yabancı para çevrim farkları hesabında sunulur. Ancak, eğer faaliyet, tamamına sahip olunmayan bir bağlı ortaklık ile ilgili ise, ana ortaklık dışı paylara ilişkin kısım oransal olarak ana ortaklık dışı pay olarak sınıflanır. Bir yurtdışı faaliyetin satılması sonucunda kontrol, önemli etki veya müşterek kontrol kaybedildiğinde bu yabancı faaliyetle ilgili yabancı para çevrim farklarında birikmiş ilgili tutar kar veya zarara transfer edilir. Eğer Grup yabancı bir faaliyet içeren bir bağlı ortaklığının sadece bir kısmını elden çıkarıp kontrolü koruyorsa, yabancı para çevrim farkları hesabındaki birikmiş tutarın ilgili kısmı ana ortaklık dışı pay olarak sınıflanır. Eğer Grup yabancı bir faaliyet içeren bir iştirakini veya müştereken kontrol edilen iş ortaklığının sadece bir kısmını elden çıkarıp önemli etkiyi veya müşterek kontrolü koruyorsa, yabancı para çevrim farkları hesabındaki birikmiş tutar kar veya zarara transfer edilir. Bir yurtdışı faaliyet ile parasal alacak veya borç ilişkisinin kapanmasının öngörülebilir gelecekte planlanmadığı ve muhtemel olmadığu durumlarda, söz konusu parasal kalemlerden oluşmuş alacak ve borç kaynaklı yabancı para çevrim kar ve zararları net yurtdışı faaliyet yatırımlarının bir parçası şeklinde tanımlanarak, diğer kapsamlı gelir altında kaydedilir ve özkaynaklar altında yabancı para çevrim farkları hesabında sunulur. Yurtdışı faaliyetlerde net yatırımların riskten korunması Grup, yurtdışı faaliyetlerdeki net yatırımlarına doğrudan ya da ara ana işletmeler vasıtasıyla dolaylı olarak sahip olup olmadığına bakmazsızın yurtdışı faaliyetlerindeki işlevsel para birimi ile ana ortaklığın işlevsel para birimi (TL) arasında oluşan yabancı para farklarına riskten korunma amaçlı muhasebe yöntemi uygulamaktadır. Yurtdışı faaliyetlerdeki net yatırımların riskten korunması amacıyla tasarlanan finansal yükümlülüklerin yabancı para çevrim farkları riskten korunmanın etkinliği ölçüsünde diğer kapsamlı gelir altında kayıtlara alınır ve özkaynaklar altında yabancı para çerim farkları rezervi hesabında sunulur. Riskten korunmanın etkin olmaması durumunda ise bu tarz farklar kar veya zararda kayıtlara alınır. Riskten korunmaya tabi olan net yatırımın bir kısmının satılması durumunda, çevrim farklarındaki ilgili tutar kar veya zarara transfer edilir. Finansal araçlar Türev olmayan finansal varlıklar Grup verilen kredileri, alacaklarını ve mevduatlarını oluştukları tarihte kayıt altına almaktadır. Diğer bütün finansal varlıklar (gerçeğe uygun değer ile ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklar da dahil olmak üzere) Grup un ilgili finansal aracın sözleşmeye bağlı koşullarına taraf durumuna geldiği işlem tarihinde kayıtlara alınır. Grup, finansal varlıkla ile ilgili sözleşme uyarınca olan nakit akışları ile ilgili hakları sona erdiğinde veya ilgili haklarını bu finansal varlık ile ilgili bütün risk ve getirilerinin sahipliğini transfer ettiği bir işlemle devrettiğinde ilgili finansal varlığı kayıtlarından çıkarır. Transfer edilen finansal varlıktan dolayı oluşan ya da elde edilen faizler Grup tarafından ayrı bir varlık ya da yükümlülük olarak kaydedilir. 16
3 Önemli muhasebe politikaları (devamı) (d) Finansal araçlar (devamı) (i) Türev olmayan finansal varlıklar (devamı) Grup finansal varlık ve yükümlülüklerini, sadece ve sadece, netleştirme için yasal hakkı olduğunda ve işlemi net bazda gerçekleştirmek ya da varlığın gerçekleşmesi ile yükümlülüğün yerine getirilmesini eş zamanlı yapmak konusunda niyetinin bulunması durumunda netleştirmekte ve net tutarı finansal durum tablosunda göstermektedir. Grup türev olmayan finansal araçları: gerçeğe uygun değer ile ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklar, vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıklar, verilen krediler, alacaklar ve satılmaya hazır finansal varlıklardır. Gerçeğe uygun değer ile ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklar Ticari amaçla elde tutulan ya da ilk kayıtlara alımı sonrasında bu amaçla değerlendirilen finansal varlıklar, gerçeğe uygun değer ile ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklar olarak sınıflanır. Bunlar yatırımları ve satın alınan belirli kredileri içermektedir. Eğer Grup un yazılı risk yönetimi ve yatırım stratejisine göre bu tip yatırımların yönetimi ve alım satım kararlarının verilmesi bu araçların gerçeğe uygun değerlerine göre yapılıyorsa, bu finansal varlıklar gerçeğe uygun değer ile ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıklar olarak sınıflanır. İlk kayda alınmayla beraber, ilişkilendirilen işlem maliyetleri, kar veya zarara kaydedilir. Gerçeğe uygun değer ile ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal varlıkların değerlerindeki değişimler, kar veya zarara kaydedilir. Vade tarihine kadar elde tutulacak finansal varlıklar Grup un vade tarihine kadar elinde tutma niyet ve kabiliyetinde olduğu borçlanma senetleri vadeye kadar elde tutulacak yatırımlar olarak sınıflanır. Vade tarihine kadar elde tutulacak finansal varlıklar, ilk olarak gerçeğe uygun değere direkt ilişkilendirilebilir işlem maliyetleri eklenerek kayda alınır. Vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıklar, ilk defa kayda alındıktan sonra etkin faiz oranı yöntemi kullanılarak itfa edilmiş maliyetlerden değer düşüklüğü karşılıklarının düşülmesiyle değerlenir. Henüz vadesi yaklaşmamış vadeye kadar elde tutulacak yatırımların, önemli olmayan bir kısmından fazlasının satışı veya sınıflanması, vadeye kadar elde tutulacak bütün yatırımların satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflanması ve Grup un cari ve takip eden iki finansal yılda menkul kıymetlerini vade tarihine kadar elde tutulacak yatırımlar olarak sınıflamasını engellemesiyle sonuçlanır. Vade tarihine kadar elde tutulacak finansal varlıklar, bankalara ve müşterilere verilen belirli kredi ve avanslar ile belirli borçlanma araçlarını içermektedir. Krediler ve alacaklar Krediler ve alacaklar, aktif bir piyasada oluşmuş belirli bir piyasa değeri olmayan sabit ya da belirli ödemeleri olan türev olmayan finansal varlıklardır. Bu tip varlıklar, ilk olarak gerçeğe uygun değere direkt ilişkilendirilebilir işlem maliyetleri eklenerek kayda alınır. Krediler ve alacaklar, ilk defa kayda alındıktan sonra etkin faiz oranı yöntemi kullanılarak itfa edilmiş maliyetlerden değer düşüklüğü karşılıklarının düşülmesiyle değerlenir. Krediler ve alacaklar, müşterilere ve bankalara verilen kredi ve avansları, ticari ve diğer alacakları, hizmet imtiyaz alacaklarını ve ilişkili taraflardan alacakları içermektedir. Finansal kiralama alacakları Kiraya konu olan varlığın sahiplikle ilgili tüm risk ve getirilerinin kiracıya transfer edildiği kiralama işlemleri finansal kiralama olarak sınıflandırılmıştır. Finansal kiralama ödemelerinin, garanti edilmiş kalan değeri dahil olmak üzere, bugünkü tutarına eşit olan tutar alacak olarak kayıtlara alınır. Brüt alacak ile alacağın bugünkü değeri arasındaki fark, kazanılmamış finansal gelirler olarak ve kiralama süresi üzerinden etkin faiz oranı yöntemi kullanılarak kayıtlara alınır. Finansal kiralama alacakları müşterilere verilen kredi ve avanslar içinde gösterilmiştir. 17
3 Önemli muhasebe politikaları (devamı) (d) (i) (ii) Finansal araçlar (devamı) Türev olmayan finansal varlıklar (devamı) Nakit ve nakit benzeri değerler Nakit ve nakit benzeri değerler, nakit, vadesiz mevduatlar, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ( TCMB ) ve diğer merkez bankalarındaki mevduatlar ile vadesi üç ay ya daha kısa süreli diğer nakit benzeri değerleri kapsar. Para piyasasına yapılan yatırımlar, bankalara verilen kredi ve avanslar olarak sınıflanmaktadır. Satılmaya hazır finansal varlıklar Grup un daha önce sıralanan kategorilere girmeyen ve satılmaya hazır olarak elde bulundurulan türev olmayan finansal varlıkları satılmaya hazır finansal varlıklar olarak sınıflanır. Grup un belirli borçlanma senetleri ve hisse senetleri satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflandırılmaktadır. Söz konusunu finansal varlıklar ilk defa kayda alındıkatan sonra gerçeğe uygun değerleri üzerinden değerlenmekte ve değer düşüklüğü (bakınız: dipnot 3(m) ve satılmaya hazır hisse senetlerinden kaynaklanan yabancı para çevrim farkları (bakınız: dipnot 3(c)(i)) haricindeki değer değişiklikleri diğer kapsamlı gelir altında kayıtlara alınır ve özkaynaklar altında gerçeğe uygun değer rezervi hesabında sunulur. Satılmaya hazır finansal varlıklar kayıtlardan çıkarıldıkları zaman özkaynaklar altında birikmiş kar ya da zarar, kar veya zarar hesaplarına aktarılır. Bankacılık ve finans bölümü için faiz gelirleri ve giderlerinin muhasebeleştirilmesi 3 (q) nolu dipnotta açıklanmıştır. Bankacılık ve finans dışı bölümler için finansman gelir ve giderlerinin muhasebeleştirilmesi 3 (t) nolu dipnotta açıklanmıştır. Hizmet imtiyaz sözleşmeleri Grup, imtiyazı tanıyandan, sunulan hizmetlerin iyileştirilmesi veya inşaat işlemleri için nakit veya herhangi bir diğer finansal varlığı elde etmeye koşulsuz ve sözleşmeye uygun hakkı olduğunda hizmet imtiyaz sözleşmesinden doğan finansal varlıkları kayıtlara almaktadır. Bu tür finansal varlıklar başlangıçta gerçeğe uygun değerlerinden ölçülmektedir. İlk defa kayıtlara alınmalarını müteakiben finansal varlıklar itfa edilmiş maliyetlerinden değerlenmektedir. Eğer Grup inşaat işlemleri için bir kısmı finansal varlık ve bir kısmı maddi olmayan duran varlık şeklinde olmak üzere ödeme almakta ise, alınan veya alınacak olan her bir varlık başlangıçta gerçeğe uygun değeri üzerinden olmak üzere ayrı ayrı muhasebeleştirilir (bakınız: dipnot 3 (f)(ii)). Diğer Diğer türev olmayan finansal araçlar, etkin faiz oranı yöntemi kullanılarak itfa edilmiş maliyetinden değer düşüklükleri düşülerek değerlenir (bakınız: muhasebe politikası 3(m)). Türev olmayan finansal yükümlülükler Grup ihraç edilen borçlanma senetlerini, mevduatlarını, repo işlemlerinden kaynaklanan yükümlülüklerini, ilişkili taraflara borçlarını ve sermaye benzeri kredilerini başlangıçta oluşturuldukları tarih itibariyle kayda almaktadır. Diğer bütün finansal yükümlülükler (gerçeğe uygun değeriyle ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen finansal yükümlülükler de dahil olmak üzere) ilk olarak, Grup un araç ile ilgili sözleşme uyarınca doğan yükümlülüklere taraf olduğu tarihte kayıtlara alınırlar. Grup ilgili finansal yükümlülükle ilgili sözleşmeden doğan yükümlülük sona erdiğinde veya sözleşme feshedildiği ya da kendiliğinden sona erdiği zaman finansal yükümlülüğü kayıtlarından çıkarır. 18
3 Önemli muhasebe politikaları (devamı) (d) (ii) (iii) Finansal araçlar (devamı) Türev olmayan finansal yükümlülükler (devamı) Grup finansal yükümlülüklerini, sadece ve sadece, netleştirme için yasal hakkı olduğunda ve işlemi net bazda gerçekleştirmek ya da varlığın gerçekleşmesi ile yükümlülüğün yerine getirilmesini eş zamanlı yapmak konusunda niyetinin bulunması durumunda netleştirmekte ve net tutarı finansal durum tablosunda göstermektedir. Grup un türev olmayan finansal yükümlülükleri: mevduatlar, repo işlemlerinden kaynaklanan yükümlülükler, alınan krediler, ticari ve diğer borçlar, sermaye benzeri krediler, ilişkili taraflara borçlar ve kısa vadeli finansal araçların satışından kaynaklanan yükümlülüklerdir. Bu tür finansal yükümlülükler başlangıçta gerçeğe uygun değerlerine direkt ilişkilendirilebilen işlem maliyetlerinin eklenmesiyle ölçülmektedir. İlk defa kayıtlara alınmalarını müteakiben finansal yükümlülükler etkin faiz oranı kullanılarak itfa edilmiş maliyet değerleri üzerinden değerlenmektedir. Türev finansal araçlar ve korunma muhasebesi Grup, çeşitli risklere maruz kalmaktan korunmak için türev finansal araçlar kullanmaktadır. Ana sözleşmenin ve gömülü türevin iktisadi özellik ve riskleri birbiriyle yakın ilintili değilse, gömülü türevle aynı şartlara sahip başka bir araç türev olarak tanımlanabiliyorsa ve söz konusu finansal araç kombine olarak gerçeğe uygun değeriyle ölçülen ve kar zararla ilişkilendirilen bir araç değilse gömülü türev ana sözleşmeden ayrıştırılır ve ayrı olarak muhasebeleştirilir. Riskten korunmanın ilk kayıtlara alınmasında Grup riskten korunma araçları ve riskten korunan araçlar arasındaki ilişkiyi, ilgili riskten korunma işleminin risk yönetimi amaçlarını ve stratejilerini ve riskten korunmanın etkinliğini ölçmede kullanılacak olan yöntemleri resmi olarak belgelemektedir. Grup, riskten korunmanın ilk kayıt tarihinde ve devam eden süreç içerisinde, riskten korunma metodunun ilgili araçların metodun uygulandığı süreçteki beklenen gerçeğe uygun değerlerindeki veya nakit akımlarındaki değişiklikler üzerinde etkinliğini veya her bir metodun gerçekleşen sonuçlarındaki etkinliğinin yüzde 80 - yüzde 125 aralığında olup olmadığını ölçer. Tahmini işlemle ilgili nakit akış riskinden korunmada işlemin gerçekleşme ihtimalinin yüksek olması ve nihai olarak raporlanan net karı etkileyecek nakit akış değişimlerine açık olma durumunda olması gerekir. Alınan opsiyonlar da dahil olmak üzere net alacak durumundaki (pozitif gerçeğe uygun değer) bütün alım satım amaçlı türevler, alım satım amaçlı varlık olarak raporlanır. Yazılan opsiyonlar da dahil olmak üzere net borç durumundaki (negatif gerçeğe uygun değer) bütün alım satım amaçlı türevler, alım satım amaçlı yükümlülük olarak raporlanır. Türevler ilk olarak gerçeğe uygun değerleriyle kayıtlara alınır ve türevlere atfolunan ilgili işlem maliyetleri oluştuğu zaman kar veya zarara kaydedilir. İlk kayıtlara alınmasına müteakiben, türevler gerçeğe uygun değerleriyle ölçülür ve oluşan değişimler aşağıdaki şekilde muhasebeleştirilir. Nakit akım riskinden korunma Bir türev araç kayıtlara alınmış bir varlığı, yükümlülüğü veya karı/(zararı) etkileyecek gerçekleşme ihtimali yüksek tahmini işlemle ilgili belirli bir riskin nakit akışlardaki çeşitliliğinin riskinden korunma aracı olarak tasarlandığında; türev aracının gerçeğe uygun değerindeki değişikliğin etkin kısmı diğer kapsamlı gelir içerisinde muhasebeleştirilir ve özkaynaklar altında riskten korunma rezervinde sunulur. Türevin gerçeğe uygun değerindeki etkin olmayan kısım doğrudan kar veya zararda muhasebeleştirilir. 19